Stadsnieuws
POULAIN
4
Mm MMisïicMaaiftfii
UIT OEI OMTREK
Heden
Geëtaleerd:
A. WEILL
BONTWERKER
De Leidsche Courant
Amsterdamscke Beurs
EERSTE ELAD
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT - VRIJDAG 10 AUGUSTUS 1928
BLADZIJDE 2
ZOMERPRIJZEN
Sfofzaigerliuis MAERTENS
Oarieljorlsstr. 16 Tel »o. 10756
Centrale Yerwarmmz
Agenda
11 Augustus
Het program van
asphalteering voor 1928
Harmonie „Crescendo",
Haarlemsche uitbrei
dingsplannen
In Haarlem-Noord
HAARLEMSCHE PROCESSIE
NAAR BRIELLE
IJswagen aangereden
BARTELJORISSTR. 26-28
INGEZONDEN
Dammen
Personalia.
Examen Lichaamsoefeningen M. O
Examen Hoofdakte
Vat petroleum gevonden.
Nieuwe zaak Fa. D. Houtman.
Voor den Politierechter.
is voor LEIDEN en OMSTREKEN het aan
gewezen DAGBLAD voor ADVERTENTIÊN
VRAAGT PROEFEXEMPLAAR.
sm
BLOEMENDAAL
OVERVEEN
HEEMSTEDE
Een opstand op Braziliaansch
grondgebied?
De groote brand te Luhe
Drie dorpen verwoest
LAATSTE NIEUWS
Het kanaal door de
Geldersche Vallei
De hittegolf in den Staat
Illinois
De onderteekening van het
Kellogg-pact
DE SPAARNEB4NK
Haarlem - Amsterdam
Een nieuwe orkaan teistert
de westkust van Florida
ioi|
102f
ioif/l6
io13/3*
Marine pref
sl
14b
Geel-Wit
Sociëteit „St. Bavo" 5 uur
7 uur Gewone zittingen.
St. Josepbgczellenvereeniging Jansstraat
59 Het gebouw is van 810 uur geopend.
Stadsschouwburg Wilscncplein 8.15 uur
„Wiener Blut", operette van Johan
Strauss.
Schouwburg Jansweg 8.15 uur Mevr.
Esther de Boervan Rijk in „Be Medailles
van een oude vrouw".
Gemeentelijke Concertzaal 8 uur Louis
Bouwmeester's Revue „Dat is het toppunt".
JKcmbrandt-Theater Groote Markt 7
en kwart over 9 uur Bioscoopvoorstel
lingen.
Uuxor-Theater Groote Houtstraat 8
uur Bioscoopvoorstelling.
Naar wij vernemen zullen dit jaar nog de
volgende straten geasghalteerd worden:
Spaarnwouderstraat, Hoogstraat. Paa.laar-
steeg en Nleuwstraat.
Zaterdagmiddag zal de Harmonie „Cres
cendo" een concert geven in den Brederode-
tuin te Santpoort van half vier tot vijf uur.
Dit is het eerste liefdadigheidsconcert,
dat de armonie In dezen tuin geeft.
Zondag a.s. zal de Harmonie deelnemen
aan het concours te Assendelft, in de eere-
afdeeling, onder leiding van den directeur
H. J. Hofmeester.
Op het oogenblik liggen ten stadhuize vier
Uitbreidingsplannen ter inzage.
In detail I ligt een gedeelte van den hoofd
verkeersweg langs de Delft. De wegbreedte
van 25 M. kan, vanneer dit noodig blijkt, in
de toekomst verbreed worden tot 32 M„ door
het talud gedeeltelijk bij den weg te trekken.
Deze weg loopt dan van den Kleverparkweg
tot de Delftlaan.
Op dit detail komen 2 sportterreinen voor,
nJ. het IJsclubterrein en het gemeentelijk
sportterrein aan de Kleverlaan. Ten einde
deze twee groene oppervlakten in verbinding
te brengen met het „groen" der Stadskwee-
kerij en daarnaast liggende begraafplaats, is
het tusschenliggend terrein onbebouwd ge
laten. De oude molen kan weer in zijn func
tie worden hersteld, om dezen kleinen polder
te bemalen, terwijl de grond zelf geschikt is
voor het aanleggen van bijv. schooltuinen.
Het terrein tusschen de algemeene en de
R. K. begraafplaats aan den Schoterweg is
om dezelfde reden voor plantsoen bestemd,
zoodat een doorloopende streek „groen" ont
staat van de IJsclub tot en met de R. K.
begraafplaats. Hst plantsoen tusschen de be-
graafplaatsen strekt zich dan uit van den
Rijksstraatweg tot den Middenweg en wordt
15140 M2.
Detail III houdt een vervolg in van den
in I genoemden hoofdverkeersweg. Een
tweede, vooral in de toekomst, belangrijke
verkeersweg is geprojecteerd aan de noord
oostzijde en vormt een deel van den ringweg,
welke ten Noorden van het centrum om
Haarlem is geprojecteerd en loopt vanaf den
Middenweg. De Zaanenlaan vormt de ver
binding met het station Bloemendaal. Ach
ter het huis Zaanen is een breede plantsoen-
weg gemaakt, om het gezicht op het oude
huis vrij te houden. Het centrum van dezen
weg is verwijd, terwijl daar tevens een schóól
is geprojecteerd.
