Kerk en School
DERDE BLAD
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT DONDERDAG 27 SEPTEMBER 1928
BLADZIJDE 2
Modemiseering van het
missiegebied in Afrika
Het St.Bemulphus-gilde
VERKEER EN POSTERIJEN
Geluktelegrammen
Geloofsverkondiging door
Nederlanders „Vreemde
Penetratie"
SOCIAAL LEVEN
Ned. R. K. Bond van
Kruideniersvereenigingen
Chris Jansen f
RECHTSZAKEN.
De aanrijding bij den
Haagschen Schouw
Nederlandsche Spoorwegen bejfen had gedaan.
GEMENGD NIEUWS
Een manufacturenzaak te
Rotterdam uitgebrand
Personeelraad
Voor een vliegveld in
Twente
Aangereden en gedood
Tragisch gevolg
De hond
HANDEL EN NIJVERHEID
LUCHTVERKEER
Na de ramp der „Italia'
Motorschepen op stapel
De groote verbetering der verbindingen
t'n de streken van Centraal Afrika komt den
katholieken missionarissen zeer ten goede.
Afstanden die vroeger weken en maanden
vorderden voor een gevaarlijke en vermoeien
de reïs om van de eene missie naar de andere
te komen kunnen tegenwoordig in enkele
uren worden afgelegd, hetzij per trein, hetzij
over goede wegen, en, cp eenige plaatsen
Zeifs per vliegtuig. Deze vooruitgang der
verbindingswegen gaat gewoonlijk gepaard
met een evenredige verbetering der post- en
telegraafdienst.
Zoo heeft bijvoorbeeld West-Afrik haar
toekomst verwachtingen op de auto's gesteld
en er zijn ongeveer 38.689 K.M. goede wegen
aangelegd die het land in alle richtingen
doorkruisen. Deze hoofdwegen strekken zich
1 der Balineezen door den gouverneur-gene
raal tegen ..vreemde penetratie" zal worden
beschermd
Vreemde penetratie kan toch alleen slaan
op het optreden van christen Nederlanders,
die de bevolking van de dwaling willen bren
gen tot de waarheid des geloofs, tot een gods
dienst, die ook onder zedelijk opzicht liooger
staat dan het menschenoffers vergende hei
dendom.
De landvoogd heeft zich dus verbonden
de missionarissen en zendelingen van Bali
te weren.
Is het van een Nederlander gepast, zulk
een belofte af te leggen?
Niemand wenscht de bevolking van Bali
met geweld of dwang een anderen gods
dienst op te leggen, maar voor het andere
uiterste het heidendom onaantastbaar en
achtenswaardig te verklaren, behoorde een
Nederlandsche gezagdrager zich te hoeden.
Wat moet de bevolking zelf van het woord
van den landvoogd denken
Hij, zelf Christen, acht zijn godsdienst
zoo weinig, dat hij bshoud van het heiden-
Vi tube 60 cent, V« tube 35 cent
reeds van Senegal tct Angola uit en wordendc?l a'J besch ruwt.
„cg ve,d„ „igtórcid. Zoo vol-
tco.de Nigeria bijvoorbeeld m .et afgeloopen jn kun godsdienstige onverschilligheid alle
jaar 3o0 K.M. nieuwe wegen. godsdiensten even goed of even overbodig
In het Oosten, in Ee.'gisch Congo, begint j oordeelden,
men pok aan de aviatiek de volle aandachtWil jhr. De Graeff consequent zijn, dan
moeten alle missionarissen en zendelingen
opdracht krijgen, hun werkzaamheid te
bcnerken tot de volgelingen die ze reeds
hebben, beter nog, tot de Europeanen onder
hen, en moet de godsdienst der inheemsch
bevolking overal tegen „vreemde penetratie"
worden beschermd.
Waarom Bali wel voor die penetratie ge
sloten en Soembawa of een ander gebied
niet
Ah de tegenwoordige landvoogd aan de
inlanders meer zeggenschap wil geven in
bestuur en regeering, op sociaal en econo
misch gebied hun welzijn wenscht te bevor
deren, dan zijn we gaarne bereid zijn poli
tiek te steunen.
Maar ah hij den toegang tot een deel van
ons gebied voor den invloed van het Chris
tendom hermetisch sluit, zóó als hij het
voor den invloed van het communisme niet
Zou willen en durven doen, dan hadden wij
als Nederlanders, die ons aan het woord
„vreemde penetratie" ergeren mogen, het
recht ons daartegen te verzetten.
En het is noodig, den minister van Kolo
niën, en in ruimeren zin het heele Kabinet,
te vragen, of het bereid is, den gouverneur-
generaal in dit geval te desavoueeren.
Een christenland behoeft zich den aange-
danen smaad niet te laten welgevallen.
te wijden. Tijdens het bezoek van hunne
Majesteiten den Koning en de Koningin
van België aan de katholieke Missiën in de
Congo, gaven een aantal artikelen in de dag
bladen bijzonder! eden over de verschillende
wijzen van reizen en hun uitbreiding van
den laatsten tijd. Bij een dergelijke vooruit
gang zal de aanleg van een primitieve houten
brug van weinig belang schijnen. Niet alzoo
voor een priester uit een statie van een ver
loren plekje van Buanda voor hem v/as het
een uitkomst toen een kle n houten brugje
werd aangelegd over de rivier. Voor hem
beteekende dit ccntaót krijgen met de be
schaving, want zijn .brug vormde een ver
binding tusschen Ruanda en Urundi, opende
dei weg naar Usumbura, en maakte
mogelijk dat de postdienst nu per i
auto geschiedde 'nplaats van door een koerier,
die slechts als de tijd hem dit toestond, van
Ruanda naar de verwijderde missiestaties
liep.
