IN EGYPTE
VARIA UIT HET RADIOLABORATORIUM.
Engros Firma G. H. S. HEILKER, Haarlem
IIETWONDERDER
NATUUR.
RADIO-NIEUWS
Een historisch document in
de geschiedenis der
radio-telefonie
VERKEER EN POSTERIJEN
Onze dure spoorwegen
Luchtpostdienst
RECHTSZAKEN
Gevolgen van twist
kende men reeds vanaf de oudsfe tijden de gunste
ge werking van de pepermuntolie op de spijsvertering,
zoodat men de pepermuntplanten als een kuituur-
gewas verbouwde. Daar de KiNG-PEPERMUNT be
reid is uit dezelfde origineele pepermuntolie, mist
ze don scherpen smaak van de later ontdekte kunst
middelen en heeft ze eveneens een gunstige werking
op de spijsvertering.
De smaak en geur van KIng-pspermunt zijn niet te
evenaren.
Vraagt Uw winkelier eens een ons van deze peper
munt en U zuit het ook erkennen.
De brutale brand kastdief stal
in de Kuiperstraat
te Amsterdam
LUCHTVERKEER
De Poolvlucht van generaal
Nobile
UIT ONZE OOST
Een conflict
SOCIAAL LEVEN
Het hoogte-record zeilvliegen
Dreigende conflicten
KUNST EN KENNIS
Het internationaal Linguïsten-
congres
LANDBOUW EN VISSCHERIJ
De Nederlandsche vliegvelden
gedurende Maart 1928
Stamboek van het Ned.
T rekpaard
door JOH. SCHNABEL
Opgepast.
We hebben de eerste gevaarlijke spannin
gen op onze antenne al weer geconstateerd
en dit deed ons naar de pen, of juister:
naar de schrijfmachine grijpen, om onze
lezers te waarschuwen voor den komenden
zomer.
Naast de talrijke, ongetwijfeld prettige
eigenschappen van dit jaargetijde, zijn er
twee, welke voor ons, radio-luisteraars, min
der aangenaam zijn.
We bedoelen hier op de eerste plaats de
luchtstoringen, welke in lente en zomer
altijd heftiger zijn dan in de andere jaar
getijden. Daarbij komen de onweders, welke
onze ontvangst totaal bederven kunnen.
Oppervlakkig gedacht zou men in derge
lijke tijden kunnen volstaan met het uit
schakelen van den ontvanger, maar
daarmede is men er niet af! Bij inslag b.v.
zou de heele boel finaal afbranden, terwijl
ook, zonder directen inslag, er nog veel kans
op verbranden van toestelonderdeelen be
staat. Juist een dezer dagen bereikte ons
een tweetal brieven van abonné's, die mei-
daig maakten van het feit, dat zonder
eenige zichtbare aanleiding, een spoel van
het ontvangtoestel in brand was geraakt,
terwijl het tweede geval het inwendig smeu
len van een ontvanger betrof. Gelukkig wa
ren in beide gevallen de eigenaars der resp.
toestellen in de bewuste kamer, daar anders
grootere schade niet uit was gebleven. Had
den de abonné's de noodige maatregelen
genomen genomen, om dergelijke ongelukjes
te voorkof-ien, dan waren zij niet zoo gewel
dig geschrokken!
Zooals bekend mag worden verondersteld,
is de bliksem een zuiver electrisch verschijn
sel, dat ongevaarlijk is, zoolang de ontlading
der electrische geladen wolken een onder
linge is. Ontlaadt een wolk zich echter naai
de aarde, dan gaat dat meestal niet zonder
ongelukken, daar de bliksem in
dergelijke gevallen meestal de hoogste pun
ten uit de omgeving opzoekt, en onze anten
nes meestal tot de hoogste punten behoo-
ren. Het is dus zaak om, om deze tegen
mogelijken inslag geprepareerd te doen zijn.
„Vergessen Sie nicht, Ihre Antenne zu
erden!" roepen de Duitsche omroepers ons
na afloop der uitzendingen steeds toe. Ver
geet niet, uw antenne te aarden! Daartoe
moeten we een z.g. antenne-aard-schake-
laar aanbrengen, welke op de meest vlugge
wijze met de aarde verbonden moet worden.
