GOEDE REIS!...
WnSmm
TWEEDE BLAD
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT DONDERDAG 13 SEPTEMBER 1928
BLADZIJDE 4
Met de postvliegtuigen door de lucht naar Indië
Een drukke dag vóór het vertrek
De Ministers van Waterstaat en Koloniën en vele
autoriteiten huldigen de bemanning
Het afscheid van de
vliegers
Met „St. Reinoldus" naar Krommenie
Een belangrijke Nederlandsche Industrie
Het succes van de regelingscommissie
de
Neemt voor de dage-
lijksche reiniging van Uw tan
den slechts de beproefde fijn
korrelige Odol-tandpasta. Ze
is heerlijk van smaak, en reinigt
en beschermt de tanden.
Fonkelnieuw, keurig afgewerkt en tot
in de puntjes verzorgd stonden gisteren de
vijf postvliegtuigen op Schiphol opgesteld,
die telkens met een week tusschenruimte
naar Indië zullen vertrekken en waarvan
alleen het laatste vliegtuig, dat der KI.M.,
zal terugkeeren, terwijl de vier andere be
stemd zijn om in Indië het civiele lucht
verkeer te openen, onder directie van de
Ned.-Indische Luchtvaart-Maatschappij.
De K. L. M. heeft er goed aan gedaan,
dezen dag vóór het vertrek een bijzonder
cachet te geven en ieder, die belang in het
luchtverkeer stelt, in de gelegenheid te
stellen, de machines, die den grooten tocht
gaan ondernemen, te bewonderen.
Vroolijk wapperden tientallen vlaggen
aan de masten van het vliegveld, waar
achter de vijf „postduiven" keurig in een
ry stonden opgesteld. Het prachtige zomer
weer gaf aan het geheel een fleurigen aan
blik.
Naast de vliegtuigen had de K. L. M.
groote borden laten oprichten, waarop de
voornaamste bijzonderheden van de machi
nes, bemanning en van de vluchten ver
meld waren.
Bijzonderheden omtrent een en ander nog
nader te verteilen, zou overbodig zijn. Ze
zijn reeds vervat in de uiteenzetting, die
wij gisteren publiceerden.
Het was voor Schiphol een bijzondere dag.
Naast het gewone luchtverkeer, dat, hoe
wel met den September-dienst reeds een
weinig ingekrompen, ten opzichte van den
zomerdienst, gewoon zijn gang ging, was net
vliegveld heel den dag het tooneel van
groote bedrijvigheid.
Autobussen, auto's, motoren en- wielrijders
reden af en aan. Langs de hekken hadden
zich in den ochtend reeds vele honderden
geschaard om de vliegtuigen te bewonde
ren.
Op het gereserveerd gedeelte, waar men
in de onmiddellijke nabijheid der toestellen
kon komen, werden de genoodigden toege
laten.
Tegen het middaguur werd de pers in de
gelegenheid gesteld de machines nader te
bekijken en allerlei vragen te stellen aan
ue bemanning, die zich bij haar toestel
bevond.
De directeur der K. L. M., de heer Ples-
man, leidde ons rond en gaf vele verkla
ringen. waarvan de meeste door ons giste
ren reeds gegeven zijn.
Enkele wetenswaardigheden, die de heer
Plesman ons nog vertelde, zijn zeker interes
sant.
Zoo nemen de vliegtuigen aan boord geen
radio mede, want deze is voor de tochten
naar Indië vrijwel van geen nut, om de
eenvoudige reden, dat na Boedapest elke
radio-organisatie langs de route, die de toe
stellen nemen, ontbreekt. Radio zou dus
maar nuttelooze ballast zijn.
Ieder toestel neemt 200 K.G. reserve-
onderdeelen en gereedschappen mede. Bij
een der vliegtuigen waren deze op een
groote tafel uitgestald. Zulk een bagage is
thans nog noodzakelijk, omdat de luchtweg
nog niet geheel en al gebaand is en men
bij noodlandingen reservedeelen niet kan
missen.
