Stadsnieuws
Nieuwe Haarlemsche Courant
SJp'^k'-ïv
AAN ONZE LEZERS
W.
TWEEDE BLAD
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
VRIJDAG 30 NOVEMBER 1928
BLADZIJDE 2
Prov. Staten van
Noord-Holiand
VULKANISCHE
UITBARSTINGEN
VERKEER EN POSTERIJEN
Een uitkomst voor de
forensen
SOCIAAL LEVEN
De Staat en de K. L. M.
KERKNIEUWS
Eucharistische Kruistocht
in het bisdom Breda
Diocesane Haarlemsche
R. K. Vrouwenbond
Spoort al Uw kennissen aan
hun vraag- en aanbod-adver
tenties te plaatsen in onze eigen
Behandeling der begrooting
(Vervolg)
Donderdagmorgen werd de behandeling der
provinciale begrooting door de Prov. Staten
van NcorcT Holland voortgezet.
De VOORZITTER deelt mede, dat is in
gekomen een motie-Koster (VJD.) waarin
Prov. Staten Ged. Staten uitnoodigen, die
maatregelen te treffen, welke er toe leiden,
dat ook verafgelegen woningen bij de wa
terleiding aangesloten worden.
De heer VAN DER WAERDEN (S.D.A.P.)
zet zijn Woensdag afgebroken rede voort.
Hij bespreekt de liehttarieven. Het is in het
belang van de lichtverbruikers, het licht te
gen lageren prijs te leveren aan fabrieken,
omdat men door eer levering aan fabrie
ken meer energie kan opwekken, hetgeen
een voordeel is voor de electrische centrales.
Spr. gelooft, dat niet gemakkelijk is te
bereiken de kostprijs van het electrische
licht, omdat deze berekend zou moeten wor
den naar de plaats waar de levering ge
schieden moet. Daarom is het beter een ge
middelden kostprijs te berekenen. Bereke
ning van den juisten kostprijs zou liet licht
juist duur maken voor hen, die veraf wo
nen, voor die plaatsen dus, waar de bevol
king dun gezaaid is.
Spr. acht het tarief wel goed, hetgeen
z.i. bewezen wordt door het feit, dat de pro
vincie een sterke concurrent is van de par
ticuliere industrie bij de lichtlevering. Elec
trische motoren worden verkozen boven Die
selmotoren, ruw-oliemotoren, enz. Zoo is'de
electrische bemaling zeer toegenomen in de
provincie.
Spr. verdedigt het vastrechttarief bij het
electriciteitsbedrijf.
Dan zijn de leden van Ged. Staten aan
het woord.
De heer BOM AN S merkt op, dat men bij
de beschouwing van den financieelen toe
stand der prov. een terugblik moet werpen
op 1924. Toen waren de uitgaven groot en
riskant, de belastingen hoog. Na 1924 waren
de uitgaven niet zoo groot en toen daalden
ook de belastingen. Als men wisselende be
lastingen normaal acht, had men in 1924
geen belasting moeten heffen, omdat er een
overschot van 6'4 millioen was. Er is wel
belasting geheven, 4 millioen werd gere
serveerd om de belastingen te nivelleeren.
Prov. Staten wilden dat en nu mogen Ged.
Staten toch niet bespot worden, dat zfj dien
wil telkens in de cijfers doen opleven.
Ook Noord-Holland heeft wisselende re
sultaten gekend en wel bijv. van overschot
ten van 6 'A tot W, millioen. Ged. Sta
ten willen de constante belastingheffing nog
jaren handhaven, omdat zij een voordeel is
voor contribuabelen.
Nu moet 400.000 gehaald worden uit het
reservefonds, om die constante belasting
heffing te handhaven. Spr. ontkent, dat door
verwringing der cijfers 't mogelijk was ge
weest, die 4 ton niet uit het fonds te halen.
Onvoorzien en kwade posten hadden ieder
2 ton minder geraamd kunnen worden, kan
men zeggen, en men was er geweest. Maar
dan had men spr. kunnen vragen, met welk
recht de kwade posten minder geraamd wa
ren. Het reservefonds is bestemd voor nivel-
-leering der belastingen. Het is niet jammer,
•ó'at het aangetast wordt, de bedoeling is, dat
het geheel moet verdwijnen.
Spr. legt uit, dat de kwade posten niet
verlaagd kunnen worden. Op een bedrag van
1 millioen rijksbelasting was 426.000
kwade posten. Dat is 25 pet. Er is wel eens
f 949.000 kwade posten geweest, maar dat
was bij een belasting van ruim f 3 millioen.
En dat maakte 15 pet. uit.
Van de f 882.000 onvoorzien is al ruim
f 600.000 uitgegeven en moeten nof f 150.000
uitgegeven worden, zoodat men dan al aan
de 8 ton toe is.
In de laatste jaren zijn door Statenfracties
pogingen aangewend, om een wisselende be
lasting te heffen, maar het feit, dat nu 4
ton uit het reservefonds gehaald moet wor
den, bewijst, volgens spr., dat het beleid
van Ged. Staten goed was.
