Voornaamste Nieuws
1'
MAANDAG 19 DECEMBER 1927
PETROLEUM EN
IMPERIALISME,
TIET CONCORDAAT TUSSCHEN LITAUEN EN
DEN H. STOEL.
ADVERTENTIES 35 ct. p. regel
DTT NUMMER BESTAAT UFT VIER BLADEN
EEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 16733
Alle abonné's op dit blad zijn, ingevolge de verzeksringsvoorwaarden jp Leven:bnre gcheele ongeschiktheid tot werken door f JCfl bij een ongeval met f 9HQ
tegen ongevallen verzekerd voor een der \olc,ende uitksenngen vltfliü» verLes van teice armen, beide beenen of oeide oogen# docdehjKen aflcop
bij verlies van een hand, f f OK bij verlies van een f Crt bij 'n breuk van f A f) „bij verlies v. een
een voet of een oog; Ru. duim of wijsvinger; 1 «U» been of arm; 4 andere vinger.
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN. GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN' NA PET ONGEVAL.
Het Nederlandsch-Engelsche concern
nam daarvan ongeveer de helft over, de
andere helft bleef bij de I. G. Fasben-
industrie A. G., de Duitsche aniline-
trust. De I. G. Farben heeft bovendien
een tweede procédé, n.l. tot het vloeibaar
,r Rudolf Hermeier^te München maken van steenkool, uitgewerkt. Zij
schrijft in „Das neue Re*ch" een artikel l^eeft niettemin deelgenomen aan het pro-
over bovenstaand onderwerp, dat voor cedé van Bergins, omdat zij, behalve
ons land ook niet geheel zonder belang moeilijkheden ter zake van patenten,
is, omdat de Nederlandscne^ gewesten vooral een versnippering vreest. Bij de
over zee en het Hederlandsch kapitaal overname van de Flandelsvereetiiging
in de internationale petroleum-wereld Stinnes-Riebeck voor vloeibare brand-
een belangrijke rol spelen. jstof (thans de Duitsche Gasoline A.G.)
Aan dit artikel ontleenen wij het vol-heeft zij reeds de handelsorganisatie in
gende: j het leven geroepen en de Nederlanders
en Amerikanen daarin betrokken. Deze
De Italiaansche „Tnbuna" schreef beiden wilden blijkbaar hun Dutch mo-
over de volledige mislukking der Ont- nopolie niet door een concurrent laten
wapenings-conferentie te Genève als volgt:'vernietigen. De hoofzaak voor de I. G.
„De Vereenigde Staten en Groot-Britan-1 Farben was, een basis te bezitten, waaroo
nië verbergen.achter voorstellen en tegen-prijsafspraken zouden kunnen plaats heb-
voorstellen eenvoudig hun onverbidde- ben.
lijke imperialistische instincten. Nooit i voortbrenging van olie uit steen
is over de kwestie van oorlog op zoo kool is nu technisch opgelost, maar nu
koel mathematische wijze, zoo zonder blijft nog steeds de economische kwestie
hartstocht en zonder oprechtheid Van de rentabiliteit. Reeds nu tobt Amerika
geredeneerd." j met overproductie. Men weet ook in
Welke zijn nu deze onverbiddelijke Duitschland, door het noodlot van de
imperialistische instincten der beide An-Duitsche Petroleum A. G., hoe goed de
gelsaksische wereldmachten? Dat is, kort-1 Standard Oil de kunst verstaat, hare
weg gezegd, de strijd om de petroleum.concurrenten te ruineeren.
Hij, die petroleum heeft, heeft den Het lijdt geen twijfel, of de I. G.
