VOOR DE HUISKAMER
tweede blad
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT -
DINSDAG 5 FEBRUARI 1929
BLADZIJDE 3
KUNST EN KENNIS
Vondel-herdenking te
's-Gravenliage en
Amsterdam
De plannen van Albert van
Dalsum
UIT ONZE OOST
De handelsbalans van
Ned. Indië
Een nieuwe toepassing van
liet neon-licht bij mist
Poolscbe kunst in Nederland
HANDEL EN NIJVERHEID
De 24ste Nederlandsche
Jaarbeurs
RADIO-NIEUWS
De programma's van
Stuttgart
Pauzeteekeris voor de
Italiaansche stations
Wi rrterha nolen
Wi rrbervoe-fcen
Schrale Lippen
Ruwe Huid
Aether-politie
Radio en electriciteit
Beeldontvanger in een
Museum
Studie over
F ading-verschijnselen
De kunstenaar en de
microfoon
ONDERWIJS
De dertiende Roomsche
Studentendag
INGEZONDEN
VRAGENBUS
Ontsnapt
Te 's-Gravenhage en Amsterdam hebben
.gisteren ter eere van Neerlands grootsten
dichter, herdenkingsavonden plaats gevon
den, welke door een illuster gezelschap wer
den bijgewoond.
Te Den Haag geschiedde dit in de zaal
van Diligentia, waar een gedeelte van den
avond werd bijgewoond door H. M. de Ko
ningin-Moeder.
Onder de talrijke aanwezigen bevonden
zich o.a. de oud-minister van Onderwijs.
Kunsten en Wetenschappen, dr. J. Th. de
Visser, Jhr. mr. dr. H. A. van Karnebeek,
minister van Staat en mr. dr. D. A. P. N.
Kooien, lid van den Raad' van State.
De Vondelherdenking was toevertrouwd
aan den bekenden declamator Albert Vogel,
die, alvorens hij „Lucifer" van Vondel voor
droeg, de volgende inleiding hield:
Meester: Önder hooge bescherming en in
tegenwoordigheid van H. M. d'e Koningin-
Moeder; in tegenwoordigheid ook van de
eerste hoogwaardigheidsbekleders in den
lande en van buitenïandsche Vondelkenners,
hebben zij die u, door de hun geschonken
gaven het naast staan, d'e kunstenaars aller
uiting in onze Residentie, de dragers der
schoonheid, zich op onzen oproep in dit
plechtige oogenblik vereenigd om uw beel
tenis; gewrocht door het rijke talent van
Han van Meegeren.
En zij en alle hier aanwezigen wenschen
getuigenis-af te.leggen van hunne gevoelens
van bewondering en vereering voor u. Neer
lands dichtervorst. Niet door over uw schep
pingswerk te spreken, willen wij u op dezen
gedenkwaardigen avond huldigen, want ds
roem van uw genie wordt door drie eeuwen
gedragen en alle beschaafde volkeren bezit
ten vertalingen van uw poëzie en erkennen
uw onsterfelijke grootheid.
Liever willen wij u eeren in uw eigene
woorden, en wel in de woorden van dat
heerlijke meesterstuk „Lucifer", hetwelk een
Milton vermocht te lnsplreereh tot zijn „Pa
radise lost" en hetwelk door de eerste
kunstrechters buiten onze grenzen Dante's
..Divinia Comoedia" gelijk werd geprezen.
Uw machtige stem, die zich nimmer ver
hief dan slechts om God lof en eer toe te
zingen zweeg sedert 230 jaar voor altijd,
maar heden willen wij. dat de allerschoon
ste, de allerverhevenste gedachten, die zij
ooit uitte, opnieuw zullen leven in stem
klank en uitspraak, opdat dit prachtige Hol-
landsch, gedragen moge worden den aether
door en vooral op aarde de beminnaars der
schoonheid, de Vondelkenners in oorspron
kelijke scheppingswoorden mogen ontroeren.
Moge het mij gegeven zijn dit op waar
dige wijze te volbrengen en tot vermeerde
ring van uw glorie.
Herdenking te Amsterdam.
■De herdenkingsavond te Amsterdam werd
Behouden in het MuZiek-Lyceum en werd
geopend door prof. E. G. N. de Vooys.
Mevr. Ellen Russe declameerde, o.rn. het
verhaal van Petronel uit „Peter en Pau
wels'' en de Reij van Joodsche vrouwen uit
«Jerusalem verwoest."
dr.. Gerard Brom sprak, ;een.- her,-,
denkingsrede .uit» Waaraan wij het volgende
ontleenen
Verdient dit feest werkelijk den naam Van
een herdenking, zeide spreker, dan hebben
Wij ons Vpndels grootheid opnieuw bewust
te. maken door een antwoord' op de vraag.
Wat de dichter voor ons beteekent. En wie,
de geschiedenis van zijn roem overziet, mag
besluiten dat zijn figuur altijd grooter is
geworden. Sinds de letterkundigen zich niet
meer van zijn voornaamste werk afmaken
met hét- vooroordeel, dat zijn treurspelen
geen leven zouden hebben of dat zijn leer
dichten als zoodanig de poëzie uitsloten,
groeit cTe^ verplichte waardeering tot een
hartelijke vereening uit. De naam klassiek
klinkt in het oor van buitenstaanders bijna
Zoo hol als een praalgraf, maar wie niet
levenslang onmondig wil blijven, begrijpt
hoe 't echt klassieke verrijst voor ieder ge
slacht, dat er telkens nieuwe schoonheid in
Ontdekken zal.
