Sociaal Leven
AAN ONZE LEZERS
TWEEDE BLAD
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
DINSDAG 9 OCTOBER 1928
BLADZIJDE 2
KUNST EN KENNIS
Dengue of knokkelkoorts
Het Pathologisch anatomisch
laboratorium te Leiden
Het ontdekken van ertsen
en petroleum-beddingen met
behulp van electrischen
stroom
Boekbespreking
KERKNIEUWS.
Een unicum
Prof. dr. W. Pompe
Priestermoord in Midden-
Afrika
LUCHTVERKEER
Na de ramp der „Italia"
Een collier van 150.000
dollars waarde.
Het moderne woestijnschip
Over boord gevallen en
verdronken
1800 Liter spiritus in beslag
genomen
De dronkaard
Een fiksche klap
Tegen een muur gereden
Het drama op den Noord-
West-Buitensingel te
's-Gravenhage
Een botsing in volle vaart
Onder zand bedolven en
gestikt
Kwajongens werk
Zijn het de daders?
RECHTSZAKEN.
Het autobus-ongeluk op den
bewaakten overweg te
Nijmegen
DeLeidsche bioscoopkwestie
voor den Hoogen Raad
Een kwestie van uitzetting
uit den G. N. A. B.
Persdelict
Het Congres voor
Onvolwaardige
Arbeidskrachten
Het zilveren jubileum van
den R.K. Limburgschen
Middenstandsbond
Staking in een aardappel
meelfabriek
Het Concertgebouw-strijk
kwartet naar Brussel
De Zuidpool-expeditie van
Byrd
V an een hoogte van zestien
Spoort ai Uw kennissen aan
meter gevallen j,un vraag- en aanbod-adver-
„«hu h! Tbouw ^ndlaiTTia;^a(briek tenties te plaatsen in onze eigen
Het Tijdschrift voor Sociale Hygiëne her
innert er aan, dat er voor dengue, de ziekte
die kortgeleden te Athene epidemisch, ja,
misschien wel endemisch was, een goede
Hollandsche naam bestaat. De dengue-
koorts heet op zijn Hollandsch-Indisch
knokkelkoorts. In Indië kent men haar even
goed als in andere streken van Azië, Afrika
en Amerika.
„Dengue", de algemeen, ook in vakkringen
gebruikte naam is Spaansch en beteekent
mooidoenerij; hij is aan de ziekte gegeven
door de bevolking van Midden-Amerika en
Mexico, waar de ziekte in het begin der 19e
eeuw in vrij snel opeenvolgende epidemieën
optrad, op grond van de gedwongen, eigen
aardige, dikwijls sierlijke bewegingen, die de
patiënten ten gevolge van de hevige pijnen
in gewrichten en spieren maken.
De Engelsche naam „dandy-fever" komt
daarmede goed overeen, terwijl de Arabieren
van „Aba rebak", de Duitschers van „knie-
vater" spreken, beide namen wijzend op de
hevige pijnen in de knieën. Aangezien de
ziekte dikwijls het meest voorkomt in den
tijd van den dadeloogst, wordt ze in Arabië
en Egypte ook „dadelkoorts" genoemd. „Co
lorado" (rood) in Midden-Amerika en „fiè-
vre rouge" in de Fransche koloniën wijzen
op den uitslag, die dikwijls er bij voorkomt.
In Engelsch-Ir\dië spreekt men van „three
day's fever", maar het is de vraag of hier
mede niet de pappataci-koorts, een analoge
ziekte, bedoeld wordt.
Tot het einde der 18e eeuw beschouwde
men de dengue als een lichten vorm van
pest, malaria of andere tropische ziekte. Als
zelfstandige ziekte werd ze wel het eerst
herkend in ons Indië, waar in 1779 in Bata
via duizenden menschen ziek werden,
waarna de ziekte in Engelsch-Indië, Oost-
Afrika, Arabië en Perzië optrad. Vier jaren
later, 1783, verscheen de ziekte, althans als
zoodanig herkend, voor het eerst in Europa,
n 1. in Spanje.
Daarna schijnt ze tot 1813 weinig van zich
te hebben doen hooren; toen verscheen ze
in Cairo en wel met een felheid, die sterk
doet denken aan die, waarmee ze pas in
Athene optrad. Het verhaal wil, dat dieven,
die van de weerloosheid der zieke bewoners
gebruik maakten om te stelen, tijdens hun
kort'verblijf in de woningen van hun slacht
offers zóó ziek werden, dat ze er niet weer
uit konden komen wegens de plotseling op
tredende pijnen in de gewrichten. In 1818
leden alle 70.000 inwoners van Lema (Perzië)
er aan, en in 1824 en 1825 werden millioenen
menschen in Voor- en Achter-Indië aange
tast. In 1870 begon een epidemie in Oost-
Afrika en breidde zich uit over geheel Indië
en Zuid-China en daarna ver Java.
De eerste berichten deden vreezen, dat
Europa bedreigd werd door ten onbekende
ziekte, die misschien weer het kwaadaardig
karakter der nog zoo versch in het geheugen
liggende influenza zou aannemen.