motor, het vliegtuig, petroleum is hetfarben tracht vóór alles met de Ameri-
eerste vereisebte voor den oorlog. Kapita- j kanen (Standard Oil) een overeenkomst
listisch bezien, is een eventueel petroleum- te treffen. Op hare bekende wijze voor
monopolie bij het reusachtig verbruik inlichtingen aan het publiek voelen de
van brandstof in onze eeuw van verkeer,heerschende bedrijfs-instanties van dit
een schitterende zaak, welke natuurlijk reusachtige concern weinig deelde
tijdens den oorlog buitengewoon bloeit, j i. G. Farben A. G. slechts mee, dat hare
maar ook reeds in vredestijd een degelijke onderhandelingen met de Amerikanen
winst waarborgt. I tot het beoogde doel hadden geleid. Wat
Men heeft er ten onrechte op gewezen, beoogd werd, weet niemand. Alleen En-
dot de rijkste petroleum-voorraden juist geland was er niet bijzonder over ge
in die landen voorkomen, welke in staaf- sticht en wel het minst de Engelsche
knndigen zin het zwakst zijn, zooals in 1 chemische industrie. Men voelt daar in de
Midden- en Zuid-Amerika, Perzië,eerste plaats de politieke beteekenis, welke
Mesopotamië, de Nederlandsche Kolo- j bet nieuwe procédé en de samenwerking
niën en Roemenië. Deze landen zouden met Amerika meebrengt,
een speelbal der petroleum-diplomatie, der j Duitschland zal in de naaste toekomst
petroleum-politiek en van het petroleum- niet alleen een zeer gespannen prijzen-
imperialisme zijn geworden. Vóór den oorlog op benzine-gebied beleven, maar
oorlog had_ zien Amerikaansch kapitaal men moet ook weer de politieke gevolgen
onder leiding van Rockefeller van het van deze zakelijke kwesties voer oogen
Amerikaansche vasteland verzekerd en houden. De politiek der Staten wordt be-
in het overige Amerika ten minste een heerscht door de politiek der groote be-
bepaalde invloedssfeer verworven. Toen drijven. De Staten met hun machts-
het op het punt stond in Rusland vasten apparaten zijn alleen maar de exponenten
voet te krijgen, en ook nog verder uitzag,van een sterken wil. Dat het oorlogsgevaar,
nam het Engelsche Departement van waarover men nu weer zoo in het publiek
Marine, onder bestuur van Churchil', de en als iets wat van zelf sprekend is, praat,
meerderheid der aandeden van de Anglo als vóór 1914, niet geringer wordt, ligt
Persian Oil Co. in handen, aan welke de Voor de hand. De spanning neemt toe.
Zal de volgende oorlog in het teeken der
petroleum staan
Bovenstaande beschouwingen, welke
haar climax vinden in de vraag, welke
de schrijver aan het slot stelt, inte-
etroleum-terreinen in Perië behoorden,
n,geland maakte front tegen het drei
gende petroleum-monopolie. Bij het uit
breken van den oorlog combineerde de
Engelsche maatschappij zich met de
Nederlandsche Royal Dutch Shell Co.
In ongeveer 10 jaren is het aan deze beide 1 resseeren ons natuurlijk in de eerste
maatschappijen, waarbij natuurlijk hetjpiaats van algemeen menschelijk stand-
Engelsche belang domineerde, gelukt, i punt. Maar zij boezemen ons niet minder
zich van de belangrijkste bronnen in belang in als Nederlanders, omdat ons
Aziëte verzekeren en bovendien de )and door zijn overzeesch bezit de
Amerikanen in Zuid- en Midden-Amerika schrijver brengt het weer eens in herin-
sterk afbreuk te doen. nering bij den internationalen strijd
De groote diplomatieke akties, in den 0m de petroleum, zoo van nabij is be-
na-oorlogstijd ondernomen, staan onder trokken. Wij mogen niet vergeten, dat
het aspect der petroleum. Op de conferen-het vrijwel uitgesloten moet worden ge-
ties te San Remo in 1920 en te Genua acht, dat internationale verwikkelingen
in 1922 kwamen regelingen tot stand,met een ernstigen ondergrond en met
betreffende de Perzische en Russische de petroleum als onderwerp, zich op den
olie-belangen. duur zouden kunnen voltrekken, zonder
De vredesbesprekingen te Lausanne dat Nederlandsch gebied of Nederlandsche
fel 1923 met de Turken gehouden en de belangen daarbij betrekken zouden wor-
beslissing van den Volkenbond over den. Daarvoor is ons koloniaal gebied en
ons kalitaai óf al te zeer met de groote
petroleum-belangen samengeweven en sa
mengekoppeld- bf wel daarmee in
strijd.
Verder trekt bet opnieuw onze aandacht,
hoe in de Volksvertegenwoordiging wel
allerlei, soms ondergeschikte kwesties
van partij-politieken aard de belang
stelling hebben, vaak zoodanig, dat daar
bij de hartstochten worden opgewekt,
doch dat voor de bespreking van der-
Moesoel in 1926 stonden allen in het
teeken van „sleepend houdenomdat
Engeland zich van de controle over de
Perzische en Mesopotamische olie-voor-
raden wilde verzekeren. Ook is bekend
geworden, dat Noord-Amerikanen in het
voorjaar van 1926 protesteerden tegen
art. 27 der Mexicaansche grondwet, het
welk de verkrijging van Mexicaansche
olie-terreinen door buitenlandsch kapitaal
aan bepaalde voorwaarden bindt. - -
De concurrentie der beide petroleum-1 gelijke ontzettend-belangrijke en angst
trusts blijkt op drastische wijze uit den wekkend-gevaarlijke problemen ternau
strijd om de benzine-bronnen der Sowjet- j wernood, "althans practisch gesproken,
£7m'e. Zoowel de „Koninklijke Shell", als j de gelegenheid bestaat,
de Standard-Oil-groep hadden, behalve j Mede" kan men huiveren bij de ge-
hun Russische belangen van voor den dachte, dat de behartiging van dergelijke
oorlog, bovendien niew.ve belangen navraagstukken wordt toevertrouwd aan
den oorlog verkregen. Eeide maatschap-een geheime diplomatie, van wier faits et
pijen waren tegenstanders van het heer-gestes volk en volksvertegenwoordiger
schende Sowj et-regiem. Dat beievte echter Weini<* of niets weten en waarop deze dus
geenszins, dat toch werd uitgezien naaröcT^noeg" geïn'invloed kunnen uit- a^ïnder InHchSn
de mogelijkheid om opnieuw zaken te oefenen. hooier «~a„a-.