Detail IV wordt begrensd door den in III
genoemden ringweg, den Rijksstraatweg en
den Parkweg. De Middenweg wordt voortge
zet tot aan de Van Nesstraat.
Het middengedeelte van het bouwblok, ge
legen tusschen een aantal straten, nabij den
Middenweg, zou voor kinderspeelplaats zeer
geschikt zijn.
Detail V wordt doorsneden door den hier
voor reeds genoemden ringweg. Een gedeelte
van het verkeer, dat in de toekomst over de
Spaarnebrug m de richting Amsterdam zal
komen en naar het Noorden gaat, zal worden
geleid langs den Spaarndammerweg naar de
Spaamhovenstraat. Waar deze beide laatste
straten elkander kruisen, is een plantsoen
ontworpen, ten einde een vrijer uitzicht daar
te verkrijgen, waardoor het steecfs mogelijk
zal zijn, wanneer het verkeer dit vereischt,
de voortuinen bij den weg te trekken.
Donderdag 23 Augustus zal <Js 51e Haar-
lemsche Bedevaart naar Brielle vertrekken.
Het muziekkorps „Jeanne d'Arc" zal zijn
welwillende medewerking verleenen. De ex
tra-trein vertrekt om 6.09 uit Haarlem en
7.05 uit Leiden. De gelegenheid tot deelne
ming blijft opengesteld voor ds Buitenge
meenten tot voor den middag van Dinsdag
21 Augustus en voor Haarlem tot Woensdag
22 Augustus, des morgens 11 uur.
Voor nadere bijzonderheden verwijzen wij
naar een advertentie in het nummer van
gisteren.
Hedenmiddag omstreeks 2 uur reed een
luxe-auto in de richting Haarlem, in de
Spaarnwouderstraat. Een ijs wagen van den
heer Hard ijzer werd door den auto aan
gereden en gedeeltelijk beschadigd. De auto
vervolgde zijn vernielingsweg, reed het trot
toir op en rammeide het houten paneel van
een deur van de fa. Funke, welke onder het
gewicht bezweek. Persoonlijke ongelukken
kwamen, voorzoover wij vernamen, niet voor.
Voor den Inhoud van deze rubriek stelt de
Redactie zich niet aansprakelijk
Verkoop, Verhuur, Inruilen, Reparaties
Om het Nationaal kampioenschap
Gisteren werden de wedstrijden om het
nationaal kampioenschap 1ste klasse (te
vens voorwedstrijd voor den meestertitel)
voortgezet.
De uitslagen waren:
J. B. Sluiter Jr., wint van J. van LooiJ;
J. P. van Dijk wint van P. G. van Engelen;
J. van Berkum wint van D. Wlelenga; P. H.
Meure wint von P. Mollema.
Aebe de Jong en Chr. F. Visse waren vrij.
Maandagavond a.s. voortzetting ln „De
Korenbeurs" te Haarlem.
Voor het examen hoofdacte slaagde de
heer A. van V/ijk, alhier.
Voor het examen Engelsch L. O. te
Utrecht slaagde de heer M. J. Poldermans,
alhier.
HAARLEM, 9 Aug. Geëxamineerd 9
vrouwelijke eandidaten. Toegelaten de da.
mos: J. W. Bekedam, Den Haag; J. A. E
Bloemendaal, Den Haag, J. H. Blokzijl,
Brielle, Ch. M. Boogaard, Groningen. R. J
Jager Brulning, Den Haag, A. B. Collink
Utrecht, W. Pietersen, Den Haag.
HAARLEM, 9 Aug. Geëxamineerd 3
Vrouwelijke eandidaten. Geslaagd do da.
mes: J. W. A. Schonewolff, P. J. Heyland,
B. A. Kes, E. W. Gcerllngs, Amsterdam;
J. H. Verboog, Helder; A. van Wijk, Haar
lem.
Op een terrein gelegen aan den Har'
menjansweg ls een ijzeren vat gevonden, in
houdende ongeveer 100 L. petroleum, ge'
merkt Texaco no. 51033.
De Commissaris van politie verzoekt den
eigenaar zich aan het politiebureau Smede'
straat te vervoegen,
Gisteravond werd om 6 uur de nieuwe zaak
van de fa. D. Houtman, Koninginneweg 46
geopend. De winkel maakt een helderen en
Ueurigen indruk hetgeen voor 'n deel te dan
ken is aan de frissche wandbekleeding met
tegels. De voorpui ziet er voornaam en mo
dem uit en harmonieert op uitstekende wijze
met het Interieur.
