EEN STUKJE GESCHIEDENIS OVER DEN
R.-K. VOLKSBOND
DE OUDSTE VERJAART!
De Ned. R.K. Volksbond
als Standsorganisatie
Nederlandsche R.K. Volks*
bond
£mgNrrïgn aan de groote huldigingsvergadering in 't
'MÊm
•uw
UIT HET AMSTERDAM SCHE FEESTNUMMER
en
besteed
De R K Volksbond zal a s. Maandag
ziin 40-jarig bestaan luisterrijk herdenken.
Bij den naam R- K. Volksbond gaan de
gedachten onwillekeurig terug naar den
tijd dat niet slechts werknemers in die
organisatie vereenigd waren. Voor den
geest rijzen figuren op van een De Jong,
een Guskens, Brom, Van der Vaart
anderen, die hun beste krachten
hebben aan den „Bond".
Daarna is het karakter van den R. K.
Volksbond wel zeer gewijzigd. Het is de
standsvereeniging geworden voor de ka
tholieke werknemers en daarin formden
zich de vakorganisaties. En dat de R. K.
Volksbond bloeit, daaraan twijfelt nie
mand.
Wil men cijfers, al zijn die uit den aard
der zaak wat droog, men neme maar eens
een jaarverslag ter hand; het doet er niet
toe welk. Het verslag over 1925 bijvoorbeeld
geeft aan, dat het secretariaat verzond
4982 stuks drukwerk en 1443 brieven. Ver
der werden nog andere stukken verzonden
(voor afdeelingen, propaganda, handleidin
gen, reglementen, verslagen, enz. enz.). In
totaal bedroegen de verzonden stukken
het aantal van 9640
Door de Centraal-Bestuursleden werden
160 cursusavonden en' spreekbeurten ge
houden en vervuld. Adviezen op allerlei ge
bied werden verricht tot een totaal van
100.
Het zijn slechts enkele grepen, welke ge
daan zijn, maar wat zeggen zij niet veel.
Op alle gebied is de R. K. Volksbond voor
zijn leden werkzaam en wie ernsdg na
denkt begrijpt onmiddellijk, hoe veelomvat
tend zijn taak is, hoe dag in dag uit hard
gewerkt moet worden. Was dit door de el
kaar opvolgende Centrale Besturen niet
begrepen, nooit zou de Bond zoon groote
vlucht hebben genomen.
Gaarne laten wij hieronder nog vele bij
zonderheden over den Volksbond volgen,
omdat zij zoo'n juisten kijk geven op het
werken en streven van den Bond.
De Noderlandsche Roomsch Katholieke
banier". Benoeming van den heer Th. G.
C. Hooy tot mede-redacteur van het
Bondsorgaan. Luisterrijke herdenking der
uitvaardiging van de Encycliek „Rerum
Novarum" in 1901. Uitgifte van een feest
nummer van de Voksbanier bij die gele
genheid. Reorganisatie van de „Federatie"
der Dioc. Bonden. Communiqué van het
Doorl. Episcopaat over de taak der R.K.
Werkliedenvereenigingen en de R.K. Vak
organisaties.
Dit jaar was dus wel zeer belangrijk
voor den Bond. Naast het droevig verlies,
geleden door het* overlijden van den heer
Pastoors, valt veel moois te vermelden.
Groote actie ging er van den Bond uit.
Maar wat de volgende jaren gaven, was
niet minder belangrijker. Steeds verder
gaan de bemoeienissen van den Bond. In
jaren groeiende, groeit zijn intensieve ac
tie mede.
1917: Aandrang bij de regeering op het
instellen van Huurcommissies. Oprichting
van Bestuursraden in enkele afdeelingen.
Krachtige steunbeweging voor de staking
der lederbewerkers. Hernieuwde Koninklij
ke bewilliging tot verlenging van den duur
van den Bond met 25 jaren. Besluit door
den Centralen Raad tot het oprichten van
een Secretariaat van Arbeid in den Bond
en tot het verzamelen van arbeidersbud
gets. Onthulling van een grafmonument
voor wijlen den hoer Passtodrs z.g. te
Ginneken.
1918: Benoeming van den heer M. L. A.
Klein tot Secretaris van Arbeid. Vesti
ging van dat secretariaat te Leiden. Adres
aan de Tweede Kamer ter bekoming van
toeslag voor de gepensionneerden en aan
de Kath. Kamerclub. Besluit tot krachtige
bevordering der volkshuisvesting. Adres
aan den Minister van Landbouw, Nijver
heid en Handel inzake de boterdistributie.
Medewerking, verleend aan het Nationaal
R.K. Arbeiderscongres" te Amsterdam. De
crisis-comité's in de afdeelingen vinden al
om veel werk, hetwelk op vele plaatsen
met succes wordt uitgevoerd. Inzake de
vleesch-, vet- en broodvoorziening worden
verzoekschriften naar de Permanente Com
missies, waarin ook de Centraal-Voorzit
ter zitting heeft, verzonden. Oprichting in
de verschillende afdeelingen van Comité's
van Orde om het revolutiegevaar in de
Novembermaand te bestrijden. Deelname
stoors, werd toen tot lid der Tweede Ka
mer gekozen.