Zoon schakelaar bestaat uit een geïso
leerde grondplaat, waarop drie aansluitklem-
men gemonteerd zijn. Door middel van een
hefboom-contact, aan de middelste aansluit-
klem doorverbonden worden met de boven
ste of de onderste. Deze laatste is dan met
de aarde verbonden, de bovenste met het
ontvangtoestel, terwijl het middelste con
tact aan de antenne ligt. Zetten we den hef
boom dus naar boven, dan is de antenne op
normale wijze met het ontvangtoestel ver
bonden: zetten we de schakelaar naar be
neden, dan is de antenne, met uitschakeling
van het ontvangtoestel, doorverbonden met
de aarde. Mocht de bliksem dus onverhoopt
inslaan,, dan zal deze in geen geval in huis
schade kunnen aanrichten, want hij wordt
direct naar de aarde afgevoerd. Zoodra we
dus een onweersbui zien aankomen en direct
na afloop van ons Iuiteren, zetten we den
schakelaar, welken we 't beste aan de bui
tenzijde van het raam kunnen aanbrengen,
op „aarde". Willen we later weer gaan luis
teren, dan behoeven we den hefboom slechts
om te zetten op „toestel", om „de wereld
in ons huis te halen".
Maar ondanks allen goeden wil, zal het
nog wel eens een keertje gebeuren, dat we
vergeten onze antenne te aarden, zijn we
dan eenmaal goed en wel van huis, en ont
dekken we donderkoppen aan den horizon,
dan staan we doodsangsten uit! Ook hier
tegen is alweer kruid gewassen in den vorm
van z.g. edelgasveiligheid. Dit is een pa
troon, welke twee contacten herbergt in eén
met gas gevuld glazen buisje. Zoodra er nu
tusschen deze contacten een spannings
verschil optreedt van b.v. 100 volt, dan wordt
het gas geleidend, en de overspanning kan
direct naar de aarde afvloeien. Ook in geval
van inslag doet zoo'n edelgasverzekering veel
goed. Het is dus een automatische beveili
ging van ons toestel, welke aan geen enkele
ontvanginstallatie mag ontbreken! Zoowei
in de stad, als op het platteland, achten wij
deze zekeringen absoluut noodig. In de stad
kan men hiermede volstaan, is dus een
antenne-aard-schakelaar niet noodig, ten
minste niet als de antenne niet zoo schrik
barend hoog en min of meer ingesloten is.
Zijn er nl. in de naaste omgeving meerdere
hoogere punten, b.v. torens, boomen en
schoorsteenen, dan kan men met een zeke
ring volstaan.
De edelgas-veiligheid beschermt ons toe
stel ook tegen de spanningen, welke over
trekkende electrisch geladen wolken op
onze svitenne mduceeren. De twee gevallen
in den aanvang van dit artikel genoemd,
hadden zulke wolken tot oorzaak. Zonder
oogenschijnlijke oorzaak kunnen ze soms
veel schade berokkenen! Zij komen in den
regel voor, als er regen, sneeuw of een
hagelbui op til is, doch ook wel bij andere
gelegenheden.
Uit bovenstaande waarschuwingen moet
men nu niet concludeeren, dat het hebben
van een antenne in den zomer gevaar op
levert! Integendeel, oen goed beschermde
antenne is juist een bliksem-afleider in ons
huis. Maar we mosten met het aanbrengen
der bovengenoemde veiligheden niet wach
ten tot het eenmaal zomer is. Ook in de
lente kan onweer optreden, en deze on
weders zijn soms gevaarlijker dan in den
zomer.
Dus zoo spoedig mogelijk een antenne-
aard-scliakelaar en/of een edelgas-zekering.
Wat we onder golflengte verstaan.
„Hoe kan dat nu .Huizen heeft 1950 M
en Toulouse maar ruim 400, toch kan ik ze
beide hooren? De afstand van m'n ontvanger
tot de beide stations is toch heel anders?
Hoe dikwijls krijgen we deze en dergelijke
vragen niet te hooien en het is daarom, dal
we hier een algemeen antwoord op willen
geven.
Evenals bij de lijn telegrafie en telefonie,
is bij het radio-verkeer een zend- en een
ontvang-station noodig. Tusschen deze beide
stations bevinden zich in tegenstelling
met het Hjnverkeer geen draden, vandaar
de naam „draadiooze telegrafie en telefonie".
Wat zich wel tusschen beide stations be
vindt, is een zeer ijle, onzichtbare stof,
aether genaamd. Het bestaan van deze stol
berust slechts op een hypothese, maar we
hebben ze noodig voor het verklaren van
vele natuurverscnijnselen. De wereld-aether,
welke, zooals wordt aangenomen, uit uiterst
kleine deeltjes bestaat, bevindt zich overal:
zoowel m massieve voorwerpen, als in de
lucht.
Het mag als bekend worden beschouwd,
dat men veronderstelt, dat het licht en de
warmte niets anders zijn, dan aether-trii-
lingen. De snelheid, waarmede deze trillin
gen zich voortplanten, is enorm. Ze bedraagt
ca. 300.CGO K.M. per seconde. De grootte van
deze snelheid blijkt voldoende uit de ver
gelijking met b.v. een reis naar Ned.-Indië;
doen we hierover in normale omstandig
heden een dag of dertig, een aether-trilling
volbrengt de reis in minder dan de helft
van een seconde! Het aantal trillingen van
b.v. het licht is kolossaal groot en varieert
voor de verschillende kleuren. Zoo heeft het
roode licht het kleinste, het violette licht het
grootste aantal trillingen van alle kleuren.