Moderne machines en een groote koel
kast maken een vlugge en hygiënische be
werking en aflevering van het vleesch mo
gelijk. Verder is een groote etalageruimte
verkregen, waar alle artikelen op overzichte
lijke wijze kunnen uitgestald worden.
De eigenaar mocht vele blijken van belang
stelling, benevens tallooze schitterende
bloemstukken bij de opening d'r nieuwe zaak
ontvangen.
huis, die alles gezien had. Een andere ge
tuige verklaarde woordelijk hetzelfde als de
tweede mceder. Iets anders kon de politie
rechter niet vernemen.
De tweede moeder zeide dat zij niet ver
langde, dat de andere een geldboete kreeg.
Zij wilde slechts een herhaling van ruzie
voorkomen. Zij leefde steeds met iedereen
In vrede, vond ruzie verschrikkelijk en had
in Utrecht negen jaar in vrede en liefde
met haar buren geleefd, want haar vroe
gere buren hadden haar in IJmuidcn kort
geleden een bezoek gebracht, hetgeen men
alleen doet als de verhouding goed is, enz.
De politierechter, mr. I-Iaga, maakte een
einde aan de lange verklaringen, en gaf
den dames in overweging elkaar de hand
ta geven en alles ie vergeven. Anders voor
zag hij dat, uit wraak over de op te leggen
boete, het kibbelen opnieuw zou beginnen.
Daarom was het veel beter vriendschap te
sluiten.
De dames keken elkaar eens aan en lach
ten verlegen, terwijl de tweede moeder we
der begon te vertellen van haar vredelie
vend karakter. De vrederechter zeide dat zij
nu een prachtige gelegenheid had, daarvan
een bewijs te geven; ten slotte gingen de
banden in elkaar en zag mr. Haga zijn
vredespogingen met resultaat bekroond.
Officier en politie-rephter zagen toen van
verdere vervolging af, zonder boete ging de
eerste moeder terug naar IJmuiden, samen
met de tweede moeder en de getuigen.
VECHTPARTIJ IN EEN AUTOBUS
In den avond van 10 Juni werd in Bever
wijk de autobus van den ondernemer M.
naar Haarlem, geannexeerd door enkele jon
gelui, die geheel of ten naastenbij dronken
waren. Zij gedroegen zich of alle plaatsen!
van hen waren en waren tamelijk lastig voor
de andere passagiers. De chauffeur verzocht 1
hun daarom den auto te verlaten, waaraan
zij niet wilden voldoen. De chauffeur waar
schuwde toen den ondernemer, die de lasti
ge passagiers eveneens sommeerde uit te
stappen. Het was hoog noodig, want zij za
ten schots en scheef over de banken, terwijl
een van hen languit op zijn rug lag. De on
dernemer maakte toebereidselen om de dron
ken passagiers, toen zij niet wilden uitstap
pen, bij den kraag te nemen en op straat te'
deponeeren. Een van hen, P. V. te Haarlem,
viel daarop den ondernemer aan en sloeg
hem tegen de lip, omdat hij „zijn vriend
moest beschermen". Vervolgens ontètond een
ilgemeene opschudding en gingen de onwel
kome passagiers deels vrijwillig uit den auto,
toen zij zagen dat zij in geen geval konden
meereizen, deels werden zij er uit gezet. Er
vielen eenige klappen en in de opschudding
kregen ook andere passagiers iets, o.a. een
getuige, die een klap op haar hoofd kreeg,
toen zij raar de deur wilde gaan. Zij kon 4
dagen haar betrekking niet waarnemen. De
ze getuige zeide dat zij eerst dacht dat de
naseagier, die op zijn rug lag, ziek was en
vroeg om 'n glaasje water. Epoed'g bemerk
te zij echter dat hij geheel onder invloed van
sterken drank was.
De officier van Justitie vroeg tegen N. we
gens deze mishandeling een boete van 80
subs. 20 dagen. De verdachte vond de boete
rijkelijk hoog en zeide dat hij het niet beta
len kon van zijn zakgeld dat hij besteedde
voor bioscoop, Sigaretten en bier. De politie
rechter legde hem 30 boete op, subs, 10
dagen hechtenis, met den raad de eerstvol
gende weken niet do bioscoop te bezoeken
en minder te rooken.
DE VREDERECHTER
Het was een onophoudelijk gevraag en ge
antwoord. De getuige verklaarde precies het
tegenovergestelde van de verdachte en als
de politierechter tto vannacht zitting had ge
houden, had hij waarschijnlijk nog geen
eensluidende verklaring gekregen.
Kinderen van buurmenschen in IJmuiden
waren aan het vechten geraakt en riepen na
tuurlijk moeder te hulp. De eerste moeder
kwam, nam de vijanden van haar kinderen
onder handen met een spatscherm van een
fiets en een stuk hout. Toen kwam de twee
de moeder, die ook op stokslagen werd ont
haald, met de haren op den grond werd
getrokken cn tenslotte nog met een stok
geslagen door het zoontje van de eerste
moeder, zoodat zij bloedend verwond werd
en enkele dagen niet kon werken. Althans
zoo verklaarde de tweede moeder.
