Buitenlandsch Nieuws
FEUILLETON
RADIO-OMROER
TWEEDE BLAD
NIEUWE HAARLEMSCHE- COURANT
VRIJDAG 24 AUGUSTUS 1928
BLADZIJDE 2
DE BEKEERING EENER
VESTAALSCHE
MAAGD
GEMENGDE BUITENL.
BERICHTEN
LANDBOUW EN VISSCHERIJ
Hollandsche Maatschappij
van Landbouw
HANDEL EN NIJVERHEID
De productie der
Limburgsche mijnen
LEGER EN VLOOT
De nationale landstormdag
1928
STOOMVAARTLIJNEN.
DE TOEKOMST VAN JOEGO-SLAVIë GEEN SCHEURING IN DE BOEREN-
Het koninkrijk van de Serven, Kroaten en
Slowenen heeft dezer dagen zijn tien-jarig
bestaan kunnen vieren. Maar men hoert ner
gens van betoogingsn, die de uiting zijn van
voldoening over dezer staten-vestiging. En
geen wonder! De staat is aan het einde van
zijn tienjarig bestaan door het ernstige ge
vaar bedreigd, uiteen te vallen. Meer dan er
gens anders bestaat in Joego-Slavië de mo
gelijkheid op een burgeroorlog. Maar het is
te verwachten, dat het niet tot het uiterste
zal komen en dat er een weg zal worden ge
vonden, om voor de twee vechtende partijen
een platform te scheppen, waar een samen
werking mogelijk is. Natuurlijk alleen in de
veronderstelling, dat in Belgrado de ernst der
situatie nog op tijd wordt begrepen en men
het niet laat aankomen op proefnemingen,
die Kroaten en Serven in de nieuwe gebieden
tot de laatste stappen zouden moeten drij
ven. Op het oogenblik schijnt men zich in
de leidende kringen in Belgrado nog te vlei
en met de hoop, dat, als een gevolg van den
dood van Stephen Raditsj, de democratische
boeren-coalitie zal uiteenvallen.
Het is noodzakelijk open te spreken. De ge
voelens, die de dood van Raditsj in vele Bel-
graadsche kringen heeft gewekt, zijn vol
strekt niet die van rouw geweest. Men heeft 't
overlijden van den Kroatischen boeren-leider
eerder als een verlichting van den toestand
opgevat, daar men er dadelijk heeft ingezien,
dat de boeren-coalitie zonder Raditsj op den
duur niet kan worden bijeengehouden. Het
is maar de vraag, of deze verwachting ook
zal opgaan. Het is juist, dat èn in de Kroa
tische boeren-partij èn in de democratische
^boeren-coalitie 'zelf reeds nu het begin van
een gematigde en een uiterste strooming is
vast te stellen. Men weet echter niet, of de
hoop van Belgrado zal worden vervuld, en of
deze stroomingen zoo sterk zullen worden,
dat het tot een splitsing of zooals Belgrado
gelooft, tot een ontbinding van de boeren-
coalitie zal komen. De aanhangers der boe
ren-coalitie ontkennen dit besluit. Ze geven
wel toe, dat zich academische uiteenzettin
gen tusschen de beide stroomingen zullen af
spelen, maar ze verklaren het voor onmoge
lijk, dat deze debatten vormen zouden kun
nen aannemen, die de eenheid en gesloten
heid der partij zouden kunnen schokken.
Belgrado vergist zich zeer. wanneer het ge
looft, dat de dood van Raditsj vroeg of laat
een eind van deze coalitie zou beteekenen. In
Belgrado wijst men nu op het opvallend feit,
dat de oproep, die na den dood van Raditsj
aan het Kroatische volk is uitgevaardigd, al
leen onderteekend was door leden van de
Kroatische boerenpartij.
Hierin ziet men een teeken, dat er in de
democratische boerencoalitie een splitsing is
ontstaan, daar tot nu toe in alle openbare
bekendmakingen de Kroatische boerenpartij
en de zelfstandige democraten-party altijd
gemeenschappelijk zyn opgetreden. Of deze
opvatting van Belgrado juist is, of de dood
van Stephan Raditsj werkelyk een splitsing
in de coalitie teji gevolge zal hebben, moet de
toekomst leeren. Voorloopig is hier nog niets
van te merken. De betoogen van de nieuwe
leiders der boeren-coalitie spreken van een
onvoorwaariyke, verdere wapen-broeder-
schap. De beide partyen worden geleid door
het inzicht, dat ze alleen vereenigd sterk ge
noeg zullen zijn om hun eischen door te zet
ten.
Wat de eischen van de Kroaten en de met
hen verbonden Serven aangaat, dezen on
der leiding van Pribicevitsj heeft het hier
in de laatste dagen niet gemankeerd aan
formuleeringen. De leiders, Pribicevitsj, Ma-
cek en Trumbitsj hebben zich min of meer
radicaal geuit. Maar de proclamatie van de
democratische boeren-coalitie bevatte in het
geheel geen staatsrechtelijke of andere
eischen. Ook deze omstandigheid is natuur-
ïyk in Belgrado niet onopgemerkt gebleven.
Men besluit hieruit, dat de coalitie bereid
ls te onderhandelen en men gelooft, dat na 'n
paar weken de stemming zooveel gekalmeerd
zal zyn, dat er met concrete besprekingen
begonnen kan worden. Er moet worden afge
wacht, of dit optimisme, dat vooral door den
minister-president Korosec schynt te worden
gekoesterd, ok vervuld zal worden. Dit op
timisme steunt vooral op het algemeene in
zicht, dat een uiteenvallen van den staat
een vernietiging zou beteekenen van alles,
wat is bereikt zoowel door de Serven als ook
door de Kroaten: het zou het einde zyn van
de groote gedachte, om alle Zuidslavische
te vereenigen. Maar deze vernietiging,
waarop de vijanden van den staat loeren,
willen ten slotte ook de Kroaten niet.
