Bij den. 25
van Mgr. Dr.
sten
VRIJDAG 20 JANUARI 1928
SCHAEPMAN ALS EMANCIPATOR.
r BUREAUX: NASSAU LAAN 49
ADVERTEIMTIEN 35 ct. p. reyjel
TIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE BLADEN
EEN EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 16760
AANGIFTE MOET. OP STRAFFE VAN VERLIFS VAN ALLE RECHTEN. GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIFR EN TWINTIG UREN NA HET ONGEVAT..
Korte levensschets.
Herdenkingsplechtigheid
te Rome.
Herdenkingsplechtigheid
te Utrecht.
Herdenkingsplechtigheid
te Nijmegen.
Herdenkingsplechtigheid
te Amsterdam.
Een gedenkpenning, uitgegeven
door het Comité van Actie voor
het Dr. Schaepman-fonds.
Herdenkingsplechtigheid
te Tubbergen.
Herdenkingsrede per radio.
J. J.. WEBER ZOON
OPTICIENS FABRIKANTEN
Koningstraat 10 Haarlem.
Mgr. Hayasaka
m ons
land.
rie0°Co£ué.Van het B°ssche Di°<— Mis-
Teleioon No. 13866 (drie lijnen)
Postrekening No. 5970.
ABONNEMENTEN: voot Haarlem en
Agentschappen: per weck 25 ct.; per
kwartaal i 3.25; per post, per kwartaal
I 3.58 bij vcoru tbetai ng.
HAARLEMSCHE COURANT
VRAAG- EN AANBOD-ADVERTEN
TIES. 14 regels 60 ct. p. plaatsing;
elke regel meer 15 ct., bij vooruitbet.
Bij contract belangrijke korting.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
tusscben den tekst 60 ct. per regel.
Mie abonnee p dit blad zijn, ingevolge de \e12ekeringsv001 waaiden f Qflflfl - LeYen lan£e S'el-eele ongeschiktheid tot werken door 7 Cf] bij een ongeval met f OEfl bij verHes van een hand, f IOC bij verlies van een f Cfl bij'n breuk van f /.ft bij verlies v
tegen ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeer.ngen A «UUU. verlies van beide armen, beide beenen of beide oogen; A «U. docdelijken aflcop; A LOU. een voet of een oog; A 1 LU. duim of wijsvinger; 1 OU' been of arm; 1 ^U." andere vir
een
vinger.
Het vierde eener eeuw is op den 21sten
van deze maand heengegaan, sinds Mgr.
Dr. H. J. A. M.. Schaepman te Rome stierf,
en in geheel katholiek Nederland wordt
in deze dagen de persoon van den ver
maarden Doctor en zijn zegenrijke arbeid
herdacht. Men kan zich thans nauwelijks
meer voorstellen met welk een spanning
de berichten uit Rome werden verbeid,
zoodra bekend was geworden, dat Mgr.
Schaepman er ziek was aangekomen en de
eerste onrustbarende tijding zich ver
spreidde. En toen een paar weken later
de gevreesde slag viel en de Doctor was
ingegaan ter eeuwige rust, bracht die mare
diepe verslagenheid in het land, voelde
men, ook in de kringen van hen, die hij
meermalen tegenover zich had gevonden
in zijn leven, dat de leemte, door zijn ver
scheiden ontstaan, niet gemakkelijk, wel
licht nimmer zou zijn aan te vullen.
In Schaepman was een persoonlijkheid
heengegaan van ongemeene gaven niet
alleen, maar ook van een zóó groote veel
zijdigheid, dat hij een geheel eenige plaats
innam onder ons. Dichter, schrijver, rede
naar, geleerde, staatsman van breede allure
an met een vèr vooruitzienden blik, heeft
hij gedurende tientallen van jaren een
anvloed uitgeoefend, als geen ander in onze
partij ooit bezat. Men kan zich de geschie
denis en de ontwikkeling van ons staatkun
dig leven niet voorstellen zonder Schaepmar,
want het is onbetwistbaar, dat hij vooral
daarop zijn stempel drukte. Men heeft hem
wet alle reden een baanbreker, een eman
cipator genoemd, omdat hij voor de katho
lieken de hinderpalen uit den weg ruimde
en het pad effende, om zich de positie te
veroveren, welke bun, als aan een zoo be
langrijk deel der Natie, toekwam.