Spr. had indertijd het reservefonds bij het
wegenfonds wülen voegen. Hij heeft daar
voor nooit een meerderheid bij Ged. Staten
kunnen vinden. Achteraf beschouwd terecht
Maar nu moet men niet aarzelen, te nemen
uit het fonds voor het doel, waarvoor het
fonds bestemd is.
Als door aanneming van het nieuwe wets
ontwerp de personeele belasting komt te ver
vallen en daarmede dus de opcenten voorde
provincie, dan kan de provincie dezelfde
i.
DE VESUVIUS.
Ik had wel kunnen beginnen met de jongste
uitbarsting van den Etna en u 't leed te schil
deren, dat deze uitbarsting in den omtrek te
weeg heeft gebracht. Maar dan zou ik slechts
in herhaling zijn gevallen, want hierover heb
ben de kranten reeds zooveel geschreven, dat
iedereen wel op de hoogte moet zijn. En wat
zou er dan voor mij nog overgebleven zijn,
welk nieuwigheidje zou er nog niet gepubli
ceerd zijn Niets immers.
En daarom kijk ik liever eens, naar wat er in
histonschen tijd is voorgevallen. Ook hierover
kunnen weliswaar nog ve'en medepraten,
maai dai is toch weer zoo lang geleden, dat
ik *t erop waag, eemge artikelen te wijden aan
de groote rampen, die de vu: kanen in vroeger
jaren heboen 'eweeg gebracht. Dan zullen
we duidelijk zien, hoe ontzettend de natuur
kan zijn en hoe machteloos wij tegenover
dergelijke ontzettende ui ingen staan.
Van de Italiaansche vulkanen dienen wij na
^en Etna zeker wel op de allereerste plaats de
V suvius te noemen, den grooten kraterberg
in den omtrek van Napel Ook deze vulkaan
is er een van de ergste soort en bed. eigt zoo af
politiek blijven volgen; alleen zullen de op
centen op de vermogens- en inkomstenbe
lasting van 5 tot 10 verhoogd moeten wor
den.
Het betoog van cfen heer De Wolff tot
andere inrichting van de begrooing acht
spr. theoretisch meer juist dan practised.
Ook spr. vindt de inrichting niet goed. H^
heeft wel begrootingen in de Prov. Sta.en en
in de commissies verdedigd, welke voor hem
y, puzzle waren.
De heer WIJNKOOP (Comm.); „Zoo zie
je, hoe wij bedonderd zijn."
De heer BOMANS is er voor, den gewonen
en den kapitaaldienst zoover mogelijk door
te voeren. Ged. Staten hadden de provin
ciale begrooting den voet der gemeentebe-
grooting willen inrichten, maar hebben daar
voor te bevoegder plaatse geen toestemming
kunnen krijgen.
De heer KOOIMAN brengt lof aan de
bestuurscommissies van de provinciale zie
kenhuizen voor haar arbeid. Er is hans geen
enkele aanmerking op het beheer der zie
kenhuizen.
In antwoord aan den heer Asscher deelt
spr. mede, welke borgstellingen er loopen
voor de provincie.
Ged. Staten zijn het met den heer Ver-
schure eens, dat de gezondheidszorg van
wege de provincie een aanvullend karakter
moet blijven dragen.
Over de motie-Polak omtrent deze aan
gelegenheid zullen Ged. Staten zoo spoedig
mogelijk rapport uitbrengen.
Ged. Staten hebben het staatstoezicht op
de Volksgezondheid uigenoodigd, zoo spoedig
mogelijk een plan te ontwerpen om te ko
men tot stichting van geneeskundig school
toezicht.
Nauwlettend wordt toezicht gehouden op
niet-goede toestanden in veestallen en on
derzocht zal worden, wat de provincie in
deze doen kan.
Als meer gedaan moet worden aan zui
gelingenzorg, zal mogelijk een bedrag van den
post onvoorzien genomen kunnen worden.
Spr. komt nu tot de rede van den heer
Vos. Deze gaf als zijn oordeel te kennen,
dat de provincie slechts nu en dan inciden
teel iets doet voor de volksgezondheid. Spr.
stelt hier tegenover, dat deze zaak de voort
durende zorg van Ged. Staten heeft.
Vermoedelijk zal binnenkort den Prov. Sta
ten een voorstel gedaan worden tot steun
verlening aan kleuterzorg. Alweer dus Iets
op het gebied der volksgezondheid.
Wat de motie-Asscher tot aanstelling van
een geneeskundig ambtenaar betreft, in 1924
is reeds zoo'n voorstel ingediend en daarte
gen werden bezwaren gemaakt, omdat een
wetsontwerp was ingediend tot instelling van
gezondheidsdiensten. Dat wetsontwerp is er
nog. Er waren toen nog andere bezwaren
tegen het voorstel. Ged. Staten willen na
der overwegen, of nu wel zoon ambtenaar
aangesteld moet worden en daarover rapport
uitbrengen bij de behandeling der motie-Po
lak. Ged. Staten willen de motie in prae-
advies nemen.