Later, als overal langs de route depóts
van reserve-materiaal zijn ingericht, kan
ook die bagage tot een minimum worden
gereduceerd.
Iets nieuws aan de toestellen, die naar
Indië vertrekken, is de propeller.
Deze is met van hout, zooals tot nog toe
het geval was, maar geheel van staal, ter
wijl de propeller van den middenmotor
de vliegtuigen hebben er drie voorzien is
van drie bladen.
Men heeit van deze stalen propellers de
beste verwachtingen.
De machines zijn keurig verzorgd, niet
het minst wat het interieur betreft.
De H.-NAFA, waarmee luitenant Koppen
hedenmorgen gestart is, stond opgesteld;
zooals het zou vertrekken.
In de cabine twee gemakkelijke stoelen,
waarvan een voor den werkmeester, die ge
durende de vlucht dan zal kunnen slapen,
omdat hij den tijd, dat de machine, na elke
étappe op een vliegveld vertoeft, zeker de
handen vol ze' hebben, om het toestel gron
dig na te zien en de motoren te inspecteeren,
opdat de volgende étappe zonder ongelukken
volbracht kan worden.
De H.-NAFA was uitgerust, zooals het
vliegtuig over eenige weken in Indië dienst
zal doen; rieten stoelen in de cabine, ven-
tilatiekleppen aan de raampjes en verder
alle comfort van een modern vliegtuig.
Het was heel den dag een drug beweeg
langs cic toestellen. Ieder wilde het lyne
van de zaak weten en de bemanning werd
niet moede om alle inlichtingen te verstrek
ken.
Luitenant Koppen vertelde ons van de
voorbereidingen, die de tochten hebben ge
vraagd en hij toonde de kaarten der lucht-
route, die bewonderenswaardig minutieus
waren uitgewerkt om de vluchten zoo veilig
mogelijk te doen geschieden. In den loop
van den middag, terwijl muziek uit groote
luidsprekers over het terrein golfde, om de
aanwezigen aangenaam bezig te houden,
kwam nog een tweede attractie van den dag,
n.l. de luchtmanoeuvres.
De K. L. M. had een heel programma sa
mengesteld en ook deze luchtmanoeuvres
De bemanning van de H.-NAFA die hed enmorgen te klokslag 6 uur naar Indië
startte. Van links naar rechts: kapitein E. T. Kengen, luitenant G. A. Koppen (le
bestuurder), werktuigkundige H. M. van Herk en de journalist Zimmerman.
hadden natuurlijk honderden naar Schiphol
gelokt. Omstreeks drie uur kwam, onder
commando van kapt. Versteegh, een esca
drille vliegtuigen uit Soesterberg eenige
demonstraties geven (dit is het als „vijf
vingers aan een hand" bekend staande esca
drille). De bemanning bestond uit kapt.-
vlieger W. L. J. Versteegh, eerste luit.-vlie-
ger H. van Weerden Poelman, serg.-majoor-
vlieger F. J. van der Griend, reserve-serg.-
vlieger J. Bakkenes en reserve le luitn. vlie
ger jhr. G. Sandberg, terwijl ook mede
kwamen de commandant der luchtvaartafd.,
overste J. H. Hardenbergh en kapt. Van
Weeren.
Ook kwam een escadrille int Den Helder,
hetwelk evenals het Soesterbergsche esca
drille bestond uit Fokker C.V. vliegtuigen,
onder leiding van den commandant kapt.-
luitn.-t. z. J. P. Romeinse te 3.15 te Schipnol,
om na volbrachte luchttoeren te landen. Met
dit escadrille kwamen mede luitn. t. z. le
klasse W. Gauw, le officier; luitn. t. z. Ié
klasse C. A. Weemhof, chef-waarnemer, of
ficier van den Marine-stoomvaartdienst le
klasse; W. Dollenkamp, chef van den techn.
dienst; officieren-vlieger M. F. Eikerbout en
P. S, Everts, vlieginstructeurs, benevens
eenige jonge officieren, en andere officie
ren-vliegers.
