Gemengd Nieuws
mms
Jweede blad
RADIO-OMROEP
WAARIN DE
BELANG STELT
BRONCHITIS
ABDIJSIROOP
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
DINSDAG 26 MAART 1929
BLADZIJDE 3
Ernstige aanvaring te
Vlissingen
Moordaanslag te Udenhout
Een brutaal heerschap
Jeugdige avonturiers
Tegen
AKKER'S
Voorde Borst
Boschbrand
Jeugdige dobbelaars
De „Slamat"
Nekkramp
Zijn broer met een mes
gestoken
Tragische vondst
Een geval van gasverstikking
In een sloot verdronken
Overreden en gedood
Op vrije voeten gesteld
Een gecompliceerde
aanrijding
Een luchtverschijnsel
Een oplichter gearresteerd
KREYMBORG 's coupe
is af
RECHTSZAKEN
De strafzaak der
Veendammer Hypo
theekbank
SOCIAAL LEVEN
Het Mgr. Mutsaers-oord
te Venlo
UIT ONZE OOST
Een auto-botsing
RADIO-NIEUWS
De internationale radio-
kruisgesprekken
Doodgevallen
De Nederlandsche en
Deensche radio-dienst
Is de oplossing van het
radio-vraagstuk zoo
moeilijk
Tien jaren radio-omroep
„Droge" en „natte" gelijkrichters
fm
Hb
<300886
tia""!?n meIdt ons uit Vlissingen: Gisteren-
3e is het stooomschip „Germanie" dat op
dikt6606 voor anker Ia8, ten gevolge van den
;en mist aangevaren door een Engelsch
oontschip. Het voorschip begon weldra te
dken. Eenige sleepbooten, die ter assistentie
^ren uitgevaren hebben ten einde het te
pi ouden, het schip te Rammekes op den
aat gezet, waar men zal trachten het gat te
^'chten. De sleepboot, ,.Wotan" houdt het
Ca'P door pompen boven water.
ersoonlijkc ongelukken kwamen niet voor.
Nader wordt ons gemeld:
De Engelsche boot die het Pransche stoom-
,c"ip „Germaine" op de reede van Vlissingen
ee£t aangevaren, is de „Aulice Marie", die
''middels in de haven is aangekomen ten
flllde daar gerepareerd te worden. Het dich-
van het ontvreemde aan geld en gouden en
zilveren voorwerpen wordt geschat op onge
veer 350.
ten
van de „Germaine" is opgedragen aan de
uSsier Reederij Hamburg en aan de Union
Rémarguage te Antwerpen. De sleepbooten
"Goliath" en „Woltan" verleenen assistentie.
Zondagavond heeft te Udenhout (nabij Tii-
~_UrS) een aanslag op het leven plaats gehad,
/!®Wt „de Telegraaf." Zekere v. K. bewoonde
het station een huis van zekeren v. L„
®°ch had tot heden nog geen huur betaald, v.
Ij- had hem tegen Maandag de huur opgezegd.
v- K. vervoegde zich nu aan de woning van
L., doch de dochter deelde hem mede, dat
haar vader reeds te bed en dus niet meer
spreken was. v. K. antwoordde: „Dan zal
wel wachten." Later op den avond kwam
negentienjarige zoon van v. L. thuis. Op
Verzoek van zijn zuster wilde hij haar fiets,
naast de woning stond, binnen zetten.
^°odra de jongen buiten kwam, riep v. K.
Vht: „Durf ik jou soms niet te schieten?"
heet daarop viel een schot en werd de
'"'"ken tienjarige v. L. onder het hart getrof-
ed. De dokter uit Helvoirt verleende de eerste
Geneeskundige hulp, waarop v. L. naar het
j K- gasthuis te Tilburg werd vervoerd. Zijn
°®stand is ernstig. Inmiddels werd de dader
Gearresteerd en gevankelijk naar Breda over
gebracht.
Hij kwam het hols zien
Zondagmiddag is te Apeldoorn een tot nog
°e onbekend als heer gekleed persoon aan 't
V'erk geweest. Hij heeft eerst zijn slag trach-
te slaan in een villa aan den Daendels-
^eS, bewoond door de familie J. W. C. Cordes.