^elijkheid om opnieuw zaken te oefenen,
doen en desgewenscht den concurrent i js het b.v. al niet zeer bedenkelijk, dat
uit te schakelen. De Shell-groep is tegen- pre3ident Coclidge kort geleden tot
woordig tegen elke onderhandeling over j Amerikaansch gezant, in Mexico-City
„gestolen" clie in 1921 waren de onder-benoemde den heer Dwight Morrow, ltd
handelinge 1 -----
ver gevord
lingen met de Russen evenwel zóó-,ger Bank Morgan en Co., welke bij oe
:vorderd, dat zij weliswaar niet hare exoloitatie der olie-velden in Mexico ten
voor-oorlogsche terreinen zou terug be
komen, maar wel een verkoop-monopolie
voor Russische olie zou gewaarborgd
krijgen. Nu is ook de Standard-Oil-
groep het met de Sowjets eens geworden
en heeft zij een groote raffinaderij opge
richt te Batum. Dat wijst tenminste op
een goeden wil. Sir Deter ding van de
Shell staat zich ondertusschen te ergeren
en beroept zich op beginselen, nadat hem
de schellen van de oogen zijn gevallen.
De Russische olie-industrie is nu echter
voornemens zelf een aanval te doen
tij wil in de eerste plaats in Engeland en
Duitschland zelf haar olie verkoopen en
met dit doel een verkoopsorganisatie
stichten. Naast de Standaard-Cil en de j toestand verkeert, van belang is, naar deze
Shell zal er nu in Duitschland een derde conferenties mannen af te vaardigen,
petroleum-leverancier optreden en wel!wier integriteit en belangeloosheid boven
de Russische. Maar het reeds op zich inge- eiken twijfel verheven zijn.
wikkelde probleem, wordt nog meer
gecompliceerd.
Als machtig concurrent van de natuur-
petr.-leum schijnt zich nu de synthetische
exploitatie
Zeerste geïnteresseerd is?
En ten slotte hebben wij weer eens ge
zien, hoe rond de officieele Volkenbond-
conferenties officieuze vertegenwoordi
gingen van het petroleum- en ander groot
kapitaal zich groepeeren, welke de stem
ming der afgevaardigden trachten te be
wegen in de richting der particuliere be
langen, welke zij voorstaan, doch welke
maar al te vaak strijden met die eener
vredelievende ontwikkeling van het we
reldgebeuren.
Waar de zaak zóó staat, behoeft het
wel geen nader betoog, dat het voor Ne
derland, dat toch reeds ten aanzien van
het petroleum-vraagstuk in zoo precairen
IJS EN IJ5SPORT.
A. B. MICHIELSEN.
olie te doen gelden, voor het produceeren
waarvan twee Duitsche procédé's bestaan.
Het eene is uitgewerkt door Bergins, die
zich met zijn resultaten naar Nederland
begaf en hier een overeenkomst sloot met
(liet Shell-conc'ern. De buitenlandsche
patenten werden ingebracht bij de inter-
(patenten werden ingebracht bij ae meer- wok hin imkaciet en BRECHCt
«stionale Bergin en Co., in den Haag. voor Centrale verwarming.
ArJSTERDAföSSHE zojgvuidi#»
bsdïsn.nii
^TttRAÖPcT-BHJ. Verzegelde
zakken
Gr. Houtstraat 187-ïe3.125G4
Us-pret en ijs-belemmering.
J. J. WEEER ZOON
Telegraphisch Weerberic.
BUREAUX: NAS3AULAAN 49
Telefoon No. 13866 (drie lijnen)
Postrekening No. 5970.
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen: per week 25 ct.; per
kwartaal f 3,25; per pest, per kwartaal
f 3.53 bij vooru'lbeiaFng.
UAARLEMSCHE COURANT
VRAAG- EN AANBOD-ADVERTEN-
TIES. 14 regels 60 ct. p. plaatsing;
elke regel meer 15 cl., bij vooruitbet.
Bij contract belangrijke korting.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
tusscben den tekst 60 ct. per regel.
(Van onzen correspondent te Rome).
