ï£O0f= tPiartcPsf
Heringa &Wulrich, Haarlem
DE FLORES-FILM
Amsterdamsche Beurs
CHE0ULK0ERSEN
Centrale Verwarming
Agenda
13 Decentber
De Flores-Film.
f4aat*lem
JVIignonx en
Zijludeg 57
Salonvleugels
De Haarlemsche gemeente-
begrooting en nog wat.
Stille Armen.
Gemeentezaken.
BURGERLIJKE STAND.
Een verzoek om toeslag op
salarissen.
„Voor Eer en Deugd"
Overtreding Drankwet.
De schildersstaking in de
Slachthuisbuurt.
D. N, Houwing. t
Sint Nicolaas-geschenk.
De oude stad en de nieuwbouw.
Verduistering.
Filmliga.
Rijtvieldiefstal.
STADS-SCHOUWBURG.
LAATSTE NIEUWS
De geruchtmakende
vergiftigingszaak
te 's-Gravenhage.
Behandeling voor het Hoog Militair
Gerechtshof.
De heer E. Polak bedankt voor
den voorzitterscandidatuur
der S.D.A.P
De stranding van het s.s.
„Georgia".
De corruptie in de gasfabriek
te Drachten.
Pilsoedski te Weemn.
De Raad van den Volkenbond.
DE STRIJD IN CHINA.
De communisten terroriseeren de
stad Canton.
mfdegedeftd door
DE SPAARNEBANK
Ha arlem - Amsterdam
maandag i?
ioi3/14
1124
801
77-1
431 b
75}
96b
2221
191
178}
195
55/8
41}
807
434}
126
177 b
165
573
472}
263
504}
ioc%6
101}b
1001
101}
97}
273f
178-9
177
174}
238
383-4
119
150-1}
500
104
140
131}
144
193}
193
6615/le
65}
4}
4}
354}-5
325
258
331
158
208}
111
80}
77}
98
222 b
197
5}
41}
809
437
126
177}
1651
571
473
263}
501}
De bemanning der D. 1220
en D. 1230 te Lissabon
aangekomen.
OE SPAARNEBANKj
Haarlem - Amsterdam
Sociëteit „St. Bavo" Rechtskundig bureau
half 9 uur Bestuur R. K. Grafische
bond 8 uur „St. Caecilia" 8 uur
Bestuur Overheidspersoneel 8 uur
Transportarbeiders 8 uur Kleerma
kers 8 uur Verloting door R. K. Vrou
wenbond 8 uur.
Sint Jozefsgezellengebouw Jansstraat
59 Vergadering vioolclub van 8 tot 10
uur in de bovenzaal Ontwikkelingsclub
„St. Justinus" half 9 uur.
R. K. Militairenvereeniging Zoetestraat 14
Reddingsbrigade „St. Franciscus" half
9 uur.
Stadsschouwburg Het Nieuw Rotter-
damscb Tooneel „De Pastoor van Neuvil
lette" 8 uur.
Gem. Concertgebouw Derde Bach-Con-
cert 8 uur.
„Luxor"-Theater Bioscoopvoorstelling
8 uur.
„Rembrandt"-Theafer Bioscoopvoorstel
ling 7 uur en kwart over 9 uur.
Men schrijft ons
„Zeg, heb je 't belangrijk nieuws al ge-
loord
„Wat nieuws
„De Flores-film komt binnenkort ook
lier."
„Die naam heb ik al dikwijls gehoord en
;elezen. Maar is dat dan iets zoo bizonders
„Ja, ik noem dat iets heel bizonders. Die
ilm geeft je toch 'ns heel wat anders dan
lie flauwe, alledaagsche, verwaterde bios-
:oop-producten.
„Weet jedie eeuwige herhaling, die
nndelooze repetitie van dansende dametjes,
aetraande wangetjes, vertwijfelende gezicht
jes, verdrinkende paartjes, achtervolgde schat-
jes, doorstoken of doorschoten offertjes-van-
iiefde.... je wordt ze op den duur toch zoo
beu, o zoo beu 1"
„Daar heb je nu wel gelijk in...."
„En juist daarom maken films van 'n heel
ander genre tegenwoordig zooveel opgang.
Zelfs missiefilms hebben de sympathie van
*t bioscoop-publiek op vele plaatsen al ge
wonnen."
„Maar dan zal toch die Flores-film iets
heel aparts moeten wezen j mijn onder
vindingen tenminste zijn (wat de missie
films betreft) eenigszins teleurstellend."
„Mogelijk. Maar dan luister naar mijn
raad en ga a.s. week eens naar die film kijken."
„Heb je ze gezien
„Ja, en wel verschillende keeren. En sinds
dien verwondert 't me niet, dat ze overa-
zoo'n succes heeft. In de drie groote steden
is ze 72 maal vertoond. In Eindhoven waren
er 10700, in Den Bosch 11000 bezoekers.
Daar werd in de kranten meegedeeld, dat
zelfs de beste films er niet langer draaiden
dan drie dagen de Flores-film draaide er,
in 7 dagen tijds, 17 keer. in Utreght liep
't gewoonweg storm 18.680 bezoekers
„Dat zegt nog al wat."