In dat jaar werd ook een vergadering
gehouden met de vertegenwoordigers der
andere diocesane organisaties om te ko
men tot R.K. Vaksecretariaten. Deelne
ming aan het congres voor Zondagsrust te
Den Haag, vond toen ook plaats.
In 1902 werd een onderzoek ingesteld
naar de mogelijkheid der omzetting van
het bondsorgaan in een dagblad. Een ver
zoek werd bij de R. K. Dagbladpers inge
diend tot het veelvuldig behandelen van
sociale zaken. Deelgenomen werd aan het
Internationaal Congres voor den Handel-
drijvenden Middenstand te Amsterdam,
aan den N.-Holl. Katholiekendag te Alk
maar. Propaganda voor de stichting van
Jongelingspatronaten werd gevoerd.
Zoo breiden de bemoeiingen van den
Bond zich steeds uit en op alle gebied ont
plooit hij actie. Dan komt het stakings
jaar 1903, maar de Bond staat pal.
Een- motie wordt aangenomen tegen de
stakingsbeweging. Initiatief wordt geno
men tot het vormen van het Kath. Comité
van Actie en deelname aan de bestrijding
van de revolutionnaire agitatie. Bemoei
ingen bij de spoorwegdirectiën ten gunste
'van misleide arbeiders, stakers, volgden.
Later volgde medevoorbereiding van en
deelneming aan het R.K. Vakcongres te
Utrecht. Aandrang werd bij de regeering
uitgeoefend op bespoedigde indiening van
het Arbeidscontract.
Om dit geschiedkundig overzicht toch
volledig te houden, maar het daartegen
over niet te lang te maken, laten wij hier
onder de acties van den Bond over 'n aantal
jaren in telegramstijl volgen:
.1904: Instructies aan de afdeelingen in
zake woningbouw bij het in werking tre
den der Woningwet. Rapport inzake de
Arbeidswet en indiening daarvan bij de
regeering. Uitgifte van een manifest aan
king tot net z.g.n. „agitatie-comne tegen K-.mUdn Pr> Wetenschappen.
het wetsontwerp Arbeidscontract. Op-
Volksbond werd op initiatief van wijlen richting van bureaux van inlichtingen in
den heer W. C. J. Passtoors te Amster
dam in 1888 gesticht en wel op 4 Maart.
Het eerste jaar bestond hij alleen te Am
sterdam, doch in 1889 werden reeds af
deelingen opgericht te Haarlem en Den
Haag.
Hij telt op het oogenblik 105 afdeelin
gen met gezamenlijk 25715 leden. In 1890
werd een Centrale Raad in het leven ge
roepen, waaruit een Centraal Bestuur
werd gekozen. De Centrale Raad is als 't
ware ^de wetgevende vergadering van den
Bond.
Aanvankelijk was het de bedoeling den
Bond over geheel Nederland te versprei
den en dienovereenkomstig werden dan
ook o.m. afdeelingen opgericht te Arnhem
en Sneek. Daarna werd echter op verlan
gen der Kerkelijke Overheid het rayon
van den Bond beperkt tot het Diocees
Haarlem, omvattende de provinciën Noord
en Zuid-Holland en het gedeelte van
Zeeland boven de Schelde. In de overige
Bi 'lommen werden soortgelijke organisa
ties opgericht onfier den naam van Dio-
cc.sanen Bond van R.K. Werkliedenver-
eei .gingen.
In 1891 werd het Bondsorgaan onder
den naam van „De Volksbanier" opge
richt.
In 1893 ontstonden in den Bond de vak-
vereenigingen, welke later tot zelfstandi
ge Nationale R. K. Vakbonden zijn uitge
groeid. In datzelfde jaar werd door den
Bond het eerste Vakcongres te Rotterdam
gehouden. Op dit congres werden besproken
Vakscholen, Leorlingstefcels, Coöperatie,
Verzekering tegen geldelijke gevolgen Van
ziekte en ouderdom, stukwerk, vervroegde
winkelsluiting, enz. Het jaar daarvoor
was er een commissie in het leven geroe
pen. bestaande uit drie Godgeleerden, drie
Rechtsgeleerden, en drie Arbeiders, tot
bestudeering van en rapporteering over
de pensionneering van oude en invalide ar
beiders. De conferentie werd te Brussel
gehouden met Fransche en Belgische lei
ders, ter bespreking van internationale
aansluit! van Katholieke organisaties.