Maar de eerste moeder, die als beschul
digd van diefstal ln het beklaagdenbankje
moest zitten, had een geheel verschillend
verhaal. Van het vechten der kinderen was
alles waar, maar toen moeder nummer 2
verscheen en op de eerste toevloog, had deze
om zich te verweren tegen haar aanval, een
stok voor zich uit gehouden. In dien stok
waren spijkers, de tweede moeder greep
daarin en verwondde dus zichzelf. Aldus de
verklaring van moeder nummer één.
Haar verklaring werd bevestigd door een
getuige décharge, een kostganger in haar
K3S3SE9BMHtnMI
I
Gevonden voorwerpen Terug te be
komen bij Strietman, Bloemendaalsche-
weg 216 Overveen, een huissleutel; Hooge-
weg 50, na 3 Sept. a.s., Catslaan 12 te Zand-
voort, een bril met gouden montuur Blank
water, Tetterodeweg 25 Overveen, een cein
tuur van mantel G. van Overbeek, Bloeme-
daalscheweg 250 Overveen, een poesje
J. Ende, Terhoffsteedeweg 3 Overveen, een
zilveren broche i/d. vorm van een wapen
Nieuwpoort, Dompvloedslaan 21 Over
veen, een badpak van Hamel, Nassaulaan
41 Overveen, een portemonnaie met inhoud
Lodder, Raadhuisplein 24 Haarlem, een re
genmantel Hendriks, Rollandspad 19 Haar-
em, een hark M. Bos, Zijlweg 272 Haarlem,
een damesportemonnaie met inhoud
Koster, Kleverlaan 121 Bloemendaal, een
ketting waaraan twee hangsloten aan den
politiepost te Aerdenhouteen dames-
taschje en een duokussenaan den post
Noordzeestrand, een kluwen katoen een
wit vilten hoedje een paar badschoentjes
aan het bureau van politie te Overveen
een bruinlederen portemonnaie, een huis
sleutel, een rijwielbelastingmerk, gemerkt
A. Paap, een huissleutel.
Burgerlijke Stand van Vrijdag 3 tot
Donderdag 9 Augustus Geboren
C. van den KlinkenbergBerghuis, z.
Ondertrouwd A. van der Kogel en W,
Terpstra H, H. van Hooijdonk en M. C.
de die le Clercq M. J. J. Schuurbiers en
H. de die le Clercq.
Overleden A. J. Swarfjes, 45 1., overleden
te Haarlem G. Bouwhuizen, 45 j., overleden
te Haarlem A. C. Walterfang, 70 j.
Geslaagd Voor hot examen Nijverheids
onderwijs (N.k.), gehouden te 's Gravenhage,
slaagde de heer N. H. Creemers, alhier.
R. K. Volksbond Der traditie getrouw zal
er dit jaar weer een boottocht worden ge
houden en wel op Zondag 12 Augustus a.s.
In tegenstelling met andere jaren heeft 't be
stuur deze maal eens een andere boot ge
charterd nog geriefelijker en comfortabeler
dan de „Volharding". Door technische moei
lijkheden zullen we dit jaar gaan naar Volen-
dam en vandaar naar Muiden. met bezich
tiging van 't Muiderslot. Ter opluistering van
den tocht zal de R.K. Muziekvereeniging
onder leiding van den heer J. W. Lefeber,
haar medewerking verleenen. Om 6 uur zal
een H. Mis gelezen worden in de Parochie
kerk te Overveen, waarna extra trams van
de Julianalaan zullen vertrekken. Het ver
trek is bepaald op half acht precies vanaf
de Kikkert aan 't Noorder Spaarne.
Voor hen die a.s. Zondag dezen tocht mee
willen maken zijn nog kaarten verkrijgbaar
bij 't bestuur. Als Vrouwe Fortuna met ons
is, dan beloofd 't weer een flinke dag te
worden, want er wacht ons dit jaar nog een
verrassing aan boord, maardit moet een
verrassing blijven.
Personalia De heer A. E. Donia, alhier,
is te Utrecht geslaagd voor het examen
Fransch L. O.
„Gevleugelde vrienden" Zondag werd
deelgenomen aan de wedvlucht vanaf Soig-
nies, België; afstand 203 K.M.
In concours vlogen 97 duiven. Losgelaten
des morgens 9 uur.
Eerstgetoonde duif 1 uur 22 min. 5 sec. en
laatste prijswinnaar om 11 uur 15 min. 54
sec.
De prijzen werden als volgt gewonnen:
1, 9, 13 N. Leuven; 2. 5, 14. 19 A. Zadel;
3, 10, 11 W. v. Huis; 4, 6, 15 H. Witteveen;
7. H. Vellinga; 8. A. Verdonsehot Jt 12, 18,
E. D. des Bouvrie; 16. J. G. v. d. Meer; 17.
O. Lareman; 20. P. J. v. Deurzen.
Eere-prijzen gewonnen door de winners
1 en 2.