„Wel zeker doet 't dat."
„En wat 't meest opvalt s die film maakt
reclame voor zichzelf. Ben je er eenmaal
geweest, je wil er den volgenden avond nog
eens heen met een of anderen kennis. Dan
geniet je van de verzekering die ze je geven
„Daar hèbt U toch gelijk gehad die film is
wereklijk eemg
„Weet je precies, wanneet ze hier te zien
is?" I
i de bijzondere inrichtingen voor middelbaar
en voorbereidend hooger onderwijs verplicht
is, zooals bov. wel het geval is bij het nij
verheids- en het lager °nderwijs.
Een groot gedeelte der kosten dezer in
richtingen wordt do°r het Rijk gedragen,
o.a. 80 van de jaarwedden van de rec
toren, leeraren en beambten en van de even-
tueele bijdrage in het pensioen, benevens van
bijna a'le exploitatiekosten dier scholen
75 in de kosten van huur van schoollokalen
en woningen van het personeel en van huur
en erfpacht van terreinen 90 van de
kosten van het oprichten, uitbreiden en ver
anderen van inrichting van schoollokalen en
woningen van het personeel en den aankoop
en het inrichten van terreinen, met dien ver
stande, dat van deze kosten jaarlijks in reke
ning wordt gebracht het percentage van de
3 rentegevende Nationale Schuld op den
eersten beursdag van het'' jaar voor den
verkrijger afwierp, vermeerderd met een
half ten honderd.
Verder is uit een ingesteld onderzoek ge
bleken, dat in Amsterdam en in Alkmaar
van gemeentewege geen toeslag op bedoelde
salarissen wordt gegeven wel heeft het
Rijk voor Amsterdam goedgevonden, dat de
leeraren der bijzondere middelbare scholen
en gymnasia aldaar gelijke salarissen ont
vangen als die aan de openbare scholen, doch
het Rijk vergoedt van deze hoogere salarissen
ook het gewone percentage (80 aan de
schoolt e turen.
B. en W. meenen, dat het meer op den
weg van adressanten had gelegen om ver
hooging van salaris te verzoeken aan het
Bestuur hunner school, dat zich dan tot het
Rijk had kunnen wenden om goedkeuring
en tevens eene rijks-bijdrage van 80 in die
kosten had kunnen vragen.
Hier zou de gemeente onverplicht een taak
van het Rijk gaan overnemen.
Op grond van een en ander stellen B. en
W. voor, op het verzoek afwijzend te be
schikken.
Ingekomen
Van Sinterklaas
N.N, namens St,
N. N.
M
N. N.
N. N.
N. N.
Nicolaas
4
2.50
2.50
5.—
25.—
400.—
5.—
1.—
Sinterklaas, M. en N. Ne.
U betuigen wij onzen dank.
Uw goede zij deedt g' ons weer kennen,
U bracht aan onze kas weer klank.
Beste gever, lieve N. Ne,
Nimmer laat ge ons ih den steek,
Immer weer leeren wij u kenflen,
Als onzen vriend van week tot week.
En 't treffendst, beste N. Ne,
Is dat g' uw broeder hulpe boodt
Want met uw gift toch - leert dit kennen-
Hielpt ge weer N. Ne uit nood.
De verzorging van „Stille Armen" vordert
veel geld, wij houden ons dringend voor me
dewerking aanbevolen. Giften worden gaarne
in ontvangst genomen aan het bureau dezer
courant en aan het adres van den Penning
meester, Gasthuissingel 64. Postgiro 13543.
B. en W. bieden ter vaststelling'aan een
verordening betreffende het leggen, plaatsen
„Zeker. Ze zal van den 18den December en houden van buizen en andere geleidingen
tot en met den 21sten December worden ver
toond in de groote zaal van het Gemeente
lijke Concertgebouw."
„Nou dan ben ik van de partij hoor 1"
„Bonjour 1"
Ondertrouwd: 10 Dec.: H. M. G. Outhuis
en H. D. M, Casander.
Geboren: 7 Dec.: W. H. J, Heijermanv.
Maas, z.; 8 Dec.: A. C. OuwerkerkMenke,
z.; 9 Dec.: A. C. v. d. PollBos, z.; M. Lager-
weijv. d. Stelt, z.; J. H. v. Broekhuizen
Heintzberger, z.; E. M. H. v. Schijndel
Schreuder, z.; M. W. E. GroenendaalWas-
mus, d.; C. C, BootKoenekoop, z.; J. E.
F. P, BoskampMasseur, d.
Overleden: 8 Dec.: W. J. F. Barthel, 17 j„
Pieier Kiesstraat; 9 Dec.: D. N. Houwing, 73
j., Koninginneweg: W. A. M., 5 mnd., z. v.
H. H. A. v. Beek, Kleverparkweg; 10 Dec.:
H. Schreuder, 19 j„ Kamperlaan.
In een adres verzoeken 27 leeraren(essen)
aan het Christelijk Lyceum of aan het Katho
liek Lyceum, beide in deze gemeente, een
toeslag op hunne salarissen aan die inrich
tingen van onderwijs.