Wordt het aantal trillingen grooter, dan
gaan de violette stralen over in ultra-vio
lette, welke onzichtbaar zijn. Wordt het aan
tal trillingen daarentegen kleiner, dan gaan
de roode stralen over in eveneens on
zichtbare inira-roode warmte stralen.
Nog kleiner wordend, komen we op het ge
bied van de radio-trillingen.
Behalve in trillingsgetal of, zooals dat
meer technisch gesproken heet, in frequen
tie, onderscheiden de diverse soorten van
aether-trillingen zich door verschil van golf
lengte. Wat verstaan wij nu onder het
voor ons radio-enthousiasten zoo gewichtige
begrip GOLFLENGTE?
Zooals wij reeds opmerkten, bedraagt de
voortplantingsnelheid der radio-trillingen
ca. 300.000 K.M. per seconde. Stel, dat we
een installatie hadden, welke in staat is, den
aether tweemaal per seconde in trilling te
brengen. De tweede trilling, volgt een halve
seconde n a de eerste. Wordt de tweede stoot
aan den eather gegeven, dan heeft dus de
eerste trilling zich met een snelheid van
300.000 K. M. per seconde van de eerste
verwijderd.
De EERSTE trilling is dus:
300.000
of 150 K. M.
2
ver, als de tweede trilling volgt. Deze af
stand nu noemt men de golflengte.
Nemen we nu een voorbeeld uit de prac
tijk. Een zend-installatie wekt een frequen
tie van 1 millioen per seconde op. 1 millioen
maal per seconde wordt de aether dus uitge-
stooten. Er ontstaan dus 1 millioen golven,
die zicli met een snelheid van 300.000 K.M.
voortplanten. Iedere golf zal zich dus:
300.000
1.000.000
of 0.3 K.M. of 300 M.
hebben verwijderd voor de volgende golf
weggaat. De golflengte van de installatie
met een frequentie van 1.000.000 is dus 300
Meter.
Met behulp van de bekende factoren
voortplantingssnelheid en frequentie kun
nen we de golflengte bepalen met de for
mule:
golflengte is
Voortplantingssnelheid
Frequentie
waaruit volgt, dat, hoe GROOTER de fre
quentie is, dus hoe grooter het aantal tril
lingen, hoe KLEINER de golflengte is. Dus:
hooge frequentie: kleine golven; lage fre
quentie: lange golven.
Men kan de frequentie, dus ook de golf
lengte van een installatie hetzij ontvang-
of zend- wijzigen met behulp van
een z.g. slingerkring, welke bestaat uit
een draadspoel en condensator. Met een
spoel vergrooten we de golflengte van een
slingerkring, met een condensator verkleinen
we de golflengte.
Stenografisch verslag van het perkruïsgesp
Stenografisch verslag van het perskruis-
sprek met Indië.
Zooals men weet, is Zaterdagmiddag 31
Maart j.l. een uitstekend geslaagd pers-
radio-krulsgesprek met Ned. Indië gevoerd.
„Aneta" heeft de goede gedachte gehad,
dit gesprek stenografisch te laten opnemen,
welk verslag thans gereed is gekomen en
niet minder dan 31 getypte vellen groot is.
Aan het eind der bijeenkomst in den
Haag op 31 Maart is voorlezing gedaan van
eenige dichtregelen, ter gelegenheid van hei
gedenkwaardig gebeuren vervaardigd, en
die mede in bovengenoemd verslag een
plaatsje hebben gevonden.
Deze dichtregelen als besluit van een
historisch gebeuren in de geschiedenis der
radio-telefonie in Nederland luiden aldus:
De pers, vereend aan weerzij van de aarde,
heeft tijdelijk de schrijfstift neergelegd
en nu eens niet geschreven maar gezegd,
hoe men elkaar te schatten weet naar
waarde.
Het was een rustpoos in een lang gevecht,
waarin de strijders zich tot koorzang
schaarden
en blijden groet aan tegengroeten paarden
en 't vlijmscherp zwaard te rusten werd
gelegd.
Geen sprak het luidst en niemand wist het
heter,
zooals men 't doorgaans in den persstrjjd
doet,
Men sloot het harnas los en het gemoed
wijd open voor de trilling van den aether.
Men heeft elkaar verstaan. Begrepen te
vens
't Is moog'Hjk, want de trilling overmant
nog meer 't gevoel dan het getraind ver
stand
en draagt ons naar den dieperen grond des
levens.