Meer naar het Oosten, in het gebied van
Tanganyika, verbindt een nieuwe spoorweg
Dar-es-Salaam met het Victoria Meer en
vormt bij voltooiing een weg dwars door het
land heen. Door deze weg, zegt ons een corre
spondent, wordt de verbtnding van den
missionaris met de afgelegen streken om het
meer zeer vergemakkelijkt, en hij voegt er
aan toe, wat van groot belang is, dat hier alle
missionarissen slechts de helft van de spoor-
wegprijzen betalen.
In het Noorden bezit Uganda wel de beste
wegenaaneg van geheel Anika80.000
K.M. uitstekende wegen, afgebakend en ge
plaveid, waar men gemakkelijk 70 K.M.
per uur kan rijden.
Ket spreekt vanzelf, dat de auto's in Afrika
de spoorwegen groote concurrentie aandoen
en hun eigen wegen willen hebben. E'et
vooruitstrevend enthousiasme, dat voor een
expres van de Kaap naar Cairo ijverde, heeft
plaats gemaakt voor de hoop op een goed
automobiel-we? van de Kaap tot Kaïro,en op
een luchtverbmding. De bekende imperialist,
Sir Abe Eeiley, zou gezegd hebben dat een
der grootste gebeurtenissen die in het Brit-
sche Keizerrijk zou kunnen voorkomen zou
zijn de aanleg van een auto-rijweg die het in
alle jaargetijden mogelijk zou maken zich
van de Kaap naar Cairo te begeven.
Nieuwe prestaties door auto's bereiken ons
eiken dag uit Afrika. Het doortrekken van
de Sahara per auto wekt zelfs geen aandacht
meer. Zelfs de beruchte Kalahari-wcestijn
in Zuid-Afrika staat thans over een afstand
van 10CO mijlen voor automobielen open,
terwijl men toch tot voor korten tijd een
dergelijk plan voor onmogelijk hield. Afrika
is dus van het Oosten naar het Westen en
van het Noorden tot het Zuiden door automo
bielen doorkruist. En al deze ondernemingen
brengen een beduidende verbetering der
wegen met zich. Een voorbeeld hiervan
vindt men in de tocht van 6300 mijlen van
de Kaap tot Kaïro die door Milaar en Bouwer
is gemaakt terzelfder ijd meldden James
Manwei. in Noord Rhodesia en de gouver
neur van Tanganyika, dat ze een grooten
weg naar het Noorden in liutl grondgebied
zouden doen aanleggen. Deze weg, die in
1930 voltooid zou zijn, zal aan iedere auto
mobiel de mogelijkheid verschaffen om bij
alle weer en zonder voorraad te hoeven in
nemen te rijden van de Kaap tot Rajah, een
afstand van 5000 mijlen en die men thans
in den regentijd niet kan afleggen.
Ket luchtverkeer neemt tegenwoordig
een groote plaats in daar waar geen auto
wegen zijn aangelegd. Gedurende de eerste
vijf maanden van het loopende jaar, vervoer
den de vliegtuigen van Sabena naar de Congo
653 passagiers. De groeiende populariteit
van de luchtvaart dcet de vraag opkomen
Zullen de missionarissen ook gaan vliegen
Als bijzonderheid vermelden we neg dat
een organisatie die haar centrum in Keulen
heeft, de M. I. V. A. een zeer bekend blad
heeft uitgegeven onder den eigenaardigen
titel „Christus op het water, op de aarde
en in de lucht". Deze organisatie houdt zich
bezig met het zceken naar een middel om het
reizen der missionarissen en zusters in hun
apostolisch werk vlugger te doen plaats
In het najaar van 1928 zal naar wij ver
nemen het St. Bernulphus-gilde een ver
gadering houden, waar een belangrijk onder
deel van Kerkelijke Kunst nader zal worden
belicht, n.l. de „Sacristie 'en omgeving".
Het ligt in de bedoeling door een gezag
hebbend spreker dit onderwerp, dat voor
Architecten, Meubelkunstenaars en Kunst
smeden van belang is, te doen inleiden en
daaraan te verbinden een uiteenzetting van
de Kerkelijke voorschriften betreffende de
bewaring der H. H. Oliën, betreffende de
Altaarcredence en kleinere utensilia.
Aan deze vergadering wil het Gilde ver
binden een tentoonstelling gedurende enkele
weken van het werk zijner leden, omvat
tend H. H. Olie en Bedienings-busjes, am
pullen, kleinere kruisen en kandelaars, als
ook vrouwelijke handwerken op dit gebied,
als stooltjes, bursae, communiedoeken voor
zieken, en ook losse boiduurwerken (geen
paramenten).