Deze leeraren worden bezoldigd naar de
regeling, geldend voor de leeraren werkzaam
aan de Rijks Hoogere Burgerscholen (het
z.g. bezoldigingsbesluit).
In verband hiermede brengen B. en W. in
herinnering, dat in het jaar 1923, onder drang
van algemeens bezuiniging, door den Minis
ter van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen, nieuwe voorwaarden werden vastgesteld
voor de subsidieering van rijkswege van ge
meentelijke, hoogere burgerscholen en gym
nasia.
Om aanspraak op rijkssubsidie voor onze
inrichtingen van onderwijs te behouden,
moesten worden nageleefd de bepalingen
nopens de regeling van lesuren, het getal
leerlingen per klasse en het vormen vap pa-
rallel-afdeelingen.
Bovendien werd als verplichting gesteld,
dat voor de leeraren in dienst der gemeente
ook het z.g. bezoldigingsbesluit zou gelden,
wat neer kwam op eene verlaging van wed
den.
-De toenmalige Raad kon zich hiermede
niet vereenigen noodgedwongen moest hij
op 11 Juli 1923 besluiten de nieuwe voor
waarden, gesteld ter verkrijging van 't Rijks
subsidie, niet te aanvaarden, doch den be-
staanden toestand te handhaven, dus ook
wat betrof de salarisregeling voor het perso
neel.
Derhalve geldt thans nog dezelfde salaris-
regeling voor de leeraren aan de gemeente
lijke mricfttingen voor middelbaar- en voor
bereidend hooger onderwijs als in 1923.
Adressanten zouden nu gaarne zien, dat
deze salarisregehng ook van toepassing werd
verklaard voor hunne scholen zij meenen
dat zulks ZOU kunnen geschieden door van
gemeentewege een toeslag- (het verschil in
wedde tusschen de gemeentelijke- en rijks
regeling) toe te kennen. v
Volgens een door de leeraren gemaakte
berekening gou dat der gemeente pl.m.
40.000.per iaar kosten.
B. en W. vestigen er de aandacht op, dat
de gemeente tot geen enkele bijdrage aan
ten behoeve van werken en inrichtingen,
in het belang der openbare orde en gezond
heid opgericht.
Om aan den wensch van Ged. Staten te
gemoet te komen, is in de verordening o;»
genomen i.et uitzicnt op verstrekking van
scnaüeloosstelling.
Deze scnaüeloosstelling hebben B. en W.
zien aldus gedacht, dat bij de uitvoering
van werzen ais nier bedoeld allereerst zar
worden getraent met beiangnebbenaen vooral
tot overeenstemming te komen omtrent
de wijze van nerstel of de vergoeding oer
mogelijke schade. IViocht m bepaalde
gevallen hieromtrent geen overeenstemming
worden verkregen, dan zal met de werk
zaamheden niet mogen worden aangevangen,
alvorens ae gemeente zien tegenover die
oelangiiebbenüen scnnftelijk heeit verbon
den, aiie voor hen daaruit voortvloeiende
schade te vergoeden.
Voor de benoeming van een vakonder
wijzeres in de lichamelijke oefening brj het
openuaar L. O. rs oe volgenoe voordracht
opgemaakt 1. mej. L. is.oning, bergen,
Z. mej. n. V. v. d. Linden, Amsterdam,
3. mej. G. van Gelderen, alhier.
B. en W. stelllen voor medewerking te
verleenen tot de aanschaffing van school-
meubeien en leermiddelen ten behoeve van
de school voor gewoon L. O. (methode:
Montessori") aan het Frederikspark 8, alhier
van de Vereeniging „De Haarlemsche Mon
tessorischool" en vragen daarvoor een cre-
diet van hoogstens 1.500. aan.
In het nummer van Zaterdag vestigden
wij de aandacht op een aanval, dien „R. P.
in „Haarlem's Dagblad" van Vrijdag op de
„Nieuwe Haark Courant" onderneemt.
Het geeft ons aanleiding nog even nader
uiteen te zetten, waarom de „N. H. Crt."
zich met de meening der „oppositie" niet
kan vereenigen.
Voordat de grensregeling tot stand kwam,
hebben wij zeker niet minder krachtig en
niet later dan wie ook, er de aandacht op
gevestigd, dat het z.g. „kleine plan" voor
Haarlem onvoldoende was; zeker niet later
dan anderen hebben wij er de aandacht op
gevestigd, dat dé door Haarlem extra te
betalen schadevergoeding wel eens fnui
kend zou kunnen zijn voor den financieelen
toestand van Haarlem en wij hebben
uiting, gegeven aan onze vrees, d,a>t de op
timisten in ons gemeentebestuur zich in de
uitkomsten van de nu tot stand gpkomen
grenswijziging wel eens konden vergissen.
Wij betoogden zelfs, dat het ons onver
schillig was of het door den minister inge
diende wetsontwerp door de Staten-Gene-
raal Zou worden aangenomen of niet.