De pers gaat prat op 't redelijk overwegen
en breekt zich met het zwaard der meening
baan.
Maar voor het wonder van den afstand
staan
de scherpste geesten kinderlijk verlegen.
En toen de klank uit 't onafzieb're welde,
wie dacht toen aan het wapen van den
geest..,...?
Want was dit niet het hooggestemde feest
Waar geesten tot eikaars begroeting
snelden
Zooals reeds is gemeld, stellen de Ned.
Spoorwegen van 15 Mei tot met 31 Augus-
sus a-s. abonnementskaarten verkrijgbaar,
welke gedurende acht dagen op alle voor
naamste lijnen van het spoorwegnet in ons
land geldig zullen zijn.
De „Tijd" oppert nu de volgende bezwa
ren tegen de voorgestelde regofüng, hoe
wel zij allen lof heeft voor het, zij het dan
ook wat laat, initiatief der spoorwegdirec
tie.
In de eerste plaats is de regeling be
perkt. Zij loopt slechts van 15 Mei tot 31
Augustus 1928. Waarom? Geldt cto rege
ling slechts voor dit jaar, omdat er in
ons land Olympische Spelen worden ge
houden? Of heeft men hiert te doen met
een proefneming? Is het de bedoeling, na
gebleken succes, ook de volgende jaren 8-
daagsche abonnementskaarten verkrijgbaar
te stellen? En zoo ja, waarom alleen in
de zomermaanden? Is er niet alles voor te
zeggen om de regeling over het geheele
jaar uit te breiden en ook in dit opzicht
het buitenlandsche voorbeeld te volgen?
Het tweocle bezwaar is van ernstiger
aard. De prijzen der abonnementskaarten
zijn n.l. veel te hoog.
Toevallig heeft dezer dagen in België de
regeerine het nieuwe tarief van de Natio
nale Maatschappij der Belgische Spoor
wegen goedgekeurd. Daar zijn de tarieven
voor abonnementen op korten termijn pas
verlaagd. De houders van abonnements
kaarten. welke in dat land niet alleen
op de voormarrete, maar op alle lijnen
geldig zijn kunnen naar hartelust reizen
over een net, waarvan bet aantal kilome
ters het onze waarschijnlijk overtreft. Toch
zijn de prijzen daar heel wat lager dan
bij ons. De valuta kan geen voldoende ver
klaring geven van dit verschijnsel, want
de Belgische munt is sedert maanden ge
stabiliseerd en het indexcijfer heeft zich
aan de in het buitenland geldende prijzen
aangepast.
Toch is bet verschil enorm, zooals uit
hst onderstaande vergelijkende staatje
blijkt (de Belgische prijzen zijn gemakshal
ve tot guldens herleid):
Nederland België
8 dagen 5 dagen 14 dagen
Eerste klasse f 29f 19.25 f35
Tweede klasse f 22.50 f 14.f 24.50
Derde klasse f 16.f 7.70 f 14.
Zooals men ziet, het Belgische tarief is
veel gunstiger dan het onze. Een veertien-
daogsch abonnement derde klasse kost in
België twee gulden minder dan een acht-
daagsche in Nederland: de houders van
abonnementskaarten tweede en eerste klas
se mogen in België resp. voor slechts twee
gulden en zes gulden méér zes dagen lan
ger reizen.
Hieruit blijkt,dat onze Spoorwegen niet
..konkurrenzfëhig" zijn. Met het gevolg, dat
de bewoners van onze Zuidelijke provinciën
zich allicht laten verleiden om hun vacan-
tie In België door te brengen: terwijl aan
de vreemdelingen, die tijdens de Olympische
Spelen beide landen bezoeken, het enorme
prijsverschil der spoorwegabonnementen
wel niet zal ontgaan.
De luchtpostdienst Rotterdam—Amster
damHamburgKopenhagenMalmö wordt
met Ingang van 10 April a.s. heropend.
Evenals in 1927 zullen ^e gewone en aan-
geteekende brieven en briefkaarten voor De
nemarken, Zweden en Noorwegen weder met
dezen dienst worden verzonden, zonder hef
fing van luchtrecht en zonder dat de afzen
ders overbrenging per vliegtuig hebben ver
zocht.
Stukken met aangegeven waarde worden
voorloopig niet met dezen dienst vervoerd.
Aan uitdrukkelijke verzoeken om corres
pondentie niet per luchtpost te vervoeren,
zal worden voldaan.
Het luchtrecht voor drukwerken naar ge
noemde landen bedraagt 5 cent per 10 gram
of gedeelte daarvan.
ken drank, op 8 Nov. j.l. ruzie gekregen. De
Ozaar Peterstrater zou toen zijn tegenstan
der in het water geduwd en diens hoofd
senige malen onder water gehouden heb
ben. Gelukkig kwamen eenige personen den
woonschuitbewoner te hulp. Zij trokken den
Czaar Peter-strater van hem af en brach
ten hem op het droge.