Wat samenvoeging van gemeenten betreft,
op dit gebied is teleurstellend gewerkt. Sa
menvoeging van gemeenten in 't Gooi moet
er komen volgens Ged. Staten. De regeering
verzette zich tegen samenvoeging van Naar-
den en Bussum; er zou samenwerking moe
ten zijn. Eer het wetsontwerp in zake samen
voeging van Pette» en Zijpe er was, heeft het
heel wat arbeid gekost.
Alle adviseurs waren voor samenvoeging
van Wijdenes en Venhuizen; de regeering
heeft van ter zijde bezwaar gehoord en nu
is de zaak weer op de lange baan.
Wat de grenswijziging van Haarlem be
treft, Ged. Staten wilden veel verder gaan
dan ten slotte volgens het wetsontwerp be
sloten is.
De samenvoeging van Zaansche gemeen
ten is tot tweemaal toe afgewezen.
De heer GERHARD bespreekt de -arbeids-
therapie in de provinciale ziekenhuizen en
Wijst er op dat de gunstige resultaten, daar
mede behaald, te danken zijn aan de toewij
ding en de kennis van het personeel. Hij
weerspreekt de klacht, als zou die kennis én
toewijding in het provinciaal ziekenhuis te
Medemblik minder zijn dan in de andere
ziekenhuizen. Dat grond bij het provinciaal
ziekenhuis te Medemblik weggegeven is, ligt
niet aan de provincie. Het is rijksgrond, ge
huurd door de provincie. Die grond, welke
noodig was voor de uitvoering der Zuider
zeewerken, was echter toch niet geschikt voor
vestiging van arbeids-therapie.
Wat de opneming van foto's van patiën
ten in verslagen betreft, dit is geen schande
voor die patiënten. Ook van patiënten in
sanatoria worden wel foto's geplaatst.
Het vraagstuk tot hulp aan onvolwaardige
arbeidskrachten behoort niet op de allereer
ste plaats door het provinciaal bestuur op
gelost te worden. Toch zal dit punt ook door
Ged. Staten onder het oog gezien worden.
De vergadering wordt geschorst.
Na de pauze was het woord aan het lid
van Ged. Staten, den heer BRUCH. Deze
heeft geconstateerd, dat 20 sprekers onder
en toe geheele st den met den ondergang.
Wanneer hij zijn grommelend geluid laat
hooren, zijn gloeiende gassen door de nauwe
krateropening naar buiten perst en in dikke
rookkolommen deJucht in slingert, dan betee-
kent dit, dat hij iets in het schild voert en de
een of andere minder pleizierige verras-
sing aan het voorbereiden is.
Het is al een heelen tijd geleden, dat de
Vesuvius voor het eerst van zich heeft doen
spreken, maar hij deed 't toen dan ook meteen
enorm goed. Dat was in het jaar 79 na Chr.,
toen twee steden, Pompei en Herculanum,
totaal verwoest werden. Dat was een groote
verrassing, want geen mensch had er ook
maar het flauwste vermoeden van, dat die
groote berg zoo gevaarlijk kon zijn. Er was
geen rookpluimpje te zien, geen grommelend
geluid deed zich hooren. Vandaar dan ook,
dat de bewoners van de omliggende steden en
dorpen zich ^00 veilig gevoelden als b.v. de
inwoners van Haarlem aan den voet van den
Blinkert. En nog vermoedden zij niets van het
gevaar, dat hun wachtte, toen het eerste
rookpluimpje tegen de lucht zichtbaar werd.
Pompei is tweemaal kort na elkaar verwoest
geworden. Na de eerste catastrophe kon het
nog herbouwd worden, na de reprise was dat
echter met meer mogelijk. Het was in het jaar
63 na Chr., dat eenige korte, doch hevige
aardschokken de stad in gruizelementen uit
elkaar deed vallen. Toch weten wij over deze
verwoesting heel weinig, want het eenigste
documenr, dat bewaaro is gebleven, zegt
over de verwoesting zelf niets. Het is een
brief van Plinius den Jongeren aan Tacitus,
waarin deze den dood meldt van zijn oom,
Plinius den Ouderen. Deze man, die in Stabiae
(zie kaartie I) verbleef, wilde voor de zoo in
nood verkeerende stad hulp gaan halen,
doch kwam daarbij zelf jammerlijk om het
leven.
Doch de arbeidzame Romeinen hebben de
stad weer opgebouwd en weldra keerde de
oude rust terug. De aardbevingen deden zich
met meer gevoelen en wat in het jaar 63 ge
beurd was. raakte al gauw in 't vergeetboek.
Totdat de groote ramp kwam, groot in dien
zin, dal twee heele steden als het ware door de
.werpen aangevoerd hebben, welke hij moet
beantwoorden.