M.aar toen het wetsontwerp eenmaal
aangenomen was en de feiten niet meer
te veranderen waren, hebben wij ons er op
toegelegd, om ons gemeentebestuur te steu
nen in zijn streven om van Haarlem te ma
ken wat er van te maken is.
Dat doen wij nog en met bedachtzaam
heid voortwerkende kan ons gemeentebe
stuur het zeker heel ver brengen.
Wij hebben op bezuiniging aangedrongen
en de middelen aangegeven om naar ver
hooging der inkomsten te streven. Wij zul
len dat blijven doen.
Maar dan moet elke oppositie op kleinig
heden vermeden worden en moet, wanneer
bekwame stadsbestuurders meenen een suc
cesvolle richting gevonden te hebben, aan
die regeerders een fine trial gegeven wor
den.
Kleinigheden noemen wij dan te twisten
over de juistheid Van eenige begrootings-
posten, waarvan de wethouder op goede
gronden meent voorloopig te kunnen aan
nemen, dat zij juist zijn en tegenstanders
meenen, dat zij onjuist zijn.-
Gesteld eens, dat het ergste waar blijkt
te zijn en 4e tegenstanders (wat absóluüt
niet vaststaat) gelijk krijgen, dat deze uit
komsten over 1928 tegenvallen en de re
kening met een deficit sluit, welnu, dan is
er nog geen man over boord, want er is
dan nog altijd gelegenheid om het volgend
jaar de belasting te verhoogen. Waaróm
echter nu, tegen het advies van den wet
houder in, de belasting reèds verhoogd
moet worden, moge begrijpen, wie het kan.
Wij kunnen ons voorstellen, dat er een
deugdelijk debat wordt gehouden over de
vraag, of de inkomstenbelasting sluitpost
der begrooting moet zijn, dan wel, of de
bedrijven bij moeten dragen in de dekking
van de onkosten der gemeentelijke huis
houding.
Kleinigheden zijn echter twistpunt jes
over de vraag of de Inkomstenbelasting
het eerst voor verlaging in aanmerking
komt dan wel de Personeele Belasting. De
Raad besloot in den loop van dit jaar tot
verlaging der Personeele belasting, eén be
lasting, waarvan wij hebben aangetoond,
dat zij den minder financiëei krachtigen
belastingbetalers voordeeliger was dan het
toen'ertijd gedane voorstel der S. D. A. P.
Nu nog eens komen met het voorstel, om
dit besluit ongedaan te maken, heeft den
schijn van rechthaberei.
Van-partijen, die om een of andere re
den oppositie voeren tegen een wethouder
of een College van B. en W„ kan men
zulks verwachten, want critiek uitoefenen
is altijd gemakkelijk en heeft veel kans op
succes bij het kiezersvolk. Maar zij, ifie
oppositie voeren, moeten niet vergeten,
dat door hun voorstellingen alsof dy fïr.0n-
ciëele positie van Haarlem slecht is, aan
het prestige van Haarlem afbreuk wordt
gedaan. Dat kan iemand, die buiten Haar
lem woont, koud laten, maar de Haarlem
mers hebben er belang bij, dat dë finan
cieel krachtige belastingbetalers Haarlem
door ongemotiveerde vrees niet verlaten of
bang zijn er zich te vestigen.
Wij geven er de voorkeur aan, óns ge
meentebestuur krachtig te helpen in zijn
opbouwend werk, totdat door de feiten zou
blijken, dat het dat vertrouwen niet ver
dient, Wij zullen niet aarzelen er dan het
onze van te zeggen.
Maar zelfs in dat geval zal er nog geen
onherstelbare ramp hebben plaats gehad,
want het eenige 'gevolg zal zijn, dat dan
over één, twee jaar de hoogere belas
ting zal moeten betaald worden, die anders
nu reeds dit jaar moet worden uitgeteld.
Wettigt dit zoo'n felle oppositie?
Woensdag a.s. zal in de St. Jozefkerk,
aan de Jansstraat de jaarlijksche vergade
ring plaats hebben van de leden der ver
eeniging van „Voor Eer en Deugd".
Onder het plechtig Lof, van 8 uur, zal
de predikatie gehouden worden door den
bekenden predikant-pastoor N. Aanstoots
van Haarlemmerliede, waarna de vernieu
wing van de opdracht aan de Aller
heiligste Maagd, Onnoodig acht ik het den
leden aan te sporen, trouw deze plechtig
heid bij te wonen. Ik mag veronderstellen,
dat allen, zoowel mannen als vrouwen,
die zich eenmaal bij onze vereeniging heb
ben aangesloten tot de laatsten toe, in de
kerk zulien zijn, om zich opnieuw te stellen
onder de bescherming van Maria.
GUNNING.
De levering van Waalstraatklinkers, is
door den Directeur van O. W. als volgt op
gedragen: 400.000 stuks Waalstraatklinkers
a 23.70 per 1000 stuks aan de N.V. v/h
Gebrs. Schornagel te Haarlem.
200.000 Stuks Waalstraatklinkers a 25.90
per 1000 stuks, aan de N.V. v/h D, v. d.
Leest te Haarlem.