Heden jubileert de Acta Apostolicae Se-
dis, het officieel oigaan van den IL Stoel,
den tekst van het concordaat, dat onlangs
tusschen het Vaticaan en de republiek Li-
tauen gesloten werd.
Het concordaat bevat 23 artikelen en
draagt den datum 27 September, op weiken
dag het te Rome werd geteekend door Z. E
Kard. Gasparri, secretaris van Staat, en
Z. Exc. Voldemaras, minister-president, res
pectievelijk gevolmachtigden van Z. H. Paus
Pius XI cn den president der republiek Li-
tauen, Smetona.
Art. 1 omschrijft de positie der Katho
lieke kerk in Litauen. Het zegt: „De Ka
tholieke kerk zal in de republiek Litauen,
zonder onderscheid van ritus, alle vrijheden
genieten, noodzakelijk voor de uitoefening
van haar geestelijke macht en kerkelijke
jurisdictie, als cok voor de administratie en
'iet beheer Harer zaken en bezittingen, een
en ander volgens de goddelijke wetten en
het cancnisch recht."
Daarop volgen eenige artikelen die de
positie van den clerus bepalen. De bis
schoppen, de geestelijkheid zullen vrij en
rechtstreeks in verbinding kunnen staan
met den H. Stoel, terwijl het episcopaat zich
op zijn beurt vrij en rechtstreeks zal kun
nen wenden tot den clerus en het volk.
Om de vriendschappelijke verhouding tus
schen het Vaticaan cn de repubpek Litauen
te bevestigen, zullen beide partijen weder
zijds diplomatieke vertegenwoordigers aan
stellen. De burgerlij' e autoriteiten zullen
hun steun verleenen bij de uitvoering van
kerkelijke wetten en decreten en in het al
gemeen cok van bisschoppelijke verorde
ningen. De priesters zullen in de uitoefe
ning van hun ambt een sneciale wettelijke
bescherming genieten. De geestelijkheid,
de religieuzen en de leerlingen van semi
naries worden vrijgesteld van den militai
ren dierst en zullen in het algemeen ont
heven zijn van die functies welke volgens
het canonisch recht onvereenigbaar zijn
met de priesterlijke waard'gheid. Voor zoo
ver dit niet in strijd is met de rijks
wetten, garandeert het concordaat de on
aantastbaarheid van kerken, kapellen en
kerkhoven.
Hiërarchie, Bisschoppen en Religieuze
Orden.
Met betrekking tot het kerkelijk bestuur,
aanvaardt het concordaat volledig de bul
Lithuanorum Gente waarmee, voor twee
jaren, in Li'aucn een eigen hiërarchie werd
opgericht. Art. 9 bevat letterlijk: „Geen
deel van de republiek Li'auen zal kunnen
vallenende de jurisdictie van een bisschop,
wiens zetel zich zou bevinden buiten öe
rijksg.enzen. De kerkprovincie waarvan de
diocesen en de prelatuur z.ijn vastgesteld in
de bul Lithuanorum Ganie, zal niet gewij
zigd kunnen worden ronder een vooralgaan-
dc overeen Komst met de regeering, echter
met uitzondering van parochiale wijzigingen
van belang voor het heil der zielen. De
diocesen en de prelatuur zullen echter al
tijd moeten overeenstemmen met de rijks
grenzen.'
In het volgende artikel kent het Concor
daat aan de kerkel. overheid het récht toe
om kerkelijke waardigheden, religieuze or
den en congregaties te scheppen en te
wijzigen. Aan religieuze orden en congre
gaties wordt het volle recht verleend om
zich in Lithauen te vestigen, zoo zij een
provincie vormen in overeenstemming met
het canonisch recht.
In het geval dat zij niet een zoodanige
provincie vormen, is de machtiging van den
II. Stoel noodzakelijk.
De keuze der bisschoppen is uitsluitend
voorbehouden aan Z.H. den Paus, De H.
Stoel verbindt zich evenwel om, alvorens
tot de benoeming over te gaan, zich tot de
regeering te wenden om te informeeren of
er tegen den gestelden candidaat eventueel
politieke bezwaren kunnen bestaan.
School en Huwelijk-
Zeer belangrijk is art. 13 dat handelt over
het godsdienstonderwijs. Dit wordt verplich
tend gesteld voor alle scholen, ook voor
die van den Staat. De geestelijke overheid
zal er de programma's van vaststellen en
de bijz. er van bepalen, terwijl de benoe
ming der leeraren en het toezicht op het
onderwijs zuilen geschieden volgens het
canonisch recht. Een bisschop zal steeds
bet recht hebben een leeraar zonder opgave
van redenen het recht te ontnemen om
godsdienstonderwijs te geven.