Burgerlijke stand Ondertrouwd: P. J.
van Egmond - J. Mense; A. J. Stevenhage -
A. G. Boonstra.
Getrouwd: P, F. v. Rooijen - O. J. M.
Toledo; G. P. Brouwer - O. M. Hoogenstein;
P. S. Botbijl - J. Bronsema; P. J. FriJns -
A. M. Stijnman.
Geboren: z. van H. Jordaan-Plomp; z. van
J. C. Wientjens-v. Bakel; d. van M. Vedder-
ten Broeke; z. van O. B. Koper-Niestadt,
OORLOG EN CHRISTENDOM
In „Het Noorderlicht" (weekblad voor de
parochie van de H. Liduina) trok een
vraag mijn aandacht: „Hoe rijmt men te
zamen het 5de gebod „Gij zult niet dood
slaan" en den oorlog?"
Dit brandend vraagstuk, dat in onzen tijd
zooveel hoofden en harten bezighoudt, is
waarlijk wel de moeite waard er eenige op-
merkzaamheid aan te wijden.
Het antwoord echter, dat in bovenge-
I noemd blad op deze vraag gegeven werd,
j moet een vurig pacifist wel heel erg teleur
stellen-en hem een ontstellend bewijs leve
ren van den oorlogsgeest, die sommige gees
telijke herders zelfs nog in den hedendaag-
schen tijd bezielt.
Om hiervan een juist beeld te geven, wil
ik het antwoord in zijn geheel aanhalen:
„Zooals ieder persoon het recht heeft zich
zeiven, zijn leven en 't behoud zijner lede
maten te verdedigen tegen een oogenbiikke-
lijken onrechtvaardigen aanvaller, zoo noo
dig, door het dooden van dien aanvaller,
zoo heeft ook de Staat het recht en zelfs
den plicht zich te verdedigen tegen buiten-
landsche vijanden, zoo noodig, d. w. z. als
vreedzame middelen hiertoe te kort schie.
ten, met geweld van wapenen."
„Heeft de Staat den plicht zijn nationaal
bestaan, zijn nationale zelfstandigheid en
onafhankelijkheid te verdedigen, dan moet
hij ook het recht hebben de leden van den
Staat, de burgers, op te roepen deze goede
ren, desnoods met opoffering van hun le
ven, te verdedigen. Hier gaat het algemeen
welzijn boven dat van het individu."
Ziedaar nog altijd de oude, ingeroeste
theorieën, ten spijt van een vredespaus, die
den Staat niet het recht toekent zijn bur.
gers tot den oorlog op te roepen (gezien zijn
actie tegen den dienstdwangl ten spijt van
een wereldvredesbeweging en een Volkan-
bond.
Ofschoon al deze motieven, in dit ant
woord vervat, door verscheidene vredes
apostelen ven allerlei richting op klare en
duidelijke wijze zijn ontzenuwd, wil ik toch
nog even in 't kort dit antwoord trachten
te ontleden.
Ieder persoon zou het recht hebben zich
te verdedigen tegen een onrechtvaardigen
aanvaller, zoo noodig door het dooden van
dien aanvaller. Het recht! O, zeer zeker,
niemand zal dit tegenspreken; doch boven
dit recht staat de Christelijke naastenliefde,
die ons gebiedt onze vijanden hef te Tieb
ben, de liefde, waarvan Mgr. Aengenent in
Zijn eerste herderlijk schrijven gewaagt.
Boven dit recht rijst de edele, zachtmoedige
figuur van den Christus, die wilde, dat wij
ook de rechterwang zouden aanbieden,
wanneer men ons op de linkerwang sloeg;
boven het recht, bezien in het licht van
het Christendom, staat het lijden van on
recht, zonder revanche.
Dit is de subliemste vorm van zelfverloo
chening, die Christus in heel Zijn aardsch
leven heeft betracht; en wij. die er een eer
in stellen ons Katholiek of Christelijk te
noemen, rust op ons niet allereerst de
plicht Zijn Goddelijk voorbeeld te voigen?
Doch nemen wij aan dat men, ontoegan
kelijk voor deze Christelijke en moreele
overwegingen, van dit recht gebruik maakt,
volgt hier dan noodzakelijk uit, dat de
Staat het recht en zelfs den plicht heeft,
zijn burgers op te roepen om met geweld
van wapenen zijn nationale zelfstandigheid
en onafhankelijkheid te verdedigen, des
noods met opoffering van hun leven?
Deze gevolgtrekking gaat niet op; het is
toch nog heel iets anders, of men ons huis
binnendringt, om ons persoonlijk of degenen
die ons dierbaar zijn te berooven en te ver
wonden, dan door een politieke groep, die
op dat oogenblik de macht in handen heeft,
en om het een of ander denkbeeldig na
tionaal belang den oorlog ontketend, met de
doodende wapens in de vuist te worden
losgelaten op den z.g. vijand, die ons nim
mer eenig kwaad of leed berokkende, en
die immers, volgens onze godsdienstige op.
voeding, ook onze broeder is; het is nóg
iets anders om, zooals in den modernen
toekopistoorlog zal gebeuren, gifgas-bommen
te werpen op een vredelievende, onschuldige
bevolking van steden en dorpen!