Ter zake van poging tot doodslag heeft
de bewoner der Czaar Peterstraat voor de
Amsterdamsche Rechtbank terechtgestaan.
Thans vonnis wijzende, verklaarde de
Rechtbank het ten laste gelegde niet wet
tig en overtuigend bewezen en sprak den
verdachte vrij.
Een bewoner van de Czaar Peterstraat te
Amsterdam en een woonschuit-bewoner
hadden, beiden onder den invloed van ster-
Voor de Amsterdamsche rechtbank hebben
drie verdachten terecht gestaan terzake in
braak en diefstal, die zij in den avond van
2 Maart j.l. in de fabriek de „Cemsto" in
de Kuiperstraat te Amsterdam gepleegd
hadden waarbij zij een brandkast, waarin
ruim 4800 aan geld, een hoeveelheid ze
gels enz. hadden gestolen. Een vierde ver
dachte zou wegens heling terecht staan.
De eerste verdachte, werkman van be
roep, had, zoo verklaarde hij, met zijn ka
meraden de zaak reeds een week van te
voren besproken; men had het terrein ver
kend en besloten op een Vrijdag, wanneer
het geld voor uitbetaling der loonen op
Zaterdag, aanwezig zou zijn, den slag te
slaan.
Over het dak was men met zijn drieën
naar binnen gekomen door zich door een
ruit in de garage te laten zakken. Van de
garage werd het kantoor bereikt waar de
brandkast stond. De brandkast werd naar
üe garage gesleept, op een daar staande
handkar geladen en weg gereden. Het ding
is door de stad vervoerd naar een garage
aan den Haarlemmerdijk.
Over negenen had de verdachte de fa
briek verlaten; het openen van de brand
kast had enkele uren geduurd. Verd. ver
klaarde op een vraag van den president dat
hij zijn aandeel in de winst, een 1100 in
een op straat staande rioolbuis had gebor
gen! Het verdere gedeelte van den nacht
had hij over straat gefietst. Later had de
politie hem aangehouden.
De tweede verdachte, een ijzervlechter.
had eerst aan de zaak niet mede willen
doen, doch later had hij geholpen het plan
in elkaar z;ijen. De derde verdachte, chauf
feur van beroep, bekende alles; hij had het
plan voor de inbraak geopperd en de an
deren hadden het daarna uitgewerkt.
Het O.M. eischte tegen den eerste ver
dachte 2 Jaar en drie maanden, tegen den
tweede 3 jaar en tegen den derde een jaar
en zes maanden gevangenisstraf.
De behandeling van den vierde verdachte
werd wegens verhindering van den verde-
Naar gemeld wordt, is het basisschip voor
Nobile's luchtvaartexpeditie naar de Noord
pool voor Plymouth aangekomen om levens
middelen en brandstof in te nemen. Tegen
het eind van de week vertrekt de „Citta di
Milano" naar Koningsbaai, Spitsbergen.
Zoodra het schip daar zal zijn aangekomen
zal generaal Nobile in zijn luchtvaartschip
„Italia" uit Milaan vertrekken.
De „Cittö dit Milano" heeft een equipage
van hónderd zestig man aan boord. Het
schip is extra versterkt tegen den ijsdruk
en het dek is dusdanig gebouwd, dat de
ruimte daaronder zooveel mogelijk tegen de
koude zal zijn beschermd.
dam, werd gedurende die maand aangedaan
door 191 verkeersvliegtuigen en door 96 mi
litaire, terwijl er 39 speciale vluchten Cproef-
en fotovluchten) met K.L.M.-machines
plaats hadden, 280 vluchten met Pander
vliegtuigen van de Rotterd. Aeroclub en 3
vluchten met particuliere vliegtuigen. Het
aantal pleizierreizigers bedroeg 84; het aan
tal bezoekers 2862 waarvan 32 schoolkin
deren.
Aneta seint uit Eatavia: De geheele pers
van Java bespreekt gedurende de laatste
dagen met levendige belangstelling eene
mededeeling, die door den gouverneur van
West-Java, den heer Hillen, in de bladen
is gelanceerd.
De mededeeling van den gouverneur is
gericht tegen den heer J. H. Ritman, waar
nemend hoofdredacteur van het „Bat.
Nieuwsblad", tegen wien door den procureur
generaal ambtshalve eene vervolging is in
gesteld in verband met een hoofdartikel in
het „Bat. Nwsbl.", waarin het optreden van
den heer Hillen werd gecritiseerd. Het ar
tikel behandelt het ontslag van den waar-
nemenden regent van Bandoeng, den patih
Raden Demang Wiradiatmadja en de om
standigheden, die vooraf gingen aan dat op
zienbarend ontslag.