Paar was niemand thuis. In 't kozijn van het
C. raampje vond hij den sleutel van de
i a ctcmijJjV/ tutiu uv*» utvuvvt 'w*
*eUkendeur en kon nu gemakkelijk het huis
pbnenkomen. In een der slaapkamers tracht-
e hij een kast t« forceeren, wat hem niet
Gelukte Onderwijl kwam het dienstmeisje
thuis, dat hem op heeterdaad betrapte. Zij
Vroeg hem naar de reden van zijn aanwezig
heid, waarop hij antwoordde, dat hij het
huis kwam zien, omdat - het te koop was
geheel bezijden de waarheid was).Er
3stond een kleine woordenwisseling, waar-
G de inbreker zich uit de voeten maakte.
VOclerwijl nam hij nog 5 mede uit het
Gschje van de dienstbode, dat op de keuken
bel lag. Vervolgens trok hij naar de villa
*ah de familie Honig aan de van Hasseltlaan,
aar eveneens niemand thuis was. Uit de
slaapkamers stal hij gouden en zilveren voor
open en geld uit de portemonnaies van den
h®er en mevrouw H. Voorts brak hij nog
^schillende kasten open, doch Het de zich
baarin bevindende voorwerpen onaangeroerd,
G°or de voordeur heeft hij het huis verlaten,
jaarna is hij naar Hotel Bloemink, Looi aan',
Gbgaan, waar hij een ander consumeerde om
t'er autobus naar station Apeldoorn te rijden,
Vanwaar hij met den trein van 6.45 uur in
h® richting Dieren is vertrokken. De waarde
In een logement te Nijmegen zijn aangehou
den twee jongens uit Eindhoven. Een hunner
had de ouderlijke woning verlaten, met mede
neming van 600, die hij daar had ont
vreemd.
Hij bieek nog in 't bezit te zijn van ruim
200. Hij verklaarde echter slechts 300 te
hebben meegenomen en dit geld zelf te heb
ben opgespaard.
Beide jongens zijn door de politie overge
bracht naar Eindhoven.
Los het In de bronches
vastzittende slijm op, ver
gemakkelijk het opgeven,
verzacht de snijdende pijn
van het veelvuldig hoesten en versterk
Uw ademhalingsorganen met de snel en
krachtig ingrijpende, onschadelijke
Een der mooiste gedeelten van 't Sprengen-
bosch, eigendom der gemeente Apeldoorn, is
Zondagmiddag verwoest door een brand, die
om kwart voor twee uitbrak, meldt de „Cou
rant." Pel woekerden de vlammen, omlaag
in het struikgewas en omhoog in de dennen.
Dank zij de activiteit van het vrijwillig
brandweercorps, onder leiding van opper-
brandmeester G. Oosterbroek, kon de brahd
beperkt worden tot ruim een H.A. Met drie
stralen werd de golvende vuurzee, welke een
fantastischen aanblik bood, aangetast. Een
detachement verkeerspolitie zette het ter
rein af.
De Rotterdamsche politie in het Oosten van
de havenstad heeft den laatsten tijd te kam
pen tegen jongens van veertien tot achttien
jaar, die op de hofjes in dat gedeelte van
de stad zich te buiten gaan aan dobbelen.
Zondagavond heeft zij, naar het „Hbld.
verneemt, onder deze jeugdige spelers een
razzia gehouden. In totaal is tegen zeven van
hen proces-verbaal opgemaakt.
Het s.s. „Slamat" van de Rotterdamsche
Lloyd wordt morgenochtend omstreeks 11 uur
van Batavia te Rotterdam verwacht.
In Amstenrade hebben zich drie gevallen
van nekkramp voorgedaan. Een jeugdig
meisje is reeds overleden.
Zaterdagnacht, omstreeks kwart over 10,
heeft in de Jurriaan Kokstraat te Scheve-
ningen een vechtpartij plaats gehad tusschen
de beide broers de L.
Een van hen mishandelde den ander zoo
danig met een mes, dat deze verschillende
verwondingen opliep. Na door den Genees
kündigen Dienst verbonden te zijn, kon hij
naar zijn woning terugkeeren.