Om Schaepman's verdiensten en de be-
leekenis van zijn persoon en zijn werk
goed te begrijpen, moet men een vergelij
king maken tusschen den tijd, toen hij aan
het begin stond van zijn loopbaan, en me!
name dien van zijn staatkundige loopbaan,
en het jaar, waarin hij stierf. Schaepmans
optreden in de Kamer was een evenement.
Hij had daar als priester nog geen voor
ganger gehad; en al waren er voortreffe
lijke katholieke afgevaardigden geweest,
zeer bijzondere gebeurtenis, een feit, dat
aan den nieuwbenoemde ongetwijfeld bui
tengewone verplichtingen oplegde en hem
eischen stelde, zwaarder dan die voor eiken
anderen afgevaardigde. De volle aandacht
was op hem gevestigd; de wettigheid zijner
verkiezing werd door sommigen zelfs be
twist, en algemeen vroeg men zich af, hoe de
Doctor zich van de nieuwe moeilijke taak,
welke hij op zich genomen had, zou kwijten
Dat hij was toegerust met groote talenten
daaraan viel niet te twijfelen. Men kendt
hem reeds lang als dichter, als schrijver, als
redenaar, die zijn gehoor wist te boeien en
in geestdrift deed ontvammen. Maar voor
kamerlid werd nog iets anders vereischt. En
zou de nog jeugdige priester ook dat
andere bezitten?.... De geschiedenis
heeft het antwoord gegeven op die vraag,
een antwoord, dat geen twijfel overliet en
geworden is tot een schitterende bevesti
ging. Zelden heeft een afgevaardigde in hèt
Parlement een zóó groote populairiteit beze
ten, een zóó voornamen invloed uitgeoefend
als doctor Schaepman, ook in den kring van
hen, die van een andere politieke richting
waren dan de zijne, en ook op Kabinetten,
waarin hij geen enkelen geestverwant telde
Op vriend en vijand ging een geweldige
kracht van hem uit. En stond men in bet
eigen kamp soms, meermalen zelfs, scherp
tegenover hem, toch ontkwam men niet aar
de suggestie, aan de leiding, die er was in
lansch zijn optreden. Door de kracht van
zijn woord, door zijn élan en rusteloozen
arbeid overtuigde hij tenslotte Ook hen, die
aanvankelijk twijfelden en mèèr dan
twijfelden aan de juistheid van zijn in
zicht. De felheid van bestrijding, welke
iaren lang zijn deel was, moest ten leste
plaats maken voor instemming met zijne
ideeën en erkenning zijner eminente gaven
In de Kamer en buiten de Kamer heeft
Doctor Schaepman dan ook ontzaglijk vee!
voor de katholieke zaak gewerkt en be
werkt. Dat de katholieke partij, dat het
katholieke volksdeel kon groeien tot de
hoogte, welke thans is bereikt, valt voor
een zeer belangrijk deel tot zijn verheffen-
den arbeid terug te brengen. En dit als ge
volg van de groote verscheidenheid zijner
gaven en eigenschappen. „Schaepman"
derlandsche historie, waarvan hij telkens
blijk gaf, er toe geleid om te doen erkennen,
dat goed Roomsch en goed Nederlandsch
volkomen vereenigbaar waren. En zeer
waar is dan ook, hetgeen bij zijn dood door
Mr. Limburg in het Sociaal Weekblad van
24 Januari 1903 werd geschreven
„Schaepman heeft in ons land het Katho
licisme gepopulariseerd. Wanneer het zon
derlinge vooroordeel, dat bij velen tegen
de katholieken bestond en hun deed verge
ten, dat de gemiddelde menscfa van iedere
partij dezelfde is, verdween of althans ver
minderde, dan is dit in niet geringe mate
aan Schaepman te danken."