De meeste bladen erkennnen de juistheid
van den materieelen inhoud van het arti
kel, waarin de heer Ritman dit ontslag be
spreekt. Zij meenen, dat men hier te ma
ken heeft met het eerste geval van toe
passing der nieuwe maatregelen tot beteu
geling van de pers.
Uit Hirschberg wordt gemeld:
Gisterochtend heeft de kampioen van den
langdurigsten tocht mot een zeilvliegtuig
Ferdinand Schulz, bij een zeilvlucht in het
Reczengebergte een hoogte van 570 meter
bereikt. Deze prestatie werd in binnen- noch
buitenland ooit verricht en is des te merk
waardiger omdat Schulz niet in een voor
het maken van records gebouwde machine
is opgestegen, doch slechts een schoolvlieg-
tuig van de Segelflugschulde gebruikte.
Gisteren is een ultimatum gesteld bij een
zes-tal werkgevers in de stoelenindustrie te
Oirschot, meldt de „Volkskrant". Door den
R. K. Houtbewerksbond is als eisch ge
steld 10 procent loonsverhooging en doorbe
taling der katholieke en christelijke feest
dagen. Het geldt hier een dreigend conflict
waarin 60 man worden betrokken.
Naar het blad voorts verneemt, is ook gis
teren aan de firma Piet Prins te Haarsteeg
en een 4-tal kleine werkgevers in de man
denindustrie aldaar een ultimatum gezon
den. Wanneer de firma Prins te Haarsteeg
de gestelde eischen niet inwilligt, dan wordt
ook haar bedrijf te Ammerzoden in een con
flict betrokken.
Voor beide dreigende conflicten geldt, dat
wanneer op 16 April de eischen door de
werkgevers niet zijn ingewilligd, dien dag de
staking bij de betrokken werkgevers een feit
zal zijn.
De Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen zal namens de Nederland-
sche Regeering de deelnemers aan het Eerste
Internationaal Linguïsten-congres, dat van
1015 April te 's Gravenhage gehouden
wordt, ontvangen. De ontvangst zal plaats
hebben in de Ridderzaal op Donderdag 12
April a.s. om 9 uur voormiddag.
Schiphol, de luchthaven van Amsterdam,
werd gedurende de maand 1928 aangedaan
door 383 vliegtuigen van het regelmatig
burgerluchtverkeer en door 354 militaire
vliegtuigen van Leger en Marine, terwijl 8
extra vliegtuigen aankwamen en vertrokken.
Voorts had er aantal proéf- en rondvluch
ten plaats, terwijl het aantal pleiziervliegers
121 bedroeg.
Waalhaven, de luchthaven van Rotter-
Een buitengewone algemeene vergadering
Het hoofdbestuur van de vereeniging
„Stamboek voor het Nederlandsche Trek
paard", heeft in deze week gehouden ver
gadering besloten tot het bijeenroepen op
10 Mei e.k. van eene buitengewone alge
meene vergadering in „De Twee Steden" te
's Gravenhage, waarin naast wijziging der
statuten en van het reglement op de stam
boekhouding een voorstel tot royement van
eenige leden der vereeniging aan de orde
zal worden gesteld.
Voorts besloot het hoofdbestuur aan in
haar Stamboek ingeschreven paarden, toebe-
hoorende aan leden van het nieuw opge
richte Zeeuwsch-Belgisch stamboek, op naam
van een anderen kooper over te schrijven.
Ter bevordering van den afzet van paar
den werd het dagelijksch bestuur opdracht
gegeven tot het doen samenstellen en ver
spreiden van brochures e.d., en stappen te
doen ter uitzending van een propagandist.
Gemeenschappelijk met het „Reichsver-
band der Kaltblutzüchter Deutschlands" is
bij het Belgische Stamboek op wederzijdsche
erkenning aangedrongen.
IETS OVER WIEREN
Het is U waarschijnlijk reeds allen be
tend, wat wij onder wieren te verstaan
nebben. Het zijn planten van een bijzonder
maaksel, die heelemaal afwijken van onze
gewone tuinplanten, zoowel in de uitwen-
digen vorm als in de inwendige organisatie.