Voorloopig w«st koning Alexander zelf de
federalistische hervorming van den staat van
de hand. Minister-president Korosec heeft
Agram reeds ondubbelzinnig bedreigd, door
te verklaren, dat het staatsgezag in ieder ge
val gehandhaafd zal biyven. Er kan niet aan
worden getwyfeld, of de regeering voldoende
machtmiddelen in de hand heeft, voor het
geval dat er geweld wordt toegepast. Dr. Ko
rosec, vroeger lid van den ouden Oostenryk-
schen Rijksraad, een parlementair met on
dervindingen, kent maar al te goed de geva
ren, die zouden voortvloeien uit een geweld
dadige politiek. Hy weet. dat hij de regeering
in handen heeft van een land, waarin Ser
ven, Kroaten, Montenegrynen, Duitschers en
een rest Hongaren leven. Hij heeft dus vóór
zich een Oostenryk-Hongarije in het klein,
de geschiedenis van dezen staatligt nog
versch genoeg in het geheugen. Belgrado zal
flink moeten toegeven, koning Alexander zal
er niet bi) kunnen blijven, de federalistische
idee van de hand te wyzen, als er een weg
moet worden gevonden, om den staat uit de
zware crisis te bevrijden.
DEMOCRATEN-COALITIE
Pribitsjewitsj billijkt de schrede van Matschek
AGRAM, 23 Aug. Pribitsjewitsj heeft
Woensdag aan vertegenwoordigers der pers
de volgende verklaring afgelegd: Het feit, dat
de Kroatische boerenparty een afzonderlijk
telegram aan Berlijn gezonden heeft, geeft
den tegenstanders der coalitie aanleiding te
spreken van een scheuring in de coalitie tus
schen de boeren en de democraten. Van een
dergelyke scheuring kan geen sprake zyn.
Ik heb Zaterdag reeds de noodzakelijkheid
van een protest tegen de vertegenwoordiging
van het rompparlement voor de Interparle
mentaire Unie aangekondigd, waaruit dui-
delyk blykt, dat ik accoord ga met dit pro
test. Wanneer dit echter nog niet het geval
was, zou ik my na de dreigementen, die uit
het ambtelijk Belgrado binnenkomen,
met dezen stap accoord verklaren. In plaats
de oorzaken, die tot dezen stap van de Kroa
tische boerenparty gevoerd heeft, uit den
weg te ruimen, bedient de Belgrado-regeering
zich van dreigementen, wat haar eenige wijs
heid was en nog altyd is. Men vergeet in
Belgrado, dat men tegenwoordig de volkeren
niet meer met een Chineeschen muur kan
afsluiten van elkander. Er bestaat een open
baar geweten van de wereld, dat door for
mules van staatssouvereiniteit niet vertrapt
kan worden. Ten slotte herhaalde Pribitsje
witsj, dat de coalitie tot vreugde van het
Servisch-Kroatisch-Slovenisch volk bestaan
blyft.
DE INTERPARLEMENTAIRE UNIE
Fernand Bouisson tot voorzitter gekozen
In de vergadering der Interparlementaire
Unie werd op voorstel van den voorzitter
der Duitsche sectie prof. Schücking, de pre
sident van de Fransche Kamer, Fernand
Bouisson, tot voorzitter gekozen in plaats
van den Zweedschen baron Ade'sverd, die
wegens ziekte heeft moeten aftreden.
In naam van de Fransche delegatie dank
te senator Merlin voor de eer, die zyn land
door de verkiezing van Bouisson werd bewe
zen en hij sprak er zijn vreugde over uit, dat
het juist de Duitsche sectie is geweest, welke
den Franschen kamerpresident candidaat
heeft gesteld.
BERLIJN, 23 Aug. In de voltallige zit
ting der interparlementaire Unie sprak na
den Poo'schen afgevaardigde de Fransche
afgevaardigde Merlin. Hy verklaarde, dat
het gevaar voor den vrede slechts door het
in het leven roepen van de Vereenigde
Staten van Europa uit den weg kan worden
geruimd. Europa dient de Vereenigde Staten
tot voorbeeld te nemen, waar president Coo-
lidge op het Pan-Amerikaansche Congres
heeft vastgesteld, dat de in hun aard zoo
van elkaar verschillende volken en staten
van Amerika in vrede en eensgezindheid aan
het werk van de gemeenschappelijke cul
tuur arbeiden.
Hierna nam de Duitsche afgevaardigde in
het parlement van Tsjecho-Slowakije, dr.
Von Medinger, het woord. Hy wees er op,
dat de besluiten der interparlementaire
Unie bijna nooit in de afzonderlijke parle
menten met belangstelling besproken zijn.
Met andere internationale lichamen gaat
het niet anders. De economische conferentie
te Genève van 1927 is eveneens „papier"
gebleven. De wanverhouding tusschen de
bewapening der staten-groepen en de uit
werking van een gecompliceerd veiligheids
systeem, vorkregen door de Locrmo-ver-
dragen en het Kellogg-pact, wordt steeds
grotesker! Krachteloos en kortzichtig
treedt de Volkenbond allen emstigen kwes
ties uit den weg!
Na de rede van dr. Medinger werd de bij
eenkomst verdaagd tot Vrijdagochtend.
UIT DEN FRANSCHEN MINISTERRAAD
Gisteren had een ministerraad plaats.
Briand bracht verslag uit betreffende de
diplomatieke correspondentie inzake het
pact van Kellogg en zette den tegenwoor.
digen stand uiteen van de verschillende
kwesties, die zich vanzelfsprekend zouden
kunnen aandienen als gevolg van de per-
sooniyke ontmo/,in;( met zooveel buiten.
landsche staatslieden, die naar Parijs ko
men. Doch de ministerraad kon tot geen
enkel toesluit komen, omdat al deze kwes.
ties hangende biyven in afwachting van
wat de bezoekers in het midden zullen
hebben te brengen.