Zoo is de Doctor voor Katholiek Neder
land in werkelijkheid geweest een eroanci-
pator. En het is daarom met volle recht,
dat wij bij de herdenking van zijn sterven,
nu 25 jaren geleden, in diepe erkentelijk
heid aan zijüe nagedachtenis de eerbiedige
hulde brengen, welke hij door zijn machti
gen arbeid in zoo overvloedige mate heeft
verdiend!
beperkt was hun invloed op den gang van
zaken .gebleven, terwijl een sterke, goed
georganiseerde, katholieke partij ont
brak. Liberalen, en ten deele ook nog de
conservatieven, beschikten over de macht
in het land en de katholieken namen vrij
wel een ondergeschikte plaats in, wat oa
hij de bezetting van openbare ambten
sprekend tot. uiting kwam. Eenerzijd?
achtten de vrijzinnigen zich „het denken'
deel der Natie", anderzijds heette Nede--
land in die dagen meer nog dan thans een
„protestantsch land". Dat onder die om
standigheden een katholiek priester zitting
nam in bet Parlement, was dus wel 'een
schr éi zijn vriend Kolkman van hem -
,,wa floor zijn woord, door zijn werk, door
zij >e verschijning, door zijn omgang een
altijd bezig zijnde propagandist en tal van
vooroordeelen zijn afgelegd of overwonnen,
nie'.t zoozeer door zijne geleerdheid, als wel
dc.or zijne persoonlijkheid. Wilde men in
>mmige kringen vroeger van een priester
iets weten, hij heeft door zijn optreden,
oor zijn jovialen Omgang, door zijne manier
van doen heel andere begrippen ingang doen
vinden en de dragers van het priesterschap
heter doen beoordéelen. Zoo ook heeft zijne
vurige vaderlandsliefde, zijn eerbied voor
en vooral zijne diepe kennis van onze va-
Mgr. Dr. H. J. A. M. Schaepman, wiens
afsterven, op 21 Januari juist 25 jaar ge
leden, in vele plaatsen in ons land zal her
dacht worden, werd 2 Maart 1844 te Tubber-
gen (Overijsel) geboren. Zijn vader was daar
burgemeester. Zijn moeder, geboren Elise
la Chapelle, uil Arnhem afkomstig, besteed
de in haar huwelijk de vrije uurtjes, die
het uit! vier kinderen bestaande gezin haar
liet, aan de beoefening der fraaie letteren.
De jongen Herman genoot zijn eerste op
leiding aan de school voor lager onderwijs in
zijn geboorteplaats en het was reeds daar,
dat hij onder de uitblinkers werd gesteld.
Zijn voornemen was zeeman te worden, doch
zijn minder goed gezichtsvermogen belette
hem zulks. Na een kortstondig verblijf aan
het Oldenzaalsche Gymnasium, ging hij naar
het Seminarie te Culemborg.
15 Augustus 1867 werd bij, na volbrachten
studietijd, op het Groot-Seminarie te Rijsen
hyrg, tot priester gewijd en verwierf in het
iaar '869 te Rome den doctorstitel. In 1870
werd hij tot hoogieeraar te Rijsenburg aan
gesteld, om kerkgeschiedenis te doceeren
Zijn politieke loopbaan ving in 1880 aan
toen Breda hem naar de Tweede Kamer af
vaardigde. Zijn toelating ging nogal met
moeilijkheden gepaard, daar de Grondwet
vóór 1887 geestelijken en godsdienstbedie
naren uitsloot van het lidmaatschap der
Stat en-Generaal. De Tweede Kamer was de
meening toegedaan, dat zij zich niet kon
stellen op het specifiek standpunt door de
Kahofieken ingenomen. Zij liet hem evenwel
toch tot het lidmaatschap toe met de ver
klaring van den Aartsbisschop van Utrecht,
dat Dr. Schaepman door hem uit de geeste
lijke bediening was ontheven. Bij de alge-
meene verkiezingen, in het jaar 1888, werd
hij, zoowel voor Breda als voor Wijk bij
Duurstede gekozen, en verkoos hij dit laatste
district in 's lands vergaderzaal te vertegen
woordigen. In 1891 heeft Wijk bij Duurstede
hem niet meer herkozen.