Men kan gerust pijn. Voor meer noorde
lijke streken, zooals Miden- en Noord-Euro
pa, is het gevaar al heel gering, ja nu, met
het oog op het jaargetijde, uitgesloten. Voor
de warme landen blijft de kans groot; maar
evengoed als de bestrijding der muggen
vooral bij gele koorts zulke schitterende re
sultaten heeft opgeleverd, zal dit bij de den
gue het geval kunnen zijn.
De bouw en de inrichting van het patho-
logisch-anatomisch laboratorium op het ter
rein van het nieuwe academische zieken
huis te Leiden is thans zoo ver gevorderd,
dat het gedeelte, hetwelk bestemd is voor
den hoogleeraar in de geneeskundige schei
kunde, prof. Bungenberg de Jong, reeds aan
het einde van dit jaar in gebruik zal kun
nen worden genomen.
Een H. N.-telegram uit Stockholm meldt:
De methode van de twee jonge Zweedsche
ingenieurs, Hans Lundberg en Karl Sund-
berg, om door het meten van electrische
stroomen bodemonderzoekingen te verrich
ten, heeft ook goede resultaten opgeleverd
voor het ontdekken van petroleumbeddin-
gen, zoodat een der groote Amerikaansche
petroleummaatschappijen thans een con
tract voor omvangrijke prospecteerwerk-
zaamheden in de Vei'. Staten heeft aange
sloten, welke thans door een aantal inge
nieurs worden uitgevoerd.
De methode is gebaseerd op het feit, dat
sommige ertsen veel minder weerstand aan
den electrischen stroom bieden, dan gewone
grondsoorten. Door den weerstand te meten,
verkrijgen de onderzoekers aanwijzingen om
trent de plaats, waar erts te vinden is.
Aanvankelijk werd de methode uitsluitend
toegepast voor het vinden van ertsen. Het
eerste belangrijke resultaat van deze me
thode was de ontdekking van de groote hoe
veelheden kopererts in het Bjurforsdistrict
in Zweden, kort daarop gevolgd door de ont
dekking van de rijke ertslagen van Boliden,
het Zweedsche Klondyke, dat thans een der
belangrijkste mijndistricten is geworden.
De berichten omtrent de met deze me
thode bereikte resultaten trokken de aan
dacht in het buitenland, vooral in Amerika,
zoodat Karl Sundberg met zijn helpees en
zijn apparaat naar Amerika vertrok. In tal
van gevallen werden goede resultaten be
reikt, zoodat de maatschappij, die te New-
York voor dit doel was gevormd, tal van
nieuwe contracten voor prospecteerwerk-
zaamheden kon afsluiten.
De maatschappij strekte haar werkzaam
heden spoedig tot Canada, Zuid-Amerika en
elders uit.
Thans is een staf van ongeveer 40 Zweed
sche ingenieurs en geologen, o.a. in Noor
wegen, Finland, Duitschland, Polen, Tsje-
cho-Slowakije, Joego-Slavië, Roemenië,
Klein-Azië en Zuid-Afrika bezig met het
zoeken naar het voorkomen van ertsen en
petroleumlagen.
De Koninklijke Zweedsche academie voor
ingenieurswetenschappen heeft den beiden
uitvinders de gouden medaille voor hun uit
vinding toegekend.
„The importance of Hol
land, seen from the air."
Uitgave Kon. Luchtv. Mij.
Donderdag a.s. start de laatste der vijf
postvliegtuigen voor zijn retour-vlucht naar
Indië. Een feit van belang. De beteekenis
van Holland op het gebied van de luchtvaart
behoeft geen nadere onderschrijving meer.
De jongste daden, het formeeren van niet
minder dan vijf vluchten naar de koloniën
aan gene zijde van de aarde zijn het onweer
legbaar bewijs, dat Nederland op luchtvaart
gebied een der eerste plaatsen van de wereld
bezet.
Want hier is aangedurfd, wat nog geen
land ter wereld tot stand bracht, om n.l„
zij het dan nog niet in volkomen regel
maat, een verbinding door de lucht met de
Koloniën tot stand te brengen.
Daarmee staan we aan de spits, evenals
met het vliegtuig-fabrikaat, waarvoor vooral
in den laatsten tijd van onverdachte zijde
zooveel loftuitingen samenstroomen.
Die vooruitstrevendheid op luchtvaart
gebied is ook oorzaak geworden van het feit,
dat tevens op andere takken van bedrijf,
welke in ons land een uitstekende plaats
bekleeden en in het buitenland goeden naam
hebben, op origineele wijze de aandacht kan
worden gevestigd.
De luchtfotografie wordt in ons land druk
beoefend en toen eenigen tijd geleden een
boekwerk verscheen: „Nederlands grootste
bedrijven vanuit de lucht," samengesteld
door de Kon. Luchtvaart Maatschappij,
vond het gretig ingang.
Toch was dat boek hoofdzakelijk bestemd
voor Nederlandsch Indië, om de aandacht
van de nijverheid en handel aldaar te vesti
gen op hetgeen Nederland op velerlei ge
bied beteekent.