Het overige deel der zitting was gewyd
aan een gedachtenwisseling tusschen de
ministers, die het in beginsel niet steeds
met elkaar eens zijn ever de primordiale
vraagstukken, zooals de oorlogsschulden, de
ontruiming van het Rynland, on ontwa.
pening.
DeZe gedachtenwisseling duurde zeer
lang en werd zelfs nog na de zitting
voortgezet.
Het blykt nochtans, dat reeds overeen
stemming verkregen is over 'n algemeene
machtiging, aan Briand verleend, om met
dr. Stresemann te Parys of elders defini.
tieve besprekingen te openen betreffende
de tweede zone van het Rynland (Ko.
blenz), waarvan de ontruiming in ieder
geval in 1930 moet plaats vinden, evenals
die van niet.politieken aard zouden kunnen
zyn, doch van financieel of economisch ka
rakter.
De ministers stemden in met het denk
beeld, dat het gemeentebestuur zich tot de
bevolking wendt met de aansporing om de
Fransche en Amerikaansche vlaggen tra
ontplooien, om aldus het vredeswerk te
vieren. Men meent, dat bij de plechtigheid
van Maandag zal kunnen worden volsta: n
met het uitspreken van twee redevoeringen,
een door Briand en een door ïMlogg, want
indien Stresemann het woord zou voeren,
zouden ook de andere gedelegeerden moe
ten spreken.
DE A.S. TEEKENING VAN HET PACT
Uit Madrid wordt gemeld, dat Spanje het
feit dat het geen enkele uitnoodiging had
ontvangen om te Parys deel te nemen aan de
teekening van het pact van Kellogg tot hgt
afzweren van den oorlog, als een gebrek aan
égards te zijnen aanzien beschouwde en
daarom voor het pact geen belangstelling
toonde. De Arherikaansche regeering heeft
Spanje dientengevolge doen weten, dat, of
schoon het niet mogelyk was Spanje op te
nemen in de uitnoodigingen, rondgezonden
aan de groote mogendheden, zij toch hoopte
dat Spanje het pact onmiddellijk na de
plechtigheid te Parijs zou teekenen. Men
meent te weten, dat Spanje aan deze uitnoo
diging gehoor zal geven.
Een rede van Kellogg te Plymouth
Kellogg en Mackenzie, de premier van Ca
nada, kwamen gisteren te Plymouth aan op
weg naar Parijs tot het teekenen van het
vredesverdrag. Te hunner eere werd een offi-
cieele receptie gehouden. Nadat Kellogg be
dankt had voor de hem bereide ontvangst
ceide hij het volgende:
Het is een groot genoegen en een groote
voldoening voor my en den eersten minister
van Canada naar Parijs te gaan tot het tee
kenen van een verdrag, dat een einde maakt
aan den oorlog. Het pact is niet het werk van
één man, of van één natie, doch het is he*
werk van vele naties en vele mannen.
Het ontspringt aan het hart van het tegen
woordige geslacht, dat in zijn geheel leven
dig den wensch koestert, dat alle daarvoor in
aanmerking komende maatregelen worden
genomen om een nieuwe groote calamiteit
van den oorlog te bezweren. Ik geloof, dat het
pact van den vrede een étappe is op den weg
der beschaving, een groote moreele stap voor
waarts. Het is een tractaat, waarmede de na
ties rekening moeten houden alvorens zij op
nieuw tot oorlog overgaan. Wat Canada en
ons zelf betreft, wij hebben in werkelijkheid
geen behoefte aan een dergelijk verdrag. Wij
hebben reeds een verdrag, geschreven in de
gevoelens, in de harten der beide volken.
VIER MIILIOEN POND SUCCESSIE
RECHTEN
LONDEN, 23 Aug. De nalatenschap van
den overleden president van de Imperial Ta-
bacco Company, Sir George Wills, wordt ge
schat op 10 millioen pond sterling. Hiervan
zullen vier millioen als successierechten den
staat toevallen.
STRESEMANN'S GEZONDHEID
Stresemann is gisteren door vier medici
onderzocht.
Het resultaat was, dat de gezondheidstoe
stand van den minister nog niet zoodanig is,
dat een instorting niet mogelyk is. De dokto
ren hebben dan ook den minister afgeraden
naar Genève te gaan.
Hy mag naar Parys gaan, maar moet zich
daar ten zeerste in acht nemen.
Volgens de „Voss. Ztg." hebben de genees-
heeren dr. Stresemann aangeraden na zijn
bezoek aan Parys geruimen tyd rust te no
men en zoo mogelyk eenige maanden naar
Egypte te gaan.
HET CONFLICT IN DE DUITSCHE
KLEEDINGINDUSTRIE
Uitsluiting in het geheele Rijk
De werkgeversbond in het Duitsche hee-
renkleedingbedryf besloot over het geheele
Rijk de uitsluiting af te kondigen, ingaande
27 Augustus.
EEN EISCH VAN MOSKOU
Het Finsche dept. van buitenl. zaken dee'A
mede, dat de sovjetregeering de terugroeping
heeft geëischt van den Finschen militairen
attaché Aejmelaeus Aeimae. Hy werd in Juni
door de politie te Leningrad gearresteerd
toen hy een vliegtuig fotografeerde, maar
kort daarop weer in vrijheid gesteld.
„EUROPA" EN „BREMEN"
De twee nieuwe groote Duitsche
stoomschepen
Onder groote belangstelling zijn op 15 en
16 Augustus j.l. de „Europa" en de „Bre
men", die thans de grootste schepen der
Duitsche handelsvloot zyn, van stapel ge-
loopen. Het is ^el een ongekende gebeurte
nis in de geschiedenis van het wereldver
keer, dat in twee dagen tijds, twee voor reke
ning van eer. zelfde onderneming gebouwde
groote schépen te water worden gelaten. Elk
der beide schepen meet 46.000 ton. Zy bieden
elk een plaats voor 3200 personen. In de
Lente van 1929 zullen zy van Bremen uit hun
eerste reis naar de Vereenigde Staten onder
nemen.