Ir. Grasé, de bekende „in-vlieger" der Fok
kerfabrieken, steeg in zijn „kist" op en voerde
stoutmoedige evoluties boven het terrein uit,
die telkens kreten van bewondering aan de
menigte ontlokten.
Het motorgeronk was niet van de lucht.
De kranige prestaties van de militaire
vliegers uit Soesterberg en den Helder wer
den met spannende aandacht gevolgd.
Men had feitelijk geen oogen genoeg om
alle toeren, die tegelijk werden uitgevoerd
te volgen.
Inmiddels waren verschillende autoritei
ten op het veld gekomen, die de vliegtuigen
kwamen bewonderen.
Onder hen waren, de minister van Water
staat, de minister van Koloniën, de presi
dent-commissaris der Ned. Handelmaat
schappij, de heer van Aalst, generaal Snij
ders, voorzitter van het comité vliegtocht
Nederland-Indië, en leden van den raad van
bestuur der N. I. L. M. en van de K. L. M
Omstreeks half vier zweeg de muziek en
kwamen voor de microfoon, die op het veld
was opgesteld, de autoriteiten, om een kort
woord te spreken.
Deze radio-redevoeringen werden niet al
leen over het veld gehoord, maar ook over
Nederland gebroadcast, terwijl het hoofdbe
stuur der Posterijen en telegrafie er voor ge
zorgd had, dat ook Indië zou kunnen hoo-
ren, wat thans op Schiphol gesproken werd.
Minister v. d. Vegte spreekt
Het eerst sprak minister v. d. Vegte, die.
de volgende rede hield;
Op dezen voor de Nederlandsche Lucht
vaart zoo belangrijken dag gevoel ik het als
een aangenamen plicht een kort woord te
spreken.
De Nederlandsche Regeering heeft ge
meend zich offers te mogen getroosten om
de Nederlandsche Luchtvaart tot ontwikke
ling te brengen. Zij gelooft in haar verwach
tingen niet beschaamd te zijn. Immers, de
Nederlandsche Luchtvaart, welke ontstaan
is uit het initiatief van particulieren en
daarbij gesteund 1 is door de Regeering, is
krachtig gegroeid en heeft zich, internatio
naal gesproken, een uitmuntenden naam
weten te verwerven. De Regeering achtte
de ontwikkeling van het Nederlandsche
luchtverkeer van belang, daar zjj meende!
dat voor dit nieuwe middel van vervoer een
groote toekomst was weggelegd. De voor
naamste feiten uit de geschiedenis van het
Nederlandsche luchtverkeer hadden plaats op
het vliegterrein Schiphol. Het was op 17 Mei
1920, dat hier de luchtdiensten der K. L. M.
werden geopend met een anderdaagschen
dienst op Londen. Het was op 1 October 1924,
dat het eerste vliegtuig van hier naar Ba
tavia vertrok onder de leiding van Van der
Hoop; het was op 15 Juni 1927, dat het K.
L. M.-vliegtuig H-NADP met Geysendorffer
als commandant, de heen- en terugreis naar
Batavia aanvaardde en op 1 October 1927,
dat de „Postduif" onder commando van ka
pitein Koppen van hier vertrok. Wij zijn
thans hier opnieuw bijeen, want wij staan
aan den vooravond van het vertrek, achter
eenvolgens met een week tusschenruimte,
van 5 vliegtuigen naar Indië.