In 1895 volgde deelneming aan de lei
ding der meeting te Den Haag, ten gunste
van een staatspensioenfonds, daarna deel
neming aan het te Amsterdam gehouden
Congres der Mij. tot bevordering van Nij
verheid. Een tweede, thans driedaagsch
Vakcongres werd in September te Amster
dam gehóuden. Een adres werd aan de
regeering gezonden, om de uitvoering van
rijkswerken bij voorkeur te gunnen aan
landgenooten. Een deputatie werd naar
den Minister van Marine afgezonden no
pens de loonkwestie op de Rijkswerven.
In 1896 ging een deputatie naar Ant
werpen, ter bestudeering van den genees-
,N kundigen dienst der ziekenfondsen aldaar.
In datzelfde jaar werd een protest uit
gebracht tegen de erkenning als rechts
persoon van den Nieuw-Malthusiaanschen
Bond. Hoe ijverig was op dit gebied de
jonge bond toen reeds werkzaam.
In 1897 werd propaganda gevoerd voor
rust op erkende Christelijke feestdagen. Een
motie werd ingediend ten gunst van 'n pro
tectionistisch tarief. Een verzoek werd aan
den Minister van Marine gedaan om een
minimum- en maximum loon voor meer
derjarige arbeiders aan de Rijkswerven
vast te stellen en aan den Minister van
oorlog om gunstiger bepalingen voor de
werklieden der Rijksconstructiewerkplaat-
sen.
Een aanzoek werd gericht tot het be
stuur der Italiaansche Katholiekencongres
sen tot het beleggen van een internatio
naal Katholiekencongres te Parijs. Ge
vormd werd een afzonderlijke studiebiblio
theek voor het Centraal-Bestuur.
In 1898 werd propaganda gevoerd bij de
gemeentebesturen en de Prov. Staten van
Noord-Holland, Zuid-Holland en Zeeland,
voor minimumloon en maximumarbeids-
duur. Deelneming aan het R. K. Congres
tot bestrijding van drankmisbruik, te
Utrecht volgde. Hernieuwde aanvraag bij
Koningin, Kabinet en Kamer om pension
neering van oude werklieden werd inge
diend.
In 1899 werden commissiën ingesteld tot
bestudeering van de vraagstukken van 't
leerlingstelsel, vakvereenigingen, woning
kwestie, Arbeidscontract, Arbeids- en Rust
tijden.
De 20ste eeuw toonde geen verslapping
ln de werkzaamheden. Deze nemen inte
gendeel nog toe.
In 1900 krijgen we deelneming aan de
wereldhulde jegens Paus Leo XIII, organi
satie en leiding van het Katholiek Sociaal
Congres te Amsterdam. Adres aan de re
geering inzake arbeids- en rusttijden, deel
neming aan den Katholiekendag te Den
Bosch, bespreking met het Episcopaat om
te geraken tot nationale R.K. Vakorganisa
ties, adres aan de Regeering over het wo
ningvraagstuk.
De Bond blijft dus immer werken voor
de sociale toestanden, getuige het blijvend
streven tot verbetering van het woning
vraagstuk en van de arbeids- en rusttij
den
In dit jaar beleefde de Bond het ge
noegen, zijn Centraal-President en zijn
Centraal Adviseur benoemd te zien tot
Pauselijke Kamerheeren.
In 1901 mocht de Bond een nieuw suc
ces boeken, zij het op ander terrein. Zijn
Centraal-President, de heer W. C. J. Pas-
zake de Ongevallenwet.
1905. Samenwerking met de Dioc. Ver-
eeniging van R.K. Bijzc/udere Onderwij
zers ter verdediging van de voorgestelde
Onderwijzerswet. Instelling eener Com
missie inzake de Ziekte- en Ondersteu
ningsfondsen in den Bond. Oprichting,
met steun van den Bond, eener organisa
tie van R. K. Miliciens, Verlofgangers en
Landweermannen. Onderhoud met den
Minister van W., H. en N„ in verband met
een door den Directeur-Generaal der Pos
terijen uitgevaardigde dienstorder. Initia
tief tot het houden van een Katholieken
dag in het Bisdom Haarlem. Adres aan
de Tweede Kamer tot afschaffing der der
de herhalingsoefeningen.
1906: Betooging te Utrecht in vereeni-
ging met andere Katholieke en Protes-
tantsche vereenigingen, inzake de intrek
king der Pensioenwet-Kuyper. Medewer
king aan de Ned. Tentoonstelling van
gebouw voor Kunsten en Wetenschappen,
te Den Haag, waarbij H.M. de Koningin
tegenwoordig was.
1919: Oprichting van Coöperaties en
woningbouwvereenigingen in verschillende
afdeelingen waarbij veelvuldig gebruik
wordt gemaakt van het Centraal Bureau.
Naast de oprichting van een 25-tal nieuwe
afdeelingen een innerlijke opleving in het
ledental en activiteit bij de meeste der be
staande afdeelingen, waardoor de aanwas
circa 8000 leden sedert 1914 bedraagt. Het
Bondsorgaan ,De Volksbanier" wordt
evenals „Het Katholieke Volk", uitgegeven
door de vier Diocesane Bonden, opgeheven
en vervangen door „De Volkskrant". Een
commissie voor sociale ontwikkeling wordt
samengesteld en het geven van sociale
cursussen wordt krachtig aanoevolen. Be
noeming van den heer B. Lammers tot
penningmeester-administrateur van den
Bond, waardoor het Dagelijksch Bestuur
zich geheel kan geven.