Om de beteekenis van deze gebeurtenis
juist te beoordeelen, diene men er rekening
mee te houden, dat Duitschland door het
Verdrag van Versailles vrijwel zijn geheele
vloot heeft verloren. Thans, tien jaar na de
onderteekening van dit verdrag, bekleedt
Duitschland met een totaal van 3 8 millioen
Bruto Rcg. tonnen de vierde plaats in de
wereldscheepvaart. De Duitsche vloot be
draagt weer 70 pCt van zyn sterkte in 1914.
Duitschland staat thans vóór Italië en
Frankrijk, maar achter Engeland, 20 millioen
ton,' de Vereenigde Staten, 14 K> millioen ton,
en Japan, 4 millioen ton. Terwijl zich voor
rekening van Engeland op 30 Juni j.l. schepen
voor een totaal van 1.2 millioen ton in bouw
bevonden,, lagen op hetzelfde tijdstip 87
schepen met een totaal van 407.000 ton
voor Duitsche rekening op stapel. By den
bouw van nieuwe schepen bekleedt Duitsch
land de tweede plaats voor Nederland,
173.000 ton, Italië 154.000 ton, Frankrijk
125.000 ton. Rusland 115.000 ton, Japan
111.000 ton, Zweden 101.000 ton enz.
Dr. Schurman, de ambassadeur der Ver.
Staten te Berlijn, die te Hamburg op de
scheepswerf van Blohm Voss, de dooprede
van de „Europa" hield, bracht in deze hulde
aan de Duitsche reeders en meende een nieuw
tijdperk in de ontwikkeling der Duitsche
scheepvaart te mogen voorspellen Toen den
volgenden dag te Bremen op de scheepswerf
der „Deschimag", de „Bremen" te water werd
gelaten herinnerde Rijkspresident von Hin
denburg er aan, dat net zeventig jaar gele
den, het eerste voor het transatlantische ver
keer bestemde schip van den „Norddeutsche
Lloyd" te Bremen van stapel was geloopen
en toen eveneens met den naam der stad
was gedoopt Zoowel te Hamburg als te Bre
men woonde een enornre menigte de plech
tigheid bij en beide malen was het een in
drukwekkend schouwspel, toen onder het ge
jubel der duizenden toeschouwers, de reus
achtige schepen in het water 'gleden
Dat het te water laten van dergelyke Oce
aanreuzen niet zonder gevaar is zal men in
zien, als men weet, dat zoowel de „Bremen"
als de „Europa" toen zy van stapel liepen,
meer dan 32 millioen kilogram wogen. Steeds
bestaat de mogelijkheid, dat het schip door'
breekt, nadat de eene helft reeds in het wa
ter is gegleden Alles gihg echter naar
wensch. Ondanks hun enorme gewicht liepen
beide schepen zonder het minste bezwaar van
stapel. Geweldige hoeveelheden metaal zyn
voor den bouw der beide schepen noodig ge
weest: zoo, bijvoorbeeld, alleen 5 millioen
K.G. staal. Om deze hoeveelheden te trana
portêeren waren 3330 spoorwegwagons noo
dig. Voor elk der beide schepen zyn bijna vier
millioen klinknagels besteed, om de stalen
platen aan elkaar te klinken. Elk schip krijgt
vier schroeven, die elk 17.000 K. G. zullen
wegen. Men heeft reeds uitgerekend, dat deze
acht schroeven samen slechts 89.000 K. G
minder wegen dan het grootste Amerikaan
sche Vrijheidsbeeld, dat 90 M. hoog is en
225.000 K. G. weegt.
Op elk der beide schepen zullen, zooals ge
zegd, 3200 personen met inbegrip van de be-
mannirig, kunnen worden ondergebracht. Om
de bevolking v. deze drijvende steden tydens
den tocht over den Oceaan te voeden, zullen
voor elk schip en voor elke reis, 98.500 pond
vleesch, 4300 pond koffie en 44.000 pond
meel aan. boord worden genomen. Met dit
meel zal aan boord In electrisohe ov'«rs brood
worden gebakken. De „Bremen" en de „Euro
pa" zullen de reis van Bremen naar New-
York in 6 dagen afleggen, of in één dag min
der, dan thans voor de reis noodig zijn. Elk
schip zal vier klassen hebben en wel een
eerste en een tweede klas, een derde kajuit
voor toeristen en een derde klas voor emi
granten. Voor de veiligheid is zooveel moge
lyk gezorgd. Beide schepen hebben dubbele
bodems en waterdichte schotten, zoodat zij
blijven drijven, zelfs indien door beschadiging
van den buitenwand eenige afdeelingen onder
water zouden loopen Alle reddingsbooten zyn
- en hebben zooveel
plaats, dat zij in geval van nood, alle passa
giers, alsook de bemanning aan boord kun
nen nemen. Vier dezer reddingsbooten zijn
voorzien van draadlooze telegraphie. Dank
zij een hieuw systeem kunnen alle reddings
booten in een minimum van tyd te water
worden gelaten.
De beide schepen worden zoo geriefelyk mo
gelyk ingericht. Bekende Duitsche architec
ten en kunstenaars zooals de heeren F. A.
Breuhuis, Dusseldorf,, Prof. Bruno Paul,
Berlijn, Dr. Rudolf Alexander Schroder, Bre
men, Dr. ir. Paul Hoffman, Bremen zullen
aan deze inrichting hun medewerking verlee-
nen. Elk schip beschikt over een groot zonne
dek, waarop naar hartelust aan sport zal
kunnen worden gedaan. Bovendien bevindt
zich zoowel aan boord van de „Bremen" als
van de „Europa" een groot zwembad. Iets
nieuws is het restaurant, waarin de passa
giers „a la carte" zullen kunnen eten. In alle
keukens der beide schepen wordt alleen op
electrische kachels gekookt, waardoor natuur-
lyk een maximum aan reinheid wordt be
reikt.