'Vondel versmaden wil niet anders zeg-
Ben c'aii onverschillig zijn voor onze lite
ratuur, waarvan hij nu eenmaal de hoog
ste .top gebleven is en voorloopig wel blij
ven zal.
Verschillenden hebben in de laatste jaren
betoogd, dat de noodlottige scheiding, die
sinds tachtig jaren tusschen kunst en we
tenschap bestaat, onvruchtbaar is gebleken.
Dóen de geleerden trouw hun best om zich
in Vondels werk të verdiepen, zij moeten
vaststellen, dat de leiding over den smaak
aan kunstenaars is overgegaan.,» En onze
schrijvers schijnen zich nauwelijks los te
durven maken van den banvloek, dien de
Niéuwe Gids over ongeVeer heel ohze lite
ratuur heeft uitgesproken.
P.orsch gebouwde, klaar bezonnen, breed
doonverkte gedichten uit den bloeitijd blij
ven onzen kunstliefhebbers vreemd. Wan
neer iemand d'e schoonheid ook uitsluitend
zoekt in lijdelijk gevoel of slaapwandelingen
Van het onderbewustzijn, bestaat er in de
Gouden eeuw weinig boeiends buiten een
stemmingslied van Bredero, waarvoor a'a le
zer zich bovendien geen moeite hoeft te ge-
Ven.
Deze verkleining van onze literatuur moet
den duur tot kleineering leiden, als dc
Geleerden niet beter gaan spreken of de
dichters niet meer willen weten tot vorming
Van ons volk, dat recht op een volledig aan
deel in eigen schoonheid heeft. Daarom zijn
Geleerde dichters welkom als Albert Vervvey
en Cyriel Verschaeve, die met heel verschil
lende middelen' en heel verschillende uit
komsten, zoo verschillend namelijk als de
Geduldige analyse van het Noorden en de
driftige synthese i van het Zuiden, die beiden
kij den Antwerpschen Amsterdammer be
rokken zijn, even oorspronkelijk den afstand
risschen Vondel en de jeugd helpen over
bruggen. Deze twee kunstenaars bewijzen ge-
Joeg, hoe voorbarig de bewering is, d'at onv-e
klassieke meester geen aanraking met dit
Geslacht meer zou hebben. Zoolang de men-
fchelijkheid in den grond onveranderd blijft,
koudt een waarachtig dichter voeling met
06 ziel van zijn volk.
De zegevierende vrijheid van Vondel's
T^esterschap bestaat volstrekt niet .hierin
hij met 'n als trqts vermomden angst de
'^urenleving ontvluchtte, maar dat hij zich
partegen midden ln de volle werkelijkheid
bewoag en iedere'opdracht, van de- gemeen-
s°Hap geestdriftig vervulde. Geen' toevallige
j *t*6u&ng<èn .taE'ten schoonheid .voor wcibi-
?e.n Ite vormen is zijn deel; hij weet met
leder. gegeven om zich heen te tooveren,
hij is de woordvoerder van zijn land
deze poëet mag wezenlijk een profeet
Gottoemd worden.
Nadat spr. Vondel's meesterschap geschil-
erd had, besloot hij zijn rede met er den
adruk op te leggen, dat allen met het her-
^ybken, dat een denken onderstelt, eenvóu-
8 ernst kunnen maken door het stille voor-
v0?en. de bemiddeling tusschen' Vondel en
Vn!- ie<Jer naar eigen kracht te helpen be
teeren.
Paul Huf declameerde na de pauze uit
Vondel's werken.
Zijn nieuw tooneelgezelschap
Garruli Filius schrijft in „Het Vader
land"
Van Dalsum wil een tooneelgezelschap
stichten Een eigen tooneelgezelschapEr
loopt in 't huidig Nederland niet één ac
teur rond, die géén eigen gezelschap stichten
wil. Waarom zou v. Dalsum dan anders zijn?
Hij is voorzeker niet de minste en wat dat
betreft, is dus- alles allright. Maar nu vraag
ik mij af, waarom, als Van Dalsum in alle
eer en deugd een tooneelgezelschap (m Arn
hem) wil stichten, hij begint met hartstoch
telijk te ontkennen, dat hij een tooneelge
zelschap (in Arnhem) stichten wil. Hij hoeft
geen voorbarige publicaties te doen en Kan
ook hinder hebben van andermans voor
barige publicaties, maar een formeel „Est
1st nicht wahr," wanneer bet wél zoo is
is dat nu een entrée-en-scène, als je van
te voren Aveet, dat het toch moet uitkomen?
Begrijp ik niet. Waardeer ik niet. En 't is
stom er bij.