Bij de voorbereiding van die uitgave, in
de Nederlandsche taal, bleek echter her
haaldelijk, dat er bij de groote bedrijven in
Nederland behoefte bestond aan een soort
gelijke uitgave in internationalen vorm en
zoo is het plan gerijpt tot samenstelling van:
„The importance of Holland, seen from the
air," dat dezer dagen het licht heeft gezien
en een voornaam cachet draagt om zijn
inhoud zoowel als om zijn typografisch keuri
ge verzorging.
De inhoud is zeer belangwekkend, want
bij de samenstelling van dit Engelsche boek
werk is vooral groote aandacht besteed aan
de redactie van de verschillende artikelen.
De K. L. M., wier algemeene secretaris,
de heer H. Martin, de hoofdredactie in
handen had, is er in geslaagd zich de mede
werking te verzekeren van de bekwaamsten
in den lande, zooals dr. C. J. K. van Aalst,
E. Heldring, Mr. B. C. J. Loder, Prof. mr.
M. W. F. Treub en Mr. G. Vissering, terwijl
het algemeen voorwoord werd geschreven
door Z. Exc. den minister van Waterstaat,
mr. H. v. d. Vegte.
Aan de beschrijving der bedrijven en de
foto's is groote zorg besteed, zoodat het ge
heel zeker met belangstelling zal worden
ontvangen en de beteekenis van Nederland
voor den Internationalen handel zal be
vorderen.
Den 6en Februari 1929 zal het 50 Jaar ge
leden zijn, dat Mgr. L. J. Dijkmans, pastoor
der St. Gregorius-parochie te Eindhoven,
als kapelaan zijn intrede deed in deze paro
chie, meldt „het Eindh. Dagbl.". Een uni
cum; een gouden jubilaris als geestelijke in
dezelfde parochie! Dit feest zal met grooten
luister gevierd worden.
Gistermiddag heeft prof. dr. W. Pompe,
oud-hoogleeraar aan de Katholieke universi
teit te Nijmegen zijn ambt van hoogleeraar
in het strafrecht aan de Rijksuniversiteit te
Utrecht aanvaard met het uitspreken van een
rede over „De persoon des daders in het
strafrecht."
In het Noord-Amerikaansche maandschrift
„Der Wanderer" worden eenige mededeelin-
gen gedaan van protestantsche zijde over
den teruggang van het Katholicisme in
Midden-Amerika.
„Weldra zal het Katholicisme in Amerika
zijn laatsten adem uitblazen, want zelfs de
sterkste longen zijn niet tegen giftige lucht
bestand. Het gemis van godsdienstonderwijs
kunnen bisschoppen niet verminderen, om
dat er zoowel gemis aan geld als aan on
derwijskrachten is.
In de drie republieken Honduras, Pana
ma en Bolivia, zijn er slechts drie katho
lieke bladen, de spaarzame Katholieke tijd
schriften leven van aalmoezen en vrijwil
lige giften.
De grondslag voor ieder godsdienstig leven
ontbreekt hier, n.l. de clerus en wel in zulk
een verschrikkelijke mate, dat wie aan
Europeesche verhoudingen gewend is, zich
moeilijk daarvan een denkbeeld kan vormen.
Midden-Amerika is bijna zoo groot als
Spanje. De bevolking 5 y2 millioen inwoners,
woont ver uiteen, hetgeen den missionee-
ringsarbeid ten zeerste bemoeilijkt. Nu zijn
er in Spanje 50.000 priesters en talrijke con
gregaties. In de zes republieken van Midden-
Amerika leven slechts 574 priesters. Het
Apostolisch Vicariaat van Bluefeld heeft
ongeveer den omvang van Valencia en Ca-
talonië. Terwijl daar echter 7000 priesters
arbeiden, zijn er hier slechts 9. Holland,
driemaal kleiner dan Guatamala en 2/3
protestantsch, telt 3000 priesters, Guatamala
slechts 62. Een derde van het aantal paro
chiën in Midden-Amerika is onbezet. Een
pastoor heeft vaak de zorg over 8 pastorieën.
Wanneer niet spoedig hulp opdaagt, verlie
zen de katholieken 't pleit.
Het meest bedroevend is, dat de hoop op
verbetering zeer gering is, seminaries zijn er
in 't grootste deel der diocesen in 't geheel
niet. In heel Centraal-Amerika zijn er
slechts 50 studenten die hoogere priesterstu
dies maken."
De bemanning van de „Krassin" gehuldigd.
Uit Moskou wordt gemeld:
Een dertigtal leden van de expeditie op
de „Krassin", onder wie ook de leider pro
fessor Samoilowitsj en de vlieger Tsjoek-
nowski, zjjn bij hun aankomst geestdriftig
begroet.
Het artistenpaar John en Betty Steen was
na een tournée in het Westen der Ver. Sta
ten weer in New-York teruggekeerd. Van het
bespaarde besloot het 25 dollars te besteden
voor een similiketting voor mevrouw. Na
lang zoeken vond het paar in een armzalig
uitdragerswinkeltje het gewenschte en me
vrouw Steen kreeg den ketting voor 21 dol
lars. De steenen zagen er na schoongemaakt
te zijn, zóó mooi uit, dat ze besloot ze in
zilver te laten vatten. Toen de actrice het
collier aan den juwelier gaf, kreeg ze tot
haar grenzelooze verbazing het volgend aan
bod: Als u besloten is het collier te verkoo-
pen, betaal ik er dadelijk 50.000 dollars voor.