Ged. Staten kunnen hun standpunt ten
aanzien van de werkloosheidsregeling hand
haven. Allereerst de gemeenten en daarna
het Rijk hebben te zorgen voor de zedelijke
en stoffelijke belangen van de ingezetenen.
Het N. V. V. geeft als zijn meening te ken
nen, dat die taak aan den Staat hoort.
Echter heeft ook de provincie wel een taak
te dien aanzien, doch die taak is secundair.
Ook Ged. Staten zien de ernstige gevolgen
in van de huidige werkloosheid. De moreeie
gevaren daarvan beseffen zij: verwording en
verslechtering is er van te verwachten. Als
men geld over heeft voor de onvolwaardige
arbeidskrachten, zou het toch niet juist zijn,
het niet over te hebben voor volwaardige
arbeidskrachten. Niet aangetoond is, dat een
redelijke aanvraag om subsidie geweigerd is
Aan Nieuwer-Amstel is gevraagd, of de aan
vrage om steun voor werkverruiming gold
en zoo ja, op welke gronden. Ged. Staffer
zijn bijna gaan leuren met de te verleenen
subsidie. Door een gemeente is geld gevraagd
voor een sportterrein. Na vijfmaal er naai
gevraagd te hebben, kwam eindelijk d'e me-
dedeeling, dat de kosten f 350.000 zouden
zijn.
Voor werkverschaffing reguleert de pro
vincie zich naar het rijk. En niet onjuist
Want in de loonen moet een prikkel zijn
gelegen, naar iets and'ers uit te zien. Am
sterdam heeft hooger loonen uitbetaald,
maar doordat door de Amsterdammers bij
zonder hard gewerkt is, is het beschikbare
bedrag van f 11.000 nog niet verbruikt.
Daarom zullen Ged. Staten er bij de regee
ring op aandringen, dat die loonen uitbe
taald mogen worden.
In werkverruiming stond de zaak and'ers.
Spr. noemt voorbeelden van werkloosheids
bestrijding, welke slechts een verplaatsing
van de werkloosheid ten gevolge zouden heb
ben. Dit betreft cultuurgronden. Holland biedt
niet zooveel objecten voor werkverruiming
als de andere provincies. -
Ook de bebossching der duinen is niet
zoo gemakkelijk. Het is de vraag, of die
bebossching productieve waard'e heeft. Par
tieel kan die bebossching wel waarde heb
ben. Amsterdam en Haarlem doen niets aan
bebossching. Ten aanzien van het duinbezit
moet men zeer voorzichtig zijn.
De motie-Kupers tot stichting eener
naamlooze vennootschap tot bestrijding der
werkloosheid, kunnen Ged. Staten niet zon
der meer overnemen. Al is de vennootschap
er, dan zijn er nog geen objecten voor
werkloosheidsbestrij ding.
Bovendien spreekt de wet slechts van
rechtspersoonlijkheid bezittende vereeniging
Het is de vraag, of een naamlooze vennoot
schap de meest geëigende vorm is. Om de
bezwaren te onderzoeken, zou spr. het voor-
stel-Kupers om prae-advies naar Ged. Sta
ten willen zenden.
De motie-v. d. Glas, welke vraagt f 1
millioen beschikbaar te stellen voor bestrij
ding der werkloosheid, wijzen Ged. Staten
af.
Spr. gaat breedvoerig na, waarom de uit
voering van het West-Priesche kanalenplan
nog niet ter hand genomen is. Te Alkmaar
is een vergadering van belanghebbenden ge
houden, waar niemand zich tegen den aan
slag verzette. Partieele aanleg is in onder
zoek en daaromtrent zijn reeds voorstellen
gedaan. In ieder geval moet voorkomen wor
den, dat de naast-belanghebbenden geen
bijdrage verleenen.
Ook de wegenaanleg geeft moeilijkheden
Uit dit alles blijkt, aldus spr., dat de
provincie wel zware offers wil brengen bij
de werkloosheidsbestrijding, maar admini
stratief .telkens vastloopt. Er moet door an
deren medègewerkt worden.
Spr. geeft deh heer Thomassen in over
weging, zijn voorstel, dat voor den toegang
tot het provinciaal landgoed geen wandel
vergunningen meer noodig zijn. in te trek
ken. Spr. zegt toe, dat de uitstapjes onder
geleide tot het landgoed vrij toegang heb
ben.
Spr. doet eenige toezeggingen omtrent be
taling van het gebruik van het kampeer
terrein.
Spr. geeft namens Ged. Staten den heer
Polak in overweging, dat Ged. Staten over
wegen, op welke wijze particuliere duingrond
in het bezit der provincie kan geraken. Al-
d"us gewijzigd kunnen Ged. Staten de motie
overnemen.
Spr. beantwoordt nog verschillende op
merkingen omtrent de bedrijven. Hij legt
uit aan de hand van de winsten, door ge
meentelijke electricüeitsbedrijven gemaal t
dat er voor de provincie geen aanleiding is
den electriciteitsprijs voor de gemeenten te
verlagen.
Tegenover een centrale gasvoorziening
staan Ged. Staten afwijzend.