En dan nóg iets. Dat nieuwe gezelschap van
Van Dalsum zal tenzij dat óók .nicht
wahr" is vooral stukken van Russische en
Duitscbe origine spelen. Nou ben lk heusóh
geen overdreven vriend van den Bond van
Ned. Tooneelschrijvers en ben liet veel eer
der eens met Cor v. d, Lugt's brochure,
maar ik vraag me af, waarom ter wereld een
n'cuw Nederlandsen toctieelgezelschap zich
bij voorbaat aan Rusland en Duitschland
wijdt. O. ik twijfel niet of er zal te hooi en
te gras óók wel eens een Hollandsch stuk
op die Arphemsche planken verdwalen en
dat is natuurlijk altijd meegenomeh, maar
waarom zal een nieuw gevormde troep Ne
derlanders beginnen met de stelling: ..Rus
land en Duitschland!"? Dat is toch gék?
En wat moeten juist die Arnhemmers met
al die Russische en Duitsche stukken? Zijn
die menschen daar een beetje anti-Neder-
landsch? Of Is het puur de toevallige om
standigheid, dat Van Dalsum eensdeels uit
huidige geestelijke stroomingen ln Rusland
en Duitschland datgene meent te kunnen
peuren, waarin hij heil voor bet theater adel
en anderdeels dat puur toevallig gelegenheid
bestond, zich in Arnhem neer te zetten?
Want wie haalt het in zijn hoofd, een wil
lekeurige Nederlandsche provinciestad op te
knappen met een Nederlanüsch tooneelge
zelschap. dat Russische en Duitsche stukken
spelen gaat? Waarom niet een Vlaamsch
tooneel in Groningen, dat Hongaarscbe en
Poolsche stukken opvoert?
En dan dit; de nieuwe troep is al in onder
handeling met bekende Duitsche en Rus
sische regisseurs. Is dit nu eigenlijk niet
een schandalige bekentenis van onmacht?
Ze loopen weg van een gezelschap in Am
sterdam, omdat het repertoire hun daar
niet bevalt; ze willen zelf iets anders, niet
iets Hollandsch maar duidelijk omlijnd
iets Russisch en iets Duitsch. Nu goed: Wij
Weten Wat Wij WillenDrie leiders en
een boek er bij. waarin gedachten vertolkt
worden, van wat het nu eigenlijk worden
moet. En dèn: onderhandelingen met bui
tenïandsche regisseurs, om die buitenïand
sche stukken bij ons te komen instudeeven
Ze willen daar dus in Arnhem iets. wat zij
zelf niet kunnen. Het is verdicky fraai!
Maar ik herhaal: niets'is miserabeler dan
wanneer er nu eens Iets nieuws beginnen za!
en direct al de wind van voren komt te
waaien. Waarom moet er altijd bij elk
nieuwtje met scherp geschoten worden?
En daarom hoop ik op een stevig dé
menti. Dat zoo aanstonds Van Dalsum me
een briefje schrijft: Es 1st nicht wahr, dat
we hoofdzakelijk Russische en Duitsche
werken voor de verbaasde oogen der on
schuldige Arnhemmers zullen brengen. We
gaan tooneel spelen, het beste wat we vinden
kunnen Russisch, Samojecdsch voor mijn
parten Hollandsch als dat pas geeft
echt en hcerliik door ons beste weten en
fijnste kunst-intuïtie geleid.
Es 1st nicht wahr, dat we al met Russi
sche en Duitsche regisseurs correspondeeren,
om onze peultjes te doppen Juist omdat
we zelf wat meenen te kunnen, liepen ws
uit den Stadsschouwburg wegLet maar
eens op, wat er komt!
Zie, als Van Dalsum zóó spreektdat
zal fijn zijn!
Maar ik vreesaangezieil z'n éérste
..Est ist nicht wahr" wèl waar was, dat de
overige ontkenningen nu ook niet heelemaal
zuiver op de graat zullen blijken.
Is het niet doodjammer?
Een uitvoeroverschot van 558.848.000
Volgens de getallen van het Centraal Kan
toor voor de Statistiek bedraagt de handels
balans van Ned.-Indië incl. postpakketten en
passagiersgoederen en goederen voor het
scheepsgebruik alles in duizenden guldens
over 1928. Particuliere uitvoer Java en Ma-
doera 851.230 (v. j. 814.518); Buiten Gewes
ten 727.697 (v. j. 8X9.593); Gouvernements-
uitvoer Java en Madoera 2757 (v. j. 2113);
Buiten Gewesten 155 (v. j. 19,995). Totaal
1 £81.839 Cv. j. 1.656.219). (Het laatstgenoemde
bedrag fs aanmerkelijk gedaald bij vergelij
king met 1927. echter alleen als een gevolg
van de gewijzigde rubriceering van de ge
gevens.
Particuliere invoer Java en Madoera 647.328
(v. j. 563.286); Bulten Gewesten 338.813 (v. j.
333.318); gouvernementsinveer: Java en Ma
doera 31.810 (v.j. 26283)Buiten Gewesten
5040 iv. j. 4197) Totaal 1.022.991 (v. j. 927.084).
Het uitvoer overschot bedraagt 558.848 (v.j.
729.135).
Het Centraal Kantoor voor de Statistiek is
tengevolge van de reorganisatie van de han
delsstatistiek reeds thans in staat de voor-
ïoopige cijfers te geven van de handelsbalans
van Indië voor 1928. Enkele nog aan te bren
gen correcties zullen op de definitieve balans
niet van grooten Invloed zijn. De verhouding
voor den in- en uitvoer is in 1923 sterk ge
wijzigd. Het uitvoer-excedent 1928 is, verge
leken bij dat van 1927 met 170 miliioen
achteruitgegaan, hetgeen geweten wordt aan
den den achteruitgang van de waarde van
den uitvoer en aan de sterke toeneming van
den invoer en in het bijzonder van Java en
Madoera, waar de aanvoer met bijna 90
miliioen steeg, terwiil de uitvoer slechts met
39 miliioen is vooruitgegaan, zoodat Java
en Madoera voor ruim 52 miliioen tot de
vermindering van het uitvoer-excedent heb
ben bijgedragen.