De taak, welke de Nederlandsche Lucht
vaart heeft, is drievoudig: het scheppen van
een Nederlandsch luchtnet in Europa, ten
einde de belangen, welke Nederland in Eu
ropa heeft, te dienen. Dit net wordt door de
K. L. M. geëxploiteerd. Verder het tot stand
brengen van luchtverkeer in onzen grooten
Indischen Archipel, waar vermindering van
Het keurig verzorgde programma vermeld
de, dat de Algemeene Vergadering van den
R. K. Bond van Werkgevers in het Meubel-
makersbedrijf en aanverwante vakken zou
besloten worden met een tocht naar Krom
menie op Donderdag 6 September J.I., waar
een bezoek zou gebracht worden aan de Ne-
ciorior.T.1rm1«v'mfabrieken.
Drie groote auto
cars bleken maar
juist voldoende
ruimte te bevatten
om het uit 60 per
sonen bestaande
gezelschap te ver
voeren.
Te ongeveer ne
gen uur 's morgens
vertrokken we.
Een grijze mor
gen, die regen
voorspelde, veran
derde tegen den
middag in 'n zon-
nigen dag. Het ge
sprek liep aanvan-
J. BROCKER,
Voorzitter
St. Reinoldus
kelijk in hoofdzaak over de kunstgrepen van
prof. Antonini, die het gezelschap den avond
te voren door zijn handigheid had verbaasd.
Aan de pont te Velsen. De genoegelijke
drukte van vele verkeersmidelen. Een uit
hangbord, waarop te lezen is „Amstelbieren"
heeft tot gevolg, dat de autocars gedeeltelijk
ontvolkt worden en een vredelievende inva
sie plaats vindt in het nabije bierhuis.
We rijden door Beverwijk, langs kasteel
Aszumburg en zijn weldra in het polderland,
dat nog overvloedig gestoffeerd is met run
deren. We houden ons bezig met het deter-
mineeren van de kerktorentjes, die links en
rechts boven huizengroepen uitsteken.
Langs stoffige grintwegen, grauwe maca
dam en hier en daar een stukje asfaltbestra-
ting wielen de logge wagens zacht-knorrend
in een matig gangetje verder, tot we einde-
lijk Krommenie bereiken, met de vele brug-j
getjes en houten huizen en ontelbare vaar
ten. J
Te ongeveer half elf zijn we gearriveerd
aan de Nederl. Linoleumfabrieken, waar ons
een charmante ontvangst van de zijde der
directie wacht, waarna onmiddellijk de be
zichtiging der linoleum-fabricage een aan
vang neemt.
Over de breede Nauernasche vaart berei
ken we een nevenbouw, waar de oxydatie van
de lijnolie plaats vindt. Lijnolie, n.l. is een
der voornaamste grondstoffen van linoleum,
wat trouwens het woord zelf aanduidt; linum
is vlas en oleum is olie. Het bekende lijnzaad
levert de lijnolie.
Een roerwerk in de groote ketels, waarin
de lijnolie zich bevindt, maakt deze tot een
egale, breiachtige massa. Om nu na dit pro
ces de oxydatie te bewerkstelligen laat men
de olie langs dun doek naar beneden vloei
en. Door de aanraking met de lucht verliest
de olie haar vloeibaarheid.
Na voldoende oxydatie wordt de lijnolie,
die nu linoxin heet, vermengd met hars en
gomsoorten, om meer duurzaamheid te ver
krijgen. Na de vermenging moet de nieuwe
substantie, cement geheeten, enkele weken
„besterven" en is daarna zoodanig taai, dat
ze alleen met een mes zich laat verdeelen.
Een tweede voorname grondstof is kurk,
waarvan enorme vooraden aanwezig zijn. De
kurk moet gemalen worden, wat wegens de
zachtheid en het elastische der stof alleen
onder zeer hoogen druk kan geschieden.
Het z.g.n. kurkmeel en het cement worden
nu in een bepaalde verhouding bijeengevoegd
en ondergaan in verschillende kneedmachi
nes bewerkingen, die beoogen de twee ver
schillende bestanddeelen zooveel mogelijk te
assimiteeren. Zijn deze zoo intens mogelijk
vermengd, dan is de linoleumstof verkregen.
