Brieven
van een Haarlemmermeerder
VOSSEN
Gemengd Nieuws
Ignaz Johann Paderewski
Weill en Zoon
tweede blad
De Amsterdamsche en Haarlemsche
Drinkwatervoorziening
w
I
ri p -
NIEUWE HAAkLEMSCHE COURANT - WOENSDAG 13 MAART 1929
BLADZIJDE 1
Ziekenvervoer in den Haarlemmermeerpolder
Barteljorisstraat 26-28
Heden geëtaleerd:
Een stukje geschiedenis
prise d'eau
Amsterdam zoekt een nieuwe
De neutrale zone
Het afgesneden oor
Het teekenen van Neder-
landsche gemeentewapens
Drie huizen te Banholt
afgebrand
Door gas bedwelmd
De Engelsche mail uit Indië
Een al te trouwe wachter
Drijvende op een ijsschots
Roodvonk te Eindhoven
In een sluis gereden en
verdronken
Ernstig ongeval te Venlo
Drie inbraken in enkele
dagen
De boottrein der
Mij. „Nederland"
De Koning der Pianisten in Nederland
Eenige trekjes uit zijn interessant leven
Het bestuur van het Onderling fonds voor
dekenhuikverplaging „Ziekenzorg", gevestigd
-Is Badhoevebuurt is zeer actief; het heeft
hiet groote liefhebberij deze organisatie tot
stand gebracht en probeert voortdurend pro
paganda te maken voor de uitbreiding van
zijn arbeidsveld en verbetering in de ver-
Zorging van de belangen van zijn leden.
Met dit doel heeft het enkele weken ge
leden een jaarverslag der vereeniging over
het jaar 1928 in druk laten verschijnen en
dit als een lijvige brochure doen verspreiden
Het is wel royaal en kostbaar om zoo
grootscheeps te varen, maar afgezien
Van de vrij groote uitgaven welke met een
tn ander gemoeid zijn zal deze lectuur
zeker een goed middel zijn, om de belangstel
ling in den zeer nuttigen arbeid van deze
Vereeniging grooter te maken en allicht kun
nen meewerken om het aantal leden te ver
meerderen en de vereeniging krachtiger te
taaken.
Maar het is jammer dat hetgeen met be
trekking tot 't ziekenvervoer wordt geschre
ven bij de lezers een geheel verkeerden in
druk moet verwekken en ook niet goed te
keuren is wat het bestuur in deze heeft ge
daan.
Op inderdaad verdienstelijke wijze hoe
pel niet geheel juist wordt in schrille
kleuren geteekend hoe moeilijk het was in
dit gedeelte van het groote polderland een
zieke met een behoorlijk voertuig te vervoe
ren naar een ziekenhuis in een nabij gelegen
stad.
Het bestuur zon op maatregelen om daarin
Verbetering te brengen en heeft zich in deze
moeilijke zaak laten voorlichten door de
beide, in die buurt praktizeerende artsen en
die adviseerden, een contract te sluiten
met de directie der Ned. auto-ziekenver-
voerondememing (voorheen Dr Essers) te
Amsterdam, welk advies werd opgevolgd door
bet sluiten van een contract, hetwelk van
jaar tot jaar loopt en opzegbaar is, waar
van de inhoud in kleuren en geuren mede
Wordt afgedrukt.
Het bestuur is opgetogen van blijdschap
over de aldus verkregen regeling en gaat in
opgewonden stemming de loftrompet steken
over het menschelijkerwijs bijna volmaakte
vervoermiddel alsof er nergens in heel Ne
derland zoo'n speciaal voor ziekenvervoer
gebouwde en ingerichte automobiel zou zijn
te vinden.
Ook is het wel zoo vriendelijk, er bi)
te vermelden, dat Hoofddorp (bedoeld zal
zijn het gemeentebestuur van Haarlemmer
meer) een voorbeeld kan nemen aan de be
diening van dezen ziekenwagen.
Het is zeker wel goed op deze handelingen
van het bestuur eenige critiek te laten hoo-
reh-
Toegegeven kan worden dat het in vroe
gere jaren bij bijzondere gevallen vanwege de
groote afstanden en de slechte communicatie
wel eens moeilijk is geweest voor de bewo
ners van Zwanenburg en de Badhoevebuurt
om den gemeentelijken ziekenautomcbiel bin
nen zeer korten tijd te hunner beschikking
te hebben.
Maar vreemd is het toch dat het bestuur
en de beide artsen, die als deskundige advi-
'ePrS om goeden raad werden gevraagd, niet
e1s contact hebben gezocht met burgemees
ter en wethouders op het raadhuis te Hoofd-
•<0rp en gevraagd hoe het gebruik van den
Gemeentelijken ziekenautomobiel nu' gere-
Geld is en of daarin niet eenige verbetering
zou kunnen worden gebracht, indien zulks
hoodig mocht worden geacht.