Van de Leuvensche Universiteit verwierf
Schaepman den titel van doctor in de lette'
ren en wijsbegeerte.
Hij was ridder in de Orde van den Neder
landsche Leeuw, ridder in de Orde van den
Gouden Leeuw van Nassau, ridder in de
Orde Pro Ecclesia et Pontifice en Officier
van het Legioen van Eer In 1901 beloonde
de Paus zijn verdiensten door hem te benoe
men tot Geheim Kamerheer en in 1902 tot
rotonotarius Apostolicus.
Zooais hierboven aangehaald, overleed
Schaepman Woensdagochtend 2 Jan. 1903 om
m'nUte" "óór vier te Rome, in het
Moederhuis der Soeurs Missionaires Fran-
ciscames de Marie. Twee Nederiandsche
geestelijken, leerlingen van Dr. Schaepman,
de Eerw Heeren Blom en Hoogveld,, druk
ten hem de oogen toe. Op zijn s(erf5ed ,ag
de overledene gekleed in het gewaad der
Franciscaner Orde. Door de geneesheeren
Dr. Zampa en Dr. Lapponi, werd de over
ledene behandeld. Hij werd te Rome, op het
kerkhof San Lorenzo, buiten de muren, des
morgens om ongeveer 9 uur begraven.
28 Jan. 1903 werd i„ de kerk Campo Santo,
te Rome, een plechtige H. Mis van Requiem
door Mgr. De Waal opgedragen, geassisteerd
door de Nederiandsche priesters Van Ros-
sum en. Ahaps. De leerlingen der Grego
riaaische school, voerden onder leiding van
den Eerw. Heer Muller de Requiemmis van
Haller uit met het Dies Irae van Casciblini.
Na de absoule bij de lijkbaar, die met vele
bloemstukken was getooid, volgde de bij
zetting in het gemetselde graf. Onder de
aanwezigen bevonden zich o. m. de Belgi
sche gezant, oud-minister v. d. Wijck, en de
heeren De Bie, Jansens, Serclaes enz. Mgr.
De Waal sprak de absoute m de kerk uit,
Mgr, De Bie aan het graf Eveneens op
28 Januari van dat jaar werd een plechtige
lijkdienst voor den overledene gehouden in
de St, Jacobskerk, te 's-Gravenhage.
Z. Em. Kardinaal van Rnssum zal, geassis
teerd door Nederiandsche geestelijken, in
de kerk van het Campo Santo, waar zich
het graf van Mgr, Schaepman bevindt, een
plechtige H. Mis van Requiem opdragen,
waarbij de Nederiandsche kolonie te Rome
aanwezig zal zijn Op het versierde graf, zal
na het H. Officie, een gedachtenisrede wor
den gehouden,
Z. D. H. Mgr. H. van de Wetering, zal
Zaterdag a-s. een pontificale Requiem-Mis
in de kathedrale kerk ceiebreeren.