De „herfst der techniek" te Berlijn
In den aanstaanden Herfst zullen een
reeks belangrijke technische tentoonstellingen
te Berlijn worden georganiseerd. De voor
naamste hunner vinden op volgende data
plaats
Van 23 tot 28 Augustus: Beriynsche Meu-
bsl-Messe.
Van 31 Augustus tot 9 September: Groote
Duitsche Radio-tentoonstelling
Van 7 tot 16 September: Internationale
Bureau-tentoonstelling („I.B.A.")
Van 7 tot 28 October Internationale Lucht-
vanrttentoonstelling („I.B.A.")
Van 13 tot 16 October: „Beriyn in Licht".
Van 1 September tot 30 October: Tentoon
stelling „Bouwen en Wonen".
Van 8 tot 18 November: Internationale
Automobiel- en Motorfiets-tentoonstelling.
Te veel politieverordeningen
In het „Berl. Tag." klaagt prof. Hans Pe
ters, hoogleeraar te Breslau, steen en been
over den ondragelijken toestand tengevolge
van het bestaan en van kracht zynde duizen
den politieverordeningen, die geen burger en
ook geen ambtenaar kent.
Elk jaar worden nieuwe verordeningen af
gekondigd. doch maar heel enkele- opge
heven. Onlangs heeft dt^ Pruisiche minister
van buitenlandsohe zaken tegen een van des
kundige zijde gedane schatting van het be
staande aantal van krachtzynde verordenin
gen op één millioen, aangevoerd, dat er op
het oogenblik in Pruisen hoogstens 250.000
politieverordeningen bestaan
Tot welke toestanden dit kan lelden, blykt
o.a. hieruit, dat in het jaar 1910 een ar
beider tot drie Mark boete werd veroordeeld
op grond van de Waldecksche verordeningen
van 1550 en 1730, omdat hij op Witten Don
derdag zyn tuin had omgespit. Zoo bestaat
er een verordening die strafbaar stelt, wan
neer iemand des Zondags gedurende kerk-
diensttyd in zijn eigen aan de straat gelegen
tuin zyn rozen verzorgt of kersen plukt. In
talryke gevallen zijn de verschillende met
elkaar in stryd, in welke gevallen een jurist
misschien nog een uitweg weet, maar een
leek eenvoudig de kluts kwijt raakt.
In breede vakkringen wordt dan ook sinds
langen tijd ingezien en erkend ,dat deze toe
stand onhoudbaar is. Hoe gemakkelyk toch
kan eventueel een verordening van het jaar
zooveel worden- opgediept en tegen een of
anderen ongewenschten persoon gebruikt wor
den! Reeds voor 1918 was door het ministerie
een onderzoek en schifting gelast van alle
politieverordeningen en ook thans houdt men
zich hier en daar met zulk onderzoek on
ledig. Maar al deze maatregelen hebben
slechts geleid tot partieele verbeteringen op
kleine schaal.
De eenige afdoende oplossing, constateert
prof. Peters, is hetgeen de staatssecretaris
Abegg heeft voorgesteld, n.l. een wet, die
alle politieverordeningen opheft, met de
bepaling dat voortaan politieverordeningen
slechts zes jaar geldig zullen zijn. Dan moet
elke verordening, welke men eventueel wil
laten voortbestaan, om de zes jaar weer
worden onderzoekt. Burgers en autoriteiten
zouden dan gelegenheid krygen kennis te
nemen van bestaande verordeningen, hetwelk
thans practisch ten eenenmale onmogeiyk is.
De typhus-epidemie
De „Vorwarts" is nietfal te best te spreken
over de houding van de autoriteiten te Pots
dam, waar typhusgevallen voorkomen. Het
blad klaagt er over, dat niet krachtig ge
noeg gewaarschuwd wordt tegen het gebruik
van ongekookte melk en van te veel fruit.
Blykbaar, zoo merkt het soc. orgaan op, ligt
't in de bedoeling zoo weinig mogelijk rucht
baarheid te geven aan de epidemie, ten einde
het vreemdelingenverkeer niet te doen ver
minderen. Waaraan het blad toevoegt, dat
nog steeds melk naar de stad wordt aange
voerd uit besmet gebied, hoewel zij onder
toezicht wordt gepasteuriseerd.
In verband met de typhusgevallen in
Wehlau (Oost-Pruisen), verzekert het blad,
dat daar vele personen zijn aangetast door
de ziekte. De ziektehaard is een boerderij
in de nabyheid, waar een typhuspatiënt nog
verschillende dagen de koeien heeft gemol
ken. Thans is het gelukt, alle lijders te
isoleeren, zoodat men hoop heeft de besmet
ting tot staan te brengen.
De reis opgegeven
De motorboot „Benfield", waarmee drie
jongelui een week geleden New-York verlie
ten om naar Spanje te varen, is te Hamilton
(Bermuda eil.) aangekomen. Besloten werd de
reis wegens het slechte weer op te geven.
De Holl. My van Landbouw houdt haar
alg. vergadering op Woensdag 12 September
in „het Wapen van Medemblik" aldaar. In de
vacatures W. Slooten te Haarlemmermeer,
O. Dekker te Barendrecht, W. Groot te Alk
hoofdbestuursleden worden gekozen. De heer
nujar en P. Jas te Dubbeldam zullen nieuwe
Smeding (Schagen) -al een lezing houden
over den proefpolder, gevolgd door een ex
cursie naar Andijk.
De gezamenlijke Limburgsche mijnen pro
duceerden gedurende de maand Juli 938.164
ton steenkolen. Het totaal aantal arbeiders
bedroeg op 1 Augustus j.l. 24.244 onder- en
9593 bovengrondsch, totaal 33.837. De pro
ductie is in de maand Juli, vergeleken by
de daaraan voorafgaande maand, gestegen
met 24.281 ton en vergeleken by dezelfde
maand van het vorig jaar met 131.945 ton.
Het totaal aantal arbeiders is, vergeleken
bij den lsten Juli, met 17 vermeerderd.