Vreemder nog dat het bestuur in de maand
October 1928 wel op het raadhuis is ge
weest en allerlei besprekingen heeft gehou
den over de verpleging in de ziekenhuizen en
de kosten daarvan, doch blijkbaar met geen
enkel woord heeft gesproken over de onder
vonden moeilijkheden met het vervoer der
zieken met den ziekenauto van den ge
meentelijken geneeskundigen dienst naar die
ziekenhuizen.
Jammer, dat dit toen niet is gebeurd,
want vermoedelijk zou de burgemeester on
middellijk hebben kunnen meedeelen welke
plannen tot reorganisatie in voorbereiding
waren.
Deze zijn nu al ecnigen tijd geleden tot
uitvoering gebracht en iedereen zal moeten
toegeven dat het ziekenvervoer vanwege het
gemeentebestuur nu uitstekend geregeld is.
De gemeente Haarlemmermeer heeft zich
een voor ziekenvervoer uitstekend ingerichten
ziekenautomobiel aangeschaft; de motor is
van den geneeskundigen dienst der gemeente
Amsterdam en wordt hoogelijk geprezen door
wie hem voor ziekenvervoer heeft gebruikt.
Met enkele dagen zullen de woningen van
de gemeenteveldwachters te Zwanenburg
(Lindenlaan) en in Rijk (Sloterweg) aange
sloten zijn aan het rijkstelefoonnet, zóó-
öat èn overdag èn des nachts de chauffeur
van den gemeentelijken ziekenautomobiel te
Hoofddorp kan worden opgebeld en gewaar
schuwd.
Het is dus nu zóó, dat, indi<m er ergens
in een woning van den grooten Kaarlemmer-
meerpolder hulp noodig is overdag en des
nachts de ziekenauto uit Hoofddorp te
allen tijde ook in den omtrek van de Bad
hoeveboerderij en het vliegveld Schiphol kan
worden opgeroepen
Verder is het tarief der vervoerkosten be
langrijk verlaagd, zoodat in rekening ge
bracht wordt 40 cent per kilometer voor een
gewoon particulier; is het hoofd van het ge
zin, waartoe de patiënt behoort, lid van het
Witte Kruis of het Roode Kruis, dan kost
het vervoer slechts 36 cent en de prijs is
25 cent, wanneer deze lid van een vereeni
ging voor ziekenhuisverpleging is.
Ook wordt er gerekend vanaf drie centrale
punten; zoodat zich dit eigenaardige geval
nu voordoet, dat een patiënt, die lid is van
de vereeniging ziekenzorg, vanaf de Bad
hoeve met den gemeentelijken ziekenwagen
uit Hoofddorp zou kunnen worden vervoerd
tegen een vergoedink van 5. Dit zelfde ver
voer volgens de voorwaarden van een door
dit bestuur gesloten contract met een firma
uit Amsterdam zal kosten 11 en zelfs
of
13.50 wanneer dit vervoer op Zondag
des nachts gebeurt.
Jammer inderdaad, dat in deze belangrijke
zaak niet eerder en beter overleg werd ge
pleegd en zeker mag van het bestuur ver
wacht worden dat het loopende contract
vóór 1 Juli 1929 zal worden opgezegd; uit
eigen belang en om het ziekenvervoer in
eigen gemeente te steunen.
Want het bestuur is zonder twyfel van
goeden wille en daarom heeft het hier een
schoone taak.
Er is nog wel meer te verbeteren; o.a. door
er streng op toe te zien dat als regel nooit
een zieke wordt vervoerd dan onder leiding
en in bijzijn van een arts, ziekenverpleeg
ster of wijkverpleegster.
Wat verleden week moet zijn gebeurd met
het vervoer van een stok-ouden kluizenaar
uit d" omgeving van de Lijnden, die aller
ellendigst was verarmd en vervuild, alleen
door ondeskundige hulp van vriendelijke
buren en zonder assistentie van een dokter
of zuster, mag niet meer voorkomen in onzen
tijd!
AKKERMAN.
De watervoorziening van Amsterdam ge
schiedde aanvankelijk door de in 1880 aan
gelegde Vechtwaterleiding.
De toenemende bevolking was echter oor
zaak, dat tien jaren later een overeenkomst
werd gesloten met de Duinwatermaat
schappij, die het tekortr aan water uit de
westelijk van de hoofdstad gelegen duinen
toevoerde.
Omstreeks 1895 was de watervoorziening
van Amsterdam langs de bestaande kanalen
wederom onvoldoende en onderhandelingen
van de gemeente Amsterdam met de Duin
water-Maatschappij hadden tot gevolg, dat
de gemeente het bedrijf van deze laatste
geheel overnam.
Omstreeks dien tijd besloot de gemeente
Haarlem een eigen waterleiding te bouwen
op de terreinen noordelijk van die van de
Amsterdamsche Waterleiding gelegen. Met
de gemeente Amsterdam werd een overeen
komst gesloten, waarvan Amsterdam de
grootste voordeelen had
Haarlem had weliswaar zijn eigen water
in het noorden. Toch lagen de toevoer
gebieden dicht bij elkaar, wat licht aanlei
ding kon geven tot moeilijkheden. Amster
dam zou noordwaarts, Haarlem zuidwaarts
kunnen uitbreiden, wat zeer gemakkelijk een
conflict in het leven zou kunnen roepen.