Door de politie is proces-verbaal opge
maakt tegen den tapper J. v. d. H„ Paul
Krugerkade alhier, terzake van het in voor-
raad hebben van sterken drank zonder ver
gunning. Twee flesschen jenever zijn in be
slag genomen. -
Om dezelfde reden is proces-verbaal opge
maakt tegen J. A. K„ verlofhouder Jansweg
53. Bij hem zijn 9 flesschen met verschillen
de dranken in beslag genomen.
In verband met de berichten over de
schildersstaking in de Slachthuisbuurt,
machtigt het bestuur der R. K. vakorgani
satie ons mede te deelen, dat door haar
aldaar geen staking is geproclameerd en zij
dus van een staking daar niets afweet.
Van een R.K. schilder ontvangen wij he
den, naar aanleiding van bovenstaand be
richt, dat wij Zaterdag plaatsten, de me-
dedeeling, dat de R.K. vakorganisatie wel
van de staking afweet en dat twee leden
van den R.K. Bouwvakarbeidersbond bij
het conflict betrokken zijn.
Volgens den heer Vollaerts, gesa.arieerd
bestuurder van de R.K. organisatie moet de
kwestie aldus gesteld worden: twee leden
van den R K. Bouwvakarbeidersbond zijn
bij deze zaak betrokken, doch deze bond
verklaart niet van een staking te weten,
omdat hij dit geval, stopzetring van het
werk wegens financleele moeilijkbeden, niet
als een staking erkent. Het advies van het
bestuur is bij hel begin van 't conflict door
de twee leden niet opgevolgd. Aan hen
wordt geen stakingsuitkeering gegeven,
doch zij kunnen, indien zij zich melden,
werkloosheidsuitkeering ontvangen.
In den ouderdom van 73 jaren is alhier
overleden de heer D. N. Houwing, oud-ont
vanger der invoerrechten en accijnzen, hier
ter stede.
De vorige week werd het personeel van
éen der drukkerijen, hier ter stede, ter ge
legenheid van $t, Nicolaas, verrast door de
aanbieding, vanwege de dirèptie, van een
heerlijke, groote banketletter met een 10-
tal fijne sigaren. Dat het dankbaar aan
vaard werd, laat zich begrijpen,
De BEN-UUR der werkelijkheid, 'n Heerlijk
stuk oorspronkelijk leven bij 'n onbeschaafd
volk.
Vertooningen van ZONDAG 18 DECEMBER
tot en met WOENSDAG 21 DECEMBER in
de groote zaal van het Gem. Concertgebouw,
Begijnestraat te 8 uur 's avonds.
Entree 75 ct. en 50 ct. Plaatsbespreking a
10 ct. aan het gebouw.
MATINEE op ZONDAG 18 en WOENSDAG
21 DECEMBER, te 2% uur.
Entree voor volwassen 50 of 30 ct. Voor
kinderen 30 of 15 ct.
Koopt tijdig Uw kaarten van de Dames-
Zelatricen, die ze U komen aanbieden.
Door de Mij. tot Eevordering der Bouw
kunst, Bond van Ned. Architecten, B. N. A.,
is een adres aan den raad gericht, waarin,
naar aanleiding van Let bepaalde bij art.
14bis der Haarlemsche Bouwverordening
welke de zgn. weistandsgrens inhoudt,
waarin gezegd wordt, dat op nog geenerlei
wijze gebruik is gemaakt van het verzoek
van adressante, den raad met adviezen van
dienst te mogen zijn in deze moeilijke aan
gelegenheid;
dat, niettemin gebleken is, dat onmaat
schappelijke uitingen van onbevoegden aan
banden worden gelegd;
dat, deze onvolkomen organisatie blükt
uit de tallooze voorbeelden van verbouwing
en verminking in de oude stad en uit nog
meer voorbeelden van nieuwbouw in de
buitenwijken en in de landelijke gedeelten
der gemeente, waarbij niet is voldaah aan
redelijke eischen van schoonheid;
dat, de directe aanleiding tot dit adres
is, vooreerst de verbouwing van den gevel
van het perceel Groote Markt 15, waaraan
inderdaad verbeteringen zijn aangebracht
j onder invloed van belangstellende ingezete
I nen der gemeente, doch welke nochtans
den totalen indruk van den pleinwand
stoort en ook de op handen zijnde verbou
wing van het winkelpand Groote Markt,
hoek Barteljorisstraat, tegenover het stad
huis.
Daarom geeft het bestuur in overwe
ging, zoodanige maatregelen te treffen
dat iedere onnoödige verminking van de
oudé stad zooveel mogelijk voorkomen
wordt en dat de nieuwbouw buiten dit cen
trum, aan redelijke eischen van schoonheid
zal voldoen.
Op 6 Dec. j.l. was door A. M. bij de po
litie aangifte gedaan van de vermissing van
een portefeuille met 125, benevens een
gouden armbandhorloge, en wel uit een
kast in zijn woning. Hij verdacht daarvan
zijn zwager J. G„ die bij hem inwoonde,
doch daarna verdwenen is. In verband
hiermede zijn een inspecteur der recherche
en een rechercheur naar Antwerpen ge
gaan en hebben daar J. G. aangehouden.