1920: Belegging van Gewestelijke Ver
en Werkliedenorgslnisaties
Huisindustrie. Initiatief tot het oprichten naderingen, om aldus meer contact te ver-
van de „Federatie der Dioc. R.K. Bonden krijgen tusschen afdeelingen en het n-
traal Bestuur. Het plan van 1919 tot ver
krijging van gegevens voor de statistiek
der arbeidersbudgets, wordt ten uitvoer
gebracht. Aftreding van den secretaris van
Arbeid, den heer M. L. A. Klein. Bespre
king ter Centrale Raadsvergadering en
aanvaarding der conclusiën. welke zich
Benoeming uitspraken voor centralisatie van spaarban
ken en verzekerings-instellingen. Steun
wordt verleend aan de arbeidersorganisa
ties te Stiermarken en aan de Oud-
Zouaven. Vertegenwoordiging van hét
Centraal Bestuur in de Dioc. Jeugd-com-
missie in den Bond van R. K. Woning
bouwvereenigingen en in den R. K. Bond
van Coöperatieve Vereenigingen.
1921: Aftreden van den Geestelijken Advi
seur, Rector Stroomer, en benoeming als
zoodanig van Rector J. G. Jansen. Benoe-
(Volksbonden)
in Nederland.
1907: Huldebetoon aan Z.K.H. den Prins
der Nederlanden bij de ramp der „Berlin".
Deelname aan het congres voor Zondags
rust, aan het congres voor Openbare Ge-
aondheidsregeling, aan het Nat. Congres
voor de Ambachtsnijverheid,
eener commissie tot onderzoek inzake aan
sluiting van land- en tuinbouw-arbeiders
bij de Ongevallenwet. Adres aan den Mi
nister van Oorlog tot betere regeling bij
de Nat. Militie. Medewerking aan de or
ganisatie van het Katholiek Sociaal con
gres te Den Bosch uitgaande van de „Fe
deratie."
1909: Herziening^ der Bondsstatuten,
waarin .bepalingen worden opgenomen tot
het verplichte lidmaatschap der vakver
eenigingen en van de toetreding van vrou
wen, als lid van den Bond. Oprichting der
Volks bond-Propaganda-Unie".
1910. Groote meeting vanwege de „Fe
deratie" en het Bureau voor de R.K. Vak
organisatie te Den Haag, ten gunste van
een verkorten arbeidsdag. Afscheid van
Mgr. Konings als G.A. van den Bond en
benoeming als zoodanig van den Z.Eerw.
Heer P. Stroomer, Pastoor te Lambert-
schagen, den tegenwoordigen Deken van
Amsterdam. Adres aan den Minister van
Waterstaat tot behoud van de goedkoope
reisgelegenheid.
1911: Huldebetuiging aan Z.Exc. den Mi
nister van Justitie bij de aanneming der
Zedelijkheidswet. Eerste Voiksbondsretrai-
te te Noordwijkerhout. Uitgave van een
feestnummer van „De Volksbanier" bij ge
legenheid van het 4de lustrum der Ency
cliek „Rerum Novarum". Deelname aan
de groote meeting te Utrecht: „Op voor de
sociale wetgeving."
1912: Uitgave van een manifest, in com
binatie met de andere Kath. Org., inzake
„Sociale Wetgeving voorop". Deelname
aan den Duitschen Katholiekendag te
Aken. Actie inzake het wetsontwerp tot
afschaffing van den Bakkers-nachtarbeid.
1913: Aansluiting van den Bond bij de
St. Jozefs-Vereenigingen in Duitschland.
Luisterrijke feestviering te Amsterdam
bij de gelegenheid van het 25-jarig be
staan.
1914: Bereidverklaring van den Bond tot
medewerking aan het Koninklijk Natio
naal steuncomité.
1915: Herdenking van het zilveren
Priester-Jubileum van den Bondsadviseur
Rector P. Stroomer en aanbieding van 'n
huldeblijk. Aandringen bij den Minister
van Landbouw, Nijverheid en Handel op
het in werking stellen der Oorlogs-zee-on-
gevallenwet en tot het verkrijgen van
Brandstoffen. Behandeling door den Cen
tralen Raad van een voorstel aan de „Fe
deratie''. tot centraliseering der Zieken
fondsen over het geheele land.
Behandeling door den Centralen Raad
over de instelling van Werkloozenkassen
en betreffende de Jeugdorganisatie.