Om alle moeilijkheden te voorkomen, werd
de z.g. neutrale zone in het léven geroepen,
een strook grond gelegen tusschen de toe
voergebieden der Amsterdamsche en Haar
lemsche waterleiding. De zuidgrens van deze
zone is de denkbeeldige lijn, die loopt van
de Groote Kerk, Haarlem naar de Zand-
voortsche kerk; de noordgrens loopt in de
denkbeeldige lijn van de Groote Kerk te
Haarlem naar het grenspunt van Zandvoort.
In verband met de nieuwe, noodzakelijk
geworden uitbreiding van de Amsterdamsche
watervoorziening, heeft de gemeente Am
sterdam onderhandelingen gevoerd met
Haarlem, om de toevoerterreinen tot op het
gebied der. neutrale zone te mogen uit
breiden.
H Haarlem is, wat vanzelf spreekt, niet op
wel niet een Studebakcr'maar technisch en deze voorstellen ingegaan en heeft ze krach-
praktisch even goed; de wagen is een paa: l ens het bestaande contract van de hand
Jaar oud, ingericht naar de nieuwste eischer. jewezen.
Het gevolg is, dat Amsterdam nu water
uit de Lek zal gaan halen en daarvoor nabij
Amerongen een station zal gaan bouwen.
Het concurrentiegevaar voor Haarlem in de
duinen is met deze plannen vrijwel be
zworen.
Te bevoegder plaatse hebben wij inlichtin
gen ingewonnen, öf en in hoeverre een in
tensievere waterafvoer uit de duinen, deze
zou kunnen schaden. Zooals bekend, heeft
dr. Jac. P. Thijsse onlangs in een vergade
ring van „Bloemendaal's Bloei" op dit z. i.
niet denkbeeldige gevaar gewezen.
Ons werd daarop van deskundige zijde ge
antwoord, dat deze diepgaande kwestie
eigenlijk niet voor het groote publiek be
stemd is, wijl het deze niet in haar vollen
omvang en draagwijdte kan beoordeelen.
Waar in Amsterdam geen meterstelsel be
staat, mag worden aangenomen, dat het ge
bruik per hoofd in die gemeente grooter is
dan te Haarlem. Waaruit .de voor de hand
liggende conclusie volgt, dat de Amsterdam
sche watervoorziening hoofdelijk meer water
onttrekt aan de duinen dan de Haarlem
sche, afgezien van het feit, dat de Amster
damsche afnemers numeriek verre in de
meerderheid zijn.
Amsterdam haalt uit de duinen niet al
leen, wat de regen er in brengt, maar daar
boven nog veel meer.
Hetzelfde verschijnsel heeft zich in Den
Haag voorgedaan. Voor de gemeente Den
Haag werd zooveel water aan de omliggende
duinen onttrokken, dat verschillende bron
nen verzoutten.
Stellen we eens de mogelijkheid, dat Haar
lem op de voorstellen van Amsterdam ware in
gegaan. Dan zou onze gemeente zich mis
schien binnen afzienbaren tijd voor het feit
gesteld zien, dat de duinwatervoorziening
voor Haarlem onvoldoende zou blijken. En
dan zouden wij evenals Amsterdam thans
moeten gaan uitzien naar een prise d'eau
bij de groote rivieren, wat voor deze ge"
meente onoverkomelijke financleele offers
zou vragen.
Haarlem heeft dus in dit verband ten op
zichte van de gemeente Amsterdam een
zakelijke en tactvolle politiek gevolgd en met j
verwijzing naar de bestaande overeenkomst
de betreffende voorstellen afgewezen.
Een goedgeslaagde operatie
Dr. R. A. Oldenstam, officier van gezond
heid 2 kl., oor-, neus- en keelarts te Makas
sar op Celebes, vertelt in het Ned. Tijdschrift
voor Geneeskunde:
Den 16en Augustus 1928 werd bij een Chi
nees door een rasgenoot de linker-oorschelp
met een schaar geheel afgeknipt. Met de
oorschelp in een papiertje gewikkeld is hij
een kwartier later bij een arts aangekomen
met het verzoek het lichaamsdeel weer aan
het hoofd te hechten.
Deze echter pakte de schelp weer in en
zeide: „Onmogelijk!"
Gelukkig heeft de getroffene niet in dit
oordeel berust en kwam twee uur na het ge
beurde bij mij om hulp vragen. De magere,
goed gebouwde man van middelbaren leef
tijd, klaagde slechts over pijn op de plaats
waar de oorschelp afgesneden was.