De bedoeling is, thans ook aan dames-leden
en religieuzen gelegenheid te bieden, om te
laten zien, wat zij op dit gebied aan kunst
werken vermogen voort te brengen.
In de maand Juli werden 12026 Geluktele
grammen verzonden bestemd voor het bin
nenland en 369 voor het buitenland.Vanuit
het buitenland en de binnenlandsche Scheeps
stations werden respectievelijk 306 en 37
Geluktelegrammen alhier ontvangen.
Amsterdam verzond 2366 Geluktelegram
men en ontving van het buitenland en binnen
landsche Scheepsstations 81; Rotterdam 1156
en 52; 's Gravenhage 1163 en 64; Alkmaar 79
en geen; Arnhem 280 en 4; Breda 105 en 5;
Deventer 74 en 1 Dordrecht 104 en 4; Eind
hoven 107 en 1; Groningen 257 en 3; Haar
lem 294 en 8; 's Kertogenbosch 93 en 5;
Hilversum 184 er| Leeuward. 183 en 3! Lei
den 103 en 2;Maastricht 76 en geen; Nijmegen
158 en 3; Tilburg 97 en 3; Utrecht 343 en 9;
Zutphen 41 en geen; Zwolle 90 en geen; de
overige kantoren in één totaal 5C42 en 91.
Een geringe daling van het aantal verzon
den Geluktelegrammen valt te constateeren
vergeleken met de maand Juni.
Ket Nederlandsche Jeugdleiders Instituut
hoc.pt, dat na de groote reclame-campagne,
welke gehouden zal worden van 15 October-
1 November, de aantallen weder aanmerke
lijk zullen stijgen.
Van de opbrengst der Geluktelegrammen
over de maand Juli wordt door het Neder-
landsch Jeugdleiders Instituut een bedrag van
hebben. Ze is van meening, zooals trouwens j 37,C2 beschikbaar gesteld voor het Kinder
ieder die op de hoogte is van de missiebe- fonds van het Post- en Telegraafpersoneel,
weging, dat de verbetering die in de verbin
dingswegen in de missielanden geschiedt,
een krachtige hulp zal betee kenen voor het
werk der uitbreiding der leer.
„Het Huisgezin" schrijft:
Bij zijn bezoek aan B-li heeft de gouver
neur-generaal verklaard, dat de bevolking
hem steeds bereid zou vinden, „haar adat
en gewoonten en godsdienst tegen vreemde
penetratie te beschermen."
Zonderlinge bereidverklaring voor den
vertegenwoordiger eener ch'i telijke konin
gin en van een th i:tcl:jk volk;
Zal Zijn Excelhn ie straks ook aan de
koppensnellers op Nieuw-Guinea gaan ver
zekeren, dat hij hun adat en gewoonten te
gen vreemde inmenging zal weten te hand
haven
De adat en gewoonten op Bali brengen
de weciiwenverbronding mee; wil de land
voogd die behouden zien of, waar ze door
het Nederlandsche gezag in den laatsten tijd
werd tegengegaan in eere herstellen?
En wat beteekent het, dat de godsdienst
Het eerste lustrum
Een congres te Amsterdam
De Ned. R. K. Bond van Kruideniers
vereenigingen houdt, in verband met zfjn
eerste lustrum, te Amsterdam een congres,
dat gisteren begonnen is.
In de Kerk. var» den II. Nicolaas, werd des
morgens voor de overleden leden een H. Mis
opgedragen.
Des middags te half twee ving het con
gres in Krasnapolsky aan, dat onder lei
ding stond van den voorzitter, den heer
J. Nooyen.
Na een welkomstwoord van den voorzit
ter, sprak de heer J. C. van Neerven, uit
Eindhoven over:
we groot-kapitalistische distri
butiebedrijven en de winkelier-
middenstander.
Spr. verdedigde de volgende stellingen:
Het ontstaan der groot-kapitalistische
distributie-bedryven is te verklaren door het
1 streven om door steeds grooteren ornzet en
steeds goedkooperen inkoop te komen tot
i blijvend stijgenden winst.
De bloei en de buitengewoon snelle, zoowel
horizontale als verticale ontwikkeling in de
laatste decennia hebben zij te danken aan:
a. factoren, die in het algemeen den
i handel bevorderd hebben, alsde geweldige
fundamenteele veranderingen in het pro-
ductie-proces; bevolkingstoename en uiter-
mate vlugge groei der steden; het gemecha-
niseerde verkeerswezen; stijging van koop
kracht en kooplust met verfijning van
smaak en veranderingen in mentaliteit van
1 het koopend publiek.
I b. factoren van meer bijzonderen aard,
I als: het snelle aanpassen van de bedrijfs-
voering aan de telkens zich wijzigende ver-
houdingen in het economische leven; het
geschokte vertrouwen van producent in den
distribueerenden middenstand; de minder
gunstige reputatie van den handelarijvenden
middenstand in de oogen van het publiek; het
I voor een deel falen van de bedrijfsvoering in
de distribueerende kleinbedrijven; kapitaal-
gebrek in zeer veel middenstandszaken; het
absolute gemis van saamhoorigheid van
Het huidige probleem van de constante
kosten, dat de groot-industrie voert tot een
concentratie, tot kartel- en trustvorming,
forcert ook deze bedrijven van het groot-
j kapitaalniet alleen tot een voor den mid-
denstand funeste speciaal-horizontale ex.