Tariefverlaging bij het waterleidingbedrijf
is eerst dan mogelijk, als het bedrijf zich
veilig gesteld heeft.
..-v.
Ged.' Staten nemen de motie-Koster in
zake de watervoorziening over.
De VOORZITTER deelt mede, dat Ged.
Staten zich aansluiten bij de gesproken
woorden van hulde jegens de vaders èn het
woord van medelijden jegens de slachtoffers
der zee. Het reddingswezen aan de kust is
uj voortreffelijke handen bij de noord- en
Zuidhollandsche Reddingmij. Nu hebben
Ged. Staten de motie-Vader om prae-advies
gezonden.
In dit prae-advies zal tevens rapport uit
gebracht worden over de reddingsmiddelen.
Spr. kamt nu tot het voorstel-Asscher tot
instelling, van commissies van bijstand voor
de bedrijven.
De vragen doen zich voor, of die commis
sies wettelijk geoorloofd zijn en of zij wen-
schejijk zijn. Spr. sluit zich, wat de eerste
vraag betreft, aan bij de conclusie van. prof.
Van de Poll, die zegt, dat met de instelling
dier commissies men in strijd komt met de
Provinciale wet. Prof. Kranenburg, prof.
Scheltema en prof. Van der Grinten ant
woorden in, negatieven zin.
Spr. gelooft, dat werkelijk een wettelijke
bepaling noodig is, wil men dergelijke com
missies instellen.
Spr. citeert voornoemde professoren, waar
uit blijkt, dat zij eenige reserve maken voor
de instelling der commissies.
Spr. concludeert, dat de commissies van
bijstand slechts adviseerende lichamen zou
den kunnen zijn en Ged. Staten de volle ver
antwoordelijkheid blijven dragen en voorts,
dat het initiatief tot instelling dier commis
sies uit moet gaan van Ged. Staten. De com
missies van bijstand zouden dus geen andere
rechten hebben dan de bestaande commis
sies van toezicht.
Waarom wil men eigenlijk de commissies
van bijstand. Er is geen enkel feit aan te
toohen, dat noodig maakt, de technische
voorlichting te vervangen door een politieke.
Spr. zet uiteen, dat uitbreiding der com
missies voor de provinciale ziekenhuizen niet
noodig is, terwijl het karakter van het We
gencomité een geheel ander is dan dat van
oommissies van bijstand.
De heer POLAK neemt de redactiewijzi
ging van Ged. Staten in zijn motie omtrent
hetr duinbezit over, waarna Ged. Staten die
motie overnemen.
De heeren THOMASSEN en A. DE VRIES
trekken hun moties in.
De motie-Asscher tot Instelling van com
missies van bijstand voor de bedrijven, wordt
verworpen met 417 stemmen.
4 .De motie-v. d. Glas, f 1 millioen uit te
trekken voor werkloosheidsbestrijding wordt
verworpen met 432 stemmen.
De heer VAN DER GLAS trekt zijn twee
de motie in.
Ged. Staten nemen over het voorstel-Ver-
schure, de commissies van toezicht met 2
Erov. Statenleden uit te breiden.
Besloten wordt, f 400.000 te onttrekken
aan het Fonds voor batige saldi.
Vastgesteld worden dan de balansen enbe-
grootingen van de provinciale ziekenhuizen
en de bedrijven, alsmede de provinciale be-
grooting.
De belastingen.
Besloten wordt in het dienstjaar 1929 voor
dat jaar te heffen:
Twintig opcenten op de hoofdsom der be
lasting op de gebouwde eigendommen;
Twintig opcenten op de hoofdsom der
personeele belasting.
Vijf opcenten op de aanslagen der belas
tingplichtigen, bedoeld bij art. la der Wet
op de Inkomstenbelasting 1914, belastingjaar
1929-1930.
Vijf opcenten op de hoofdsom der vermo
gensbelasting belastingjaar 1929-1930.
Aangaan geldlecningen.
Besloten wordt;
Ged. Staten te machtigen, ten laste van
de Provincie aan te gaan geldleeningen tot
zoodanige nominale bedragen als noodig zul
len blijken om eene som te verkrijgen ter
voldoening van:
a. f 187.000, wegens bijdrage voor den
bouw van een nieuwe sluis te IJmuiden, met
bijkomende werken en verbetering van het
Noordzeekanaal;
b. f 1.858.000, wegens kosten van uitbrei
dingswerken ten behoeve van het Provin
ciaal Electriciteitsbedrijf
c. f 600.000, wegens uitkeering ten behoeve
vam het aan de N.V. P.E.G.E.M. voor hare
uitbreidingswerken te verleenen voorschot;
d. f 890.000, wegens kosten van uitbrei
dingswerken ten behoeve van het Provin
ciaal Waterleidingbedrijf;
e. f 15.000 wegens kosten ten behoeve van
de ontginning van het landgoed onder de
gemeente Castricum.
i. f 15.000 wegens bijdragen aan de Pro-
-vinciale Ziekenhuizen voor onvoorziene wer
ken van buitengewonen aard.