De aangehoudene heeft niet bekend, doch
het vermiste horloge werd op hem bevon
den.
schadigd in Lissabon zijl» aangekomen.
Dinsdag zullen zij naar Duitschiand ver
trekken. De vliegtuigen zijn in Horta aai
boord van een Luitsch stoomschip geladen
om naar Hamburg te worden vervoerd.
Het was geen uitermate groot publiek,
dat Zaterdagmiddag de derde matineé van
de Haarlemsche filmliga bijwoonde, maar
het was opvallend, met welk een gezond
interesse voor de vertooning de toeschou
wers hier bezield waren en hoeveel meer
Mógelijkheid tot genot en rustige reflexie 'n
beschaafd milieu kan bieden.
Aangevangen werd met de reeds eerder
in Holland vertoonde, maar toen weinig op
gemerkte film van den Amerikaanschen re-
g sseur James Cruze: „Jazz."
Het is niet toevallig en bij de gratie eener
gelukkige vondst in zijn droom-weergave,
dat Cruze zich in dit werk onderscheiden
heeft boven wat in de Amerikaansehe stu
dio's schering en inslag was. zijn persoon
lijkheid en geest zijn andere dan die der
naïeve barbaren, die (en niet alleen in de
filmkunst Amerikanen zijn: alleen zijn ont
wikkeling, zijne school waren in de Ameri-
kaansche. En wij vinden dus in zijn van
schering nog Amerikaansch werk den nieu
wen inslag zijner sterke persoonlijkheid
ook in vele andere momenten der film dan
alieen in den droom, eene eigene visie en
plastieg, een krachtiger spelregip en een
werkelijlk beheersching van rhytme en lijn
der beelden
Wel geloof ik nog niet zoo dadelijk, wat
anderen in te vereerend opt misme hem in
de schoenen willen schuiven: dat hij met
deze film het Amerikanisme, het grove,
nuchtere materialisme en domme snobisme,
de geestelijke inertie zou hebben willen ca-
rica'uriseeren en „verlakken". Dat hij dat
practisch voor ons in deze droom-film ge
daan heeft, is wat anders, maar of dat de
bedoeling geweest is, lijkt mij aan gerechten
twijfel onderhevig bij iemand, die een
film opzet op zulk een futeel en niets-
minder-dan-alle-andere-Paramounts-Amerl-
kaansch-sentimenteel gegeven als dat van
den arnien componist, wiens droom hem
waarschuwt niet te trouwen met de dollar
prinses, waarvoor hij zijn eerste geliefde
verried, welke hij nu juist bijtijds weer terug
kan winnen.
Wij zullen dienen af te wachten, in hoe
verre Cruze zich verder uit zijn Ameri-
kaansche verleden zal weten los te vechten:
tot heden heeft hij alleen zijn on-Amerikaan-
schen geest getoond onder het zeer correc
te opzicht van vormgeving.
Wat voor ons „parodie op het Ameri
kanisme als efficiency, als dansmanie, als
individualiteitsverachting1 is, is de conse-
quentie van die bizarre, groteske droom-
vermengelmg van de ook door Cruze nog
geaccepteerde dingen des Amerikaanschen
dagèliikschen levens.
Cruze's verdienste is de on-Amerikaansch
knappe en geestige plastiek en suggestie
in de droomeffecten de in détails be-
beerschte en bedoelde krachtige reg'e, ene
een artistiek resultaat hebben opgeleverd
en mogen doen concludeeren tot een groo-
er artisticiteit, dan Paramount nog ooit be
zeten heeft.
Na de pauze zagen we eerst een bij
zonder interessante serie opnamen betref
fende „t leven in een waterdruppel, waar
in onze Hollandsche industrie in de combi
natie microscoop en film prachtige resul
taten heeft bereikt in technisch opzicht.
Het is jammer, dat de Mie absolute films
van Rutmann eerst aan het eii de der ver
tooning gegeven werden.
Men kan kefoogen, dat zoo de indruk
minder vertroebeld blijft, maar van den an
deren kant le^v deze. behandeling en ba
gatelle een te s .erk experimenteel cachet
op dit werk, dat bovendien wel de in Am
sterdam door Kutmann zelf gegeven ver
klaring vereischte.
Want al moge men het nog niet eens
zijn met die extremisten die uit het in
den aanvang der bioscopie gevormde
woord kineroatografie" thans willen ver
talen, da^t alleen rhythnie en beweging het
eigen object zijn dezer nieuwe kunst; deze
proeven kunnen in jeder geval klaar de-
monstreeren, dat het juist het rhytrnische
der beweging is wat de cinematografie ont
broken heeft om haar tot kunst te verhef
fen. Want zonder de ordening der bewe
ging kan immers geen enkele bewegings
kunst bestaan en bet rhythme speelt in de
aes'letica c!er filmkunst dus eene even
groote rol als in de aesthelica van elke
andere bewegingskunst. Terwijl haar oa-
tjsch karakter de compositie vereischt, die
elke kunst van rusi vergt. Het laatste
is bijzonder door de Puitschers de laatste
jaren weer bestudeerd en gepractiseerd:
zouden Rutmann's leer en Rufmanr's prac-
tijk van grooten invloed kunnen zijn op
hun terrein.