Dat „nationaal belang" en die „onafhan
kelijkheid", ach, ze hebben door alle eeu
wen heen moeten dienen om de leugen, de
menschonteerende misdaad, die oorlog heet,
te camoufleeren.
Hoor wat de Dominicaan, Pater Strat-
mans, over dit nationalisme zegt: „Het is
een onbetwistbaar bewijs voor de zwakheid
der Christelijke overtuiging en belangstel
ling, wanneer, zcoals ln den wereldoorlog,
het hart der Christenen boordevol ls met
nationaal gevoel en bijv. de, politieke on
dergang der natie veel betreurenswaardiger
wordt gevonden, dan de godsdienstige en
zedelijke ondergang van onnoemelijke mas
sa's Christenen. Dat is een schande!"
Hoe sluiten zich hier de versregelen van
den sociaüstiscb.en dichter Adama van
Scheltema volkomen bij aan, waar hij zingt
in ziin gedicht „Vrede":
Liefde boven onze ijdele wenschen
Liefde boven alle ijdele grenzen
Liefde alleen van mensch tot menschen,
Die eindelijk leerden wat liefde was.
Rest my nog de laatste zin van het ant
woord: Hier gaat het algemeen belang boven
dat van den individu.
Het algemeen welzijn! Hoe is het moge.
Hjk, om van den oorlog, als dienende ter
bevordering van het algemeen welzijn, te
spreken
Duizenden en nog eens duizenden lijden
nu nog onder den geesel van 1914—1918.
Er is geen kwaad, dat grooter onheilen
sticht en meer zedelijke verwoestingen aan.
richt dan de oorlog. Hij wekt de slechtste
instincten van den mensch, hij rukt net
maatschappelijk leven uiteen, met omver,
werping van alle moraal, van alle gods
dienstige overwegingen, hy verlaagt Gods
evenbeeld tot ver beneden het redelooze
dier!
Pater Raymond Dreiling, die als geestelijk
verzorger den oorlog meemaakte, schreef
door eigen ervaringen hieromtrent het vol
gende:
„De oorlog bevat een groot gevaar voor
Godsdienst en zeden, en zulks te meer, jnaar
mate hij langer duurt. Ook geloovige solda
ten trokken later zonder godsdienstige voor
bereiding naar het slagveld en zeiden open
lijk tot onze geestelijken: „Het laat ons on
verschillig, men is tegenover alles afge.
stompt en vraagt naar niets meer. Men
verliest allen godsdienst en alle moraal cn
de wïanzinnlge oorlog duurt maar voort."
Tegen het einde van den slag aan de Som-
me liet een Beiersche legerformatie aan
haar ritmeester kort en bondig verklaren,
dat zij piet meer naar de godsdienstoele-
ning en ter biecht gingen, maar dat zij
het weer zouden doen, „wanneer de zwendel
voorbij zou zijn."
„Voor Verdun, zoo vertelde mij een ge
wonde in den zomer van 1916, hebben wij
nog gebeden, maar nu aan de Somme wordt
er niet meer gebeden, doch gevloekt!"
Deze uitspraken rechtvaardigen nu niet
juist het antwoord van den parochialen
herder, hierboven aangehaald; het is zelfs
in tegenspraak met de overtuiging van
Paus Benedictus, die den dlenstdwang in
alle landen absoluut wil zien afgeschaft.
Niemand mag tegen zijn geweten en gevoe
lens ln worden gedwongen, de wapenen op
te nemen tegen zijn naasten, al wordt hij
ook voorgesteld als onze vijand.
Dezer dagen zag ik een dagblad-fotto
waarop Mgr. Seipel uit Oostenrijk, bij de
beëediging van nieuwe recruten een H. Mis
celebreerde en een nieuw vaandel inwijd
de; als men bedenkt, dat Mgr. Seipel een
der onderteekenaars was van het manifest
tegen den dienstdwang, komt ons dit on
begrijpelijk en inconsequent voor.
Het zou mij te ver voeren, wilde ik al de
uitlatingen van katholieke geestelijken
(echter meest uit het Buitenland) aanha
len; ik verwijs hiervoor naar „Wereldkerk
en Wreldvrede" door den Dominicaan F.
M. Stratmann (vertaling van A. B. Mi-
chielsen den Haag 1926). „De oplossing
I van het militaire vraagstuk" door Pastoor
J. M. Keulers, Leiden 1921. „Nie und nim
mer wieder Krieg, door Francscaan P. Th.
Ohlmeyer, Hildesheim 1926.