De trajectkaarten der spoorwegen aan alle
stations verkrijgbaar
Meermalen is gdklaagd over de omslachtige
manier, waarop tot dusver het reizend pu
bliek zich het bezit van trajectkaarten der
Ned. Spoorwegen kon verzekeren.
Voor de houders dezer kaarten en voor
hen, die er in de toekomst gebruik van den
ken te maken, zal het ongetwijfeld een ver
heugend bericht zijn te vernemen dat na
1 Januari een totale verandering in de uit
gifte wordt gebracht. Op het oogenblik wor
den deze kaarten nog gereed gemaakt door
het hoofdbestuur der centrale controle te
Utrecht, dat hiertoe van ieder Station te
verschillende aanvragen vóór den 15den der
maand in zijn bezit moet hebben. Deze af-
deeling retourneert de kaarten weer naar de
stations waar ze den aanvragers bij het be
gin der maand ter hand worden gesteld. Met
ingang van 1 Januari echter zullen, naar
het „Hbld" verneemt, de bewuste biljetten
door het personeel van alle stations worden
uitgeschreven, terwijl bovendien de geldig
heid van de trajectkaart eiken willekeuri-
gen dag van de maand kan ingaan. Dit
maakt noodzakelijk, dat alleen nog maar
trajectkaarten worden afgegeven, die een
maand geldig zijn, b.v. van den 17e tot en
met den 16e.
Wordt een kaart gevraagd voor onmiddel
lijk gebruik, dan kan de reiziger erop reke
nen, dat hij nog denzelfden dag het biljet in
handen krijgt.
Bovendien, en dit is van groot belang
voor hen die geregeld op trajectkaarten rei
zen, kan men het verzoek indienen tot
maandelijksche verstrekking van een zoo
danige kaart, waardoor het om de dertig
dagen aanvragen overbodig wordt. Hfeeft
men een dergelijk verzoek ingediend, dan
vindt men dus b.v. iederen twaalfden van
de maand zijn trajectkaart aan het station
gereed liggen. Een trajectkaart moet na Ja
nuari worden aangevraagdi aan datgene
van de beide eindstations, dat gelegen is in-
of het meest nabij de woon- of verblijf
plaats van den aanvrager. Men kan ze ook
verkrijgen bij de reisbureaux, die tot afgifte
bevoegd zijn, terwijl uitbreiding der beschik
baarstelling nog wordt overwogen.
Nu ligt het voor de hand, dat wanneer
ieder tot 1 Januari wacht, alvorens zijn aan
vrage in te dienen, de stroom niet verwerkt
kan worden. Daarom hoopt men, dat het
publiek de tegemoetkoming, die in dezen
maatregel opgèslóten ligt, zal weten te waar-
deeren door ertoe mede te werken, dat bij
dè invoering geen moeilijkheden worden on
dervonden. Het indienen van het aanvraag
formulier, eenige dagen vóór de kaart ge
bruikt moet worden, is daarom zeer ge-
wenscht. Als overgangsmaatregel is bepaald
dat de nieuwe trajectkaarten, die met in
gang van 1 Januari aangevraagd worden in
aansluiting aan een tot en met 31 Dec. gel
dige kaart, reeds van 28 Dec. af verkrijg
baar zullen zijn tegen inlevering van de oude
ui welk geval het nieuwe biljet onmiddel
lijk geldig is.
De Tweede Kamer heelt zonder debat goed-;
gekeurd het Wetsontwerp, waarbij 200.000
wordt aangevraagd als deelneming in het
kapitaal der K. L. M. ter bevordering van het
postvervoer naar Ned.-Indië.
Z. D. H. Mgr. P. Hopmans, Bisschop van
Breda heeft van de H. Congregatie voor re
ligieuze aangelegenheden de volmacht ont
vangen om over te gaan tot de kanonieke op
richting van de vereeniging der Catechisten
van den Eucharistischen Kruistocht.
De catechisten zijn verplicht een ge
meenschappelijk leven te leiden maar leg
gen geen religieuze geloften af.
Haar algemeen doel is eigen heiliging,
haar bijzonder doel zich wijden aan het h.
van meisjes, wier geloof en zeden in gevaar
verkeeren, inzonderheid aan het heil van
fabrieksmeisjes.
Monseigneur is, naar S. Maria meldt, voor
nemens de kanonieke oprichting te doen op
het feest der onbevlekte Ontvangenis van
Maria de bizondere patrones van den E.K.
Dien dag zullen de catechisten, die ander
half jaar of langer geleden zijn binnenge
treden, haar plechtige toewijding doen.
De najaarsvergadering.
Onder voorzitterschap van mej. Toos Post
heeft te Amsterdam de najaarsvergadering
plaats gehad van den Diocesanen R.K. Vrou
wenbond in het bisdom Haarlem.
Nadat de presidente de aanwezigen had
verwelkomd, leidde zij de spreekster, mevr.