Bij inspectie van het hoofd bleek, dat de
linker-oorschelp op een klein gedeelte van
het oorlelletje na ontbrak. Met de helix was
een klein stukje hoofdhuid mede afgesneden
(ongeveer c.M.)de hoofdhuid bloedde
een weinig, doch de wondvlakte zelf niet
meer. De afgesneden schelp voelde koud aan
en zag er zeer bleek uit Gedurende enkele
minuten werd de schelp in 'n physiologische
zoutoplossing gelegd en daarna aan de
hoofdhuid met negen zijden hechtingen ge
hecht. Nadat in de uitwendige gehoorgang
een gaasje met H2 C2 gebracht was, werd
een steriel verband aangelegd Na drie dagen
zagen de bovenrand van de helix en het
mediale deel van den lobulus er donkerblauw
verkleurd uit.
Den 21sten Augustus was de verkleuring
iets verminderd. Bij prikken van het niet
verkleurde deel voelde de patiënt het, doch
gaf geen pijngewaarwording aan. Het bleef
daardoor onzeker of de innervatie zich be
gon te herstellen
Weer drie dagen later werden enkele
hechtingen verwijderd; er had zich geen
draadettering voorgedaan; de necrose had
zich uitgebreid over een klein deel aan den
achterkant van de oorschelp, maar bleef
benerkt tot de opperhuid.
Op 26 Augustus werden de andere hech
tingen verwijderd. De necrose was op het
bovendeel van de schelp aan den voorkant
doorgedrongen tot het kraakbeen. Na een
paar dagen stootte het necrotisohe deel van
het oorlelletje zich af. en in den loop van
de overige dagen geschiedde dit met de
overige necrotische plekken.
Den 15den September was de huid bijna
hersteld. Nadat er tot nu toe steeds een ste
riel boorzalfverband aangelegd was, werd er
den 20sten September een gazen strookje
achter langs het oor gelegd, nog enkele da
gen later alleen xeroformpoeder en op 28
September was het oor volkomen aange
groeid en geheel hersteld.
De gehoorscherpte was toen geheel nor
maal.
Dit geval toont weer eens aan, dat men
bij afsnijding van de oorschelp, hoe uitge
breid zij ook is, het afgesneden deel steeds
moet aanhechten.
Ook elders opgedane ervaring toont het
groote regeneratievermogen aan. Gevallen
van afbijten door paard, hond en mensch
deelt Passow mede in Die Verletzungen des
Gehör-Organs. In een der gevallen, n.l. dat
van Brown, is de oorschelp nog langer van
het, hoofd gescheiden geweest, dan bij mijn
patiënt, n.l. 8 uur en toch werd nog gunstig
resultaat bereikt van het aanhechten.
Een wedstrijd
De Koffie Hag Maatschappij heeft een
nieuw plan uitgewerkt in verband met haar
wedstrijden in het nateekenen van wapen
zegels.
Ieder n.l. die een circulaire ontvangt kan
mededingen naar de prijzen en moet een bij
gevoegd wapen op vergroote schaal natee
kenen, zooals in de algemeene bepalingen
nader omschreven is. De juistheid der ver
houdingen, de schoonheid der heraldische
vormen en de harmonie der kleuren geven
bij de beoordeeling van het werk den door
slag, terwijl een bijzonder fraaie uitvoering
(door b.v. geel en wit door goud en zilver
te vervangen) eveneens, echter m onderge
schikte mate, een rol speelt.
De uitslag van den wedstrijd zal t.z.t. door
middel van een speciale circulaire aan iede-
ren deelnemer persoonlijk worden bekend ge
maakt.
De Hagwapenzegels moeten nageteekend
worden in minstens viervoudige vergrooting
(dus pi.m. 22 c.M. hoog en 15 c.M. breed).
Het teekenpapier kan wit of getint zijn, mag
echter bij het verzenden niet worden ge
vouwen.
De deelnemers aan den Hagteekenwed-
strijd zfin ingedeeld in drie afdeelingen n.l.:
Afd. A moeilijke wapenmotieven voor leer
lingen van vakscholen.
Afd. B iets minder moeilijke wapenmotie
ven voor leerlingen van H.B.S., Gymnasia,
enz.
Afd. C eenvoudige wapenmotieven voor
leerlingen van de twee hoogste klassen der
lagere, scholen.
De inzendingen worden gekeurd door een
vakkundige jury, waarin de volgende heeren
zitting hebben: Huib Luns, Directeur van
het Rijksinstituut tot opleiding van Teeken-
leeraren; J. C. Wienecke. Medailleur en oud-
stempelsnijder van 's-Rijks Munt, en S. G.
van der Laars van het Heraldisch Atelier
Van der Laars.
De inzending voor dezen wedstrijd sluit 1
Juni 1929.
Te Banholt, nabij Maastricht, heeft gister
nacht een felle uitslaande brand drie hui
zen, bewoond door de wed. Lareau, de ge
zusters Lardinois, die ook de eigenaressen
zijn, de wed. Janssen—Duysens en Bergen-
huizen, in de asch gelegd. Twee paarden,
koeien en veel klein vee is in den brand
omgekomen. De brandweer van Maastricht
bluschte 't vuur. De oorzaak van den brand,
die in een der stallen ontdekt werd, is on
bekend. Verzekering dekt de schade.