De aanwezigen hebben zich zoomin de
leerzaamheid als over het genot van deze
matinée te beklagen gehad.
Voor een perceel van het Pretoriaplein is
gisteren een rijwiel ontvreemd.
„HEDDA GABLER", van
Hendrik Ibsen, door N.V.
Het Nieuw Rotterdamsch
Tooneel.
De schoone, koele vrouw, Hedda Gabler,
is een van die figuren, met rumoerige, op
standige karakters tegen alles, wat het leven
monotoon doet zijn of schijnen, die zoo
gaarne door Ibsens als basis voor zijn wer
ken worden gebruikt. Met een materialisti
sche, atheïstische gedachte is deze vrouw be
zield, die haar duivelinne-natuur voedt met
't uitdenken van ongeluk aanbrengende^ lis
ten. Zij is als een Pandora, die dood en ver
derf zaait en hierdoor genoegdoening ver
schaft van haar gekwetste „ik". Zij wil heer-
scheres zijn en duldt niet, dat anderen
daarop inbreuk maken. In een woord, 't is
'n vreemde vrouw, die slechts in de fantasie
van een geniaal mensch kan zijn ontstaan.
De suffig goede professor in de cultuur
geschiedenis, die de man van dit wezen
is, vormt als het ware een ongelijke, maar
daardoor juist meest passende pendant. De
goede, eenvoudige tante Julie (Stien Ver-
sluys-Levou) moet de onaangenaamheid van
Hedda nog meer doen uitkomen door haar
vredelievend en charitatieven aard. Deze
tante zou minder tegenstand hebben, indien
zij niet zoo een van honingdruipend mensch
zou zijn geweest als thans het geval was.
Weliswaar kwam hierdoor het uitstekende
spel van Hedda (Alida Tartaud Klein) meer
uit, doch het zou het geheel ten goede zijn
gekomen indien de Tante en de dienstbode
niet zoo dilettanterig stuntelig waren ge
weest. Frits Tartaud was als de man van
Hedda „the right man in the right place"
evenals Èberland Erfmann als Ejlert Lovborg
en Richard Flink als de rechterlijke ambte
naar Brack. Mien Erfman Sosbach voldeed
wel als mevr. Elvster, doch wist niet dien
sfeer te scheppen, welk voor deze rol nood
zakelijk is. Het spel van mevr. Tartaud
was in alle opzichten af en boeide
van het begin tot het eind. Voor haar
haar waren bloemen en voor allen veel ap
plaus, wat eerst na de tweede acte inzette,
hetgeen in verband met het „droge" eerste
bedrijf heer begrijpelijk was.
Gelijk vele van Ibsens werken is ook dit
slechts voor volwassenen geschikt.
Onder buitengewone groote belangstelling
van de zijde der balie, officieren en medi
sche kringen, werd heden door het hoog
militair gerechtshof een aanvang gemaakt
met het geruchtmakend proces tegen dén
majoor bij den geneeskundigen dienst der
landmacht, Dr. Graf, wien ten laste is ge
legd in April j.l., kapitein Queck door mid
del van scopolamine en syaankali van het
leven te hebben beroofd. Beklaagde was ge
kleed in uniform. President Schepel onder
wierp beklaagde aan een uitvoerig verhoor
Deze ontkende door toediening van onge
veer 10 m.g. scopolamine de bedoeling te
hebben gehad, kapitein Queck te dooden.
Toen bij den patiënt hallucinaties ontston
den, heeft verdachte, bang geworden, kapi
tein Queck nogmaals bij injectie 3 m.g.
scopolamine gegeven. Daarna heeft hij van
uit zijn huis cyaankali gehaald en daarvan
kapitein Queck eerst in den linker, daarna
in den rechterarm een injectie gegeven
Ongeveer vijf kwartier later is Queck over
leden. Daarna werd aangevangen met hei
getuigenverhoor. Van de getuige» van het
openbaar ministerie werd met goedvinden
van beklaagde alleen gehoord Dr. Blom,
huisarts van Queck. De overige getuigen
hadden reeds een verklaring onder eede af
gelegd. Van de zijde van den verdediger,
Mr. Bourlier, advocaat te 's-Gravenhage
werden ook eenige getuigen gehoord.
Naar wij vernemen, heeft de heer
Polak, die candidaat was gesteld voor het
voorzitterschap van de S. D. A, P., voor
dezen candidatunr bedankt. Zeer waar
schijnlijk zal thans de heer Jan Oudegeest
als vermoedelijk eenige candidaat tot op
volger van den heer H. Polak, als voor
zitter van de S. D. A. P. worden gekozen.
De Raad van de Scheepvaart zal Dinsdag
13 December a.s. des namiddags 2 uur een
onderzoek instellen naar de oorzaak van
het ongeval op 20 November 1927, overko
men- aan het s.s. Georgia, dat op de Har-
borough Sands gestrand is.