Deze linoleumstof wordt geperst op jute.
Dit geschiedt door speciale walsen. Het is
daarbij zaak de linoleumstof in een gelijk
matige laag op de jute te drukken ter ver
krijging van een- gelijke dikte.
Practisch gesproken is thans linoleum ver
kregen, die alleen nog enkele bewerkingen
moet ondergaan. Zoo wordt de jute nog met
een verflaag bedekt, die meteen ter bescher
ming van de linoleumstof dient.
Is men zoo ver gekomen, dan gaat de li
noleum naar de droogkamers. Men stelle zich
die vooral niet te klein voor. De hoogte al
leen bedraagt 30 M. In de 25 droogkamers
die te Krommenie aanwezig zijn kan een
lengte van 225 K.M. linoleum worden opge
hangen
Het drogen heeft onder een onbarmhartig
hooge temperatuur plaats en neemt geruimen
tijd in beslag, die verband houdt met kwali
teit en dikte.
Wat in het voorgaande behandeld is, heeft
uitsluitend betrekking op effen linoleum. De
fabricage van bedrukt linoleum is niet zoo
eenvoudig. De baan effen linoleum rolt lang
zaam af en wordt over een vlakke tafel tot
bij de machine geschoven, die het bepaalde
patroon er in drukt. Deze machine is van
zeer vernuftige vinding; zij regelt automa
tisch de verfgeving en werkt wiskundig zui
ver. Zooals wij hoorden gaat met het zuiver
stellen der machine, wanneer een nieuwe
baan moet worden bedrukt, 'n dag heen!
In den namiddag werd de fabricage van
zgn. inlaid getoond. Een zeer bekend soort is
het parket-inlaid en het graniet inlaid.
Verder ziet men er allerlei variaties van
figuur-, bloem-, tot zelfs tapijt-dessins.
Voor het vervaardigen van het parket-in
laid wordt een geheel apart procédé gevolgd.
De linoleumstof, hiervoor benoodigd, wordt
niet op de jute geperst, maar in vellen van
de vereischte dikte. Speciale machines ver
snijden deze vellen tot het gewenschte fi
guur-formaat (reep, tegel, en.).
De aldus versneden deelen worden tot het
gewenschte patroon samengevoegd op een
onderlaag van jute, waarna de stof op de be
kende wijze in de jute wordt geperst.
Het graniet-inlaid ontstaat door menging
van verschillend gekleurde linoleumstof. Ook
hier wordt weer langs mechanischen weg de
zuivere verdeeling verkregen.
Bij 't bloem- en tapijtdessin worden scha
bionen gebruikt. Zooveel kleuren als in een
dessin voorkomen, zooveel schabionen wor
den gebruikt. Hier moet, ter verkrijging van
een bepaald dessin, vier- soms vijfmaal van
schabloon verwiseld worden. Het laat zich
begrijpen, dat daardoor de fabricage gecom-
N.V. Nederlandsche Linoleumfabriek, Krommenie („Fabriek Noord")
K,L.M.-Foto. J
Een overzicht van de vijf postvliegtuigen, zooals ze gisteren ter bezichtiging waren gesteld op Schiphol. Het vliegtuig op de*
voorgrond, de H.-NAFA is hedenmorgen gestart.
pliceerd en het product duurder wordt.
reisduur op lange afstanden voor het eco-
mische leven van het grootste belang is. Dit
veelomvattend werk heeft de Nederlandsch-
Indische Luchtvaart-Maatschappij cp haar
schouders genomen. Ten slotte als zeer voor
name taak het scheppen eener geregelde
iuchtverbinding tusschen Europeesch en
Aziatisch Nederland.