He kerkelijke overheid zal de seminaries
In overleg met het episcopaat, zal de
Staat er voor zorgen, dat alie leerlingen
zender moeite in staat zullen zijn om op
school hun godsdienstige plichten te ver
vullen. In alles wat de opvoeding der ka
tholieke jeugd betreft, erkent de staat de
rechten der kerkelijke overheid, zooals die
zijn omschreven in het canonisch recht. Alle
scholen, die afhankelijk zijn van 't episco
paat, eindelijk, zullen, vcor zoo ver zij het
programma volgen dat door het ministerie
van enderwijs voor de scholen van den
staat is vastgesteld, met dezen ten opzichte
van diploma's enz., gelijkberechtigd zijn.
De artikelen 14 en 15 houden opmerke
lijke aanwijzingen in omtrent de openbare
en burgerlijke functies van den clerus. De
geestelijkheid toch is gerechtigd aanteeke-
ningen te houden van geboo.te en doop,
van huwelijk en dood die door de wettelijke
overheid als geldig zullen worden erkend.
De s;aat krijgt de vrije besch'kking over de
betreffende registers en verbindt zich, wan
neer de gein'eresseerden niet in staat zijn
de formaliteiten te bekostigen, deze aan
de geestelijkheid te zullen vergoeden.
In art. 14 'geeft de slaat aan de geeste-
li'kheid het recht huwelijken in te zegenen
die niej voor de wet behoeven te worden
bevestigd.
De eigendommen der kerk en dc
creatie van ambten.
Het concordaat erkent het recht van den
clerus en van religieuzen om roerende en
onroerende goederen aan te nemen en weg
te geven, te bezitten en te bsheeren, een
en ander volgens het canonisch recht
De staat garandeert aan de bevoegde over
heid hét recht van'ambten èn 'functies te
scheppen, volgens de kerkelijke wetgeving.
Bij den parochialen dienst kunnen evenwel
geen niet-genaturalisecrde vreemdelingen
worden benoemd en ook niet degenen die
ooit actief heb'osn deelgenomen aan bewe
gingen, gericht tegen de veiligheid van den
staat.
In het geval dat geestelijke personen
worden beschuldigd van daden, waarin het
strafwetboek der republiek Litauen voor
ziet, zal de rechtbank den bevoegden bis
schop steeds tijdig onderrichten, waarna
deze dan gerechtigd is om persoonlijk of
door middel van een gemachtigde kennis
te nemen van de^ betreffende acten. Zoo
tot delineeren wordt overgegaan, zal de
geestelijke steeds werden behandeld vol
gens de waaidigheid van zijn persoon.
Wordt hij tot opsluiting veroordeeld, dan
zal zijn verblijf gescheiden zijn van dat der
andere gevangenen, terwijl een eenvoudig
verzoek voldoende is om verlof te krijgen
tot overbrenging naar een klooster of een
religieuze inrichting van anderen aard.
Van veel gewicht is ook art. 21: „De
kerkelijke overheid zal er vcor waken, dat
alle gelcovigen godsdienstigen bijstand ge
nieten in hun moedertaal."
De volgende artikelen geven den aarts
bisschop, den bisschoppen, den professoren
van seminaries het recht, om roerende en
onroerende goederen te bezitten en te be
heeren, en erkennen tevens hun aanspraak
op pensioen. Voorts wordt vastgesteld dat
alle eertijds kerkelijke bezittingen die door
de Russische regeering werden geroofd en
momenteel in het bezit der republiek Li
tauen zijn of neg jn haar bezit zullen komen,
onvoorwaardelijk worden gerestitueerd.
Katholieke actie.
in - oenoemae tien neer j_
ïooger godsdienstonderwijs, zal altijd vo'"
oende zijn om godsdienst te mogen onder
wijzen aan alle scholen, ook aan die van de
Staat.
Art. 25 zegt: „De staat geeft volledige
vrijheid van organisatie en ontwikkeling aan
alle veeenigingen van godsdienstigen aard,
voor zoover zij afhankelijk zijn van de
Action Catholique en ook aan anderen die
hetzelfde doel beoogen, een en ander te
bepalen door de geestelijke overheid."
De laatste drie artikelen bevatten de ge
wone bepalingen die elke overeenkomst
noodzakelijk heeft. In Valicaansche kringen
beschouwt men het concordaat met Litauen
als een der mooiste verdragen die de H.
Stoel tot heden met eenigen staat heeft ge
sloten. De Kerk wordt door Litauen erkend
in de volheid Harer goddelijke stichting, in
al Haar wetten, in ai haar macht en in de
volle groctheid Harer zending. Men hcrleze
maar de beschikkingen omtrent het huwe
lijk en het onderwijs, de regeling van ker
kelijke bezittingen en inkomsten, en men
zal mei voldoening constatfreren hoe de
moederkerk van Rome in staat is om in
Litauen Hare werkzaamheid op godsd'snstig
en sociaal terrein in volle breedte te ont
plooien.