ZATERDAG 25 AUGUSTUS
HILVERSUM 1071 M» 12.302.00 Lunchmuziek
door het Trio Courtel. 2.004-00 Aansluiting van
het Theater Tuschinsky te Amsterdam. Concert doof
het theater-orkest o. 1. v. Macx Tak. Optreden voor
solisten. „The ramblers", dans-orkest o. i. v. The Uden
Masman. 4.005.30 Aansluiting van het Kurhaus te
Scheveningen. Dansmuziek door Jack Raymond's
orchestre en Casanova et ses Argentines. 6.007.45
Concert door het Omroep-orkest o. 1. v. Nico Treep.
Paul Pul bariton. Egb. Veen a. d. vleugel. Tot slot een
operetteprogramma.
HUIZEN 340,9 M. Na 6 uur 1870 M. (Uitsluitend
K.R.O.-uitzendingen). 12.301.30 Lunchmuziek
door het Trio „Winkels". 5.307.00 Gramofoon-
muziek. 7.458.15 spr. Dr. C. Hoffman uit Gouda
De heksenwaag te Oudewater. 8.15 Concert. Mevr.
Dido Zuidberg. Jkvr. Strick v. Linschoten zang. Het
K.R.O.-orkest o. 1. v. M. v. d. Ende.
DAVENTRY 1600 M. 10.35 Kerkdienst. 1.20
2.20 A. Brown's kwintet. 3.50 Orkestconcert. E. Ri
chards tenor. 5.35 Kinderuurtje. 6.20 Dans
muziek. 6.50 Nieuwsber. 7.15 Muziek. 7.20
Omroep-bespreking. 7.35 De liederen van Moussorgs-
ky voor sopraan. 7.50 Lezing Are you in your ele
ment 8.05 Ida Chrispi Liedjes. 8.20 Concert
Het militair orkest en A. Lilley sopraan. R. Chivers
bariton. 9.35 Mr. Thornton Wilder leest voor uit zijn
stuk „Leviathan". 9.50 Nieuwsber. 10.10 „Djnni
and bitters", vroolijke scènes van Seyler. Muziek van
Milton en Pépper. 11.1012.20 Dansmuziek.
PARIJS „RADIO-PARIS" 1750 M. 12.50—2.10
Gramofoonmuziek. 5.055.50 Dansmuziek. 8.50
11.20 Concert. Orkest o. 1. v. Hr. Renauld. Vocale en
instrumentale solisten.
LANGENBERG 469 M. 12.301.10 Mechanische
muziek. 1.252.50 Orkestconcert. 6.207.15
Concert. Dubbelmannenkwartet „Beethoven". A. Ah-
renspiano. 8.059.05 Hermann Löns-viering.
F. Castelloe causerie. H. Munk liedjes bij de luit.
9.10 Vroolijke avond. Daarna tot 1.20 Dansmuziek.
KöNIGSWUSTERHAUSEN 1250 M. (ZEESEN)
12.205.20. Lezingen. 5.206.20 Orkestconcert.
6.208.05 Lezingen. 8.35 „Der Humor liegt auf der
Strasse", causerie. Daarna concert op twee piano's.
10.5012.50 Dansmuziek.
HAMBURG 395 M. 5.20 Orkestconcert. Operette's»
6.20 Orkestconcert. 8.20 Uurwerk, blaasbalg en
motor, mechanische muziek. Daarna dansmuziek tot
11.20.
BRUSSEL 509 M. 5.20 Dansmuziek. 6.50 Or
kestconcert. 8.35 Gramofoonmuziek. 8.50 Concert
voor cello en piano. 9.2010.35 Concert in het Kur
haus Ostende.
Extra verlof voor dienstplichtigen
Blijkens een dezer dagen te verwachten
legerorder kan aan de dienstplichtigen, die
als „bijzondere vrijwilligers" zijn geregistreerd
en voor herhalingsoefeningen in werkelijken
dienst zyn, indien zij zulks wenschen, op
27 September 1928 extra verlof worden ver
leend naar 's-Gravenhage tot het bijwonen
van den Nationalen Landstormdag 1928.
Poincaré benut zijn vacantie met het vast
stellen der nieuwe cijfers.
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND
CHRISTIAAN HUIJGENS, 23 8 v. Batavia te Amster*-
ENGGONO 33/8 v. Hamburg te Amst.
KON. NED. STOOMB.-MAATSCHAPPIJ
ADONIS 22/8 v. Cadix n. Bonanza.
BERENICE 22/8 v. Catania n. Messina.
DOROS 23/8 v. Lissabon te Amst.
ERATO, Kopenhagen n. Amst., pass. 22/8 Brunsbutteb
HELDER 2?/S V. Hamburg n. Amst.
JLOS 32/8 v. Malta n. Venetie.
NEPTUNUS 22/8 v. Ceuta te Cadix.
NERO 23/8 v. Bordeaux te Amsterdam.
VULCANUS 22/8 v. Napels n. Torrevieja.
HALCYON LIJN
STAD AMSTERDAM, Z. Amerika naar Rotterdam, pass
22/8 Duessant.
STAD HAARLEM 17/8 van Buenos Ayres te Rosario
STAD VLAAPD.NGFN 22/8 van Hamburg te Buenos
Ayres.
HOLLAND—AFRIKA LIJN
HEEMSKERK (thuisr.) 22/8 te Marseille.
MELISKERK (uitr.) 22/8 van Port Soedan n. Mombassa.
NIJKERK 21/8 van East London naar Port Elisabeth.
RIETFONTEIN 22/8 van Rotterdam te Bremen.
SPRINGFONTEIN (thuisr.) 22/8 van Las Palmas
Duinkerken.
SUMATRA (thuisr.) 20/8 te Dar-es-Salaam.
V OLLAND—AMERIKA LIJN
BURGERDIJK 22/8 van Baltimore te Norfolk.
EDAM 23/8 van New Orleans te Rotterdam.
GLAMORGANSHIRE, Rott. n/d. Pacifickust 20/8 vaa
Los Angelos.
NEBRASKA 19/8 van Seattle te Portland (O.)