Het luchtverkeer in Europa is gestadig
gegroeid en omvat heden reeds een niet on
belangrijk net. Met de luchtvaart in Indië
wordt met het vertrek van de vier vliegtui
gen der Nederlandsch-Indische-Luchtvaart-
Maatschappij een begin gemaakt; eind Oc
tober zullen deze vliegtuigen in Indië ten
dienste van het. geregeld luchtverkeer wor
den gesteld. Het vertrek van de vliegtuigen
beteekent echter ook het begin van een ge-
regelden luchtdienst AmsterdamBatavia
en met name geldt dit voor het laatste vlieg
tuig, dat ten dienste van de Posterijen ook
naar het vaderland terug zal keeren. De
luchtweg naar Indië is nog lang niet ten
volle gebaand. De Vliegvelden, waar de toe
stellen moeten neerstrijken, zijn hier en daar
nog primitief, de radioverbindingen zijn on
voldoende, van nachtverlichting is nog geen
sprake. De weg leidt over vele landen,
met welke overeenkomsten moeten woeden
aangegaan, en de organisatie van den lucht
weg is daarom een internationale taak, die
veel moeilijkheden medebrengt.
Daartoe zullen deze vijf vluchten op be
langrijke wijze bijdragen en de 12 heen- en
weervluchten welke in 1929 door de K.L.M.
sullen worden ondernomen, zijn te beschou
wen als een begin van een regelmatige post
verbinding tusschen Nederlandsch-Oost-In-
dië en het Moederland. Deze postverbinding
icht ik van het grootste belang ter bevorde
ring van den handel en ter versterking van
Je banden tusschen beide gëbledsdeelen. De
tijd, welke thans vereischt wordt voor de
overbrenging van de mail, kan tot de helft
worden teruggebracht, hetgeen naar ik hoop,
bewezen zal worden door deze vijf vluchten.
Zoowel de Nederlandsche als de Nederlandsch
rndische Posterijen hebben voor deze ver
binding haar volle belangstelling en mede
werking gegeven en ik spreek den wensch
uit, dat spoedig na 1929 een regelmatige we-
kelijksche dienst tusschen Amsterdam en
Satavia zal worden onderhouden.
Met den bouw van een vloot van vliegtui
gen voor dit werk geschikt, zal spoedig een
aanvang moeten worden gemaakt. Wij mo
ren er trotsch op zijn, dat onze vliegtuigen
en onze vliegtuigbestuurders alom befaamd
zijn en wij hopen dan ook, dat het den be
manningen der vijf vliegtuigen gegeven zal
zijn de zware taak. welke zij op zich geno
men hebben, naar behooren te vervullen. Ik
wensch allen een goede reis; mogen zij be
houden op hun bestemming aankomen.
De dag van heden is voor Nederland van
groot belang. Het is het begin van het lucht
verkeer in Nederlandsch Indië, de aanvang
van het luchtverkeer op Nederlandsch Indië.
Daarom hebben de Nederlar.dsch-Indische
Luchtvaart-Maatschappij en de Koninklijke
Luchtvaart-Maatschappij voor Nederland en
Koloniën in samenwerking met de Regee-
ring gemeend de bijzondere aandacht van
het Nederlandsche volk op dezen dag te mo
gen vestigen.
Moge dit werk onder Gods onmisbaren
Zegen wel gelukken!
Minister Koningsberger spreekt
Daarna sprak de minister van Koloniën,
de heer Koningsberger, die er op wees, dat
deze dag een groote dag was, niet alleen
voor Nederland, maar ook voor Ned.-Indië.
Hij vond het een grootsche gedachte, dat de
monumentale vliegtuigen, die op het veld
stonden opgesteld, bestemd zijn om naar
Indië te gaan en in Indië te blijven; dat zij
zullen zijn het begin van de Indische bur
gerlijke luchtvaart. Spr. herinnerde er aan.
hoé de ver uiteengelegen plaatsen in Indië
zullen verbonden worden door het luchtver
keer en hij voegde daaraan toe, dat ieder,
die Indië kent, weet wat dit beteekenen moet.