De Heilige Vader die in de weinige
jaren van Zijn pontificaat reeds de voldoe
ning had, drie dergelijke overeenkomsten
te sluiten, namelijk met Letland, Polen
en Beieren kan zich terecht verheugen
over dit vierde, dat die drie en ook vele
andere ruimschoots overtreft. J. H.
geëffend. Hier en daar. b.v. in een te nau
we doorgang, waar de druk te groot werd,
ver oonde zich water op het ijs en elders
waren nog kleine wakken.
Zaterdagavond bleef de baan gesloten,
waarechijn'ijk om het ijs te sparen en Zon
dag een mooie gave baan te hebben.
Te Heemstede.
Reeds in de morgenuren trokken velen
er met de schaatsen op uit, cm te probee-
ren of hier of daar het ijs sterk genoeg
was.
Toen bekend werd, dat de ijsvereeniging
„Volharding" in de middaguren haar baan
zou openen, kwam iedereen voor den dag
met de gladde ijzers.
Het centrale punt was natuurlijk de
v. Merlenvaart. Het gedeelte langs de Vrij-
heidsdreef, waar gratis gereden mag wor
den, trok het meest en daar heerschte
vooral in de middaguren een groote drukte.
's Middags opende de ijsvereeniging
„Volhard'ng" haar baan. Gelukkig was het
niet druk, daar het ijs nog zwak was voor
te grooten toeloop.
Minder was de belangstelling op het
deel tusschen v, Merlenbrug en Ringvaart.
Zij, die cfaar waren gekomen, hebben volop
kunnen genieten, prachtig ijs en totaal
ge"n wind.
Ook op andere plaatsen, waar maar
even gereden kon worden, is genoten van
de ijssport. Zoo o.a op de Kraaiennester
vaart, de Gasthuisvaart, de Vijver in het
Bronsteepark en de Gliopervaart.
Gelukkig voor de liefhebbers vroor het
Zondagavond weer flink, daar het ijs groo-
tere drukte nog niet kan dragen.
Alles liep vrijwel zonder ongelukken af.
Alleen op de v. Merl°naan kwam een
rijder op zijn hoofd te vallen en kreeg een
kleine hoofdwonde, die dooi dr. T. verbon
den werd,
Dc ijsvereeniging „Volharing" heeft reeds
stappen gedaan om ook in de avonduren
de baan te verlichten. Met de medewerking
van de Electr. Centrale zal vanaf heden
avond de baan van 6 tot 10 uur verlicht
zijn. De politie was ijverig in de weer
om ongelukken te voorkomen door speciaal
toezicht op onbetrouwbaar ijs, zoeals dc
Zuidvaart, Haven en het nieuwe Kanaal.
Ook werd toezicht uitgeoefend op het
afzetten van bruggen en wakken, zoodat
het de eerste dag zonder drenkelingen
afliep.
Blijft de vorst aanhouden, de.n zal mor
gen het ijs overal berijdbaar zijn.
Te O verveen.
Zaterdagmiddag, geen school, dus een
fijne gelegenheid voor de jeugd, om de
schaatsen onder te binden. Spoedig had 't
„Kolkje" dan ook druk bezoek. Maar 't ijs
was wel glad als een spiegel, doch ook
nog maar enkele centimeters dik En 't
was te voorzien, dat er door groote drukte
spoedig drenkelingen zouden komen. Bo
vendien is een middag van druk be
zoek voloende om het ijs oogenblikkelijk
en voor goed te bederven. Daarom maakte
de politie op verzoek van den heer Vrij
land een einde aan de pret, een verstan
dige maatregel, die eigenlijk navolging ver
dient. Nu ontging de Kolk het lot van de
Brouwersvaart, waai over in korten tijd
een netwerk van scheuren werd gelegd,
doordat een groepje jongelui achter elkaar
de baan afjakkerden. Ook gisteren werd
er nog geen bezoek op de Kolk toegela
ten. De kans bestaat dus, dat wij dit jaar
eens mooi ijs krijgen op het zoo heerlijk
beschut gelegen Kolkje.
Te Hillegom.
Zaterdagmiddag is de kunstbaan alhier of
ficieel opengesteld. Het spreekt van zelf, dat
er zeer van geprofiteerd is cn Zondag niet
minder. Het ijs is goed. Wie gehoopt hadden
de groote vaarten ook reeds Zaterdag te
kunnen berijden, werden teleurgesteld, om
dat een schipper Vrijdagavond door de Eeek
stoomde. liet werk ging niet voorspoedig,
vooral niet, toen de dappere ondernemer
behalve het vernielen van het mooie ijs nog
een bekeuring ontving wegens het stoomen
in Rijnlands boezemwater zonder vergunning.
Tot parij-voorzitter der S. D. A. P. is be
noemd de heer Jan Oudegeest.