I pansie, doch ook tot concentratie en tot
1 het sluiten van belangengemeenschappen
j met groot-industrie en bankwzen, ja, zelfs
I tot het voor een deel aan zich trekken van
de productie en de financiering.
Anderzijds valt te constateeren een steeds
grooter intresse van het produceerende
groot-kapitaal voor de distributie der goe
deren. De tendentis van deze beide groot
machten zouden op duur kunnen leiden tot
uitschakeling van den distribueerenden
middenstand.
Het gevaar van d ekapiialistische distri.
butie-tendenzen voor dn middenstand, tot
dusver zeker niet illusoir, maar toch ander,
zijds dikwijls in sterke mate overdreven,
kan juist bij d huidige ontwikkeling bui
tengewoon ernstig worden.
Voor de kruideniers dreigt het grootste
gevaar doo rde horizontale concentratie in
den detailhandel, dus door de enorme
ontwikkeling van en de in aantal in bui
tengewoon snel tempotoenemende filiaal
bedrijven, aan welke categorie distribuee
rende groot-bedrijven dit congres dan ook
hare bijzondere aandacht dient te schen
ken.
Bestrijding van het gevaar is alleen mo
gelijk: a. Door een onbevooroordeeld on
derzoek van de redenen, waaraan de fi
liaalbedrijven hun snelle ontwikkeling te
danken hbben, om na vaststlling daarvan
die wetenschap voor zoover mogelijk ten
eigen bat aan t wnden; b. door het zich
aaneensluiten tot een hechte vak- en
standsorganisatie, teneinde daardoor te
komen tot: 1. Coöpratieve inkoopen, ook
al zou dit de uitschapeling van den groot
handel, die door de filiaalbedrijven toch 'in
steeds neteliger positie gebracht wordt, be-
spodigen, met de bedoeling: a. daardoor tot
goedkooperen inkoop te komen; b. daar
door in de toekomst het nog steeds snel
gvoiende aantal winkels tegen te gaan; c.
daardoor medezeggenschap te krijgen in 't
producti-proces en belangengemeenschap
te kunnen sluiten met de importeurs, voor
zoovr directe inkoop in de productie- en
cultuurlanden niet mogelijk is.
2. Tot oprichting van een goed georgani
seerd en deskundig geleid bureau van voor
lichting. 3. Tot collectieve reclame; tot aan
stelling van ambulante etaleurs en tot be
strijding van de merkartikelen, zoolang tot
dat de prijzen dezer art kelen zich aangepast
hebben aan de normale marktprijzen en de
absolute vrijheid van handelen ten opzichte
van de producenten bereikt is; tot algèmeene
invoering van de contante betaling, c. Door
technische en commercieele verbetering van
de bedrijven, door coulante en aan de tegen
woordige eischen van het publiek beantwoor
dende bed'ening, dóór concurreerende ver
koopsprijzen, teneinde daardoor het volle
vertrouwen van het publiek te verkrijgen en
te behouden. Door specialiseering en diffi-
1 rentie, door kapitaalvorming.
1 Daarna kwam de tweede inleider, de heer
Joh. B. Scholten, uit Amsterdam, aan het
I woord. Deze wilde vooral de mogelijkheid
I bespreken van de practische verwezenlijking
der conclusies van de stellingen van den
i eersten inleider.
Spr. wijst er op, hoe de kruidenierszaken
1 vroeger groote winkels waren, met veel per-
soneel, de eigenaars behoorden tot de goed-
gezeten burgers. Het vak vroeg goed-onder-
legde ondernemers. Daarnaast waren er ook
kleine zaakjess, de zgn. „vrouwenzaakjes".
De zonen van de goed-onderlegde onderne- 1
i mers werden echter niet in het vak van 1
vader opgevoerd. Zoo ontstond een nieuwe I
categorie winkeliers; de winkels gingen
achteruit; het personeel begon zich te vesti-
gen, en het stichten van winkels werd ge- i
makkelijker. De periode van allengs scherper
concurrentie volgde dan. De winkel werd
meer een „Jantje-van-alles".
De winkelier van thans heeft dikwijls geen
opleiding in zijn vak genoten. De taak van
winkelier wordt te spoedig en te gemakke- I
lijk aanvaard. De goede winkelier moet over j
tal van eigenschappen bezitten: verkooper,
menschenkenner, boekhouder, financier, eta- j
leur, reclamekennerDit alles en nog
meer moet de goede winkelier zijn. Waren
kennis voor den winkelier is zeer moeilijk te
verkregen bij den overvloed van artikeren.
Organisatie is de schakel, die al heel wat
misstanden in het bedrijf heeft verholpen.
Men ziet den concurrent niet meer als aarts-
vijand. Men ziet elkander niet meer als con- j
current, doch als collega. Dit is niet gemak-
kelijk gegaan, en de organisatie heeft ook
haar kinderziekten doorgemaakt. Een zeer
nuttige stichting der organisatie is zeker de
coöperatieve inkoop, wel het troetelkind der
organisatie.