DRACHTEN, 12 Dec, In de gehouden
raadsvergadering werd door de Commissie
voor^ Onderzoek gerapporteerd dat de heer
A. Sonderman, directeur der gasfabriek(
heeft bekend over de jaren 1913 tot 1927
een bedrag van plm. f 5400 aan retourcom-
missies te hebben genoten. Lettende op den
23-jarigen diensttijd van den directeur
waarin hij door z'n onvermoeide werkkracht
het gasbedrijf alhier tot snellen groei en
ontwikkeling heeft weten te brengen achtte
de Commissaris geen termen aanwezig ont
slag ie verleenen. De gemeenteraad besloot
ernstige afkeuring uit te spreken over de
laakbare handelingen door den heer Sonder
man, in strijd met zijn instructie gepleegd,
en het salaris van den directeur nu en voor
de toekomst met 500 per jaar te ver
lagen.
WEENEN, 12 December. Maarschalk
Pilsoedski, die op de terugreis" van Genève
(waaruit hij gisteren is vertrokken) naar
Warschau, voor korten tijd te Weenen
vertoeft, zal hedenmiddag vandaar doorrei
zen en morgenochtend te Warschau aanko
men.
GENEVE, 12 December. De Raad van
den Volkenbond is hedenochtznd te elf uur
bijeengekomen voor de afwikkeling van een
aantal nog aanhangig ziinde kwesiiis. De
Raad zal zich o.a. bezighouden met het
verzoek der Grieksche regeering inzake de
kruiser „Salamis" en de kwestie der be
voegdheden van de Belgische politie.
SHANGHAI, 12 Dec. (V. D.) De toestand
in Canton is volgens de hier ontvangen be
richten zeer ernstig, doordat het leger aan
het front strijdt. Ongeveer 2000 boeren en
arbeiders, gesteund door ongeveer 5000 mili
taire reservisten, opgehitst door de commu
nisten, zijn meester van de stad. Zij vielen
de regeeringsgebouwen aan, waardoor de
autoriteiten moesten vluchten. Zij hebben
een toevlucht gezocht op het Honan-eiland.
Honderden personen zijn gedood of gewond.
De „Rooden" hebben de politie ontwapend
en trekken, muitende en overal brandstich
tende, door de stad. In de straten hebben
hevige gevechten plaats gehad. Alle winkels
zijn gesloten. De spoorwegverbinding tus
schen Canton en Hongkong is verbroken,
doordat de rebellen den spoorweg op ver
scheidene plaatsen in de lucht hebben doen
vliegen. De opstandelingen hebben een pro
clamatie uitgevaardigd, waarin zij mededee-
Ien voornemens te zijn een „roode rege
ring" te vormen
Slotkof rsen
Zaterdag
Heden
opening
Staatsleeningen.
6% Nederland 1923
5% Nederland 1919
4H Nederl 1917
f>% N. 'ndië 1923 D
4H% N.-lnd. 1926E
Banken.
Koloniale Bank
Indische Bank
Cert Handel Mij
Resc. Dito
Industrieën.
Jurgens gew,
Nederl. Kunstzijde
Maecubee
Holl. Kunstzijde
Gude Philips
Irdustr. Buitenland.
Anaconda
U. S. Steel
Mfjnboovr.
Boeton Mijnb.
Redjang Lebong
Petroleum.
Dordtsche Petr. -
Geconsolideerde -
Kon. Olie
Rubber.
A 'dam Rubber
Deli Batavia Rub
Serbadjadi
Silau
V IC.O.
Allied
Scheepvaart.
Holl. Amerika Lijn
dito Gem. Eigend
Holl Lloyd
Holl. Stoomboot
Kon. Ned. Stoom b.
Kon. Paketvaart
Mij Nederland
Rotterd Lloyd
Scheepvaart-Unie
Marine coram.
Marine pref.
Sniker.
H V. A.
Java Cultuur
Poerworedio
Vorstenlanden
Actions idem
Tabak.
Deli Batavia
Oude Deli
Oostkust ......*-
Senembab
Spoorwegen.
Southern Rails
Union Pacific
Wabasb
Prolongatie
100 %6
lOlVis
9915/16
97J
272
177J b
174?/16
175
238J
3£0
1184
1451
496
103s/8
142i
139|
1421
3301
193
3535/g
327|
2593/8
333
159
208
PARIJS, 12 Dec, Uit Lissabon wordt
gemeld, dat de beide Duitsche vliegers van
de vliegtuigen D. 1220 en D 1230, welke
toestellen, in Horta op de Azoren zijn be-
MEDEGEDEELD DOOR
MAANDAG 12 DECEMBER.
Berlijn
Ranja
Brussel
Linden
Zürich
Rome
Madrid
Weenen
New-York (cable)
Praag
Warschau
Kopenhagen
Oslo
Stockholm
Bieden
Laten
59.01
59.06
9.71
9.75
34.57
34.63
12.07
12.07}
47.71
47.78
13.36
13.42
41.07
41.17
34.80
34.95
2.46
2.47}
7.31
7.36
27.—
29.—
66.20
66.30
65.70
65.80
66.70
66.80