Te Terschelling heeft gisteren de blazer TS.
37 aangebracht den op 3 Maart bij de Priesche
kust door het ijs gezakten auto. Het lijk
van den heer Bakker bevond zich nog in
den auto.
Zondagochtend heeft zich in een woning
aan de Javastraat te Den Haag een geval van
gasverstikking voorgedaan. Een 68-jarige heer
was tijdens de morgenuren alleen thuis, ter
wijl zijn hospita naar de kerk was. Toen zij
tegen 12 uur thuis kwam, vond zij haar huis
genoot dood. Het bieek, dat in diens kamer
een defect aan de gasleiding was.
Dezer dagen is het 2-jarig dochtertje van
den veehouder W. te Oudega in 'n sloot ge
raakt en verdronken.
Zondag is te St. Oedenrode de 51-jarige fa
brieksarbeider G. v. d. Ven uit de rijdende
stoomtram gesprongen en door den volgenden
wagen vermorzeld.
De samenstelling enj
Ibereiding der origineele
pepermunt
1 staat onder voortdurende
I medische en scheikundige j
controle.
-"'a/SséSsjÊÈ
Voor en gros bij Fa. C. H. S. Heilker, Haarlem
De ambtenaar der Posterijen te Baren-
drecht, die Vrijdag j.l. werd gearresteerd,
wegens gepleegde fraude met postwissels en
postcheques, is Zaterdagmorgen, na voor
den rechter-commissaris te Dordrecht een
volledige bekentenis te hebben afgelegd en
de toezegging te hebben gedaan, dat de ver
duisterde gelden zouden worden vergoed, op
vrjje voeten gesteld.
Gistermiddag kwam op de Weesperzijde te
Amsterdam, naar het Hbld. meldt, een jon
getje, dat de straat overstak achter een tram
om, plotseling voor 'n rijdenden auto te
staan.
De chauffeur van dezen auto trachtte 'n
aanrijding te voorkomen door geheel naar
rechts uit te wijken, doch tevergeefs. Het
jongetje werd aangeredn en zwaar verwond;
hij brak een been en bekwam verder nog
verschillende verwondingen en kneuzingen.
„In den loop der jaren zijn duizenden
O.L. Vrouwegasthuis vervoerd.
De auto was bij de poging tot ontwijken
tegen een stilstaanden auto aangereden.
Beide auto's werden daardoor zwaar bescha
digd.
Een belangstellend lezer schrijft: aan het
Hbld.:
In den nacht van Vrijdag op Zaterdag
omstreeks een uur was te Arnhem aan den
Zuidwester hemel Z.Z.W.) een imposant
noorderlicht te zien. Van een gedeelte van
den hemel, ter breedte van ongeveer twintig
graden, schoten, nadat het dan weer eenige
minuten donker was geweest, breede straal
bundels omhoog, waarvan de tinten varleer
den van wit tot lichtgroen. De kern van het
verschijnsel vertoonde een sterk witgeel, licht,
waardoor ik eerst in de meening verkeerde,
dat er ergens een uitslaande brand was. Van
een lichtpoort, begrensd door een zacht ge
bogen lijn en den indruk makende van een
sneeuwgebergte in de verte, zooals men bij
het noorderlicht dikwijls waarneemt, Was
hier niets te zien, misschien, doordat de hui
zen en de stad den horizon voor mij onzicht
baar maken. Aan de linkerzijde van het
licht was de begrenzing telkens zeer scherp,
rechts werd die wellicht verdoezeld door een
lichte bewolking. Een kwartiertje ongeveer
heb ik vol bewondering naar het prachtige
natuurverschijnsel staan kijken. Toen ik een
uurtje later nog eens terugkwam, was er
niets meer te zien. De bewolking van den
hemel, was intussclien sterk toegenomen.
Door de gemeentepolitie te Gorinchem is
zekere W. J. L. T. H. aangehouden als ver
dacht van diefstal van een rijwiel, hetwelk
hij te de Bildt had ontvreemd. Tevens bleek,
dat bedoelde persoon zich te Rotterdam had
schuldig gemaakt aan verduistering, van
obligaties van de Unieloterij tot een bedrag
van 500, terwijl door den Commissaris van
Politie te Breda zijn opsporing werd ver
zocht als verdacht van diefstal en oplichting,
waarbij hij zich als onderladingmeester der
Ned. Spoorwegen had uitgegeven. Verder
werd zijn opsporing nog verzocht door enkele
Commissarissen van Politie en Burgemees
ters als verdacht van oplichting.