Spr. schetste vervolgens 't verschil, dat op
luchtvaartgebied tusschen Nederland en
Indië bestaat en hij gaf enkele bijzonderhe
den van de groote afstanden in onze Kolo
niën. Van beteekenis kan het vliegverkeer
wezen voor de verbinding van het koude
hoogland en het warme laagland. Groote
verwachtingen had hij van het luchtverkeer,
die nog niet te overzien zijn, evenmin als
men dat tachtig jaar geleden doen kon van
den trein en twintig jaar geleden van den
auto.
Spr. roemde de wereldreputatie, die het
Nederlandsche luchtverkeer en de K. L. M.
hebben. Op het voorbereidend werk van de
Maatschappij is thans de kroon gezet.
Spr. bracht ten slotte een woord van hulde
aan de menschen, die de plannen voorbe
reidden en aan hen, die ze zullen uitwerken.
Moge de vliegtuigen de plaats van bestem
ming bereiken; den vliegers wensch ik een
voorspoedige reis in het belang van de Ne
derlandsche luchtvaart.
Dr. v. Aalst aan het woord
Dr. J. K. van Aalst zeide dan als voorzit
ter van den Raad van Bestuur van de Ne-
derlandsch-Indische Luchtvaart-Maatschap
pij o.a. het volgende:
Het heeft volharding gekost de onderne
mingen bij elkaar'te brengen, die bereid wa
ren aan het plan haar medewerking te ver-
leenen.
Dat de plannen ten slotte gelukken, pleit
/oor de onbekrompenheid waarmede deze
iroote Nederlandsche ondernemingen, die in
'ndië haar bedrijf uitoefenen, de zaak van
'.en beginne aan hebben beschouwd.
Het is den betrokken ondernemingen van
Jen aanvang aan duidelijk geweest, dat het
lier betrof het verwezenlijken van een pro
ject, dat zware financieele offers eischte,
vaar geen geldelijke compensatie tegenover
itaat. Juist daarom hebben wij het zoozeer
rewaardeerd, dat de Nederlandsch-Indische
Regeering in den vorm van een subsidie ons
krachtig heeft willen steunen. Daarom stel
In het voorgaande is de vervaardiging van
linoleum op zeer beknopte wijze behandeld.
Daarin is met geen woord melding gemaakt
van de afwerking, de verpakking, de expe
ditie, het leggen en conserveeren van lino
leum. Ook daarover zou heel wat te zeggen
zijn. De ruimte noodzaakt ons evenwel tot
beperking.
Het fabricage-proces blijft intusschen het
belangrijkste, zoowel voor den vakman, als
voor den leek.
Wij hadden na de bezichtiging niet alleen
een grootbedrijf hier werken too men
schen in werking gezien, maar tevens den
wordingsgang van een belangrijk Neder
landsch fabrikaat kunnen volgen.
In zijn afscheidswoord aan de directie wees
de leider van 't gezelschap, de heer F. Duyn,
op 't groote belang van dezen Nederland-
schen tak van industrie. De familie Sijpe-
stein heeft van generatie tot generatie de
traditie van 't Nederlandsch fabrikaat hoog
gehouden. In de annalen der Nederlandsche
industrie behoort deze naam m gouden let
ters vermeld te worden.
Zij, die het bedrijf te Krommenie hebben
bezichtigd, zullen gaarne deze woorden on
derschrijven. Begonnen, als zeildóekwevers
omstreeks 1800 .waarbij in 1870 de oliefabrie-
ken kwamen, werd in 1898 een aanvang ge
maakt met de fabricage van linoleum. Als
men zich ziet tot een welk een omvang dit
laatste bedrijf op heden is uitgegroeid, dan
spreekt het voor zichzelf, dat in deze snelle
ontwikkeling energie en ondernemingsgeest
een ernstig woordje hebben mee te spreken.