Nog een enkele uitspraak van Pater
Stratmann, waar hy van oordeel ls, dat
men iedere poging om den geest van den
oorlog met den geest van het Christendom
ln overeenstemming te brengen achterwege
moet laten, want zoo zegt hy, de geest van
het Christendom en de geest van den oor
log staan tot elkander als water en vuur.
Doch het is niet genoeg dat slechts eeni
ge priesters zoo denken en leeraren, het
katholieke volk, waarvan de groote massa
zich houdt aan de uitspraken der geeste
lijkheid, de massa die niet vraagt naar het
waarom, ook al zou een dier uitspraken
tegenstrydig zijn, (ik bedoel natuurlijk niet
in geloofszaken) deze moet bezield worden
met den waren geest van vrede. de
priesters de sehoone en dringende, doch
bovenal verantwoordelijke taak, van op den
kansel en in het dagelijksch leven hun
parochianen van dezen geest te doordrin
gen. Hoe zouden zy beter aan hun groot.
sche en verheven roeping kunnen beant
woorden! Alleen reeds de godsdienstige en
zedelijke verwildering, het verlies der zie
len, die de oorlog op het geweten heeft,
moest reden genoeg zyn op de bres te
staan voor den vrede, doch daarenboven
dagelijks werken om een oorlog in de toe
komst voorgoed onmogeiyk te maken; het
is een ideaal helpen verwezeniyken, dat de
wereld van aanschijn zal doen veranderen,
een wereld, waar de gruweiyke massamoord
tot het verleden behoort, en waar de vre
de door recht triumfeert. wy bidden in
onze kerken en onze gezinnen zoo dik-
wyis het „Onze Vader"; hebben wy ons
wel eens afgevraagd of wy met een hart,
waarin haat en wraak en oorlogsgevoelens
heerschen wel het recht hebben aldus tot
onzen Vader in den Hemel te bidden?
In een vryzinnig blad trof mü de ontle
ding van het „Onze Vader", luidende als
volgt: „Het Onze Vader en de oorlog"
(Erasmuf.)
„Onze Vader" gy waagt het Hem Va
der te normen, terwijl gij uw broedt r naar
de keel vliegt? „Uw naam worde gehe'iigö"
kan Gods naam meer ontheiligd wor
den dan door wederzydschen oorlog? „Uw
koninkrijk kome" bidt gij zoo, gij, die
uw heerschappy vestig op bloedstroomen?
„Uw wil geschiede" vrede wil God, maar
gy rust u ten oorlog. „Geef ons heden ons
dagelijksch brood" terwijl gy het zaaisel
van uw broeder verzengt. „En vergeef ons
onze schulden, zooals ook wy vergeven onze
schuldenaren" hoe kunt gij dat uitspre
ken, waar gy ten broedermoord ijlt? ,Maar
verlos ons van den booze" hoe wilt gy
dit bidden, gy, die er op zint, hoe gij uw
broeder het meeste kwaad kunt berokke
nen?
B. BEELSING—VAN BESOUW.
Naschrift wy hebben de geachte in
zendster niet willen teleurstellen en plaat
sing aan dit stuk gegeven, nadat gebleken
was, dat zy hiervoor wegens de lengte
van haar artikel geen onderdak kon vin.
den in „Het Noorderlicht". Plaatsing be-
teekent overigens allerminst instemming
Met de hier verkondigde vredesidealen zijn
wy, zooals alle behoorlijke christenen, het
natuurlyk volkomen eens. Ieder mensen met
normale gevoelens schuwt den oorlog en
voelt warm voor den vrede. Maar net
gevoel alleen lost men een zoo moeilijke
zaak als de landsverdediging niet op. De
geachte inzendster maakt b.v. al heel wei
nig verschil tusschen afweer bij aanval en
den aanval zelf; schijnt niet te begrypen,
dat, zoolang er nog mogeiykheid van bru
talen aanval bestaat, er ook middelen tot
verdediging moeten zijn; dat nationaliteit
en onafhankelijkheid voor honderdduizenden
nog zeer waardevolle goederen zijn, die men
bereid is zelfs met zijn leven te verdedigen.
Er ls ook een pacifisme, dat heel weinig
van lafheid verschilt. Er is ook een gehecht
heid aan en waardeschatting van het le.
ven, die maar heel weinig van puur mate
rialisme verschilt en den godsdienst mis
bruikt als dekmantel voor die overschatting
van de waarde van ons stoffeiyk omhulsel.
wy kunnen uiteraard niet verder op deze
zaak ingaan, maar meenden toch tot een
enkele kantteekening verplicht te zyn.
REDACTIE „N. H. CT."
LONDEN, 10 Augustus Naar uit Buenos
Aires gemeld wordt, loopen te Asuncion
hardnekkige geruchten, volgens welke aan de
grens tusschen Brazilië en Paraguay op Bra
ziliaansch gebied een opstand zou zyn uitge
broken. Paraguay zou onverwyld troepen
naar de grens gedirigeerd hebben.