1916: Plotseling afsterven van den Oud-
Centraal-President, den heer W. C J. Pas
stoors te Ginneken, met algemeene deel
neming van alle Kath. org. Herdenking
van het 25-jarig bestaan van „De Volks
banier" in een buitengewone vergaaerlng
van den Centralen Raad, bijgewoond door
den Beschermheer van den Bond, Z.D.H.
den Bisschop van Haarlem, Mgr. A J
Callier. Toekenning van het Eere-Kruis
„Pro Ecclesia et Pontifice" aan den heer
Ch. L. v. d. Bilt, Redacteur van de „Volks-
mingtot secretaris van den Arbeid van den
heer Ant. J. M. Angenent. Afvaardigig van
den Centraal-Voorzitter naar het congres
te Würzburg. Z. D. H. de Bisschop van
Haarlem benoemt als vertegenwoordigers
der organisatie in het „Comité van Actie
voor stichting der R. K. Universiteit de
heeren J. W. Smit te Amsterdam, H. Her
mans te Den Haag en C. Th. Bosman te
Oud-Beierland. Deelname aan het Con
gres der Federatie te Nijmegen. Reorga
nisatie der „V. P. U."
In het tijdvak van 1921—1928 werd on
der meer verricht:
Het verstrekken van algemeene en
rechtskundige adviezen aan de leden en de
afdeelingen; actie tot steun aan de R- K
Universiteit; deelname aan het Eucharis-
tisch Congres, te Amsterdam gehouden,
Stichting en aansluiting bij het R. K.
Werkliedenverbond in Nederland; Oprich
ting van verschillende coöperaties en wo
ningbouwvereenigingen, stichting van een
inkoopcentrale van branstoffen welke
een omzet heeft van ruim 2000 ton brand
stoffen per jaar; Deelname Internationale
Conferentie (1924) te Antwerpen voor Ka
tholieke Arbeidersorganisaties (standsor
ganisaties) Blijvende gedachtenis aan het
Int. Euch. Congres, op het Bagijnhof te
Amsterdam geplaatst, door den Bond ge
schonken (lichttransparant)
Regelmatig ieder jaar eenige gesloten
retraiten, voor bondsleden gehouden (deel
name jaarlijks pl.m. 1000 ledeni
Invoering van een belastingspaarsyr
steem. Steun aan slachtoffers van den wa
tersnood. Oprichtig van fondsen voor zie-
kenhuisverpleging. Bevordering der too-
neelkunst; optreden van bekende acteurs.
Deelname aan het congres voor Welvaarts-
politiek;' aan het 4e Intern. Congres voor
ongevallengeneeskunde en beroepsziekten,
in 1925 te Amsterdam gehouden. Stichting
van een afdeeling voor godsdienstige be
langen der leden „Petrus CanisiusDioc.
Encycliekmeeting ter gelegenheid van de
35ste herdenking der Encycliek „Rerum
Novarum" (deelname 6000 leden). Steun
aan den R. K. Marinebond. Deelname aan
het Woningbouwcongres in 1926. Liefda
digheidsvoorstellingen georganiseerd tot
steun van slachtoffers van den waters
nood. Het Centraal-Bestuurslid Ch. L. v.
d. Bilt wordt benoemd tot Ridder in de
Orde va den Ned. Leeuw. Uitbreiding der
adviesbureaux en aanstelling van een ge
salarieerde, G. van Slingerland, die deze
buraux leidt. Verplicht stellen van oprich
ting van Bestuursraden in de afdeelingen,
tevens de plaatselijke centrale der R. K.
Vakbeweging.
In den Bond en zijn afdeelingen bestaan
thans: vereeniging tot gosdienstige en
geestelijke verheffing der leden, zooals re
traiteclubs, debatingclubs, propaganda-
clubs, muziekcorpsen, zangvereenigingen,
tooneelvereenigingen, commissies voor lief
dewerken; er worden cursussen gehouden
van godsdiensigen, apologetischen socialen
en politieken aard, enz. Bovendien bestaan
er nog ziekenkassen, comité's ter bestrijding
der tuberculose, fondsen voor geneeskun
dige behandeling, spaarbanken, coöpera
ties, inkoopvereenigingen, fondsen tot uit-
keering bij overlijden, vakavondscholen,
voorschotbanken, hulp in het huisgezin,
begrafenisvereenigingen enz.
De Bond heeft zijn permanente verte
genwoordiging en werkt mede in: R. K.
Werkliedenverbond in Nederland, Studie-
jeugdcommissie van het Verbond „Her
wonnen Levenskracht". Commissie voor de
Propaganda der Vakbeweging onder de
Jeugd. Centraal Bestuur van Propaganda-
Centrale „Credo Pugno", Dioc. Bond van
Coöp. Vereenigingen, „Concordia". Raad
van Commissarissen van de Centrale
Volksbank. Dioc. Jeugdcommissie. Com
missie ter behartiging der belangen van
de schoolgaande jeugd, ingesteld door de
Dioc. Jeugdcommissie. R. K. Universiteit,
Dioc. Comité voor de K. S. A., Dioc. In
koopcentrale Haarlem D. I. C. H., Prop.-
Commissie voor N.- en Z.-Holland (tijde
lijk Comité voor de Propaganda van de
R. K. Arbeidersbeweging) Dioc. Katholie
kendag. Commissie ter behartiging der be
langen van de eigen Ziekenfondsen.