De eigenares was een te goede tooneelspeel-
ster om zich niet in de situatie te schikken.
Met 'n onverschillig gebaar verklaarde ze
heelemaal niet van plan te zijn dit stuk van
waarde van de hand te doen. De juwelier
verhoogde daarop zijn aanbod tot 75.000 dol
lars zonder succes echter. Den volgenden
dag ging mrs. Steen naar een anderen juwe
lier om het sieraad te laten taxeeren. De
deskundige bekeek de steenen met bijzon
dere belangstelling en verklaarde dat het
niet alledaagsche briljanten waren, quadra-
tische steenen van gelijke grootte, blauw
zwart, feilloos en van het zuiverste water. In
zijn practijk had hij nog maar zelden zoo
iets gezien. Mrs. Steen kreeg ten slotte
150.000 dollars voor haar collier. De uitdra
ger beweerde den ketting met den boedel
van zijn vader te hebben overgenomen.
Dank zij de moderne verkeersmiddelen
kunnen reizigers naar Bagdad thans vei
lig en met volkomen gemak de woestijn
doortrekken. De Nairo Eastern Transport
Cy. beschikt over zeswielige Pullmann Mo
tors, waarmede zij een wekelijkschen dienst
onderhoudt.
Van Beyrouth uit worden de reizigers lede
ren Donderdagmiddag om 12 uur met ge
wone touristenwagens naar Damascus ver
voerd, alwaar zij ongeveer drie uur later
aankomen. Aldaar brengen zij den nacht
door om den volgenden morgen in de Pull
man Cars de groote reis aan te vangen. De
reizigers ontvangen hun lunch in carton-
nen doozen en midden in de woestijn wordt
gedineerd. De wagens zijn voorzien van wa
ter-tanks, zoodat koud en frisch water steeds
voorhanden is. Tegen 7 uur 's avonds komt
men te Ruba aan, waar wederom gelegen
heid is spijzen te gebruiken in een aldaar
door de Maatschappij gebouwd rusthuis,
alwaar een veertigtal bedden ter beschik
king zijn en een complete bevriezingsinstal
latie voor het conserveeren van spijzen en
dranken aanwezig is. Een restaurant met
het meest moderne comfort en verschillende
kamers voor gezelschappen verschaffen de
reizigers de noodige afwisseling. Van
Runba kan men ook te 9 uur in den avond
wederom vertrekken, zoodat men op Zater
dagmorgen tegen 9 uur te Ramadie aan
komt. Hier bestaat wederom gelegenheid tot
ontbijten en een uur verpoozing, waarna de
reis wordt voortgezet tot Bagdad, dat men
tegen den middag bereikt. De geheele af
stand, welke 540 mijl bedraagt, wordt der
halve rijdende in iets meer dan vier en twin
tig uur afgelegd. Men heeft thans plannen
ook verdere verbindingen tot stand te bren
gen. Wat voorheen onbereikbaar en onbe
gaanbaar was, wordt thans, dank zij het
meest moderne vervoermiddel, mogelijk ge
maakt, en een verbinding tusschen twee
"verafgelegen punten in de woestijn levert
niet meer bezwaar op dan b.v. die van het
eene eind van Londen naar het andere.
Te Amsterdam is naar een der gasthui-
zen overgebracht het lijk van een 17-jari-
gen jongen, die van een schip, liggende in
het Papaverkanaal was gevallen en ver.
dronken. Tevergeefs is gepoogd de levens
geesten met gebruikmaking van het zuur-
stofapparaat op te wekken.
Te Hansweert is Zondag, naar de „Msb."
verneemt, door de douane in beslag geno
men circa 1800 liter spiritus, welke frau
duleus van België was ingevoerd, door het
zeilschip „Neeltje", schipper F. De spiritus
was verborgen onder de lading steen, 't
Schip is door de ambtenaren in beslag ge
nomen.
Dezer dagen kreeg een man op de Maas
brug te Maastricht twist met zijn vrouw.
In zijn dronkemansdrift rukte hij haar het
kind, dat ze droeg, uit de armen en wilde
dit in de Maas werpen. Omstanders wisten
dit gelukkig te verijdelen. De man werd in
gerekend.
Dezer dagen is te 's-Gravenhage op den
Kweekerij-weg een heer, die met zijn ver
loofde daar wandelde, aangerand door twee
mannen. Zij dreigden hem met mishandeling
indien hij hun geen geld gaf. De man was
hier echter niet toe geniegd en gaf een der
aanranders een dusdanigen klap, dat beiden
het hazenpad kozen.
Gisteren is te Noorderhoogebrug (Gron.)
de molenaar B. Wiersma uit Zuidwolde met
zijn motorfiets tegen een muur gereden. Hij
werd zwaar gewond opgenomen. De motor
is vernield.