Dat de winkelmaatschappijen den onder
gang van den middenstand veroorzaken,
acht spr. een stokpaardje, waarop te veel
gereden wordt. Het persoonlijk contact van
den middenstandswinkelier met de klanten
geeft hem een grooten voorsprong. De indi-
vidueele winkelier staat er gunstiger voor
dan de filiaalhouder van een winkelmaat
schappij. De filialen veranderen te veel van
chefs, wat niet pleit voor de kracht der
maatschappijen.
Coöperaties zijn de gevaarlijkste concur
renten van den winkelier. Zij zijn meestal
duurder, doch worden in tal van gevallen
om principieele redenen gesteund. Het steu
nen van coöperaties door den Staat met geld
van den Middenstand, is een groot onrecht.
De Staat heeft zijne plichten tegenover
den handeldrijvenden middenstand ver
zaakt. Spr. schrijft dit hieraan toe, dat de
middenstanders te bescheiden zijn. En ook
omdat de middenstand te weinig zijne or
ganisatie steunt. De hoofdoorzaak van het
achteruitgaan van den winkelstand ziet spr.
echter bij den winkelier zelf. Er is meer
broederschap en eensgezindheid noodig ook
tusschen groote en kleine winkeliers.
Nadat over beide inleidingen van gedach
ten was gewisseld, werd het congres tot
heden verdaagd.
(Gedeeltelijk gecorrigeerd)
Naaml. 'Vennootschap van provinciewege
één aandeel van 1C00 te nemen in het te
vormen maatschappelijk kapitaal. Ged. Sta
ten geven in overweging hiertoe te beslui
ten.
Aan het verslag daaromtrent in het
„Hbld." is het volgende ontleend:
Ir. H. H. Dresselhuys leidde Van Dongen
als spreker in.
De heer Dresselhuys zeide, het zijn jeugdi
gen vriend gemakkelijker te willen maken
bij diens plotselinge verandering van Pool-
mensch tot voordrachtkunstenaar.
Spr. wi'de bovendien over de toestanden
van Spitsbergen een en ander vertellen, ten
einde verkeerde indrukken weg te nemen.
Het overwinteringsvraagstuk is een vraag
stuk van vitaminen. De moderne overwinte
ring heeft geen verschrikkingen meer. Spr
deelde bijzonderheden mede over het win- 77 J'a J
terverblijf in de in 1920 gebouwde nederzet-; VaUfcT, Uie geoll Oliaer-
ting Barendsburg, en gaf een beeld van de wjj W-M vnnr binrla-an
omgeving, waar Van Dongen vijf jaar heeft, W1JS Wli VOOr ZIJn KUlÜeren
gewoond. 1 voor den Krijgsraad te 's-Hertogenbosch
De heer Dresselhuys schetste de primitieve stond terecht de 40-jarigs adjuda rt-onder-
omstandigheden waaronder de pelsjager to officier-instructeur van het 6e r«g veM-
het arctische gebied leven. Van hen wordtartillerie te Leiden S. Z. Hij wordt beklaagd
buitengewoon veel energie vere'scht.
Een werk ter zijner gedachtenis
De Hanze in het Bisdom Haarlem heeft 'n
daad van piëtei't gesteld, door een boekwerk
j te laten samenstellen en uit te geven ter
[dankbare nagedachtenis aan Chris Jansen hebben kunnen neerzitten. Spr. is in de ge_
I den sympathieken directeur van het Centraal tegenheid geweest, om met prof. Hos'.da te'!
Hanzebureau te Amsterdam.
Chris Jansen is de stuwende kracht ge-
weest van den R. K. Middenstand in ons bis-
van overtreding der Leerplichtwet. Hij had
Opmerkelijk is in dit verband de machte- j nX nlet d dat zijn drie kindsren de
loosheid welke het grootste gedeelte van de j £chool te Leiden besomen. Verd.
bemanning van de Italia" heeft bevangen. >d onderwijs niet noodi God alIeen h
Het is den menschen m het Noorden eengn
raadsel geweest hoe zy zoo bij de pakken „rQt
dom, die in hem thans veel verloren heeft en
dat de kinderen
kennen, wat zij weten moeten, oordeelde hij
Hem werd voorgehouden, dat de kinderen
spreken over de redding van de groepen tochleeren moeten om zich een plaats in de
Sappi-Mariano en Viglieri. maatschappij te veroveren en dat hij ook
Het oordeel van den professor over het
verloop van de redding was, dat er niet vol-
zelf onderwijs heeft genoten en zelf als in
structeur onderwijs geeft aan militairen
het is goed gezien zijn werk te eeren, door doende samenwerking is geweest De vlieger; Verd. bleef echter in zijn standpunt voihar
het voor de duizenden vrienden, die Chris Lundborg vertelde, dat men in ieder ander
Jansen zich verworven heeft, aan de verge- die een reddingspoging wilde gaan onderne-
telheid te ontrukken. men, een vijand zag. Dergelijke opvattingen
De samensteller van het gedenkboek geeft leidden tot een chaos. Wanneer aan een des-
in zijn inleidend, woord een uiteenzetting van kundig man de leid ng ware gegeven zou er
de wijze waarop hij gemeend heeft, den ar- j veel minder vertraging zijn geweest. Het
beid van den overleden directeur van hetPlan van redding door middel van honden
Centraal Kansebureau te belichten. was goed gezien, wanneer het slechts eerder
„Zoo gaarne hadden we," zoo schfijft hij,
„willen blijven genieten van zijn warm ent
housiasme, waarmee hij de Middenstands
zaak diende en van zijn bezielend woord,
waarmede hij in iedere vergadering, welke
ook, de begeestering wist los te slaan en het
hart zijner toehoorders wist te treffen.