(Ingezonden mededeelingen)
Het cassatieberoep van H. Möhring
Op 29 April a.s. zal de Hooge Raad behan
delen het cassatieberoep van den Haagschen
accountant H. Möhring tegen het arrest van
het Amsterdamsche gerechtshof, waarbij
laatstgenoemde, in verband met de affaire
van de Veendammer Hypotheekbank, terzake
van bedrieglijke bankbreuk is veroordeeld tot
een jaar en drie maanden gevangenisstraf,
met aftrek van zes maanden voorloopige
hechtenis.
De Ned. Hcide-Maatschappij zal een park
aanleggen
Naar het Hbld. verneemt, heeft het bestuur
van het Herstellingsoord voor R. K. Spoor-
en Tramwegpersoneel „Het Mgr. Mutsaers-
oord", waarvan de gebouwen te Venlo in aan
bouw zijn, aan de Nederlandsche Heide-Maat-
schappij opdracht gegeven om het aan het
herstellingsoord toebehoorende uitgestrekte
terrein te herschapen in een fraai wandel
park.
Aneta seint uit Semarang:
Op de helling van den Gombel is een
auto tegen een boom gebotst, tengevolge,
waarvan de inzittenden er uit werden ge
slingerd.
De 18-jarige W. Jager, uit Djocja, kreeg
een slagaderbreuk en overleed-
De heer Penningnieuwland kreeg een
hoofdwond en een schedelfractuur, de an
dere inzittenden, twee broers Jager en de
heer Steller, werden nie ernstig gewond.
Naar aanleiding van de dezer dagen voort
gezette proefuitzendingen via den korten-
golf-telefonie-zender van de rijkstelegraaf
te Kootwijk, welke gelijk bekend ge
durende de weken voor den Volkenbond
werden gehouden, werd te Genève reeds
daags na de eerste uitzending naar Australië
uit Sydney een telegram ontvangen, dat de
ontvangst aldaar zeer duideïijk was en prac-
tisch ieder woord verstaan werd.
;tr - - -
Te 's Gvavenhage heeft bij het in aanbouw
zijnde Israëlitisch oude mannen- en vrouwen
huis aan de Neuhuyskade een doodelijk on
geluk plaats gehad. De 29-jarige B. V., wo
nende in de Jan Steenstraat, vervoerde spe
cie in een kruiwagen op een steiger. Bij het
omgaan van een hoek is dek ruiwagen waar
schijnlijk omgeslagen en naar beneden ge
vallen, den man met zich medetrekkende. V.
bekwam een schedelbreuk en werd dood op
genomen.
Uitwisseling van personeel
'Tusschen de Nederlandsche en Deensche
telegraafadministratia is overleg gepleegd
omtrent de uitwisseling van personeel bij deh
radiodienst. Als gevolg van dit overleg zul
len binnenkort twee ambtenaren van den
Deenschen radiodienst zich te Amsterdam
op de hoogte van den dienst aldaar stellen
en tevens het radiostation van Kootwijk en
het ontvangstation van Noordwijk bezich
tigen.
Daarna zal worden overwogen, of het
eveneens nuttig kan zijn, eenige Nederland
sche ambtenaren kennis te doen nemen van
de organisatie van den Deenschen dienst
't Ligt er maar aan zoo antwoordt de
„Kath. Radiogids" op deze vraag hoe men
het aanpakt of welke verlangens er bij som
migen voorzitten.
Wil men redelijk zijn en uitgaan van het
standpunt, dat wij allen gelijke rechten heb
ben, dan ligt o.i. een oplossing als volgt voor
de hand.
Het blad schrijft
„Wij beschouwen, en dit met recht, ons
land nog als een christelijke natie. Dit neemt
niet weg, dat een gedeelte van ons volk den
Christus niet meer beschouwt als Gods
Zoon en den Verlosser der menschheid.