Naar gemeld wordt, is mr. Tj. Mobach op
verzoek van den vader van den Zaterdag
avond door een politie-agent doodgeschoten
jongen voornemens, een civiele actie tegen
de gemeente in te stellen, op grond van on
rechtmatige daad, door den politie-agent be
gaan.
Gisteren is in bewusteloozen toestand naar
het Tesselschadeziekenhuis te Amsterdam
vervoerd een 6-jarige motorrijder, die in de
Frederik Hendrikstraat aldaar in snelle vaart
tegen een vrachtauto was gereden.
Men meldt aan de 's-Hert. Crt. uit
Baarle-Nassau:
De 28-jarige F. Stevens te Castelré, is bij
het zandgraven onder een afschuivende
gronamassa bedolven en gestikt. De man
moet onmiddellijk gedood geweest zijn.
Zondagnacht is de zware ijzeren tolboom
op den Soestdijkerstraatweg nabij Hilversum
uit zijn hengsels verdwenen. Den volgenden
morgen werd hij in het nabijzijnde bosch
gevonden. Tot nu toe is niet bekend wie de
daders zijn.
Door de politie te Groningen zijn aan
gehouden de 19-jarige J. L„ de 21-jarige R.
K-, de 19-jarige G. H. en de 24-jarige A.
v. d. W„ allen arbeiders, die verdacht wor
den van verschillende inbraken met diefstal
o.a. in het hoofdstation der Spoorwegen, den
laatsten tijd te Groningen gepleegd. Ver
schillende der gestolen goederen, waaronder
flesschen wijn, werden in z.g. opslagplaat
sen in beslag genomen.
Gisteren heeft het O. M. bij den Hoogen
Raad conclusie genomen inzake het cassa
tieberoep van een hulpwachter bij de spoor
wegen te Wijchen, die in eerste instantie
door de rechtbank te Arnhem is veroor
deeld tot een maand hechtenis, omdat het
aan zijn schuld te wijten was, dat op 19
November 1927 een ongeval gebeurde op den
overweg onder Nijmegen, toen een snel
trein passeerde, terwijl de overweg niet was
afgesloten, waardoor een autobus vernield
en verschillende personen gewond werden.
Het Amhemsche Gerechtshof had de
straf teruggebracht tot drie weken hech
tenis.
De verdediger van requirant had over
macht gepleit op grond van onuitvoerbaar
heid van de bepaling, dat drie minuten
voor aankomst van een trein de boomen
gesloten moeten zijn, onafhankelijk van het
kloksignaal.
De advocaat-generaal, mr. v. Lier, con
cludeerde tot verwerping van het beroep.
De Hooge Raad zal 5 November arrest
wijzen.
Gisteren heeft de Hooge Raad behan
deld het cassatieberoep van een bioscoop
houder te Leiden, die door den kanton
rechter aldaar was veroordeeld tot één gul
den boete wegens overtreding van art. 4
der Zondagswet op Eersten Paaschdag 1928.
Voor de muziek hadden B. en W. geen
toestemming gegeven. De bioscoophouder
was echter de meerting toegedaan, dat hij
zich alleen aan de bioscoopwet te houden
had.
Namens den requirant stelde mr. H. P.
Marchant de volgende cassatiemiddelen
voor:
Schending van de artikelen 1, 3, 4, 7, 10,
11, 12, 13 en 24 van de wet van 14 Mei
1926 (Bioscoopwet) door niet-toepassing der
artikelen 4 en 6 van de.wet van 1 Maart
1815 (Zondagswet) door verkeerde toepas
sing, doordien de kantonrechter de ver
melde bepalingen der Zondagswet op bios
coopvoorstellingen toepasselijk heeft ver
klaard, terwijl de Biscooopwet ten aanzien
van de onderneming en exploitatie van
bioscopen en daarmede gegeven voorstellin
gen en uitvoeringen, althans wat de open
bare orde en zedelijkheid betreft, eigen re
gelen heeft gesteld, met name voor de be
voegdheid der plaatselijke besturen, welke
de toepassing van vroegere wettelijke rege
lingen te dier zake uitsluiten.
Het OM. bepaalde zijn conclusie op 22
October.
Voor den president der Haagsche Recht
bank, Mr. du Mosch, is Maandag in kort
geding behandeld een kwestie van uitzet
ting van 53 leden, werkzaam bij de Rot-
terdamsche tram, uit den Bor.d voor Over
heidspersoneel.
Een der uitgezette leden had dit proef
proces uitgelokt, en voor hem trad op mr.
Schippers uit Rotterdam.
Pleiter verzocht den president de uitzet
ting uit het lidmaatschap ongedaan te ma
ken, en te beslissen, dat de C. N. A. B.
voor iederen dag, dat hij nog weigert ei-
scher in de ledenlijst op te nemen, 10
schadeloosstelling aan eischer zal moeten
betalen.
Voor den C. N. A .B. trad op mr. Duys,
die concludeerde, dat de president eischer
in zijn vordering niet-ontvankelijk zal ver
klaren, althans hem deze zal ontzeggen.
De president zal Zaterdag a.s. om 11 uur
uitspraak doen.