In een buis van de gasleiding aan de
Schinkelkade te Amsterdam was een lek
ontstaan. Een werkman van de gemeente
lijke gasfabrieken, die dit lek moest dichten,
geraakte door het uitstroomende gas bewus
teloos. Zijn collega heeft, hem met behulp
van een zuurstofapparaat weer bijgebracht.
Daarna kon de man per tram naar zijn huis
worden gebracht.
De mail van Indië, China en Australië per
Engelsch s.s. „Mooltan" wordt Vrijdag 15
Maart, 7 uur v.m., te Marseille verwacht.
Het gebeurde op een der spaarzaam ver
lichte pleinen van Bergen op Zoom, vertelt
de „Telegraaf."
Voor de woning van een bekend horloger
ligt ter bewaking van zijns meesters fiets een
hond. De ooren gespitst, tegen het voorwiel
van 't vehikel liggend, wacht Pluto op even-
tueele aanranders van zijn baas' bezit. Langs
het huis loopt een voetpad van klinkers, het
welk door de talrijke wandelaars, want het
is prachtig weer, betreden wordt. Twee vrou
wen uit het volk, blootshoofds, met schorten
voor, druk pratend, willen voorbij. Een der
dames gesticuleert heftig met een harer ar
men in de richting van het rijwiel. Doch
Pluto, die zijn taak als bewaker wel wat te
consciëntieus opvat, hapt meteen een groot
stuk uit haar voorschoot.
Een in gedachten loopend heer die geen
notitie neemt van het groepje menschen dat
steeds aangroeit, nadert thans de gevaarlijke
plek. HU wordt het tweede slachtoffer. Pluto
zorgt dat zyn 'overjas een prachtige scheur
vertoont.
Pluto doet thans zijn derden hap, ditmaal
in de jaspanden van een heer, blUkbaar in
aangenaam gemijmer verdiept. Plotseling
keert hU tot de werkelijkheid terug, en als hij
de opgewonden menschenmenigte bemerkt,
roept hij nijdig uit: ,,'t Is wat moois om
iemand er zoo in te laten loopen, hadden je
lui me niet eens kunnen waarschuwen, vle
gels die je bent." Achteraf blükt dat de man
stokdoof is.
In de verte nadert 'n politie-agent. Plecht
statig is zijn houding, solied zün postuur,
langzaam zijn gang. Men deelt hem de toe
dracht der zaak mee. Zelfbewust stapt de die
naar der Wet naar de gevaarlUke plek. De
spanning bü de omstanders stijgt. Een ferme
knauw in 's mans pantalon is het resultaat
van zijn heldenmoed. Doch tevens is hij er in
geslaagd een greep naar de huisbel te' doen,
die hard klinkend overgaat. Weldra komt een
klein, pittig kereltje uit de deuropening te
voorschUn, die, terwijl de agent hem op de ge-
bruikelUke manier ondervraagt, het met de
slachtoffers op een accoordje gooit. „Is Je
schort kapot, moeder? Je krUgt een nieuwe
hoor!! Uw jas stuk, meneer; zeker pas ge
kocht, hè? Ja, dat dacht ik wel. U kunt u
een nieuwe laten aanmeten hoor!"
Algemeene verbazing na deze woorden.
„Die hond heeft mU misschien al wel dui
zend gulden gekost, gaat hij voort, maar
wil hem voor tienduizend ook nog niet mis
sen, want hij heeft me eens het leven gered.
Op 'n avond toen ik op weg was naar huis,
werd ik onverhoeds aangevallen. Ik ben koop
man, ziet u, en de dieven dachten waarschijn-
lUk dat ik een massa geld bU me had, wat
wel eens gebeurt. De kerels hadden me zeker
vermoord als Pluto er niet geweest was. Hij
beet ze zoodanig en op zulke gevoelige plaat
sen, dat de deugnieten me moesten loslaten
en op den loop gingen. Moet ik dan niet
dankbaar zUn?" Het antwoord op deze vraag
wachtte de koopman niet 'af.
„Kom Pluto, ga mee," en hij verdween
weer naar binnen even kalm als hij gekomen
was, thans met zijn hond..
Te Druten is, drijvende op een ijsschots,
het lijk aangespoeld van een bejaard mans
persoon, vermoedelük een Duitscher. Het lük
bevond zich in vergevorderden staat van ont
binding.
Het gymnasium Augustinianum te Eindho
ven is thans voor de tweede maal wegens
het heerschen van roodvonk gesloten.
WaarschUnlUk door den mist misleid is te
Havelte de 30-jarige J. v. N. uit Dwingeloo
met zijn fiets fn de sluis gereden en ver
dronken. Het lijk is later opgehaald.
In een der werkplaatsen van de gloeilam
penfabriek Pope te Venlo is gisteren een
ernstig ongeluk gebeurd. TerwUl de 18-jarige
leerling-bankwerker W. Berden bezig was
met de boormachine, geraakte plotseling zijn
duim bekneld. Door de snelle wentelingen
werd deze afgerukt en zijn pees tot aan den
elleboog uitgescheurd. Met opengescheurden
arm werd de jongeling vervoerd naar het
ziekenhuis.