Het ijsvermaak is algemeen geworden. De
scheepvaart ondervindt ernstige belemme
ring. De bootdienst EnhuizenStavoren is
stopgezet.
De noodlottige achtervolging; binnenkort
behandeling der strafzaak voor de Haagsche
rechtbank.
Tewaterlating van het ss. „Nieuw Hol
land" der Kon. Packclvaart Mij.
De ongevallenstatistiek 1925, opgemaakt
door de Rijksverzekeringsbank
Te Assen is de „Apollo"-biossoop uitge
brand.
Tiet afscheid van Pater Hentzen als praeses
der St. Jczeigezeilen-vereen'ging Haarlem I;
als zijn opvolger is geïnstalleerd Pater van
Heikel.
Pastoor H. Nleuwenhuizen vierde gisteren
j te Amsterdam onder groote belangstelling
zijn Gouden Priesterfeest.
De winter in 't buitenland. Strenge koude
'n Engeland en Frankrijk. Zware sneeuw
val m Duitschland.
Ernstige auto-ongelukken te Parijs en te
Chalocs-sur-Mame, waarbij vier personen
het leven verliezen.
De nieuwe brand te Ouebec, Nadere bij
zonderheden. Opzet in het spel?
De duikboot S. 4 der Ver. Staten geramd
en gezonken; de totale bemanning 35
koppen omgekomen.
A msterdamHilversum B ussumLeidea
Ook ANTHRACIET en BRECHCOKES
Het Hollandsche winterfeest.
In stad en dorp kon men Zaterdag en
Zondag genieten van het wriemelende be
weeg, waarin veie Hollandsche schilders hun
inspiratie gevonden habbsn dat altijd een
echt Hollandsen gezicht is geweest doch dat
ieder jaar minder te zien schijnt. Zij, die
de winters van 30 en 4o jaar vroeger ge
kend hebben, beweren, dat de were d, wat
het w ateren heirc,lt vcrf.aa dat het tegen
woordig van Octojer tot Maart regent ol
storm, of hagc.t, en d.t het slechts vriest
om liefhebbers van van schaatsen te pla
gen: als het twee nachten gevroren heeft en
achaatsenslijpers beginnen te adverteeren,
valt de dooi in. Le tijd yoor de echte
schaatsensport zou vooibij zijn.
Bit jaar echter kon men de nationale ijs-
sport weer beoefenen. De natuUr wa3 zoc
vriendelijk het ijs voor Zaterdag en Zondag
betrouwbaar'te maken, wel kon men nog
geen groote tochten ondernemen, caar op
slooten, singels en vijvers wa3 de ijsvloer
sterk genoeg om de vele heihebbers en
liefhebsters te dragen. Overal wa^ er het
vroolijk tooneel van veel witte wol en
bonte truien, van ploeterende beginners en
zwierige schoonrijders.
In Haarlem.
Te Haarlem werd bij schitterend, bladstil
weer cn ijs, dat niet overal even mcoi was,
Zaterdag te 1 uur de ijsbaan aan de Kle
verlaan geopend.
Tot 2 uur was er van groote belangstelling
nog geen sprake. Had misschien vele an
deren, evenals ons, de mededeeling ver
rast? De schaatsen waren nog niet bij de
hand en moesten gezocht worden. Hoe
.ang is het wel geleden, dat wij het laatst
van de ijspret genoten hebben?
Tuscchen twee en drie uur groeide het
aantal liefhebbers aan tot een bonte drom
en zoo was op Zaterdagmiddag plotse ing
het ijsvermaak herleefd en vierde de oud-
Hollandsche win ersport hoogtij.
Heel die bon e, beweeglijke, kleurige
orp van g- ïjuende, zwierende, krabbelen
de user.schenwaarachtig we zagen dii
beeld plotseling weer terug, zoo geheel
eigen aan 't Hollandsche winterleven maar
waarvan we de laatste jaren verstoken zijn
gebleven.
De baan was hier en daar knobbelig, on
gelijkmatig dichtgevroren. Macr waarin de
hatüur te kort schiet, komt de mensch te
hulp: met ijsschoffels werden de knobbels
Barometerstand
teruiL
uur v.m.: 7.76. Ach-
Het ijs in Noord-Holland
In Waterland zit een flinke korst ijs en
wordt op vele plaatsen schaatsen gereden.
Het ijs is echter nog niet sterk genoeg om
tochten te gaan maken.
Zij die bij voorkeur met hun schaatser-
naar de vaarten cn slooten van Waterland
trekken, zullen dienen daar rekening mee te
houden.
Te Landsmeer zit veel mooi ijs, waarvan
de liefhebbers al profiteeren. Het blijft ech
ter oog bij baantje rijden, daar op de groote
plassen het ijs nog niet overal sterk ge
noeg is.
Ook te Oostzaan zijn de schaatsenrijders
al in actie. Op de polderslooten ziet men
velen op de ijzers.