A. J. M. Angenent, de te
genwoordige secretaris
van den Arbeid
De onlangs afgetreden geestel. adviseur
J. G. Jansen, nu pastoor te Den Haag.
De veteraan B. Lammers.
De Amsterdamsche afdeeling van den R.-K. Volksbond vierde dezer dagen reeds haar
40-jarig bestaan en gaf een feestnummer uit, waaraan wij nog eenige bijdragen ontlee-
nen, n.l. die van de heeren De Bruijn, Le' s en Angenent.
De oudste van de bij het Verbond aange
sloten organisaties, de „Haarlemsche Bond",
viert feestelijk zijn veertigsten geboortedag.
En daartoe is reden te over, omdat hij en
zijn afdeelingen die twee zijn toch één!
in den loop van die veertig jaren den
arbeiders ten zegen zijn geweest.
Allen, die het werk van den Ned. R.-K.
Volksbond, gedurende veertig jaren verricht,
objectief nagaan, zullen met waardeering
worden verld in het bijzonder voor hen.
die vóór sommigen van ons nog bestonden
of nauwelijks bestonden, in ons land den
grondslag legden voor hetgeen wij thans met
fierheid: de Katholieke Arbeidersbeweging
noemen.
Ongetwijfeld: de eerste jaren is gezocht
en getast; het verrichte werk was eenvou
dig, de resultaten waren, oogenschijnlijk al
thans gering; de werkers waren maar „heel
getvone menschen"; doch ligt in dat alles
niet juist de bron, waaruit onze waardeering
ontspringt?
Dient men niet tot vóór 40
te gaan en de omstandigheden van toen te
overwegen om te kunnen verklaren, te be
grijpen en te schatten, hetgeen de Katho
lieke Arbeidersbeweging thans voor de ar
beiders is?
Tusschen Passtoors en v. Rooijen ligt 'n
lange weg. Die weg is door heel wat voeten
betreden en er hebben zich heel wat too-
neelen, vreedzame en minder vreedzame, op
afgespeeld. Doch hij heeft geleid, tot waar
over de katholieke arbeiders thans beschik
ken: een sterke, presentabele, katholieke
Vakbeweging, een hechte, doelbewuste Ka
tholieke Arbeidersbeweging. En hetgeen dat
beteekent voor den mensch, de Kerk en de
maatschappij, er zijn volkeren, die daarop
beter nog dan wij een, misschien ziele-aan-
grijpend, antwoord zouden kunnen geven.
Het kenmerkende van onze Katholieke Ar
beidersbeweging is, dat zij oud wordt en
toch jong en frisch blijft.
Daarvoor is zij dan ook 'n „beweging".
Zij staat niet stil.
Tijd en omstandigheden oefenen invloed
uit den vorm, leiding en werkwijze.
Dat geldt uiteraard ook voor den Haar-
lemschen Bond.
Vandaar, dat wij hem thans, als een flin
ken vent, gelukwenschend de hand schud
den, in warme waardeering voor die duizen
den, die in het verleden hun krachten ga
ven aan de Haarlemsche beweging, waardee-
jaren terug ring ook voor de eveneens duizenden, die
thans regelmatig hun offers brengen ten
bate van het arbeidende volk.
De oudste verjaart!
Heel de familie onzer Katholieke Arbei
dersbeweging is daarover verheugd en viert
mede zij het in den geest het te Haar
lem georganiseerde feest.
A. C. DE BRUIJN.
Door de aansluiting van onzen Bond bij
het „R.K. Werkliedenverbond in Nederland"
de Nationale Centrale van onze R.K. arbei
dersbeweging, is wel eens de vraag gesteld: j
„Hoe is de verhouding als zoodanig tot den j
Ned. R.K. Volksbond?"
Immers, bij deszelfs oprichting konden j
allen, van welken rang of stand ook, daarvan
lid worden.
Artikel 3 der statuten luidde destijds o.a.
als volgt:
„Als leden van den Bond kunnen wor
den toegelaten alle Roomsch Katholieke
mannen, die den leeftijd van 18 jaar be
reikt hebben en aan het bestuur van
voldoend zedelijk en godsdienstig gedrag
voorkomen. De toelating geschiedt bij be
sluit van het bestuur."
Bij een latere statutenwijziging werd dit
art. zoodanig veranderd, dat in plaats van
„alle mannen" gelezen werd „alle Roomsch
Katholieken", zoodat ook vrouwen als leden
konden toetreden.
Het spreekt vanzelf, dat ook toen reeds de
overgroote massa der leden uit Werklieden
bestond, vooral in de groote afdeelingen.
Nog meer werd dit het geval, toen zich over
al vakvereenigingen vormden, waardoor ge
leidelijk het getal leden-werkgevers en mid
denstanders verminderde.