Terwijl de daling van het uitvoer-excedent
voor Java en Madoera toegeschreven kan
worden aan een sterk verhoogd invoercijfer.
dat niet door een gelijke stijging van de uit
voerwaarde gecompenseerd kon worden, ver-
toonen de Bulten Gewesten een ander beeld.
Daar heeft de handelsbalans den ongunsti-
ven invloed ondergaan door de sterke daling
van de uitvoerwaarde ên wel met bijna 112
miliioen waarbij komt, dat de invoerwaarde
met ruim 6 miliioen steeg, zoodat het over
schot van den handel van de Buiten Gewes
ten ln vergelijking met dat voor 1927 een
achteruitgang vertoont van 118 miilhoen..
Algemeen bekend is de lichtreclame met
behulp van neonlicht. Alle roode letters en
voorstellingen, die wij in onze steden des
avonds op de daken zien, bestaan uit gla
zen buizen, waarin zich neongas bij lagen
druk bevindt, hetwelk door een electrisCben
stroom tot lichtgeven wordt gebracht. Nu on
dergaan de rooden oranjestraten in het
algemeen het licht met lange golflengte
weinig verstrooiing in de atmosfeer, veel
minder dan het blauwe licht. Dit is vooral
van belang, in geval van sterken nevel en
mist, want het zijn juist de kleine druppel"
water, die zulk een sterke verstrooiing te
weeg brengen. Naar „Nature" volgens het
Hbld. mededeelt heeft men in de Engelsche
vlieghaven Lympne om deze reden thans een
licht geplaatst bestaande uit zestien buizen,
elk zes M. lang, gerangschikt in een verti-
kalen afgeknotten kegel.
Bi.i helder weer Is het licht op 75 K.M. af
stand te zien; in tijden van mist, wanneer
het licht geheel wordt tegengehouden, kan
men toch nog een roode lichtvlek boven
op den mist waarnemen. De kleur hiervan
is nog wel iets anders dan de oorspronke
lijke, zij is wat meer rood. maar het ver
schil is veel geringer dan wanneer men Wit
licht door een nevel ziet, zooals bijv. alt de
j zon ondergaat.
In tegenwoordigheid van vele autoriteiten
is gisteren in Fulchri Studio te Den Haag een
tentoonstelling van Poo'sche kunst geopend.
Onder de aanwezigen waren tal van ge
zanten met den deken van het diplomatieke
corps, den Zweeds.cheti gezant baron Adlér-
creutss, aan het hoofd, de ministers Waszink
•van Onderwijs. Kuuslcn en Wetenschappen
■en Beelaerts van Blokland van. Buiteiiland-
fèhe Zaken, dep .Cèimhissafci*. der-Kchiingin
in Zuid-Holland, Jhr,, v. Karnebeek on vete
anderen.
Na een korte verwelkoming van Willy Slui
ter als voorzitter van Pulchri werd 't. woord
gevoerd door den Poolschen Gezant, den heer
Ketrzynsky. In zijn rede het hij uitkomen,
dat de tentoonstelling in geen enkel opzicht
ten doel had te wedijveren met de Neder
landsche kunstenaars, de erfgenamen van de
groote meesters van dit gezegende land.
Nadat minister Waszink de openingsrede
had uitgesproken werd de tentoonstelling be
zichtigd
Het Bestuur Van de Ned. Jaarbeurs
heeft, zich met den volgenden oproep tot alle
zakenmenschen gericht;
Op de Jaarbeurs is het alleen van toe
passing „Elck wat wils", maar „Elck wat hij
noodig heeft" om zijn zaken te kunnen
doen bloeien. Elke zakenman vindt op de
Jaarbeurs iets van zijn gading.
Op de vijfde verdieping van het Jaar
beursgebouw vindt men de groep meubelen
en aanverwante vakken, die op de komen
de Voorjaarsbeurs zóó ln omvang toege
nomen is, dat in afwachting van het
gereedkomen van den nieuwen Jaarbeurs-
vleugel een aantal deelnemers tot die
groep behoorencte, gehuisvest moet worden
in een tijdelijk Paviljoen op het Vreden-
burg.
Op de vierde verdieping is de groep Tex
tiel en conferentie en de Oostenrijksche
sectie. De groei van de groep Textiel en
Conferentie heeft zich weder voortgezet en
nieuwe firma's namen aan de komende
Voorjaarbeurs deel.
De derde verdieping is als gewoon aan
Voedings- en Genotmiddelen gewijd; men
zal er naast oude deelnemersèen aantal
nieuwe vinden.
Op de tweede verdtepmg js de groep
Glas Aardewerk en Huishoudelijke Arti
kelen met haar afdeelingen Luxe Voor
werpen en Koperwerk. (Deze laatste oók
in de standszaal op den beganen grond).