NEURENBERG, 10 Augustus Volgens
de jongste berichten zyn by den brand in 't
dorp Luhe in den Opper-Plas niet minder
dan 53 woonhuizen en 120 bijgebouwen in
vlammen opgegaan. Alle huizen aan beide
zyden van de hoofdstraat werden in de asch
gelegd. Slechts die welke stonden aan de
buitenzijde van het dorp bleven gespaard.
Menschenlevens zijn gelukkig niet te betreu
ren. De oorzaak van den brand is onbekend.
Tien personen gedood
BATAVIA, 1 Augustus, Aneta Op de
kust van Flores ten Zuiden van Paloe Weh
zyn drie dorpen verwoest, waarby 10 per
sonen gedood werden en een aantal licht ge
wond.
B. en W. van Amsterdam en de Kamer
•-n Koophandel aldaar, steunen
het plan unaniem.
Een goede toekomst voor Amersfoort.
Naar het U. D. uit betrouwbare bron
verneemt, hebben Burgemeester en Wethou
ders van Amsterdam en de Kamer van
Koophandel aldaar unaniem besloten het
plan van den Minister van Waterstaat voor
het kanaal door de Geldersche Vallei te steu
nen.
Door dit belangrijk besluit mag de toe
komst van het Geldersche Vallei-kanaal als
verzekerd worden beschouwd.
NEW-YORIC, 10 Augustus. De hittegolf
der laatste dagen heeft ln den staat Illi
nois twaalf menschen het leven gekost.
PARIJS, 10 Aug. In tegenstelling met
de overige bladen meent het „Petit Journal"
reden te hebben aan te nemen, dat het be
richt, volgens hetwelk de Fransche regeering
aan de belanghebbende mogendheden reeds
de uitnoodigingen voor de onderteekening
van het anti-oorlogspact verzonden heeft,
een weinig voorbarig is geweest. De laatste
officieele stappen zijn volgens het blad nog
nifet ondernomen. Deze vertraging zou moe
ten worden toegeschreven aan de aarzeling
of men voor de plechtigheid slechts die lan
den zei uitnoodlgen, die het eerst met het
geheele verdrag hebben Ingestemd, of, dat
men de uitnoodigingen moet uitbreiden.
De Volkenbond en het Pact
Naar de Geneefsche berichtgever van de
„Petit Parisien" aan zijn blad meldt is het
zoo goed als zeker, dat in den Volkenbond
een beraadslaging over het Kellogg-Pact zal
plaats hebben.
Volgens de „Matin" is het voorts waar-
schijniyk, dat de plenaire zitting den wensch
zal uitspreken, dat het Kellogg-Pact voor alle
ledenstaten toegankeiyk moet zijn.
MEDEGEDEELD DOOR
VRIJDAG 10 AUGUSTUS.
Koersen Heden opening
NEW-YORK, 10 Augustus Gisteren
avond heeft een nieuwe hevige orkaan de
westkust van Florida geteisterd De groote
stoomschepen mogen niet uitvaren en liggen
thans in de haven.
9 MU4 Uli
545 Nederland 1919
6% Nederland 1918
4H NederL 191?
6% N.-IndlS 1923 D
VH NJnd. 1926 B
101 b
99
Banken.
Koloniale Bank
Indische Bank
Cert. Handel lay.
2501
169
1761
177f
250
169
177
177!
Industrieën.
NederL Kunstzijde
Maecubee
Holl Kunstzijde
234}
436}
190}
217
7701
766
237
437
191}
217 b
760 1
756
industr. Buitenlan
Anaconda
U. S. Steel
Gew. Peruvian
134
P8«/32
-22
133}
vHandelsondern.
Comp.comm. du
1475
-
Mijnbouw.
Boeton MUnbouw
Red Jang Lebong
183?
152}
1864
151 "b
Petroleum.
Geconsolideerde
Kon. Olie „hmh—
1
3994
197!
419?
811
398 b
420
83 1
Rubber.
A'dam Rubber
Dell Batavia Rub.
Java Rubber
Serbadjadl
Silau
V. I. c. 0*
Auied
Intercontin Rubber
238'/5
171}
69
190!
107
136}
63
237
1664
190
105
136
65
10%
Scheepvaart
HoU. Amerika Lijn
dito Gem. Eigend.
Kon. Ned. 8 toom b
Kon Paketvaart
Ml) Nederland
Rotterd. Lloyd
Scheepvaart-Unie
76
72}
86$
228}
192 b
186 b
207
36"/18
228}
208
finfket.
H. V. A
Java Cultuur
Poerworedjo
Vorstenlanden
Actions idem
6904
3834
1081
166}
143}
687
165 b
143 b
Tabak.
DeU Batavia
Oude DeU
Oostkust
Senembab
549
432
193
535
548
430}
1914
533}
Spoorwegen.
Southern Rails
Chic. Milw. St. Pain
Kansas City 8outh
Erie RaJlr
146} 1
1924
71u/,6
35 V8
46
52
191
72
34»/j6
47
51
4
WW