Steenberghe-Engeringh, in, er op wijzend,
dat het door haar te behandelen onderwerp,
het Communisme, geen denkbeeldig gevaar
is, maar een strijd inluidt, waarvoor het een
gebiedende eisch is alarm te blazen en de
menschen tot ijverig verweer aan te sporen.
Vervolgens werden verschillende mededee-
lingen gedaan.
DC politieke commissie heeft in hare laat
ste vergadering wenschen geformuleerd met
het oog op het verkiezingsjaar. De verschil
lende punten werden voorgelezen en zullen
den afdeelingen worden toegezonden.
De verificatie-commisse heeft na onder
zoek van de boeken de penningmeesteres en
haar tijdelijke plaatsvervangster volkomen
gedechargeerd.
Een commissie is geïnstalleerd ter bestu
deering van vraagstukken, de zorg voor
moeder en kind betreffend.
In die commissie hebben zitting met enkel
dioc. bestuursleden, de uitvoerende leden:
mevr. J. Sormani-de Voogd, Haarlem; mevr.
M. Verkooy-Leyendekkers, Amsterdam; me
vrouw B. Zumpolle-Staaver, 's-Gravenhage.
In de vergadering der Jeugd-commissie
werd de organisatie der vrouwelijke jeugd,
die aan H. B. S. en gymnasia onderwijs ge
noten, aan den vrouwenbond toegewezen.
Een afdeeling van den Vrouwenbond werd
opgericht te Bergen.
Verder wordt medegedeeld, dat weldra een
film van het vrouwenbondwerk in de Drent-
sche Venen zal verschijnen. Van deze mede-
deeling in tegenwoordigheid van de presi
dente der Federatie, maakt mej. Post gebruik
om de Federatie hartelijk geluk te wen
schen met haar succes in deze aangelegen
heid, er bijvoegende, dat dit succes voor het
grootste gedeelte te danken is aan de groote
werkkracht en de taaie volharding van mevr
Steenberghe.
De film over de gruwelen in Mexico kan
aangevraagd worden.
De afwikkeling van den verkoop der Ko
ning-Christus-bloempjes is nog niet afgeloo-
pen. Het is echter niet voorbarig te zeggen,
datGOd de actie zichtbaar gezegend heeft en
de stemming tot koopen enorm was.
Hierna werd het woord, gegeven aan* mevr.
Steenberghe, die in 'n duidelijke lezing deed
uitkomen, niet alleen wat het Communisme
beoogt, maarook, hoever zijn leerstellingen
en organisatie reeds gekomen zijn. De
spreekster werd met de grootste aandacht en
belangstelling gevolgd.
De voorzitster dankte mevr. Steenberghe
voor haar rede.
In den namiddag kwamen de voorstellen
aan de orde. Hbt ontwerp-reglement moe
der-cursussen werd met eenige aanvullingen
aangenomen. Het voorstel van Den Haag om
het dioc. bestuur te verzoeken, de bespre
kingen en besluiten van de Federatie aan
de afdeelingsbesturen bekend te maken, vond
eenig bezwaar bij het bestuur, daar niet al
les direct voor openbaarheid geschikt is.
Besloten werd, voor een jaar nu en dan een
vertrouwelijk schrijven tot de afdeelingsbe-
1 sturen te richten.
Het voorstel Hillegom tot könnisgeven van
verhuizingen der leden aap de hieuwö afdee
ling, werd aangenomen.
In het voorjaar zal voortaan een nieuwe
lijst der secretarissen den afdeelingen wor
den toegezonden. Dit keer ook in December.
De afdeelingen, die veranderingen hierom
trent te melden hebben, zullen dit voor I
December a.s. doen.
De begrooting 1929 werd aangenomen.
Benoemd werden tot het nazien der boe
ken over 1928: mej. Boom, Alkmaar; mej.
de Wit, Heemskerk; mevr. Zegger-Tücker,
Amsterdam.
Na rondvraag volgde sluiting der verga
dering.
ofrcdciouü)-
rtCAmmiril
aarde werden opgenomen. Zij werden ver
zwolgen door al het puin en lava. dat uit dien
grooten krater kwam en wel zoo afdoend,
dat men er slechts in den allerlaatsten tijd in
geslaagd ts, iets ervan bloot te leggen.
Het gebeurde, zooals reeds gezegd, in het
jaar 79. In dien tijd begon de Vesuvius voor
het eerst, na een lange rust van ettelijke eeu
wen, weer te werken, nadat men hemreeds als
'n uitgedoofden vulkaan had beschouwd. Ter
loops zij opgemerkt, dat de aardbeving van 63
waarover ik het zooeven had, eigenlijk niets
met dezen vulkaan te maken had. Ik me
moreerde dit evenement slechts, omdat deze
catastrophe meestal met die van 79 wordt
vereenzelvigd.