Deze groep behoeft geen nadere aandui
ding: ieder weet, die bij deze branche
zakeliik betrokken is, welk een rol deze
groep i- het zakenleven speelt en dat geen
winkelier of grossier, die die desbetreffende
artikelen voert, verzuimt de Jaarbeurs te
bczockciL
Op de eerste verdieping komen wij Bij
de groep Technische Artikelen, Machine
rieën, Rubber, Kachels en Haarden, Me
taalwaren, Kasregisters, enz. en eveneens
vindt men daar de afdeeling Koloniën,
welke ditmaal meer in het bijzonder de
Thee-cultuur naar voren zal brengen. Aan
de deelnemers dezer verdieping sluiten zien
nauw aan de inzenders welke in de stands
zaal beganen grond exposeeren, waar ook
Eteetrotechniek te vinden zal zijn.
Afzonderlijk moge nog vermeld worden, de
ditmaal weer zeer veel belangrijker Radio-
groep, wier deelnemers, met het Oog op
demonstratie-mogelijkheden, op allé ver
diepingen verspreid staan. Dez groep zal,
door de voornaamste firma's vertegen
woordigd, een nagenoeg volledig overzicht
bieden van de ontwikkeling der techniek en
van liét. nieuwste, dat Op dit gebied aan
te bieden zal zijn.
He terrein Vredenburg zal een aanblik
bieden, zooals dit in jaren niet meer het
geval is geweest. Het geheele Vreclcnburg-
plein zal weder volgbouwd zijn met tijde
lijk paviljoens en monsterkamers, afgewis
seld met open ruimten, waar ds groote
installaties op technisch gebied, omvang
rijke werktuigen, enz. opgesteld zullen zijn.
machinerieën voor den wegenbouw, groote
Er is op dit terrein een speciaal paviljoen
I gebouwd voor degenen, die in de groep
Glas en Aardewerk in het gebouw geen
plaats konden viiïden.
Een groote plaats op de aanstaande
Voorjaarsbeurs neemt de groep Bouwmate
rialen en Wegenbouw in. Een deel der
firma's in deze groep is gehuisvest in de
nieuwe semi-pevmanente hal en het daar
mede verbonden groote paviljoen, terwijl
een ander deel in open ruimten op het Vre-
denbtjrg deelneemt.
De vooruitzichten der komende beurs
zijn buitengewoon gunstig; voor geen der
vórige beurzen na den oorlog, heeft zoo
veel belangstelling om deel te nemen, be
staan, als voor deze.
Het aantal nieuwe deelnemers is bij
zonder groot.
Een station dat den laatsten -tijd zeer inte
ressant en veelzijdige programma's uit
zendt is ongetwijfeld Stuttgart.
Zoo heeft dit station b.v. speciale Lessing-
uitzendingen gegeven, welke buitengewoon
geslaagd zijn. Het hoogtepunt hiervan was
wel, de uitzending van het treurspel
philotas".
De programma's van het symphonie-orkest
worden ook uitstekend verzorgd. Herhaalde
lijk treden gast-dirigenten op, terwijl ook
steeds vooraanstaande solisten aan de pro
gramma's medewerken.
Tot op heden heeft nog geen der Italiaan
sche stations een pauzeteeken in gebruik ge
nomen. Nadat verschillende luisteraars ech
ter hierom hadden gevraagd, heeft de E. I.
A. R., de Italiaansche Rijks Omroep-Maat-
schappij, in haar officieeie orgaan een stem
biljet laten afdrukken, waarop de luisteraars
kunnen aangeven of zij een pauzeteeken
wenschen of hiet.
Verder zullen de aankondigingen der
stations ln de toekomst ook korter worden.
Vele radio-stations hebben de gewoonte, in
breedvoerige termen den naam van den
zender mede te deelen, hetgeen voor de luis
teraars van weinig belang is. Vroeger kondig
den de Italiaansche stations zich als volgt
aan: „E. I. A. R. Strazione Radiofonica,
diEn dan volgde de naam van het
station, b.v. Milano. Roma. Torino, enz. In
de toekomst is de aankondiging slechts;
E.I.A.R. Radio Milano", enz.
Doos30-60-90ct Tube 8Qct-Bij Apoth.en Drogisten
GENEZtMG"^
HUID
De federale radio-oommissie, die in de
Vereenigde Staten de golflengten regelt, heeft
zes auto's in gebruik, welke voorzien zijn van
nauwkeurige radio-contróle-apparaten. Hier
mede wordt nagegaan, of de stations zich
wel aan de toegewezen golflengte en energie
houden, en wanneer het tegendeel blijkt.,
is men bevoegd het station na waarschu
wing verdere uitzendingen te verbieden.
de verschillende registers en blaasinstrumen
ten, het zijn alle technische punten, die
slechts door ijverig studeeren voor de mi
crofoon kunnen worden onderzocht.
Het karakter van stem en instrument moet.
zoowel uit technisch oogpunt als wat de voor
dracht betreft, bestudeerd worden en zoo
doende moet men komen tot het leggen van
de grondslagen voor het spel voor de micro
foon. Men moet het verzamelen van gegevens
niet tot enkele gevallen beperken, maar
moet tenslotte komen tot een methode voor
het spelen of zingen voor de microfoon.