Hedenavond 'al, in de groote zaal van
Tivoli een herdenkingsmanifestatie plaats
hebben, waarbij Mgr. mede aanwezig zal
zijn. Als sprekers treden op Pater H. de
Creve en Mr. A. I. M. J. Baron van Wijn
.hergen,
De Senaat der R K. Universiteit zal, ter
"erdenking Maandag a. s. een academische
Z1'ling houden, onder leiding van den
rector-magnificus Prof. Dr Jac. van Ginne-
*en, Prof. Dr. H. F. M. Hubers zal spreken
ever Schaepman als emancipator, Prof Dr,
van der Grienten, over Schaepman als
staatsman, Mgr. Prof. Dr. J. Hoogveld over
persoonlijke herinneringen aan Schaepmans
'•erfbed. Na afloop dezer vergadering heeft
een muzikale uitvoering plaats. Om 10 uur
vergadert de R.K. Kiesvereeniging „Recht
voor Allen", onder leiding van den voor-
z'tter, den heer A. van der Steen, waarbij
"e Leidsche hoogleeraar Prof. Dr. A. J.
Barge, een rede zal uitspreken
De Katholieke Kunstkring „De Violier",
houdt Zaterdag een herdenkingsbijeenkomst,
waarbij als sprekers optreden Eduard Brom,
met als onderwerp „Dr. Schaepman als
letterkundige"; Pater B. H. Molkenboer
D P., met als onderwerp „Dr. Schaepman en
w9 en Bernard Verhoeven, met een in
leiding tot en voordracht van Schaepmans
gedicht „Frans Hals" In de R. K. Opanbare
t-eeszaal aan den Oranjesingel, wordt een
tentoonstelling georaniseerd van Schaep
mans werken. portretten en verdere
curiosa.
Morgen, den 21 Januari 1928, herdenkt
het Nederiandsche Volk dankbaar en eer
biedig den steridag van Mgr. Dr. Schaep
man vóór 25 jaren.
In 1903, op St. Agnes-dag, stierf hij, „een
van Nederlands beste zonen," en thans na
25 jaar, nu de geschiedenis aan het woord
komt, is er voor het dankbare volk reden
te over, zich vol waardeering aan te sluiten
bij de woorden, in zijn memoriam destijds
uitgesproken, die hem huldigden als „den
ervaren, moedigen staatsman, den zielver-
heffenden Christen-dichter, den trouwen
aanhanger van het huis van Oranje, den
echten Nederlander."
Dat het Nederiandsche Katholieke Volk
in deze nationale hulde zijn eigen deel komt
opeischen, zal niemand verwonderen, die
weet, dat het in Dr. Schaepman huldigt den
grondlegger van eene zelfstandige en er
kende staatkundige positie van het Neder
iandsche Katholieke volksdeel.
Gelijk bekend, maakte het zich reeds op,
den Vader der R. K. Staatspartij op zijn
eigen wijze te huldigen met de voortzetting
en versteviging van het te vroeg onderbro
ken levenswerk van den grooten Doctor.
Het wil dit jaar gaan oprichfen een Partij
bureau voor de R. K. Staatspartij. Het gaat
hiervoor een Dr. Schaepman-fonds bijeen
brengen, om daaruit een Dr. Scbaepman-
huis te stichten.
Het Comité van Actie meent thans het
:uiste oogenblik gekomen, om op Schaep
man's sterfdag het Katholieke Volk een
GEDENKPENNING
aan te bieden, waarvan de opbrengst ten
bate van dit SchaeDman-fonds zal komen.
Als beeld van Schaepman's krachtige per-
soonlijkheid ontwierp Iluib Luns in steg li
relief het profiel van den grooten doktei
op de voorzijde van dezen penning.
Ter gelegenheid van de herdenking van
den sterfdag van Dr. H. J. A. M. Schaep
man, brengt de firma Wed. J. R. van Ros-'
sum te Utrecht bovenstaand beeld in den
I handel.
Dit beeld is een afgietsel, hoog 60 c.ML
I van het met den eersten prijs bekroonde
monument van Dr. Schaepman, vervaardigd
door den beeldhouwer A. Falise. In het na
jaar van het aigeloopen jaar, werd onder
groote belangstelling dit monument tc Tub-
bergen onthuld. Op wensch van den beeld
houwer is de prijs van het beeld laag ge
steld, zoodat de aanschaffing hiervan aan
I alle Dr. Schaepman-vereerders mogelijk is.