Krachtens de grondwet echter heeft ieder
Nederlander het recht zijn ideeën aan anderen
kenbaar te maken, mits dat niet in strijd is
met de goede orde en niet tot een ondermij
ning zou dienen van den geregelden en geor-
denden staat.
Ook zij dus, die den Christus niet als zoo
danig erkennen, mogen van de gelegenheid,
die de radio hun biedt, gebruik maken zoo
goed als zij dit mogen doen van de pers.
Welnu, daar wij, volgens de bepalingen van
Washington en Genève, de beschikking krij
gen over twee zenders, sta men den eenen af
aan het christelijk en geloovend deel der
natie, den anderen geve men in gebruik aan
degenen, die er een andere levensbeschouwing
op na houden.
En om nu een gemakkelijke onderverdee
ling te maken. Den zfender Huizen geve men
in gebruik aan de Orthodox-Protestanten
en Katholieken, den zender Hilversum aan
de Socialisten en Liberalen.
Men late ieder vrij, uit te zenden, wat hij
wil, doch benoeme van Staatswege een
gemengde commissie, die controle houdt en
zorgt, dat noch tegen de grondwet in uit
gezonden wordt, noch de verschillende om
roepen elkaar bestrijden.
Beide is mogelijk, en wat het laatste be
treft, daarvan heeft de z.g. rechtsche zender
van Huizen een sprekend voorbeeld gegeven,
omdat daarop de twee groepen, ieder met
behoud van eigen zelfstandigheid, vriend
schappelijk en welwillend voor elkander
hebben uitgezonden. Het sfcireekt vanzelf,
dat de V.P.R.O. bij deze rechtsche uitzen
dingen niet thuis behoort en naar links moet
verhuizen.
Op dezelfde wijze vinde men het op den
linkschen zender met elkander. Wanneer
ieder tevreden is met den zendtijd, die hem
krachtens zijn richting in den lande toekomt,
dan is daar ook een verdeeling en overeen
komst mogelijk en zoo heeft men dan een
waren national en omroep, waarin ieder op
rustige en vredige wijze krachtens zijn levens
beschouwing kan werkzaam zijn.
Men beginne toch niet met een Z.g. alge
meen programma. Want vooreerst zal het
een bron van onoverkomelijke moeilijkheden
blijken, om te. bepalen, wat algemeen en wat
niet algemeen is, en vervolgens loopt men
groot gevaar in de neutraliteit te vervallen,
die voor ons geloovig volk fataal is.
Om deze gedachte eens duidelijk te maken
Zouden wij tevreden zijn met een school,
waar rekenen, schrijven, teekenen, enz. al
gemeen zouden gegeven worden en enkele
keeren per week een katholiek onderwijzer
zou optreden voor de katholieke en b.v.
een protestantsche onderwijzer voor de protes-
tantsche kinderen, enz.
Neen, onze overtuiging is, dat de school
geheel doortrokken moet zijn van de katho
lieke idee, omdat daar gelegd wordt de grond
slag van de katholieke levensbeschouwing.
Zouden wij het goedvinden, dat er een
groot dagblad wordt uitgegeven met neutraal
of algemeen buitenlandsch of binnenlandsch
nieuws, marktberichten, koersen, enz. en dat
daarin eens of meerdere malen in de week
een katholiek artikel verscheen
In beide gevallen zou eenig geld worden
uitgespaard, maar dat is voor ons Katholieken
geen reden om met zulk een organisatie
van school en pers tevreden te zijn.
En toch het voornaamste argument, dat de
voorstanders van een algemeen programma
aanvoeren is het besparen van geld.
Dit mag in deze zoo gewichtige zaak geen
doorslag geven, te meer niet omdat de bijzon
dere omroepen tijdens hun bestaan wel de
gelijk hebben bewezen het volk in breede
lagen achter zich te hebben, dat hen steunt
en royaal steunt met zijn geldelijke bijdragen.