Zoo gaarne zouden we nog willen zitten
luisteren naar zijn bloemrijke redevoeringen,
naar zijn frissche, tintelende betoogen, naar
zijn woord, immer blakend van enthousiasme.
Althanswe zouden zoo graag, die spre
kersfiguur nog eens willen zien oprijzen voor
onze oogen, door een of meer van zijn veel
vuldige redevoeringen te lezen.
Helaas. Redevoeringen opschrijven deed
Chris niet.
Doch wel is bewaard gebleven hetgeen hij
heeft geschreven. Want niet alleen als spre
ker, doch ook als schrijver is Chris zeer pro
ductief geweest.
ware geopperd. Eerst na drie weken sedert
de vermissing van de „Italia" kwam het ver
zoek om uitzendi ng.
Heel het drama van de „Italia" vindt zijn
oorzaak in vertraging, in dien zin, dat de
tocht veel te laat is uitgevoerd. Bij alle
groote Pooltochten heeft April als de gun
stigste maand gegolden. Koude speelt geen
rol, dooi en open water zijn echter te duch
ten als het grootste gevaar. In Mei den tocht
door te zetten, is in hocge mate onvoorzich
tig geweest.
Uit verhalen van prof. Hoel wass gebleken,
Vrijspraak van den chauffeur bevestigd
Het Gerechtshof te 's-Gravenhage heeft
het vonnis bevestigd van de Haagsehe recht-
bank waarbij een Belgische chauffeur vrij-
dat onder de Italianen een groote mate van gesproken was van het hem ten laste ge-
egoisme heeft geheferscht. Bij de redding van legde; het veroorzaken van een a.ar,rijrifng
Sappi en Mariano werd de eerste m goede op 25 A 1927 den Leidschen Straatweg
condifce aangetroffen Hij had om een jas tusschen Oegstgeest en den Haagschen
van Malmgren aan, terwijl Mariano groote Sch bij welke aanrijdi twee infltten.
gaten in zijn sokken had en een gerafelde
broek aan had, die nauwelijks beschutting 1 d trns, gewond
bood. Mariano had bovendien over sneeuw- j de de aan de gevolgen
[blindheid geklaagd en hoewel men een bril H „f eu ®d" men weet,
Daarom is in dit gedenkboek, dat bedoelt te 1 bij zich had, was Sappi van oordeel, dat deze,t-generaal bij hei, gerechts
den. Uit een inmiddels: ingesteld ondersoei
naar zijn geestvermogens is gebleken, dat
verd. volkomen normaal en toerekenbaar is.
De aud.-mil. eischte wegens overtreding
der Leerplichtwet 50 boete. De Krijgsraad
veroordeelde hem tot driemaal 5 boete.
zijn een kleine dankbare hulde aan den dier- j natuurlijk voor hem was. Van dankbaarheid
baren overledene, voor het vele, dat hij aan i ïe§ens de Russem die hen gered hadden
den Middenstand heeft gegeven, bijeenge
bracht een bloemlezing van zijn geschriften."
En de samenstelling dier bloemlezing is
was geen sprake. Toen Sappi aan boord van
de „Krassin" een bord soep werd aange
boden, wierp hij den inhoud van dit bord
die hem dit
goed geslaagd, want de samensteller heeftgezicht van den Rus,
naar veelzijdigheid gestreefd, terwijl van de bracht' omdat de soep te koud was'
verschillende richtingen, waarin Chris Jan
sen zich bewoog, de meest sprekende repre
sentanten zijn gekozen.
De artikelen, aldus in dit gedenkboek sa
mengebracht, zijn gerangschikt in vijf rubrie
ken, waarvan in de eerste zijn opgenomen
eenige artikelen van algemeenen aard, waar
onder een artikel van Chris Jansen, dat hij
schreef in „De Hanze", destijds orgaan van
De Hanze in het bisdom Haarlem, na de aan
vaarding van zijn functie als directeur van
het Centraal Hanzebureau te Amsterdam.
In het tweede deel wordt een weerspiege
ling gegeven van zijn voortdurende en doel
treffende actie tegen de Overheidsbemoeiing
met het Middenstandsbedrijf, terwijl het der
de deel handelt over: Middenstand en Poli
tiek, waarin eenige artikelen van Chris Jan
sen zijn opgenomen betreffende de verkie
zingen in 1925.
Het vierde deel behelst de'kwestie der Han-
zebanken, waarvoor Chris Jansen een vurig
strijder was.
Tot den laatsten snik, zoo merkt de samen
steller op, heeft hij gevochten voor de Han-
zebainken en haar goed recht op Staatshulp
verdedigd.
Ten slotte is het laatste deel samengesteld
uit een aantal van zijn „snelkiekjes" waarin
Chris Jansen zich een raak opmerker toonde.
Zoo omvat dit gedenkboek den geheelen
persoon van den overleden directeur van het
Centraal Hanzebureau.