Wat de componisten betreft, deze moeten
zich bij de conceptie van een compositie
niet de concertzaal voor oogen stellen, ge
vuld met een publiek, dat enthousiast mee
leeft met het muziek-gebeuren op het podium,
doch den luisteraar, die in zijn kamer, in den
familiekring muzikaal genot wil smaken. De
microfoon vraagt een aparte instrumentatie,
een eigen compositie-techniek.
Rhythmiek en dynamiek voor den omroep
zijn nog niet vastgelegd.
De radio heeft haar eigen dynamische
wetten, die een al te sterk contrasteeren
nauwelijks toelaten.
Tenslotte moet ook de studio-zijde van
het vraagstuk worden beschouwd. De kunste
naar móet zijn spel aanpassen aan de studio,
hij kan in een vertrek, waarvan de wanden
met geluiddempend materiaal zijn bekleed,
niet zóó musiceeren als in een concertzaal
en toch moet de uitwerking zoo luidt
althans de eiscli dezelfde zijn.
Hier meet men dus onderzoeken, probeeren
en analyseeren.
In de Muziekacademie te Charlottenburg
zijn diverse vertrekken ingericht, waarvan de
wanden met verschillend geluiddempend
materiaal zijn bekleed, o.m. kurk, hout,
rabitzmuren, gordijnen en celotex.
Met gordijnen en celotex worden de beste
resultaten bereikt. De proefnemingen hebben
niet alleen betrekking op muziek, maar ook
op het gesproken woord. Sprekers worden
hier gevormd en „hoorspelen voorbereid.
.Over bovenstaand onderwerp heeft de heer
H. P. Davis, voorzitter van den Raad van
Directeuren van de National Broadcasting
Company in da Ver. Staten een interessante
Vedè gehouden.
Va.li de 28 miliioen woningen in de Ver
eenigde Staten zijn er ongeveer 10 miliioen
met een ontvangtoestel uitgerust en er zijn
ongeveer 40 miliioen luisteraars.
De Radio heeft een groote verandering ge
bracht in de gewoonten van de bevolking.
Tien uur werd voorheen beschouwd als het
uur. waarop men zich in het algemeen in de
steden ter ruste begaf, thans is het elf uur
en waarschijnlijk nog later, en op het. land.
waar men vroeger met de kippen op stok ging,
is nu tien uur het klokje van gehoorzaam
heid. Als gevolg van deze verandering Is het
stroomverbruik voor het electrische licht aan
zienlijk toegenomen.
Een der grootste voordeelen van de radio,
bekeken van het standpunt der electriciteits-
maatschappijen is de vermeerdering der ken
nis van de electrische verschijnselen, waar
door het publiek zich daarover een beter be
grip kan vonhen en er meer vertrouwd mee
raakt.
Ongetwijfeld zal het aantal toepassingen
der radio zich uitbreiden.
Zoo voor automatische contröle en rege
ling, automatisch sorteeren en tellen, auto
matische brandblusch-apparaten, automati
sche synchronisatie van machines, enz.
De radio is voorbestemd om een buiten
gewoon grooten invloed uit te oefenen op de
electro-techniek en het is zeer moeilijk te
voorspellen, hoever die zich zal uitstrekken.
In het wetenschappelijk museum te South
Kensington heeft men een Fultograph-beeld-
ontvanger geplaatst, welke gebruikt zal wor
den om den bezoekers de werking van een
dergelijk apparaat te demonstreeren.
„Punk" meldt, dat „Der Deutsche Punk-
technische Verband" het plan heeft opgevat,
in de komende maanden een diepgaande
studie te maken over de fadlng-verschijn-
selen. Hierdoor hoopt men met zekerheid
te kunnen zeggen, waardoor fading eigenlijk
veroorzaakt Wordt en welke middelen hier
tegen aan te wenden zijn.
De methode, die toegepast zal worden, is
de volgende:
Een omroeper zal voor een microfoon steeds
in betzelfde tempo een aantal getallen voor
lezen. Deze zullen worden uitgezonden door
een groot aantal stations, die op verschil
lende golflengten werken. Over het heele
land en ook daar buiten zullen ontvangers
ongesteld zijn, welke de uitzendingen zullen
controlceren. Uit de ontvangstrapporten
hoopt men vervolgens een theorie te kunnen
opbouwen.
In het jaarverslag van de Hoogeschoal voor
Muziek te Charlottenburg heeft de waar
nemende directeur Prof. Dr. GOorg Schtine-
mann belangwekkende mededeelingen gedaan
omtrent doel en werkwijze van de afdeeling:
proefnemingen ten behoeve van den radio-
omroep, aan deze universiteit Verbonden.
Wij ontleenen hieraan het volgende:
In de eerste plaats is er de psychologische
kant van het Optreden voor de microfoon.
In stede van het publiek, welks aanwezigheid
den kunstenaar steun geeft en inspireert,
is gekomen een apparaat, waarvan weliswaar
een merkwaardigen invloed uitgaat, doch
dat koel en zwijgend en als 't ware onver
schillig, vaak een remmende werking uit
oefent.
Ook de studio, bekleed met een geluid
dempende stof en soms klein, drukt den
kunstenaar.
Het is alsof zijn instrument, een geheel
andere klank geeft, de omgeving is ónge
woon, om niet te zeggen onnatuurlijk voor
hem en onwillekeurig reageert hij hierop:
hij overdrijft, wordt opgeschroefd en gekun
steld. De musicus móet voor de radio wor
den opgevoed, hij moet door een stelsel
matige oefening leeren, voor de microfoon
op te treden.