Naar aanleiding van het bericht als zou
de Minister van Waterstaat een klacht heb
ben ingediend tegen „De Telegraaf", wegens
smaad, wordt ons medegedeeld, dat dit be
richt niet juist is.
De zaak is door de justitie ambtshalve ter
hand genomen.
eindigd, opende, zooals wij reeds in 't kort
meldden, de heer mr. L. Lietaert Peerbolte,
directeur-generaal van de Volksgezondheid,
de algemeene beschouwingen over het begrip
Onvolwaardige Arbeidskrachten.
De inleider verdedigde hierbij' de volgende
stellingen:
1. De bemoeiingen met „onvolwaardige
aibeidskrachten" hebben in de eerste plaats
ten doel, deze voor een zelfstandige plaats
in de maatschappij te bekwamen. Dit stre
ven spruit voort voornamelijk uit ethische
motieven, die niet genoeg gewaardeerd kun
nen worden.
2. Voor de bepaling van het begrip „On
volwaardige arbeidskrachten" kan men wer
ken met objectieve en met subjectieve cri
teria.
3. Objectieve criteria zijn: a. Eischen, die
de industrie stelt voor volwaardige arbeids
krachten. Door de neiging, aan den arbeider
al hooger eischen van intensiteit van arbeid
in te stellen, zullen deze criteria tot geleide
lijke vergrooting van het aantal onvol
waardige arbeidskrachten leiden. Hieraan
zijn ernstige nadeelen en gevaren verbon
den. b. De qualiteiten van een normaal
mensch. Deze criteria bieden geen houvast,
zoodra men komt buiten het gebied van
het materieele.
4. Subjectieve criteria worden verkregen
door het antwoord op de vraag, wat de ar
beidskracht zou zijn van een gegeven per
soon, zoo de gaven, waarmede hij ter we
reld kwam, zich normaal hadden kunnen
ontwikkelen.
5. Geen van de onder 3 en 4 bedoelde cri
teria leidt tof een bevredigende en bruikbare
bepaling van het begrip „onvolwaardige ar
beidskrachten"
6. Men zal moeten afzien van een begrips
bepaling en moeten trachten, middelen te
vinden om door hetzij ontwikkeling van
lichaam en geest, hetzij aanpassing, allen,
die door eenige lichamelijke of geestelijke
oorzaak langs den weg van vrije concurren
tie in het productieproces geen plaats kun
nen verkrijgen, te bekwamen tot zelfstan
dige, nuttige prestaties onder voor hen pas
sende omstandigheden.
De grens van deze bemoeiingen valt sa- -
men met die van de mogelijkheid van re
sultaat.
7. Het onder 6 samengevatte beteekent
niet, dat het ethisch motief niet ook zou
moeten leiden tot hulp aan hen, voor wie de
mogelijkheid van zelfstandige nuttige pres
taties niet meer bestaat. Dezulken zullen
evenwel op andere wijze en blijvend gehol
pen en gesteund moeten worden."
Na deze redevoering werden geen bespre-
'7 ?•»-"- QVJ p-faV.rv'Hfn
Het congres werd heden voortgezet. In den
ochtend werden vier onderscheidene sectie
vergaderingen gehouden, betreffende wetge
ving, de lichamelijk gebrekkigen, de zwak
zinnigen en de statistiek.
In de sectie-wetgeving werden inleidingen
gehouden, o.m. door de heeren Dr. Timbal
uit Brussel en C. Broberg uit Stockholm
over de wetgeving respectievelijk in België
en Zweden.
Ook in de andere afdeelingen lieten bui-
tenlandsche deelnemers zich hooren.
De plenaire zitting, die des middags om
twee uur aanving, werd gepresideerd door
den heer V. Noest te Amsterdam.
Inleidingen werden gehouden over de So
ciologische beteekenis der onvolwaardige ar
beidskrachten door Prof. Dr. J. A. Veraart te
's-Gravenhage en Prof. Mr. W. A. Bonger
te Amsterdam.
Prof. Veraart kwam aan het slot van zijn
inleiding tot de volgende conclusie:
Onder sociologische beschouwing zij vooral
te verstaan een algemeen economische be
schouwing op de basis van bepaalde wi.is-
geerige grondslagen aangaande den mensch-
in-gemeenschap.
De door spreker aanvaarde sociologische
beschouwing stelt als doel der maatschappij
den volwaardigen mensch.
De taak van de gemeenschapsorganen
(Staat enz.) is, den mensch de volwaardig
heid te verschaffen, voor zoover hij zich die
niet zelf of in vrije maatschappelijke groe
pen kan verzekeren. De gemeenschapsorga
nen behoeven die taak niet zelf in handen te
nemen. Zij kunnen die overdragen aan door
hen te organiseeren vrije activiteit van be
paalde groepen.
De eerste taak der gemeenschap ten be
hoeve van de onvolwaardige arbeidskracht is
de onvolwaardige arbeidskracht voorkomen,
generaal en speciaal.
Tweede taak: de onvolwaardige arbeids
kracht volwaardig maken.
Derde taak: gevolgen der onvolwaardige
arbeidskracht wegnemen.