Tot geleidelijke ontwikkeling tot stands
organisatie droeg ook veel bij een in de sta
tuten nader vastgelegde bepaling (in 1911)
dat de leden eener afdeeling verplicht werden
zich bij de vakafdeeling, waartoe zij volgens
den aard van hun beroep gerekend kunnen
worden te behooren, aan te sluiten.
Na den Dioces. Katholiekendag te Delft,
waarin wijlen onze Doorl. Bisschop, Mgr.
Callier, vooral ook de middenstanders aan
spoorde tot organisatie, kwam al spoedig de
Middenstandsvereeniging tot stand (1909)
met haar verschillende vakafdeelingen van
werkgevers.
Toen in 1913 de „Ned.RK. Volksbond" zijn
25-jarig bestaan vierde door een luisterrijke
feestvergadering in het Paleis van Volksvlijt
te Amsterdam, bracht onze Doorl. Bescherm
heer openlijk dank voor het vele goede, dat
de Bond had gedaan voor de organisatie der
werklieden, en deze tot voorbeeld stellende
voor andere standen, was dit zeer zeker
een bewijs van de geleidelijke ontwikkeling
van onzen Bond tot standsorganisatie.
De doorslag gaf echter het Bisschoppelijk
Communiqué van 26 September 1916, waarbij
de taak werd omschreven der Stands- en
Vakorganisatie.
Daarin werd de taak van de algemeene
werklieden- en standsorganisatie omschreven
als volgt:
„De standsorganisatie heeft tot taak,
rechtstreeks of onrechtstreeks, alle be
langen van den arbeidersstand te be
hartigen, voor zoover dit niet beter kan
of moet worderf overgelaten aan andere
organisaties, waarin verschillende stan
den vereenigd zijn en welke daarom geen
zuivere arbeidersorganisaties, maar Ker
kelijke of Staatsburgerlijke, Parochieele
of Gemeentelijke organisaties zijn. Tot
deze taak zelf der standorganisatie be
hoort zeer zeker ook de tijdige oprich
ting van noodig blijkende speciale orga
nisaties, waartoe in deze dagen op een
der eerste plaatsen de vakorganisatie
moet gerekend worden.
Tot deze belangen van den arbeiders
stand zijn terug te brengen:
le. Het godsdienstig en zedelijk welzijn
van den werkman.
2e. „Het stoffelijk welzijn van den
werkman" (niet het loon, want dit be
hoort tot het stoffelijk belang, te behar
tigen door zijn betrokken vakvereeni-
ging).
Na de inmiddels tot stand gekomen ééne
Centrale (het R. K. Werkliedenverbond)
werd in de vergadering van den Centralen
Raad van 29 Nov. 1926 het artikel betreffen
de het lidmaatschap dan ook als volgt ge
wijzigd:
„Als leden der afdeeling kunnen wor
den toegelaten alle Roomsch Katholieke
werknemers (sters), of met deze maat
schappelijk gelijk te stellen personen, die
aan het bestuur van voldoend zedelijk
en godsdienstig gedrag voorkomen."
Hierbij is dus rekening gehouden met hen,
die, hoewel niet direct tot de arbeiders be
hooren, toch ook niet tot de werkgevers ge
rekend kunnen worden.
Deze oplossing is zeer zeker een juiste te
noemen. Immers, er kunnen zich gevallen
voordoen, vooral in kleine afdeelingen, dat
men uitnemende krachten voor medewerking
kan verkrijgen en dikwijls ook noodig heeft,
zonder dat dezen in den eigenlijken zin des
woords tot de arbeiders behooren. Wij zou
den daarvan tal van voorbeelden uit onze
jarenlange ondervinding kunnen aanhalen.
Naar onze bescheiden meening, is de „Ned.
R. K. Volksbond" als Standsorganisatie op
den goeden weg. Moge dan ook deze geleide
lijke reorganisatie het gevolg hebben, dat de
nog talrijke werknemers, «elke nog steeds
ongeorganiseerd zijn, eveneens als leden toe
treden, dan voorzeker gaan wij, onder Gods
onmisbaren zegen, met vertrouwen de toe
komst tegemoet.
B. LAMMERS.
De Zeereerw. heer J. F. A. Bots, de tegen'
woordige geestel. adviseur, als jong kapelaan-
door M. L. A. Klein, lid van den
Haarl. Gemeenteraad.
„Jos" (van Seggelen), de
in Haarlem nog lang niet
vergeten Volksbonder en
dichter van het loflied,
op de eerste pagina van
dit extra-nummer
De stichting van wijlen Willen Paggtoof*
en zijn vrienden bestaat veertig jaren.