Abcoude schijnt de laatste dagen het
operatieterrein van een of meer inbrekers
te zyn geworden, want m den tijd van en
kele dagen is er reeds driemaal ingebroken;
den eersten keer met succes, de beide andere
keeren werden de inbraken verijdeld. Op de
buitenplaats „Pcstwijck" allereerst hebben de
inbrekers, nadat zij alle kasten ea laden
overhoop haalden, uit een colbert-costuum
een portefeuille met 55 en een beursje met
5 gestolen.
De inbraak bU avond in hotel „Spits" werd
verijdeld door den bewoner. De inbrekers
sloegen op de vlucht.
Dinsdagmorgen om 8 uur hebben vervol
gens eenige lieden in de villa „Clncinati
aan de Stationsstraat de luiken van de ven
sters gelicht en het raam opengeschoven.
Door het lawaai werd de bewoonster wak
ker en riep luide om hulp. Toen de politie
kwam gingen ook deze heeren op den loop.
Het Agentschap van de Stoomvaart-Maat
schappij „Nederland", de firma Kuiper, van
Dam Smeer te Rotterdam, meldt, dat de
boottrein van het s.s. „Johan de Witt", het
welk 15 dezer te Genua verwacht wordt, Za-
i terdagmorgen 16 dezer, om 9.52 uur aan het
Maasstation te Rotterdam zal aankomen.
Aankomst te 's-Gravenhage 9.45 uur (S.S.
I station)
Paderewski, wiens naam thans ieder in den
mond heeft, Paderewski, de koning der pia
nisten, de ex-staatsman, de ml?_l10" f
farmer en de kunstenaar, is thans in ons
kleine landje. We voelen ons, we achten het
een groote eer hem tienduizend guide p
avond te mogen overhandigen en loven j
ongekende begaafdheid in hooggestemde De-
schouwingen. WU schrüven beschouwingen,
omdat wU het niet wagen het woord „kri
tiek" te bezigen. Van zijn kant is hem de
eer te beurt gevallen, onze Koningin onder
zijn auditorium te mogen rekenen.
Het zal onzen lezers wellicht belang inboe
zemen, een en ander uit het zeer kleurrijke
leven van deze groot-figuur te vernemen.
Wij laten hier eenige bUzonderheden vol
gen;
Den zesden November 1859 werd in Kury.
lowka, een vrij onbeteekenend plaatsje in
Bodolië (Polen), een man geboren, over
wiens kunstenaarschap zü, die hem hoorden,
nimmer uitgepraat raken, ent naar wien zU,
die daartoe nog niet üi de gelegenheid wa-
ren, opzien als naar een levend en onbereik
baar muzikaal wonder.
Het is de Poolsche pianist, voor eenige
jaren- zelfs Minister-President van zyn, na
den oorlog tot zelfstandigen staat gepromo
veerde geboorteland, Ignaz Paderewski, wiens
konterfeitsel wij op deze bladzijden vereeu
wigen voor het instrument, waarop hü nu
feeds meer dan veertig jaren de schitterend.
ste triomfen behaalt.
En deze groote figuur uit de geschiedenis
der Toonkunst, deze pianist bij de gave Gods,
die speelde voor vorsten en millionnairs, en
die de heele wereld voor zich knielen deed
n bewondering voor zijn ongeëvenaard ta
lent, deze phenomenale kunstenaar, die zich
a°g nimmer in ons kleine landje vertoonde,
«adat men hem bet honorarium, dat hij
gewoon was voor zijn concerten te ontvan
gen, niet kon betalen, deze koning der
pianisten komt in de maand Maart naar
Nederland.
De gebeurtenis lijkt ons de moeite waard
om er wat nader het licht op te laten vallen
en onzen lezers een en ander mee te deelen
omtrent den levensloop van dezen zeer bij
zonderen man en omtrent zijn kunst en
karakter.
Uit zijn jeugd is betrekkelijk weinig be
kend. Zooals leder ander jongmensch maakte
hij z'n studie op de lagere school. Reeds
vroeg echter openbaarde zich zijn muzikaal
talent, en zoo treffen we hem reeds op
twaalfjarigen leeftijd aan op het Conserva
torium te Warschau, waar Roguski hem in
de harmonieleer, Jonatha hem in het prac-
tische pianospel onderwees.
Het duurde niet lang, of de nogal onder
nemende jonge Pool trok naar Berlijn en
later zelfs naar Weenen, om er zich te be-
kwamen in het vak, waarin hij uit zou schit-
tèren als een ster van eerste en onbestre
den'viertal jaren, van 1879 tot 1833, was
hij piano-onderwijzer te Warschau. Reeds
toen maakte hij enkele kunstreizen en gaf
de twintigjarige pianist concertent m he
Slavische Oosten, Roemenie, Hongaiye en
Oostenrijk. Dan werd htj pianoleeraax te
Straatsburg, waar hij nochtans slechte ko
ten tijd aan het Conservatorium veibonaen
"zoo groot was echter zün zelfcritiek, dat
hij, die zich toen reeds met de besten met
kon, zich aanmeldde bU den even zeerbe
roemden als begaafden leermeestei pioiessor
Leschetitzky te Weenen. Eerst na zeven
maanden van nauwgezette en bijna .onafse
broken studie waagde Paderewski zich op
nieuw aan een openbaar concert in Weenen.
dat toenmaals, men schreef 1887, als een
der voornaamste muziekcentra gold van oe
geheele wereld. Het aldaar behaalde succes
was overweldigend, en toen hij twee jaar
later ook te Parijs even veel lauweren
oogstte, was zijn roem als de beste ChopiR"
speler van zijn tijd gevestigd, om niet meer
te verbleeken.