Hij moet dus leeren. welke eischen de radio
stelt aan techniek en klankvorming van den
solist. Het vibrato van de viool en de violon
cel, het pedaalgebruik bij het klavier, een
weeke phraseering, dynamische contrasten,
Het tweede gedeelte van den 13en Room-
schen Studentendag, welke te Leiden ge
houden is. was voornamelijk gewijd aan
vergaderingen der onderaf deelingen.
Des morgens te half tien droeg de Unie
moderator, prof. P. O. Groenen, van War
mond, in de St. LodeWijkskerk aan de
Steenschuur een stille H. Mis op. Daarna
vergaderden de secties, nl., die der i edac-
teuren van het Roomsch Studentenblad
van ht Brabantsch Studentengilde van
O. L. Vrouw en van de meisjes-studenten.
Des middags vergaderden de missie-
interacademiale en de drankweer- en Heem
vaart-interacademiale.
De dag werd besloten met een opvoering
van het tooneelspel in vier bedrijven van
G. Broadhurst: „Gekocht en Betaald", door
de tooneelvereeniging A. D. O. uit Am
sterdam onder regie van Th. Bouwmeester.
Voor den inhoud van deze rubriek stelt de
Redactie zich niet aansprakelijk
Mijnheer de redacteur.
Ik verzoek u beleefd opname van onde:
staand:
AVRO OF KRO?
Tot mijn groote verbazing en diep leedwe
zen vernam ik, dat bij den a.s. propaganda-
avond van de AVRO in Haarlem, een Katho
liek zich beschikbaar gesteld heeft om zitting
te nemen in het comité, dat de heeren van
de AVRO hier zal ontvangen resp. huldigen.
Als men bedenkt, dat de AVRO (in com
binatie met de Telegraaf) feitelijk de uiting
is van de in ons volk levende „onchristelijke
gedachte" en dat elke verdere bloei van de
AVRO tevens een meerdere verspreiding en
doorwerking avn die gedachte beteekent,dan
staat men verstomd, dat er inderdaad nog
een Katholiek te vinden is, die zich voor
dergelijk propagandistisch werk leent.
Z. D. H. de Bisschop van Haarlem stelde
een zijner beste krachten geheel ter beschik
king van den K.R.O. Dit feit alléén moest
voor alle Katholieken voldoende zijn
om zich zonder uitzondering achter den
KRO te scharen. Hebben de Katholieke
Overheden niet reeds eerder in de school
kwestie het bewijs geleverd, dat zij een
open blik hebben voor de toekomst? Laten
alle Katholieken dan ook toonen, dat zij
dankbaar zijn voor het bezit van de uitste
kend geleide organisatie, welke KRO heet, en
zich met andere omroepvereenigingen niet
bemoeien.
Een ieder, die het moderne heidendom
als ideaal beschouwt, steune de Avro en be-
zoeke hare propaganda-avonden, maar elk
Katholiek, die zijn godsdienst voor zichzelf
en voor zijne kinderen begeert, blijve van de
AVRO-propaganda-avonden weg en steune
den KRO enden KRO alleen.
Met dank voor de plaatsing.
Hoogachtend,
J.K.
Vr. Mijn dochter is 3 dagen in een week
in betrekking (Maandag, Woensdag en Vrij
dag) en verdient f 5. De overige dagen is
zij thuis. Kunt u my nu zeggen, of mevrouw
zegels moet plakken van 25, 30 of 40 cent.
Antw. Indien uw dochter jonger is dan
21 jaar moet mevrouw 3 dagzegels van 10
cent plakken. Is zij 21 jaar of ouder, dan 3
dagzegels van 12j cent.
Het was een Vinnig koude Januari-avond,
koud genoeg om dood te vriezen. De scher
pe wind sneed door merg on been. In den
sneltrein heerschte een behaagiyke warmte.
De cadans van de wielen over de rails deed
de snelheid raden, waarmede de expres
door den nacht snelde. De conducteur kwam
controleeren. ,,'t Is koud, conducteur." zei ik,
me tevens er van bewust, dat ik een oude
waarheid verkocht.
„Verschrikkelijk mijnheer. Zoo'n koude
hebben we in jaren niet gehad."
De trein had even gestopt aan een tus-
sehenstation, om water in te nemen.
Onze wagön was byna de laatste van den
lnngen trein.
Er was slechts één pasagier in onzen coupé
ingestapt, een tenger meisje. Ze had een
grijze shawl om den hals geslagen.
Haar bewegingen waren aarzelend als ie
mand die niet gewoon is te reizen, zy ging
dicht bij de deur zitten.
„Is dit de expres?" vroeg ze met een lieve
bedeesde stent.
„Ja," haastte ik mij te antwoorden. „Kan
ik u misschien met iets van dienst zyn?"
„Och neen, ten minste niet, voordat wü
aan 't eindpunt zijn."
„Dat duurt nog wel drie uur, juffrouw."
„Stopt de trein nog eerder?"
Alleen in Exmouth."
Zij zuchtte diep, biykbaar opgelucht, en
ging stil in den hoek Zitten. Bij het licht ln
den coupé kon ik haar gelaat zien. Zy leek
nog een kind. niet ouder dan zestien Jaar,
met groote blauwe oogen, goudblond haar.