NICHTEROY van Rott. naar Portland (Ore) 22/8 te Colon
ROTTERDAM Rott. naar New York 23/8 v.m. 2 uur van
Southampton.
SPAARNDAM, Rott. naar New-Orleans, 22/8 van Coruna
HOLLAND—AUSTRALIë LIJN
ARENDSKERK (uitr.) 23/8 te Melbourne.
SOMARINDA (uitr.) 23/8 van Antwerpen.
„„„-"POLAND—OOST-AZI8 LIJN
OLDEKERK (uitr.) 32/8 te Port Said.
JAVA—NEW YORK LIJN
BLOMMERSDIJK Java naar New-York 21/8 te Algiers*
4 ROTTERDAMSCHE LLOYD
ENG thuis:.) 22/8 van Gibraltar.
(thuisr.) 23/8 te Londen.
TAPANOELI (thuisr.) 21/8 van Singapore.
EMZETCO LIJN
JONGE ANTHONY, Malaga naar Rotterdam pass. 23/8
Gibraltar.
NEDERLANDSCHE SCHEPEN
ALPHARD 22/8 van Las Palmas, Villa Constitution naaf
Gligo.
AMSTEL 23/8 Brunsbuttel gep. Rott. naar HernozancL
ANNA ms., 21/8 van Stralsund te Altona.
DANKBAARHEID, Velvis 21/8 van Horsens te Hambujg
DRIE GEBROEDERS, Vos, 20/8 v. Harburg n.
den.
DUBHE 22/8 van Montreal naar Rotterdam.
EEM 21/8 van Sikea naar Rotterdam.
EIBERGEN 22/8 van Wabana naar Rotterdam.
ELISABETH, Post, 18/8 van Harburg naar Skiva.
ESPERANCE ms., 21/6 te Cuxhaven.
FUERLAND en VLAANDEREN, sleepb. 22/8 van Suez
Tyne naar Abadan, met een droogdok.
GERDA, ?s. 2X '8 Klagshamn te Hamburg.
GRONINGEN, sleepb. met een rotsbreker 22/8 van Ren
frew naar Palermo.
HARMONIE, Visser 21/8 van Randsburg te Hamburg»
IDA ms., 21/8 van Sonderborg te Altona.
JANTJE R., ms., 18/8 van Wiebach te Rochesttr.
JANTJE Pott. 21/8 Kolding te JHamburg.
JOHANNA 22/8 van Blyth m/d. Ondermiinding.
LEONORA 21/8 van Hamburg te Rouaan.
MAASDIJK 16/8 van Buenos Ayres te Rosario.
MAASHAVEN 16/8 van^ Stettin naar Kirkenes.
MAASHAVEN 22/8 Lödingen gep. Stettin naar Kirkenaes
MARGINA ms., 16/8 van Lubeck te Reval.
OCEAAN, De Winter, 21/8 van Gefle te'Trangsund.
PIETJE, Roelfs 20/8 van Harburg naar Groningen.
PIONIER ms., 21/8 van Horsens te Altona.
RIJSWIJK 22/8 van Newcastle naar Bilbao.
SCHIE 23/8 Brunsbuttel gep. Lulea naar Rotterdam.
WIF.RINGEN 21/8 van Las Palmas naar Huelva.
ZEELAND, sleepb. met lichter „Neerlandia", 22/8 Wight
gep. Gheiness naar Sharpness.
^ONNEWIJK 22/8 van Montreal naar Rotterdam.
Doorluchtigs te meesteres, ik ontken
niet den buitengewonen tegenstand van deze
Christenen. Maar deze kracht putten zy
ongetwyfeld uit een of andere tooverbron.
Neen, antwoordde Octavia, dat is niet
waarschijnlyk. Ik wil niet dieper ingaan in
dit geheim. Ik constateer slechts, dat wy
verminderen en zy toenemen: ik zal er mijn
taak niet minder om vervullen, maar wat
zullen zjj doen, die na ons komen?
Silvia had door dit onderhoud niet pre
cies bereikt, wat ze wilde. Zij wekte de waak
zaamheid van de Groote Meesteres op, maar
deze werd niet toornig en koesterde ook
geen vooringenomenheid, en juist dit
wenschte ze niet. Zij meende een grooteren
invloed op den geest van Octavia uit te
oefenen, en haar naar haar wil te kunnen
laten handelen.
Dit soort wraakzuchtige trouweloosheid,
te goed onthuld door Flora, was haar niet
voldoende, en daarom stelde Silvia zich dus
tevreden met te antwoorden, dat de door
luchtige meesteres te goed was, maar dat zy
haar plicht had gedaan door haar de oogen
te openen voor de dwalingen van een jong
meisje, dat met groote schreden haar on
dergang tegemoet liep en na deze woorden
trok zy zich terug.
Gedurende dit gesprek, waarvan zy den
ernst niet kon vermoeden, dacht Flora aan
Segearix. zy verkeerde ln een toestand,
waarin de onzinnigste daden haar nog na
tuurlijk schenen. Laat in den avond Claudius
bij haar te laten komen op geheimzinnige
wijze, onder het slecht aanvaardbaar voor
wendsel van haar bloemen te brengen, was
het niet met het gevaar spelen?
Maar ze hield van roekeloosheid, ze vond
er een bitteren smaak in, een middel tegen
de verveling: zij probeerde zich slechts
moeilijkheden te scheppen, om ze des te beter
te trotseeren.
Daar ze niet dy-ect met den vreemdeling
kon correspondeeren, en daar ze hem niet
ln een bevriend huis kon ontmoeten, wilde
ze weten of hij Suzanna werkelijk beminde
en een laatste middel gebruikte zy om tyding
over hem te bekomen.
Claudius, wiens aard en voorzichtigheid
zy kende, scheen haar de beste berichtgever,
niet alleen om haar te vertellen wat hy
wist, maar ook wat hy zou hebben begre
pen en opgemerkt.