De bakermat der linoleumfabricage ligt in
Engeland. De eer van deze uitvinding komt
toe aan Fred. Walton, die in 't voorjaar op
97-jarigen leeftijd is overleden. Op 't oogen-
blik bezit ook Holland een groote onderne
ming voor deze industrie, met een belang
rijke export op Scandinavië, Duitschland en
Amerika.
Tegen vier uur werd de terugreis aanvaard.
In Velsen werd de binnenweg genomen over
Duin en Kruidberg naar Santpoort en door
het hooge duin van Bloemendaal naar Over-/
veen en Haarlem, waar met een genoegelijke
slotbijeenkomst de dag en de tweede lustrum
herdenking besloten werd.
De regelingscommissie, die de beide dagen
der lustrumherdenking organiseerde, heeft
Ik er prijs op namens ons bestuur hierbif
in het openbaar te getuigen van onze erken
telijkheid tegenover de Nederlandsch-Indi-
rche Regeering.
U, kapitein Koppen, kapitein Kengen en
werktuigkundige Herk, die morgen met het
jerste vliegtuig vertrekt, geef ik hierbij een
krachtigen, warmen handdruk en spreek na
mens ons geheele Bestuur de hoop uit, dat
uwe reis voorspoedig moge zijn, dat u dien
ïanddruk als het ware nog kunt overbren
gen aan de autoriteiten te Batavia, als be
wijs van erkentelijkheid onzerzijds voor het
geen zij voor het welslagen dezer onderne
ming hebben gedaan.
Hierna voerde de heer Enthoven het woord
namens de Commissie van voorbereiding en
bracht dank aan allen die de plannen
hadden gesteund en hadden helpen uitwer
ken.
Ook generaal Snijders nam het woord.
Als voorzitter van het Comité Vliegtocht
Nederland-Indië drukte generaal Snijders er
vervolgens zijn voldoening over uit, dat reeds
zoo korten tijd na de eerste vlucht naar
Indië tot het ondernemen van deze vluchten
kon worden overgegaan.
Nadat nog de heer Joh. Bol voorzitter van
de commissie voor de luchtvaart der Kamer
van Koophandel en de heer de Vogel, voor
zitter der Kon. Ned. Vereeniging voor de
Luchtvaart, het woord hadden gevoerd»
klonk door de luidsprekers het Wilhelmus»
dat het einde van dit officieele afscheid be-
teekende.
Na enkele oogenblikken ronkten weer de
motoren en twee Pandervliegtuigjes uit Rot
terdam, ir. Grasé en de militaire vliegert
voerden weer hun evoluties hoog in de lucht
uit.
Langzaam stroomde het veld leeg. D®
machines werden in de Hangars gëböt^ën,
wachtend op het vertrek.
Vanmorgen vroeg is luitenant Koppen»
met zijn gezellen per H-NAFA vertrokken
Heel Nederland volgt de koene onderne
ming. Goede reis!
eer van haar werk gehad. Zij heeft het nut
tige, het leerzame en het aantrekkelijke °P
aangename wijze weten te combineeren.
Een vriendelijke gedachte was, terwijl °e
heeren op de jaarvergadering zich met be
sprekingen en regelingen bezighielden, °e
dames een autotocht aan te bieden en ze te
laten kennismaken met de riante omgeving
van Haarlem naar Noord en Zuid.
De all-round leider van de afd. Haarlem,
de heer F. Duyn, die in deze dagen „voor an
deren alles, voor zichzelf niets was" heeft
daarmede velen, zoo niet allen aan zich ver
plicht. Slechts ééne bedenking hebben wü
tegen zijn beleid. Aan het diner heeft hij 11
tafel-praeses te veel ijver getoond. Daar werd
meer gesproken dan gegeten. Na een pittig®
jaarvergadering met causerie hadden we an
ders verdiend.
Vi tube 60 cent, Va tube 35 cent
De heer F. Duyn, de all-round-leider der
afd. Haarlem.