Zeer vele middenstanders, die in Chris
Jansen een oprechten vriend hebben gevon
den en bij wie zij nagedachtenis steeds in
hooge eere zal blijven, zullen zich gaarne van
het gedenkboek verzekeren, dat hen herin
neren zal aan hetgeen Chris Jansen voor hun
belangen heeft gedaan.
Toen later met het oog op de redding
van de groep-Viglieri de ruimte aan boord
van de „Krassin" te klein werd, zoodat men
voorstelde Sappi en den marconist Biagi in
één hut onder te brengen, protesteerde
Sappi hiertegen, omdat hij ais majoor niet
in één hut met zijn onderofficier wilde ver
blijven.
Het verloop van de expeditie Van Dongen-
Sora weet spreker aan internationalen wed
ijver. Van Dongen en Sora trachten de aan
dacht te trekken van de „Krassin". Zij zijn
inderdaad door den Russischen ijsbreker
opgemerkt, maar de Russen seinden met
vlaggen terug, dat zij haast hadden in ver
band met de redding van de Viglïeri-groep
Bij hun terugkeer zouden de Russen feora
en Van Dongen koifièn' afhalen. Zij seinden
dit radiografisch aan Nobile, en dit rad'o-
telegram werd opgevangen door de Zweden,
die zich toen haasten om deze redding te
gaan volbrengen. Toen zij inderdaad de beide
mannen hadden opgepikt, seinden zij aan
de „Krassin", dat zij hen gered hadden en er
nog twee honden en proviand op het eiland
waren achtergebleven, hetgeen de Russen
konden afhalen, hetgeen deze hebben nage
laten.
Een gunstige uitzondering te m'dden van
al deze reddingen is Amundsen, over wiens
twist met Nobile heel wat te vertellen zou
zijn. Ondanks de groote veete, was Amundsen
dadelijk bereid de expeditie te ondernemen.
Dit is te grootsch, om ooit te kunnen ver
geten.
Naar de meening van Noorsche deskun
digen, is de „Latham" vlak bij de Noorsche
kust in zee gevallen, wegens een motor
gebrek. Men veronderstelt nl„ dat het
vliegtuig moest terugkeeren en de kust niet
meer heeft kunnen bereiken. Zooals Hjelmar
Hansen spr. heeft gezegd, heeft Amundsen
den dood gevonden, welken hij altijd ge-
wenscht heeft.
Eenige lichtbeelden verduidelijkten ten
slotte de mededeelingen welke de heer
Dresselhuys omtrent de toestanden op Spits-
Daarna was het woord aan Sjef van Don-
hof een maand hechtenis gevraagd.
In perceel Deiistraat 20 te Rotterdam,
waar een nanufacturenzaalc van den heer
G. S. gevestigd is, is gister, vermoedelijk
door kortsluiting, brand ontstaan.
De winkelier was juist bezig eenige
klanten te helpen, toen hij plotseling be
merkte dat in een deel van den winkel het
goed in lichtelaaie stond Het vuur greep
snel om zich heen. En werd middelalarm ge
maakt, waarop de spuiten 41 en 52 ter
plaatse kwamen. De gasten bestreden eik
met twee stralen op de waterleiding het
vuur, doch de winkel brandde geheel uit. Op
de bovenverdieping ontstond een begin van
brand, dat echter onderdrukt kon worden.
De spuiten 59, 58, 38 en 40, alsmede de re
serve-auto kwamen ter plaatse. De brand
weer wist den vuurhaard te benaderen door
slangen te leggen via boarding-houses in de
Lombok- en de Atjehstraat. De winkelier
had nog tijd gehad een bedrag van 4000
gld., alsmede eenige gouden en zilveren
sieraden, welke in het bovenhuis geborgen
waren, in veiligheid te breengen, ve
ring dekt de schade, die groot is.
Dezer dagen vergaderde de Personeelraad
te Den Haag. Besloten werd ten aanzien
van de dienstomstandigheden van het trein
personeel te RotterdamPeijenoord en de
gewijzigde toepassing van artikel 68 ft. D. V.
1926 S. S. H. S. een bespreking met de Di
rectie aan te vragen.
gen, die in hoofdzaak hetzelfde vertelde als
het relaas, hetwelk reeds eerder in de bla
den is gepubliceerd. Het bleek nu echter, dat
de kapite'n van de „Cittè, de Milano" op 14
Juni te Kingsbay, toen geheel Europa nog in
onwetendheid omtrent den toestand van de
bemanning van de „Italia" verkeerde, reeds
Over de kwestie-Ziekenhuisverpleging van onder geheimhouding wist te vertellen aan
gezinsleden van deelgenooten van het Zie- Van Dongen, dat Zappi, Malmgren en Ma'
ken- en Ondersteuningsfonds zal t.z.t. met riano over het ijs onderweg waren, naar
de directie worden geconfereerd. j K'ngsbay.
Wegens Be buitengewoon moeilijke om- In zijn verdere verhaal deed Van Dongen
standigheden, waaronder de seinhuiswach- uitkomen, hoe hij en zijn trouwen makker
Sora de Deen Varming was door sneeuw
blindheid gedwongen terug te keeren heb
ben gezocht naar Malmgren, zonder een
spoor van die groep te vinden.