Dit beeld, met het randschrift: DR.
SCHAEPMAN 1844—1903 CREDO PUGNO,
-ust op een krans eikenbladeren, in kruis
vorm samengebonden door een drie-kleurig
lint.
de geboorteplaats van Mgr. Dr. Schaep-
zal Zaterdag a.s. bij het onlangs ont-
"'de standbeeld, een redevoering worden
2ehouden door Pastoor Waanders en Burge-
meester Th. C. Luyckx, waarna de gemeente
cer> krans bij het monument zal neerleggen.
Op Zaterdag a.s. zal voor den Katholieken
adio Omroep een herdenkingsrede wor-
uitgesproken, door het Tweede Kamer-
"9 Mr. A. L. M. J. Baron van Wijnbergen.
De achterzijde geeft een symbolische toe-
chting van het randschrift:
WAT SCHAEPMAN PLANTTE GEVE
GOD ZEGEN EN HET KATH. VOLK
WASDOM.
de R. K. Staatspartij, als een jong, teer
eikenplanlje, wortelend in de letters R. K.
door Schaepman geplant, groeie uit, ondet
de onmisbare zegenstralen van Gods Zon,
tot een zich wijd vertakkenden stam, die
draagt de breede kruin van een bloeiende
boom.
De penning, in goud-brons uitgevoerd door
de N.V. „Koninklijke Begeer" te Voorscho
ten, zal voor het aangegeven doel voorloo-
oig worden verkocht als draagpenninkje
(29 m.M. diameter!-
De penning wordt verkrijgbaar gesteld
voor 25 cents en aan de Kring-comité's in
commissie gegeven.
Bestellingen worden uilsluitend uiige,
voerd door tusschcnkomst van den secre
taris-penningmeester van hel Comité vai-
<\ctie: Mr. H. Kolfschoten, Frankenslag 8.
's-Gravenharfe-
Het Comité van Actie heeft hij deze ge-
legenheid slechts dezen wensch hieraan toe
te voegen, dat het Katholieke Volk ook dit
werk tot wasdom moge brengen.
I Barometerstand 9 uur v.m.; 775, Vooruit.
Licht op. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om 4.53.
Riürhnn' bracht de Japansche
h /opk Hayasaka, h/t voorgenomen
Aarishut8? L H' M*r' H" d' Weering,
Aartsbisschop van Utrecht,
®a sneltrein van 12.34 uit den Haag
arriveerde de Hooge Bezoeker in gezelschap
van M^r. A. Olichon, nationaal directeur
voor het St. Petrus Lie.dewerk voor Frank
rijk en den ZeerEerw. Heer Th. M. P. Bek-
-?r', nationaal directeur van St. Petrus
ïefdewerk voor Nederland en Rector te
Voorschoten.
Op het perron werden de gasten verwel
komd door den ZeerEerw. Heer J. v. d.
Burg, secretaris van het Aartsbisdom, waar
na door de gereserveerde wachtkamer men
zich naar den gereedstaanden auto begaf.
De op het bordes van het perron aanwe
zigen belangstellenden groetten den vreem
den Kerkvorst eerbiedig.
Onmiddellijk werd naar het Aartsbis
schoppelijk Paleis gereden, alwaar Z. D. H.
de Aartsbisschop aan Mgr. Hayasaka en die
hem vergezelden een diner aanbood.
Met den trein van 16.07 vertrokken Mgr.
Hayasaka, Mgr. Olichen en Rector Bek-
ker naar Den Bosch, tot aan den trein uit
geleide gedaan door den secretaris van het
Aartsbisdom, den Zeereerw. heer J. v. d.
Burg.
Vanuh Den Bosch zal onmiddellijk gere
den worden naar het Doofstommen-insti
tuut te St. Michels Gestel, alwaar Z D H
zal worden ontvangen door het dag 'be
stuur van den Priester Missiebond in Neder
land de Nationale directie van de Voort
planting des Geloms en eenige vertegen-