De AmstelvccDSche Poel.
Van bevoegde zijde vernemen wij, dat het
ijs op de Amstelveensche Poel, welke ge
heel dicht ligt, nog niet voldoende betrouw
baar is om den stroom Amsterdammers te
ontvangen. 'Gisterenmorgen is de ijsclub
.Voorwaarts" met de afzetting der banen
begonnen. Bij doorgaand vriezend weer zal
de baan Dinsdag a.s. geopend worden voor
het publiek. Gisterenmorgen zakte reeds op
de Poel een tweetal personen door het ijs;
zij konden echter zich zelve redden.
Hoorn.
De ijsbaan op de Oosterpoortgracht te
Hoorn werd hedenmiddag opengesteld. De
baan is geheel electrisch verlicht.
Purmerend.
Er wordt hier schaats gereden op een paar
mooie banen. Het ijs is goed maar nog niet
erg sterk. Ook in grachten en slooten zit
goed ijs.
Minister Kan.
Toen Zaterdagmiddag de Haagsche IJsclub
een gedeelte der banen openstelde, was
onze spordminister J. Kan een der eersten
die op de ijzers over het ijs zwierde.
Amsterdam.
Was 't ijs Zaterdag niet overal betrouw-
hpar, Zondag bewogen zich in den omtrek
van Amsterdam, op slooten en plassen,
duizenden schaatsenrijders.
Daar het niet mogelijk las, om in de na
bijheid van Amsterdam groote tochten te
ondernemen, concentreerde de groote druk
te ziek c-p de vijvers van het Vondelpark,
dat weer eens op echte, ouderwetsche ma
nier in het winteckleed was gestoken. Op
OPGAVE VAN
OPTICIENS FABRIKANTEN
Koningstraat 10 Haarlem
Licht op. De lantaarns moeten mor
gen worden opgestoken om 4.15 uur.
dit park, waren de fietsen verdrongen door
de sleden, waarin de jeugd zich vermaakte.
En op de vijvers, waar het ijs bijzonder
mooi was. hadden talrijke enthousiasten de
ijzers ondergebonden.
Aan voetbal en andere sporten werd niet
meer gedacht, daargelaten dat de terreinen,
waarop die sporten beoefend worden, afge
keurd waren.
De scheepvaart.
De kapiteins van de stcombooten Gro
ningen drie en vier, van de Groningen-
Lemmer Stoomboot Maatschappij, die Za
terdagmorgen om 10 uur van Lemmer zijn
vertrokken, zijn na een moeilijke reis door
het zware ijs ruim vijf uur te Amsterdam
aangekomen.
De Zuiderzee ligt tusschen de kust en
fort Pampus geheel dicht. In de verte ziet
men stapels opgeschoven ijs. Ook de Vecht
was met een prachtigen ijsvloer gedekt.
In den loep van den dag dag werd deze
c'oor een stoomboot vernield Op de sloo
ten in de polders en op het Naardermeer
wordt reeds gereden.
BERICHTEN VAN DEN IJSBOND
„HOLL. NOORDERKWARTIER".
Op de Jaagvaart te Oudendijk is mooi ijs.
De uitwatering van den Schermerboezem
is nog niet vertrouwd.
Haarlem.
Op den Schotersingel, Kloppèrsingel en
de Kerholsloot werden de banen gisteren
druk bereden. Op sommige plaatsen in de
stad is, ondanks de aanhoudende vorst,
voorzichtigheid nog geboden. Zoo is de
Delft niet overal berijdbaar; wekken tischen
hier oplettendheid. Op de Amsterdamsche
Vaart is het ijis slecht, evenals in de Leid-
schevaart; oppassen is hier de boodschap.
De Haarlemschc IJsclub.
De baan aan de Kleverlaan bleef heden
tot vijf uur geopend. Het hing van 't weer
af, of de baan ook des avonds geopend zou
zijn. Indien de weersgesteldheid constant
bleef (in den algeloopen nacht vroor het 9
5 10 gr. F.), behoefden de schaats-enthcu-
siasten niet te vreezen. Ovarig?ns ,s bet
bericht, of de ijsbaan al of niet geopend is,
spoedig door de stad: men behoefde slechts
te kilken of de trams met de vlaggetjes
getooid waren.
Feesten.
Weer^ en wind dienende, wordt Woens
dagmiddag een ringrijderij voor kinderen
georganiseerd. Woensdnigavond is er groot
vuurwerk.
Hoogste barometerstand 775.5 te Ka IstadL
Laagste barometerstand 75J.0 te Va:cö.
Verwachting: Matige tot zwakken Oos-
telüken tot Noord—Oostelijken wind, be
trokken tot half bewolkt, weinig sneeuw,
d« met sneeuw en ijs bedekte rijwegen in matige tot lichte vorst