.Komt men u straks afhalen?" trachtte
ik' te informeeren.
„Neen. mijnheer, ik ga daar op school,"
fluisterde ze byna.
,.Wel een ongelegen tyd, om daar te ko
men. midden in den nacht."
„Ik ben niet bang."
De trein suisde voort, totdat een schril
gefluit klonk en de vaart verminderd werd.
„We kunnen toch nog niet in Exmouth
zijn," dacht ik, „of ik moet lang geslapen
hebben,"
Ik keek op myn horloge, nauwelijks half
twee en ik wist, dat we niet eerder dan
half drie in Exmouth konden zijn.
Ik wreef de ysbloemen van de ruiten zoo
veel mogelijk weg en kêek in den donkeren
naoht. We hadden by een gehucht stil ge
houden.
Exmouth?" vroeg het meisje.
..Neen, juffrouw, een onbeduidend sta
tionnetje."
„Stopt de trein hier altyd?"
„Neen, in den regel niet, er moet een
bijzondere reden voor zijn."
Het meisje klaagde over de koude, of
schoon het warm was in den coupé. Ze trok
haar shawl dichter aan.
„Ik Wou dat de trein weer reed." Haar
stem beefde.
De trein zette zich in bewoging.
Juist passeerde de conducteur.
„Waarom stoppen we?" vroeg ik.
„Om water in te nemen," antwoordde hy
haastig en verdween.
Ik begreep, dat 't niet waar kon zyn.
vy/ minuten later trad de conducteur
weer binnen. Ik maakte plaats voor hem.
Hij ging even zitten en ik kon myn nieuws
gierigheid bevredigen.
..Wat was er eigenlyk aan de hand,"
vroeg ik.
„Wat?" deed hy schijnbaar verwonderd.
Ik lachte veelbeteekenend.
„Om u de waarheid te zeggen, een passa
gier moest instappen, er waren bijzondere
orders, om den trein te laten stoppen. Het
is iemand van de politie."
„Iemand van de
Ik wilde nog meer zeggen, maar hij wenk
te mij te zwygen.
„En wie is de dader?"
.'.Dat weet ik zelf ook niet. Hy wil geen
opschudding maken vóór de arrestatie."
„Waar is hy?"
„Verder op by de deur van dezen wagon.
Hy is vermomd als boerenarbeider."
„Wat is er gebeurd?"
„Een moord. Een man, vrouw en twee
kinderen zyn vermoord en hun huis is in
brand gestoken. Gisternacht moet het ge
beurd zyn."
Ik was geschrokken.
Na dit gesprek, dat we half fluisterend
gevoerd hadden, stond de conducteur op.
Ik kreeg argwaan.
Waarom, weet ik niet en ik begon mijn
medereizigers te fixeeren.
Hoe meer ik over de zaak nadacht, des
te meer kreeg ik argwaan tegen een groo
ten ruwen kerel met een gemeen uiterlijk,
die schuin tegenover my zat. Bij intuïtie
stond ik op en ging naast hem zitten.
„Heeft u van den moord gehoord?" begon
ik 'het gesprek.
„Ja, verschrikkelijk!" gromde luj.
„Wees niet bang hoor, niemand zal u
eenig leed doen."
De man was bij die opmerking een en al
verbazing geworden.
Het gesprek verstomde.
Ik keerde naar myn plaats terug en keek
naar het meisje, dat bedeesd in haar hoekje
zat weggedoken.
Even stond de trein in Exmouth stil. De
rechercheur, dien ik al gauw had opge
merkt, had zijn plaats verlaten en was door
de gang- loopend, dichter bij onzen coupé
komen zitten.
„Ziet," fftiisterde het meisje, te Exmouth
hééft men de portieren gesloten en nu zijn
ze weer opengemaakt."
Zij had geiyk.
„Misschien vreesde men, dat de misdadi
ger zou ontsnappen."
Weer was het stil.
Maar myn overbuur had een zichtbare
verandering ondergaan. Haar gelaat gloeide
fel en zij klaagde over de ondraaglijke hitte.
Ik was tamelijk verwonderd er over. want
van ondrageiyke warmte was niets te be
speuren. Ik wilde opstaan, om te probeeren
een raampje in de gang te openen, maar
met een sprong was het meisje in de gang
eh rende weg.
„Houdt haar, houdt haar", schreeuwde de
rechercheur. „Laat stoppeh, zez al uit den
trein springen."
Aan het eind van den wagon ontstond
een lievig tumult. Het meisje had gepoogd
het portier te openen, maar 't gelukte haar
niet. Dienstdoend personeel en de recher
cheur waren toegesneld en hadden haa"
gegrepen. Ze werd weggeleid.
Het duizelde mü.
De trein suisde voort.
Na eenige minuten kwam de conducted
langs den coupé's en werd met vragen be
stormd.
„zy was hett" hijgde hy.
„Wiel"
„Die ze zochten"
„Je wilt toch niet zeggen, dat dat meisje..."
Hij knikte veelbeteekencnd.
De trein hield stil Het eindpunt was be
reikt.
Langs de ramen gleecf een schaduw.
Het was een vrouw, die, zwaar geboeid
door politiebeambten werd weggeleid