In tijden van grooten algemeenen econo-
mischen nood (algemeene werkloosheid) on
dervindt die werkzaamheid der gemeenschap
haast onoverkomelijke bezwaren. Waar het
bestaan aan een deel der volwaardige ar
beidskrachten ontbreekt, kan de onvolwaar
dige moeilijk op de besteding van belangrijke
extra-kosten aanspraak maken.
Naast andere maatregelen van speciale en
generale preventie en voor het verhelpen
der onvolwaardige arbeidskracht ware, voor
de bestrijding der gevolgen in het bedrijfs
leven, te beginnen met een verzekerings
systeem waaruit het loon wordt aangevuld.
In betere tijden zou dit kunnen worden uit
gebouwd.
Prof. Bonger maakte ter inleiding enkele
hlstorisch-sociologische opmerkingen, om
vervolgens den omvang en de gevolgen van
het verschijnsel in kwestie te bespreken. Ver
der duidde de inleider aan, welke maat
schappelijke maatregelen z.i. genomen die-
te worden.
Voorop staat, evenals steeds in medisch en
socialistisch opzicht de preventie. Beroeps
keuze achtte professor Bonger verder op dit
terrein volstrekt onmisbaar en in aanslui
ting hierop achtte hij de scholing zeer nood
zakelijk, hoewel voor meerdere groepen van
onvolwaardige arbeidskrachten (speciaal
wanneer de defecten op geestelijk gebied
liggen) een bepaalde beroepsvorming uitge
sloten is.
In hooge mate wenschelijk achtte hij het
voorts, dat de onvolwaardige arbeidskrachten
in het gewone arbeidsproces der vrije maat
schappij zooveel mogelijk worden opgeno
men.
Het werkloosheidsprobleem is in het alge
meen voor het vraagstuk der onvolwaardige
arbeidskrachten van fundamenteele betee
kenis. Alles wat strekt tot de oplossing
van het eerste probleem, komt z.i. tevens ten
goede aan het tweede.
Na vervolgens de noodzakelijkheid bepleit
te hebben van gelijke arbeidsvoorwaarden
voor volwaardige en onvolwaardige arbeiders,
zette de inleider uiteen, dat voor hen, die
geen plaats in het vrije bedrijfsleven kunnen
vinden en wier geestelijke toestand zoo Is,
dat zij bulten den werktijd in de vrije maat
schappij kunnen verblijven, speciale werk
plaatsen ingericht moeten worden.
Ook behandelde prof. Borgers kortelings
den arbeid in gestichten om te eindigen
met de uitspraak, dat het probleem der on
volwaardige arbeidskrachten een organisatie
probleem is.
Na een debat over de referaten der beide
hoogleeraren kwam aan de orde de inleiding
van den heer dr. V. Gravestein uit Amster
dam over:
De arbeidsgeschiktheid van de physiek on
volwaardige arbeidskrachten.
Het referaat van dezen inleider, die me
disch adviseur is van de Rijksverzekerings
bank, kwam hierop neer:
Het is niet mogelijk, in een op gezonde
basis berustenden staat met getallen de juis
te arbeidsgeschiktheid der minderwaardige
arbeidskrachten in Nederland weer te geven.
Onder de ziekten, die de arbeidsgeschikt
heid belangrijk doen dalen speelt in Neder
land, vooral in het bloeitijdperk van het
leven de longtuberculose de hoofdrol.
Rheumatisme maakt ook velen in belang
rijke mate arbeidsongeschikt; treft in dit
opzicht, voor zoover sprekers ervaring reikt
meer arbeiders op lateren leeftijd (boven 40
jaar)waarmee natuurlijk niet ontkend wordt,
dat ook reeds op veel jonger-n leeftijd de
arbeidswaarde daardoor belangrijk kan wor
den geschaad.
Psyohosen en zenuwziekten leveren een be
langrijk deel der minderwaardigen zoo ook
hart- en nieraandoeningen.
Het best in cijfers te schatten is nog de
arbeidswaarde der verminkten, dank zij het
groote materiaal dat de Ongevallenwet in
deze oplevert. Om dezelfde reden Is In het
algemeen ook de invaliditeitsschatting bij
oogaandoeningen meer nauwkeurig bepaald.
Voor een waardebepaling der verminderde
arbeidsgeschiktheid schiet het medisch oor
deel vaak te kort, technisch en toonkundig
onderzoek kunnen daarbij belangrijken steun
verschaffen.
De R.-K. Limburgsche Middenstands
bond heeft Zondag te Heerlen zijn zilve
ren jubilé gevierd. Om half elf werd in
de St. Pancratiuskerk een plechtige H.
Mis van dankzegging opgedragen door ka
pelaan Schneiders. Onmiddellijk na de
Mis begon de receptie, waarop o.a. Mgr. dr.
Poels, het college van B. en W. van Heer
len, de voorzitter van den Limburgschen
R.-K. Werkliedenbond, de heer Jos. Mae-
nen, lid van Gedeputeerde Staten, versche
nen.
Om half drie begon, de feestvergadering.