Na eenige jaren (sinds 1908) directeur te
zijn geweest van het Conservatorium te
Warschau, kwam Paderewski in Parijs te
recht.
BU 't uitbreken van den oorlog geraakte
de beroemde pianist, die, behalve musicus,
als elke Pool, ook een warm vaderlander
was, in politiek vaarwater. In samenwerking
met Dmowski maakte hij levendige propa
ganda voor een zelfstandig Polen, vooral ook
in Amerika, waar hU zUn groote kunst als
het ware tot de draagster maakte van de
nationale Pooische gedachte en van de na
tionale propaganda voor een herrezen Polen.
Na den wapenstilstand in 1918 keerde hü
naar Europa terug; in gezelschap van En
gelsche officieren trok hij toen Posen binnen,
waar hem vanwege de bevolking een enthou
siaste ontvangst ten deel viel. In Warschau
slopt hü zich aan bü de nationaal-democra-
tische partü. Na het aftreden van Morac-
zewski werd hij den zestienden Januari 191°
door maarschalk Pilsudski benoemd tot Mi
nister-President der Poolsche Republiek en
tot gevolmachtigd minister van Buitenland-
sche Zaken. En geen ander voorzeker dan
deze musicus-staatsman was ooit beter ge
zant en vuriger pleiter voor zyn zoo lang
onderdrukt en vertreden vaderland. Op de
historische vredesconferentie te Parüs verte
genwoordigde hij zijn land. Oneenigheid met
den toenmaligen minister van Binnenlarid-
sche Zaken Wojciecliowski was nog in dat
zelfde jaar de oorzaak, dat Paderewski af
trad als Minister-President en als Poolsch
vertegenwoordiger afreisde naar de Volken
bondsconferentie te Genève. Eindelijk den
strijd tegen zijn politieke tegenstanders in
Polen moe, legde hy in Februari 1921 zyn
ambt neer en trok zich uit de politiek terug,
om te gaan leven op een farm, welke hij in
Californië gekocht had.
Na een vyfjarige afwezigheid betrad bij
in Juli van het vorig jaar weer voor he
eerst den Europeeschen bodem, na geruimen
tüd ia Engeland te hebben vertoefd. 1
Parijs ontving den wereldberoemden pia
nist, die zelfs op het toppunt van zijn roem
het klavier niet liet varen, als een koning.
In het Theater des Champs-Elysées, dat tot
de nok toe gevuld was, zou de meester een
aantal werken van zijn meest geliefden com
ponist en landgenoot, Chopin, ten gehoore
brengen.
Bij zün binnenkomst rees heel de zaal als
één man omhoog. Paderewski was iets ouder
geworden, iets magerder, maar uit zijn zil
ver-omkranst hoofd straalde dezelfde edele
waardigheid, dezelfde nederige adel als
voorheen.
De eerste aanslag is weifelend: het
is juist, alsof de meester moeite heeft, zün
rheumatische vingeren los te maken. Boven
dien wordt hij nog door allerlei dingen ge
stoord: late binnenkomers, ritselende pro
gramma's, gestommel, .geschuifelEen
baicondeur blijft openstaanOnmiddellijk
breekt de meester af en met doordringende
stem roept hy: „Het is onmogelyk te spelen
met licht in de oogenEven wat rumoer
nog, dan eindelük vermindert het gerucht
en zit men ademloos luisterend neer; De
meester hervat, wordt langzamerhand over.
weldigend door zijn droom. 'De buitenwereld
verdwijnt
Zoo zyn we ongemerkt tot zijn spel geko
men. De tüd heeft, volgens enkele critici,
aan zijn soepelen aanslag getornd. Zooals de
steenen van oude kathedralen verweren on
der den invloed van den tyd en der weers
gesteldheid, zoo neemt ook de fabelachtige
techniek van dezen gryzen meester lang
zaam af. En tóchnóg kussen geëxal
teerde jongelingen, in vervoering gebracht
door zijn kunst, zijn rokslippennóg
knippen vurige bewonderaars vah zün intens
muzikaal spel hoekjes af van de linten van
zün lauwerkransennóg huldigt men hem
met onbedaarlük applaus, steeds opnieuw.
Paderewski is door de Concertdirectie dr.
G. de Koos uit Amsterdam geëngageerd voor
slechts drie piano-concerten in Nederland,
tegen het zeker voor ons kleine Nederland
enorme bedrag van dertig duizend gulden.