Men heeft zich de Wieren ten nutte wil
len maken. Zoowel voor het huishouden
(kussens, matrassen e. d.) als voor de in
dustrie (jodiumbereiding) werden deze plan
ten uit zee opgevischt. Zij werden met
scheepsladingen tegelijk verhandeld en over
de geheele wereld verspreid. Alom sprak
men over de groote deugden, die deze or
ganismen de maatschappij bewezen en de
groote winsten want dat was buiten
twijfel die zij den industrieelen en fabri
kanten opleverden. Maar niemand was er,
die eens dieper dacht dan louter materieel,
die zich eens afvroeg wat het voor dingen
waren en welke plaats zij innemen in de
Natuur. En toch is dit laatste heel veel
interessanter; de kennis over het leven der
wieren zal ons veel wonderlijks openbaren
en zal ons tevens een blik doen werpen in
dien geheimzlnnigen mikrokosmos, welks ele
menten voor ons oog verborgen blijven,
zoolang wij onze toevlucht niet nemen tot
de microscoop.
De wieren of algen, zooals zij ook ge
noemd worden zijn deels uitermate kleine
plantjes géén diertjes deels zóó groot,
dat zij met de grootste woudreuzen kunnen
wedijveren. Men meene niet, dat wij deze
groote wieren in een van onze bosschen
zullen tegenkomen; met een metersdikke
stam. met machtige takken en oen eer-
biedwaardige kroon. Niets van dit alles:
want een wier van 70 meter lengte is slechts
door één persoon gezien geworden en die
persoon waseen duiker.
Daaruit blijkt, dat deze zonderlinge wier
in het water groeit. En dat is inderdaad
het geval. Fig. 1 toont hem U. Het stengel
tje is dun. de blaadjes klein en teer. In
het ijskoude water van de Zuidpool is deze
plant in haar element. Zij tiert welig in
water, dat niet dieper is dan 2025 M.
en kruipt dan aan de oppervlakte van de
zee nog een heel eind voort. Wanneer er
meerdere van deze soorten bij elkaar zijn,
vormen zij een dicht netwerk, waaruit het
niet gemakkelijk is zich los te werken, in
dien men er in gevangen raakt.
Ook sprak ik van heele kleine wiertjes
en zij zijn zoo talrijk, dat zü een geheel
wereldje op zich zelf vormen, een mikro
kosmos. Gewoonlijk zijn zij een honderd
ste milimeter lang, doch daarnaast vin'/:
men er, die grooter zijn alle overgangen
welhaast tusschen 70 meter en een hon
derdste milimeter en ook, welke kleiner
zijn dan het gemiddelde.
Wanneer wij over planten spreken, den
ken we steeds aan een organisme met sten
gel en bladeren, waaraan zelfs ook een of
meerdere bloemen kunnen voorkomen. Plan
ten zonder bladeren zien wij wel in den
winter, maar dan troosten we ons met de
gedachte, dat die individuen zomers weer
in hun oude glorie hersteld zullen zijn.
Maar toch zullen we moeten wennen aan
de voorstelling, dat planten niet altijd op
planten behoeven te lijken, dat die organis
men, die wij in het dagelijksch leven plan-
i ten plegen te noemen, slechts een miniem
gedeelte uitmaken van de ontelbare soor
ten, die wij tot het plantenrijk hebben
samengevat. De planten, die wij in bos
schen, velden, tuinen en straten zien, zijn
in waarheid leden van dat eene, groote
plantenrijk, doch zü vullen slechts een be
scheiden hoekje. De groote massa der plan-
t enalhoewel niet de voornaamste
zien er geheel anders uit: geen bladeren,
geen stam of stengel en geen bloem; rnaar
iets, dat het midden houdt tusschen deze
drie begrippen: dat blad, stengel en bloem
tegelijk, doch geen van drieën afzonder
lek is.
Zoo zün de meeste wieren. Ze hebben
uiterlük niets, dat hen op een plant doet
gelüken. Zelfs zijn er velen, die dlerenallures
gaan aannemen, door op eigen gelegenheid
te gaan rondzwemmen of rondkruipen (zie
fig. 2) door middel van een draadvormig
orgaan (zweep) of door een staart.
ZU bezitten allerlei vormen, van de een
voudigste tot de meest ingewikkelde. Zoo
wel kogelronden, naaldvormigen als ster-
vormigen zijn er in onze slooten te vinden.
Zeer eigenaardig zün de wieren, die de rid
derorden gelüken, doch zij zün mooier en
menige goudsmid of ontwerper van derge
lijke fraaiigheden kan aan die kleine fi
guurtjes een voorbeeld nemen.
Ook zün zü nooit allen van dezelfde
kleur. Groene, blauwe, roode, bruine,
ziet meii tussch de kleurlooze wieren
rondzwemmen. Wanner er talrüke van
eenzelfde kleur bü elkaar zitten, is dit ook
voor het bloote oog te zien. Het water is
dan zeer duidelijk aan de oppervlakte ge
kleurd en menigeen zal dit verschijnsel aan
iets anders toeschrüvèn dan aan mUlioenen
kleine plantjes, daar hij van het bestaan
dezer organismen niets of ternauwernood
iets afweet.