Dezen keer wist zy van te voren, dat de
ambtsbezigheden haar riepen om een deel
van den nacht te waken. Zij begaf zich
eenigszins gehaast naar Julia, die zij. moest
aflossen en waarvan zy met Camilla nog het
meeste hield.
Haar witte gestalte teekende zich plotse
ling op den drempel af en de Vestaalsche
maagd, die het vuur bewaakte, riep, het
hoofd wendend, uit:
Gy hier! Nu al? Ge zyt veel te vroeg!
Is het nog geen tijd, zeide Flora. Dan
zal ik wel weer terugkomen, indien het nu
te vroeg is.
Neen, neen, neem maar mijn plaats in.
De stilte en eenzaamheid lijkt mij niet zoo
aangenaam.
zy pookte het vuur op, stond op, want
volgens gewoonte was ze geknield, en ver
trok.
Flora bleef alleen. Dezen keer verkortte
een angstige spanning den tijd en de ver
veling. Indien zy ongeduldig luisterde naar
het lawaai, dat van het Forum opsteeg, dan
was het i» de hoop een bekende en vlugge
stap er uit te onderscheiden.
De poorten waren stevig gesloten. Flora
vergat niet ze te openen. Zij schoof de gren
dels op zy en wierp een nieuwsgierigen blik
naar buiten. Het ^beurde niet dikwijls, dat
ze, by maanlicht, op den dag de drukste
plaats van Rome, mocht aanschouwen.
Nu was de Via Sacra leeg, de rookende
lantaarns weldra zouden ze worden uit
gedoofd brandden nog bij den ingang der
winkels; de schaduw der pijn- en palmboo-
men teekende zich af op de straatsteenen.
Een doorzichtige damp verhief zich boven
den grond en werd voortgedreven door den
zeewind.
De Vestaalsche maagd huiverde, toen ze
dezen gevaarlijken wind gevoelde. Zij keek
omhoog en ondanks den nevel, onderscheid
de zij den diep blauwen hemel, de maan met
een kring omringd en vaag de sterren.
Er kwam niemand. Zij wilde niet onder
de galerij, die het kleine gebouw omgaf,
wachten.
Zachtjes duwde zij de poort toe, onver
schillig keek zij naar het steenen altaar, be
klagenswaardig en ruw als een offersteen
en het knetterende onheilspellende vuur. Zij
boog het hoofd, meer dan ooit overtuigd van
de nietVheid van deze zinnebeelden.
Op dit oogenblik meende zy eenig leven
te hooren, iets als het kraken van stof. Zij
schoof het gordijn, dat de binnendeur ver
borg op zy, maar ze zag niets. Een diepe
stilte heerschte rondom.
Ik heb me vergist, zeide ze zacht, het
was slechts de wind.
Het lange wachten begon weer opnieuw.
De vlam laaide regelmatig op, en het leven
dig schijnsel verlichtte de witte kale wanden.
De Amata voelde haar ongeduld toenemen.
Nu eens zat ze onbeweeglijk, het hoofd ge
bogen, aandachtig luisterend, dan weer liep
zij door den tempel, met koortsachtige op
gewondenheid. Daar ze het tenslotte niet
langer meer kon uithouden, ging ze weer
naar de poort en opende haar voor de twee
de maal; tegelijkertyd overtuigde zij zich,
dat het vuur nog goed brandde en dat er
voldoende hout op den haard lag. Vijf of zeg
treden scheidden haar van den gewonen
weg; drie er van daalde zij af en bleef toen
staan. Het was een daad, zooal niet onbezon
nen, dan toch op zijn minst zeer vreemd.
Maar bij haar gingen moed en ontroering
te zamen, redeneerden niet meer, en boven
dien dacht ze et niet aan om terug te kee-
ren.
Eenige oogenblikken gingen aldus voorby,
dan zag ze in de verte een gedaante. Flora
herkende den loop van Claudius.
Heel voorzichtig bereikte hij den tempel,
maar beneden aan de trap bleef hij onbe-
weeglyk staan, daar hij den drempel niet
wilde overschrijden. De Amata daalde ook
de andere treden af, schreed verscheidene
passen verder en was dus geheel buiten den
tempel.
Dan schoof zy even haar sluier op zy en
maakte een gebaar met de hand.
Claudius bood haar een rose lelie aan, be
vende op haar langen steel, terwijl hij zacht
jes zeide:
Dame, ik meende, dat ik niet meer kon
komen. Na u verlaten te hebben, ben ik naar
het Pretoriaansche kamp gegaan, maar de
bloemen zyn er zeldzaam, ik fc.eb deze eene
slechts gevonden. .Verder had de opzichter
my noodig op den Aventinus.
Ja, ik begryp het, antwoordde ze on
geduldig, maar hoe gaat het met Segearix?
O, dame, ik heb hem ontmoet, hy
maakt het zeer goed.
Een levendige vreugde teekende zich op
de gelaatstrekken van het jonge meisje.
En, hernam ze gejaagd, hebt ge hem
gesproken?
Zeker, dame, maar toen hy myn lelie
zag was hy verwonderd.
En wat hebt ge hem geantwoord, ver
volgde zy met toenemende opgewonden
heid.
Dat gij van avond deze bloem wiïdet
hebben en dat ik haar zelf moest brengen,
ondanks het late uur. Verder heeft my de
officier nog een boodschap voor u medege
geven en laat hy u groeten.
Flora werd plotseling bleek. Zy voelde, dat
ze beefde en met onvaste stem vroeg zy:
Wat voor een boodschap is het?
Hij laat u zeggen, hernam Claudius
eenvoudig, dat zijn! verloving met de door
luchtige Suzanna, uw bloedverwante, ls vast
gesteld op het einde van deze week.
De Vestaalsche maagd onderdrukte een
schreeuw. Maar daar ze voor geen geld ter
wereld Claudius de ontroering wilde laten
bemerken, die haar beving, bedwong zy zich
en zeide op rustigen toon:
Ik dank je, Claudius.
Wordt vervolgd, j