Dit fantastisch klinkend honorarium is het
hoogste, wat nog ooit in Nederland aan één
artist is betaaldPaderewski, die reeds
millionnair is, ontvangt dus tien duizend
gulden per concert, met drie recitals, 11
Maart j.I. in het Gebouw van Kunsten en
Wetenschappen te 's-Hage, vandaag in de
groote zaal van het Concertgebouw te Am
sterdam en 15 Maart in de Doelenzaal te
Rotterdam. In Amerika ontvangt Paderewski
6000 dollar per avond: in het land van den
dollar kan hij bovendien steeds beschikken
over een salontrein van de regeering. Het
zelfde voorrecht geniet hü in Engeland, waar
de firma Erard destyds een specialen klein-
formaat-vleugel voor den meester bouwde,
om dezen in staat te stellen, zelfs op reis
nog te studeeren gedurende de vaak lange
trajecten. Want Paderewski oefent zich nog
uren achtereen, dag aan dag, al treedt hy
niet meer zoo vaak in het pubiiek op.
Lang vóór den oorlog, welke den levens
standaard zeker tweemaal zoo hoog opvoerde
als hij voordien was. kwam van één concert
in de St. Jamer Hall te Londen reeds een
recette van 12000. Op zün eersten triomf
tocht door de Vereenigde Staten verdiende
Paderewski met 64 concerten binnen 4 maan
den 420.000. Waarvan hy echter, het zij
tot z'n eer gezegd, 36.000 aan liefdadige
doeleinden besteedde, behalve méér dan hon
derdduizend gulden aan de verzekering van
zijn vingersOok de opbrengst in Juli
1928 te Parys was voor een liefdadig doel
bestemd. Trouwens, die gulheid van den
grooten Pool is bijna spreekwoordelük. We
lazen daaromtrent in de geschriften van
den grooten Nederlandschen impressario Jos.
J. Schürmann, die met Paderewski wel het
buitenland afreisde, maar niet met hem m
Nederland durfde komen uit vrees voor een
financieel débacle, de volgende aardige anec
dote, waarmee we onze causerie willen beslui
ten:
„Van alle artisten, die ik sedert dertig jaar
door Europa en Amerika heb rondgeleid,
heeft Paderewski mij wel het meest getrof
fen om zyn verregaande belangeloosheid en
vrygevighad. De beroemde pianist kreeg
or elk concert vyf en twintighonderd
fiancs (toen reeds een hoog bedrag, Schr.)
en cut bedrag scheen zün voor een groot deel
Denoeitigen landgenooten meer dan fabel
achtig toe.
In elke stad, waar hü optrad, werd de
groote artist als 't ware met beden om hulp
overstelpt. Hü, die slechts naar de ingevin
gen van zün medelijdend hart luisterde,
schonk vaak de geheele opbrengst van zyn
concerten aan zün arme Polen, in de mee
ning, dat zyn geldbuidel nooit uitgeput
Eens kreeg ik bezoek van een Pool, dia
een uur in den wind naar drank en knof
look stonk. Hij toonde mij een briefje van
zfin „vriend" Paderewski, waarvan hier de
inhoud.
„M'n waarde Schürmann.
Breng dezes, een huisvader met veA
kinderen, is volgens zyn zeggen van alles
ontbloot. Ik wensch hem derhalve mün
cachet van hedenavond af te staan en
verzoek hem dit nu reeds ter hand te
stellen. Geheel de uwe,
Ignace Paderewski."
Dat liep de spuigat enult!Ik kon niet
langer toezien, dat er aldus van zijn vrijge
vigheid misbruik werd gemaakt.
„Heeft Paderewski u het bedrag reeds ge
noemd?"
„Nee, meneer."
„Hier zijn honderd francs."
„Honderd francs!u wilt me zeker wat
wijs maken?"
Hij ontvangt nooit meer. Hier zün de
vijf louis; u hebt alleen nog dit ontvang-
bewys te teekenen."
De drinkebroer zette z'n naam onder een
kwitantie, streek de vyf goudstukken op en
nep toen met een verachtend gebaar:
„Braniemakers, die artisten!Honderd
francs, het mocht wat, daar zoo'n „drukkie"
om te maken! Verbeelding hebben ze, an
ders niet
Toen ik Paderewski dien avond de restee.
rende vier en twintig honderd francs ter
hand stelde, had ik warempel nog moeite
hem aan zyn verstand te brengen, dat hü
voor de zooveelste maal de dupe van zijn
vrijgevigheid was geweest, en dat hy zün
geld wel beter kon bestoden."
We mogen zeker wel vertrouwen, dat d8
vermelding dezer anecdote niemand onder
onze lezers op zulk een Poolsch idee brengen
zal, en sluiten met den wensch, dat, wie er
ook heen ga, van het spel van dezen koning
der pianisten een werkelük on verge telij ken
indruk moge meenemen, al is ook hier met
eenige wüziging zeker dc spreuk van toepas
sing, dat velen worden geroepen, maat
slechts weinigen uitverkoren.