De uitbarsting was dus een totale verras
sing voor de bevolking der omliggende ste
den; maar toch met in die mate, dat zij erdoor
m gevaar verkeerden. Ik geloof niet, dat er
bij deze uitbarsting veel menschen om het
leven zijn gekomen. Er zijn bij de opgravin
gen slechts 700 lijken gevonden én op een
totale bevolking van 30 a 40.000 menschen
is dit slechts heel weinig. De meesten heb
ben dus nog tijdig kunnen vluchten en dat
deze 700 er het leven bij ingeschoten hebben,
zal voor een deel ook wel aan andere oorzaken
gelegen hebben.
Hoe het ook zij, Pompei en Herculanum
kregen de volle laag, terwijl de andere
steden gespaard bleven. Na het gebruike
lijke onderaardsch gerommel, stootte
de vulkaan een geweldige rookpluim uit,
die den geheelen omtrek in het duister
hulde. Het zonlicht kon door dien dikken
rookmuur, bezwaard met allerlei grootere
aschbestanddeelen, onmogelijk heenbreken.
Dan volgde een hevige ontploffing, gepaard
met een regen van asch en bommen, d. w. z.
grootere en kleinere stukken steen, die door
hét mét kracht zich een uitweg banende gas
uit den kraterwand werden geslagen.
Deze steenenregen viel op Pompei neer,
de stad aan de Zuidwestzijde van denVesuvius.
Berst in zeer langzaam tempo; doch dat het
reeds steenen waren van behoorlijke afmeting,
bleek wel uit het feit, dat de bewoners met
kussens op het hoofd door de straten liepen.
Maar allengs groeide deze steen-motregen
aan tot 'n storm, een bombardement gelijk.Zoo
vlug men kon, haastte men zich de stadspoor
ten uit en zij die wat lang talmden, vielen ten
prooi aan die projectielen. De huizen werden
alle zonder uitzondering ingebeukt en ten slot
te werd de stad onder dit puin begraven.
Dat was het wreede lot van 't mooie Pompei'.
Maar aan de Noordzijde van den vulkaan
dreigde ook gevaar. Daar stortte een gloe end
heete lavastroom zich bergafwaarts, gelijk een
lawine, en stroomde met groote snelheid
meedoogenloos op een andere groote stad aan,
Herculanum. Niets bleef hiervan gespaard
en een dergelijk lot als Pompei onderging
ook deze stad; ze werd geheel begraven
onder de taai-vloeibare lava.
Dat was de eerste groote verrassing, die de
Vesuvius het menschdom bereidde. Sinsdien
was men op zijn hoede.
Nog talrijke malen heeft de vulkaan dood
en verderf om zich heen v rspreid, dorpen
eti bouwlanden verwoestend. Steeds door
heeft hij gewerkt, haast aan een stuk door.
Geen oogenblik meer hoefde men te denken
i aan een uitgedoofden vulkaan; de groote rook
pluim en het onderaa.dsch gerommel vertel
den de menschen daaromtrent meer dan vol
doende.
Nu voor den laatsten keer, heeft hij nog in
j 906 gewerkt. Ook deze uitbarsting was af
schuwelijk, omdat er wederom een welvarend
dorp als het ware plat geschoten is. Ottajano,
dat toch op een respectabelen afstand van den
kratermond verwijderd was, werd evenwel
op een dergelijke manier onder handen ge
nomen, dat er van alle huizen geen enkel
gespaard bleef.
Den 4den April, vroeg in den ochtend, be
gon het. Uit eenige spleten in den berg
vloeide lava in gröote hoeveelheid. Den vol
genden dag kwam er nog een spleet bij en nog
meer lava vloeide langs den vulkaan naar be
neden, tot op slechts een honderdtal meters
van Torre Annunziata en Boscotrecase (zie
kaartje n; de zwarte strooken stellen de lava
voor), die nog net bijtijds gestuit werd,
Zoodat genoemde twee steden aan een wissen
ondergang ontsnapten.
Maar dit alles bleek slechts een voorspel te
zijn, want in den avond van den 7den April
suisden de witeloeiénde steenert door de lucht
en vielen op het arme Ottajano 1 er, vaarvan
zooals reeds gezegd, niet vee. ...eer heel
bleef. De fijnste aschdeeltjes werden zelfs zoo
hoog de lucht in geslingerd, dat zij later nog
overal in Europa neervielen, in Venetiè, zoo
wel als in Parijs, Duitschland en den Balkan.
Zoo is dan de jongste uitbarsting van den Vesu-
vius ook weer de schrik van het land geweest.
Sedert dien heeft hij zich betrekkelijk kalm
gedragen. Af en toe gromde hij nog eens of
pufte een extra dikk rookwolk uit, zelfs met
veel vuur, doch daarbij bleef het en de men
schen kwamen er nog met den schrik af. Het
is te hopen, dat deze gevaarlijke vulkaan
ook in de toekomst een beetje mild jegens
de menschenkinderen mag zijn gestemd, op
dat de welvarende streek aan den voet van
dezen kolos niet nog eens met den ondergang
Zal worden bedreigd. R. VORSTMAN.
mm
De Vesuvius tiidens de uitbarsting