Het is wel bekend, dat enkele soorten van
wieren aan enkele industrieën 't bestaans
recht hebben verzekerd. Zoo o.a. de jodium-
industrie. In deze planten zit zooveel van
deze chemische stof, dat 't de moeite loont
de jodium eruit te halen, om weer voor
andere doeleinden beschikbaar te worden
gesteld. Ontzaglijk groot zijn de hoeveel
heden, die hierdoor vrü worden gemaakt;
men behoeft slechts de bruinwier uit het
water op te visschen, om er machinaal de
zoo waardevolle stoffen uit te halen.
Uit alles blijkt, dat deze organismen het
bestudeeren waard zijn. Hoewel zü 'n zeer
eenvoudigen levenswandel hebben en hun be
hoeften zich beperken tot het minieme, blü-
ven zü behooren tot een zeer büzondere
klasse van organismen, die ons grootere ver
rassingen zou kunnen bereiden, dan welke
andere plant ook. Alleen reeds door hun
buitengewonen vormenrijkdom wekken zü
in hooge mate onze bewondering; steeds
nieuwe individu en met de verschillendste
en meest ingewikkelde contouren treffen ons
oog. Zoo mooi en kunstig zün zü door de
Natuur gevormd, dat de kundigste kunste
naar nog moeite zou hebben ze na te maken.
Het is nog niet zoo lang geleden, dat wü
van het bestaan dezer organismen nog on
kundig waren. Immers, de afmetingen, die i
zij bereiken, zün van dergelijken aard, dat
wii hen onder dè microscoop moeten leggen,
om er iets van te onderscheiden. Maar juist
die microscoop is een uitvinding van de
laatste anderhalve eeuw en daarom waren
wü voordien nog onbekend met alle gehei
men, die dat instrument ons langzamerhand
zou ontsluieren.
Fig. 2.
Langzamerhand! Want niet van den eer
sten dag der uitvinding af vermochten wü
in dat wereldje rond te speuren. De micros
coop, zooals van Leeuwenhoek de uit
vinder er een had geconstrueerd, was nog
zoo onvolmaakt mogelük; er moest eenlgen
tüd overheen gaan, vooraleer het instru
ment tot een dergelijke hoogte van vol
maaktheid zou zün gestegen, dat er ver
grootingen van twee duizend keeren en
meer zouden worden bereikt.
Het gewicht van deze ontdekking is niet
alleen gelegen in 't feit, dat wü nu talrüke
eencellige wieren kennen, die anders altijd
voor ons verborgen zouden zün gebleven;
maar ook uit de omstandigheid, dat wü een
blik kunnen werpen in den bouw van alle
levende organismen. We weten nu ook.
waaruit ons lichaam is opgebouwd, zooals
u weet uit cellen, en dit is van groote be-
teekenis geweest voor de geneeskunde. Ge-
makkelüker, dan anders het geval zou zün
geweest, konden de geneesheeren ziekten
bestudeeren en hun oorzaken nagaan tot in
de cel van het lichaam. Zü konden onder
de microscoop waarnemen de verwoestingen,
welke een ziektekiem had veroorzaakt en
daarnaar hun maatregelen nemen. En het
vergemakkelijkte de genezing en nam veel
lijden weg.
Het is hier niet de plaats, diep op het
leven der wieren in te gaan. Daar zou zoo
veel verscheidenheid gevonden worden, maar
ook tevens zulke moeilijke problemen, dat
wij deze rustig aan wetenschappelüke tüd-
schriften kunnen overlaten, om ons slee, its
te bemoeien met de meest interessante rre-
dedeelingen, waaraan deze stof zoo rijk >8.
De wieren zün zoo oud als de aarde. En
dat wil wat zeggen! Want, vergissen we om
niet dan bestaat de aarde zoo ongeveer
2000 millioen jaren. Het is natuurlijk maar
een globale schatting, maar hkt is toch al
genoeg, om ons een idee te gev*m van de
enorme tüden, waarmee we in de aar^ee-
schiedenis te doen krijgen.
En al dien tüd hebben de wieren hun
kleine leventje op aarde gesleten. Zij heb
ben alle wederwaardigheden van onze pla
neet meegemaakt van het begin tot nu en
zü zullen ook wel de laatsten zün, wier le
ven vernietigd wordt. Immers, met schier
niets zijn ze tevreden en er is geen stukje
grond, waarop zü niet willen gedijen. Een
naakte kalkrots is reeds voldoende, om een
horde van enkele millioenen individuen In
het leven te roepen en waar zulk een stand
plaats voldoende is, zullen ze het met hun
nietig leventje ook wel tot het eind der
wereld volhouden.
R. VORSTMAN.