De feestrede hield de heer P. van Tete-
ring, lid van het hoofdbestuur van den
Diocesanen Haarlemschen R.-K. Midden
standsbond. Spr. wijdde een woord van
hulde aan de nagedachtenis van den heer
Chris Jansen, die niet alleen behoorde aan
den middenstand van het diocees Haarlem,
maar aan den R.-K. Middenstand van ge
heel Nederland, dus ook aan Limburg.
Spreker gaf vervolgens in het kort de ge
schiedenis van den bond, die werd opge
richt onder mgr. Drehmans z.g. en djr. Nou-
wens en bracht de groeten over van het
diocees Haarlem en den Ned. R.-K. Midden-
standsraad. Spreker weidde vervolgens uit
over het nut en de noodzakelijkheid van een
sterken R.-K. Limb. Middenstand uit gees
telijk en stoffelijk oogpunt. Had de midden
stand destijds begrepen, dat de woorden van
Paus Leo XIII: „vereenigt u", niet alleen
gericht waren tot de werklieden, dan zou
ons Zuiden bespaard gebleven zijn van het
Katholiek liberalisme, dan hadden socialis
me en communisme nimmer zooveel voet
gekregen. Met tal van argumenten toonde
spr. aan, dat een R.-K. handeldrijvende en
industrieele middenstander lid moet zijn van
een R.-K. Middenstandsvereeniging en wees
op het vele, dat de R.-K. Middenstands
vereeniging op geestelijk gebied geeft aan
den R.-K. Middenstand.
Niet iedere middenstander is geroepen om
leiding te geven, maar iedere middenstander
moet lid worden van de organisatie, anders
parasiteert hij op het moeilijke werk van
anderen en op hetgeen door dezen bereikt
wordt. Er moet komen een geest van sa
menwerking en offervaardigheid. Spreker
wees er op, dat de R.-K. Middenstand nog
altijd geen vertegenwoordiger in het Parle
ment heeft en dat maar al te dikwijls over
den middenstand geoordeeld wordt zonder
den middenstand. Zouden vele wetten en
de belastingen en tarieven er niet anders
uitzien, wanneer wij hadden een sterk ge-
organiseerden middenstand, een modelorga-
nisatie? Zou men de credietinstellingen van
den middenstand hebben laten te niet gaan,
terwijl een Robaver alle steun verleend werd?
Hadden wij een model organisatie, geperfec-
tionneerde vakorganisaties gehad, duizenden
middenstandszaken waren niet door 't groot
kapitaal ten gronde gericht. Bij den midden
stander domineerden niet het saamhoorig-
heidsgevoel, de naastenliefde maar het eigen
ik. De middenstander van vandaag heeft de
creatie van volwaardige middenstandsorgani
saties nog in handen. De groote fout is ge
maakt door hen, die verre bleven en toeza
gen, dat hun standgenooten afgeslacht wer
den.
In een krachtig betoog wekte spreker de
Limburgsche middenstanders op zich te or
ganiseeren en zich te scharen achter het
vaandel van den R. K. Limb. Middenstand,
dan zal het R.K. Middenstandsgezin bfhou-
den blijven voor de maatschappij, dan zal de
middenstand zich staande houden, de mid-
denstandsjeugd in goede banen geleid wor
den, de middenstand overal gekend worden.
Ook mr. Van Hellenberg Hubar, de direc
teur van het Nationaal Hanzebureau, voerde
het woord.
De dag werd besloten met een feestmaal
tijd en een reünie.
Gisteren bracht men in den voormiddag
'n bezoek aan de staatsmijn Emma en werd
de vereeniging om 12 uur op het stadhuis
ontvangen. Om half twee had een algemeene
vergadering plaats.
Te Zuid-Wending (Gr.) is in de aardappel
meelfabriek van O. J. Meyer het personeel,
groot 53 man, gisteren in staking gegaan.
De oorzaak hiervan ligt in het feit, dat een
gesteld ultimatum niet is beantwoord.
De hoofdeisch is verhooging van 17.10
tot 19.50, welk toon reeds jaren geldt voor
andere fabrieken.
Het Concertgebouw Strijkkwartet (L. Zim-
mermann, J. Herbschleb, G. Devreese, M.
Loevensohn) is uitgenodigd voor 'n buiten
gewoon concert van" de Société Nouvelle te
Brussel een Schubert herdenkingsavond te
geven te Brussel, op 22 December 1928.
Een N. T. A.-bericht uit Boston d.d. he
den meldt, dat voor omroep-mededeelingen,
die het Zuidpoolgebied kunnen bereiken ten
bate van commander Byrd en zijn expedi
tie, met de Westinghouse radiostations een
afspraak is gemaakt.
Deze omroep zal iederen Zaterdag plaats
vinden, laat in den avond, wanneer in t
algemeen alle andere stations het stilzwij
gen bewaren.
naby de Staatsman „Maurits is de 19-jaxige r
Oostenrijker F. Steinbellner, woonachtig te Ujnniira HaOploniCpTlD Pnill'üni
Geleen, van een hoogte van zestien meter 91CUWC Uuui lulllOuiiü uUUl ulW
naar beneden gevallen. Hij was op slag dood.