Van de oprichters en eerste medewerkers
zijn er niet veel meer in leven, doch de twee
nog overgebleven vrienden Jan Smit e°
Bernard Lammers mogen met het grootste
genoegen op den N. R. K. V., als zijnde ook
hun werk, terugzien. Een groote staat va®
dienst zullen zij kunnen overleggen. Op alle
mogelijk terrein spreidde de Volksbond zij®
wieken uit en over heel ons Bisdom kreeg
hij zijn vertakkingen. Een der grootste ver
diensten is wel, dat hij steeds bij 't verloopeö
van het getij, de bakens wist te verzetten-
Op sociaal-economisch gebied mag va®
verstarring, dogmatiseering en orthedoxie
niet gesproken worden. Een tijdig en tak-
tisch vooruitzien en een practisch aanpas
sen, zal ten allen tijde geboden zjn aan
iedere organisatie, die wil zijn en blijven
eene organisatie up to date.
Het belichten van enkele, zij het de voor
naamste resultaten, zal gelijktijdig het doel
en het streven van den N. R. K. V. in groot®
lijnen aanduiden
De Roomsche beweging ontstond in e®
door de standsorganisatie, in ons diocees
dus in den N. R. K. Volksbond Ondank5
het feit, dat de R. K. Vakbeweging op die
hoogte is gekomen, waarop zij nu staat,
blijft het een plicht der standsorganisatie
onze vakbeweging te steunen bij de oprich
ting, propaganda en actie der afdeelingeh-
weiten plicht zü gaarne nakomt.
De coöperaties ondervonden denzelfden
steun en belangstelling, al waren er ander®
oorzaken, welke den bloei beletten een
zelfde hoogtepunt te bereiken als de vak
beweging, doch op de belangrijke resultaten
mag gewezen worden.
De bevordering der volkshuisvesting werd
tijdig en stevig ter hand genomen, zoodat
in vele gemeenten van ons Bisdom met
trots op de „huizen van den Volksbond'
kan gewezen worden. Vooral in de dagen
van woningnood en werkloosheid, was het
de Ned. R. K. Volksbond, die in de voor
ste gelederen trad ter bestrijding van den
woningnood, daarmede tevens beteugelend
de werkloosheid. Hier ter stede mogen de
twee woningbouwvereenigingen „St Bavo"
(en vroeger „St Joseph") bestempéld wor
den als loten van den stam van den Volks
bond.
Het aantal teekenscholen en nijverheids
inrichtingen voor de jeugd kan haast op
één Hjn gesteld worden met hetgeen hier en
daar de gemeentelijke overheid hiervoor
deed en doet.
Het jeugdwerk had in den aanvang nog
veel grootere vertakkingen, totdat men het
noodig oordeelde de patronaten in het leve®
te roepen.
Aan de ontwikkeling der volwassen ledeO
werd niet minder moeite besteed door het
houden van lezingen en ontwikkelings
cursussen. Dit streven naar de ontwikke
ling zijner leden, werd onder meer bekroon®
met zulke gunstige resultaten, dat de
Volksbond er nu nog op kan bogen leden te
bezitten in tal van overheidscolleges, waar
velen een schitterend figuur slaan.
Betreden wij het gebied der sociale wet
geving, dan ontmoeten wij steeds den Volks
bond als zijnde een der voorste paladijnen
in den ruimsten zin des woords. Terzake
de Arbeidswetten, Veiligheids- en Verzeke
ringswetten steeds was hij in het getouw en
nimmer werd eenige actie te zwaar of te
veel geacht. Begonnen met het ijveren voor
Kamers van Arbeid, wil hij nu zijn de
grootste verdediger van de medezeggen
schap der werknemers in de productie-
wereld.
Nauwelijks was het liefdewerk der re
traiten in ons Bisdom ingevoerd of het wa5
de Volksbond, die voor zijn leden meerder®
retraiten liet vastleggen. De geestelijke ver
zorging der leden vond verder steeds ruin1
voedsel in de algemeene H. Communiën!
H. H. Missen bij feesten en voor overleden
leden en door het houden van speciale tri-
dua voor de lezen leden. Dat de Volksbond
goed Katholiek werk deed, zal iedereen
duidelijk zijn, wanneer hij weet, dat de
pauzen en bisschoppen van dit diocees ef
meerdere malen hunne goedkeuring over 46
kennen gaven De beroemde zendbrief Rerui®
Novarum, wordt trouwens als de grondwet-
beschouwd en dan kan het moeilijk ook
anders dan goedgekeurd worden.
Op geestelijk en stoffelijk gebied was e®
is de Volksbond een instelling van een voo*
onzen tijd. Het welbegrepen algemeen wel
zij» wordt gediend, zooals wij Roomsch'
Katholieken dat hebben te zien. Geld, tij®
en mositen worden geofferd op eene over'
vloedige wjjze ten behoeve onzer arbeider-5-
De N. R. K. Volksbond is een democra
tische instelling. Hij ijvert, gelijk w#eIJ
Z. H. Paus Leo XIII in de encycliek „Gra
ves de commune re" neerschreef, om ®e
volk bij te staan en op te heffen volkom®^
tn overéénstemming met
Kerk.
den geeïi