Ten slotte vertelde Sjef van Dongen over
de blijdschap van den terugkeer na de ont
beringen in het pakijs.
ters en rangeerders van het Westelijk eiland
te Amsterdam tijdens den ombouw der spo
ren hunne werkzaamheden hebben moeten
verrichten, zal een vergoeding worden ge
vraagd.
Het jaarverslag 1927 van den Personeel
raad werd goedgekeurd en zal aan de orga
nisaties worden toegezonden.
Verder heeft de raad zich tot de directie
gewend over de berekening van de aan-
vangsbezoldiging van herplaatste klerken en
leerlingen-klerk die destijds wegens bezui
niging zonder eenige vergoeding uit het tij-'"
delijk dienstverband werden ontslagen.
Accoord werd gegaan met de door de Di
rectie voorgestelde uitbreiding van den
duurtekring Eindhoven. 1
Ten opzichte van de actie voor vermeer- 1 aandeelen te nemen in de te vormen Naam-
dering van inkomsten besloot de raad zijn 1 'ooze Vennootschap, merken Gedeputeerde
reeds eerder ingenomen ^standpunt te hand- ®'a':en van Overijsel op, dat in de zomerzit-
haven en de gecombineerde Hoofdbesturen- tting van 1926 besloten werd een gedeelte
vergadering, te houden op 8 October a.s. ivan den weS EnschedéDeurningen te
voor te stellen gezamenlijk de directie te Plaatsen op den staat der wegen, welke van
verzoeken over 1928 het personeel een uit- i provinciewege kunnen worden verhard en in
keering ineens te verst rekken van een hah e onderhoud en beheer genomen. Aan dit be-
maand salaris, met een minimum van 70
per persoon.
De Provincie neemt één aandeel
Op het verzoek van de vliegveldcommissie
.Twente om van Provincie-wege één of meèr
Te Rotterdam is gisteren een 63-jarige
man, doordat hij in gedachten verzonken
op de tramrails liep en het luide bellen van
een trambestuurder niet bleek te hooren,
door de tram aangereden. De be«tuurder
remde krachtig, doch kon niet verhinderen
dat In 't H. eenige meters werd meegesleurd.
De oude man werd doodebjk verwond opge
nomen. Hij had een schedelfractuur beko
men, zijn linkerdijbeen en zijn rechteronder-
been gebroken. Door den Geneeskundigen
Dienst werd hij naar een ziekenhuis over
gebracht, waar hij na eenige uren is over
leden. Den trambestuurder zou geen schuld
treffen
De molenaar J. O. uit Zuid-Barge, krabde
dezer dagen een wondje open. Hij is thans
aan bloedvergiftiging overleden.
In de nabijheid van Coevarden is de auto
van den heer Ten Brink uit Coevorden, bfj
het uitwijken voor een hond, tegen een boom
gereden. Dè auto werd vernield: de cnauffeur
brak een arm. De hond moest worden dood
geschoten.
Een lezing van Sjef van Dongen
Te Rotterdam heeft gisteravond Sjef van
Dongen voor de leden van de Rott. Volks
universiteit in de groote Nutszaal zijn eerste
lezing gehouden over zijn poging tot redding
van de schipbreukelingen van de „Italia",
sluit is de voorwaarde verbonden, dat tot
verharding van genoemden weg slechts dan
zal worden overgegaan, indien aan of nabij
dien weg, met medewerking van de betrok
ken gemeenten, een luchtvaart-terrein zal
worden ingericht. De provincie verleent in
zekeren zin een subsidie voor genoemd doel
door een weg, welke los van het vliegveld
beschouwd eventueel slechts voor een se-
cundairen weg in aanmerking zou kunnen
komen, als provincialen weg te verharden en
te onderhouden. Nu de Prov. Staten zich
met dit voorstel vereenigd hebben, is dus
van provinciewege in beginsel een subsidie
voor het vliegveld toegekend. Het komt Ged.
Staten voor, dat het provinciaal belang in
bedoelde subsidie voldoende tot uitdrukking
is gekomen. Desniettemin verdient het aan
beveling als blijk van belangstelling en ten
einde een geregeld contact te bevorderen
tusschen de provincie en de op te richten
Bij de Nederlandsche Scheepsbouwmij.
staan thans, in opdracht van de Mij. „Ne
derland" op stapel de beide motorschepen,
de ,Johan van Oldenbarneveldt" en de
„Marnix van St. Aldegcnde". Elk dezer mail
booten zal een inhoud hebben van 19.000
bruto registerton.
Het zijn de grootste schepen in aanbouw
op een Nederlandsche werf; de opdracht ge
tuigt van het vertrouwen, in de capaciteit
van de Ned. Scheepsbouwmij. gesteld. Van
de „Oldenbamsvelt" zijn de dubbele bodem
en de waterdichte schotten gereed, de boot
zal in Maart 1930 worden opgelveerd.
Voor de „Marnix" is de kiel gelegd, doch
buitendien werden ook voor het bouwen van
dezen bodem reeds vele onderdeelen ver
vaardigd.
Het ligt in de bedoeling dat in Juli of
Augustus van 1930 ook met deze aanwinst
voor de „Nederland"-vloot proef kan worden
gestoomd.