Bovendien, het komt ons voor, dat wij, door
een algemeen programma te accepteeren,
principieel een fout begaan,
f Immers op het eigen oogenblik degradee-
ren wij onzen Katholieken Omroep en daar
mede onze Katholieke cultuur en levens
beschouwing tot een tweedehandsche. Wij,
Katholieken, zijn geen secte, maar een uni-
verseele godsdienst en als zoodanig kunnen
wij moeilijk medewerken tot het vrijwillig
innemen van een plaats, die ons als zoodanig
niet past.
Wij komen dus terug op wat wat meenen,
dat de goede oplossing is van het radio-
vraagstuk geef ieder een zender. Laat een
ieder vrij om onder de bovengenoemde twee
beperkingen uit te zenden. Laat links en
rechts ieder voor zich het met elkander
vinden. Met rechts is geen moeilijkheid,
met links misschien wel, maar dan kan de
radioraad, die toch naar links georiënteerd
is, uitstekende diensten bewijzen. Zoo wordt
de omroep in Nederland werkelijk nationaal,
d.i. organisatorisch uit de ziel van het volk
uitgegroeid, terwijl de verstoring van den
vrede zoo goed als uitgesloten is, omdat dan
ook links het zijne heeft, en ieder zich in
vrijheid kan ontwikkelen."
WOENSDAG 27 MAART
HILVERSUM 1071 M. 12.152.00 Concert door het
AVRO-Trio.2.003.00 Kindermatinée door H. Nolles.
3.004.00 Maak het zelfl cursus. 5.30-V5.45
Gramofoonmuziek. 5.45—6.15 Landbouwhalfuurtje
door Mr. Dr. R. H. Baron de Vos van Steenwijk.
6.157.15 Concert door het Omroep-orkest.
HUIZEN 336.3 M. (Na 6 uur 1852 M.) NCRV-uitz.
12.301.45 Concert door een trio. 6.006.30
Gramofoonmuziek. 6.30—7.00 Fransche les. 7.00
7.30 Gramofoonmuziek.
DAVENTRY 1562 M. ia.35 Kerkdienst. 11.05
Lezing. 11.20 Gramofoonmuziek. 12^*0 Balladen-
concert (alt, tenor). 12.50 Gramofoonmuziek.
I.202.20 Orkestconcert. 3.20 Ballad^nconcert
(sopraam, bariton). 3.50 Le*Ing Health. +.cf
Licht klassiek concert. Rowena franklin strijkkwartet
5.05 Concertorgelbespeling. 5.35 Kinderuurtje.
6.20 Muziek. 6.35 Nieuwsb«r. 6.50 Tuinpraatje.
7.00 Muziek. 7.05 Viool- en pianosonaten van
Bach. 7.20 Lezing. 7*35 Muziek. 7.45 Lezing.
8.05 N. Long, humorist a. d. pfino. 8.20 „Ivanhoe,
iste acte. Roma, opera van Sullivan. 9.20 Nieuwsber.
9.35 Actueele causerie. 9.30 Nieuwsber. 9.55
„Ivanhoe", 2e en 3e Acte. i*.2012.20 Dansmuzie
PARIJS „RADIO-PARIS" 1765 M. 12.50—2.10
Orkestconcert. 4.055.05 Orkestconcert. 7.05
7.50 Gramofoonmuziek. 8.20—11.10 Scènes uit „Le
Vray Mystère de la Passion", Grebau. Daarna solisten
concert.
LANGENBERG 462 M. 9.35—11.30 Gramofoon
muziek. 12.251'50 Orkestöfencert. 5.055.50
Het Jazz symphonie-orkest. y.35 Aria's en liederen
van Caruso (gramofoon).
ZEESEN 1649 M. 11.203.05 Lezingen. 3.50
4.50 Orkestconcert. 4.507.05 Lezingen. 7-20
Causerie. 7.50 Kamermuziek. Havemann-kwartet.
8.35 „Parsifal", van Rich. Wagner. Orkest en solisten.
HAMBURG 391.6 M.10,20 Gramofoonmuziek. 1.25
Concert op het S.S. St. Louis. 3.50 Oud-Nederl.
gewijde muziek. 5.20 Orkestconcert. 7.20 Concert
door het Omroep-orkest van Kalundborg. 9.50
II.10 Heruitz. buitenl. stations.
BRUSSEL 511.9 M. 5.20 Orkestconcert.6.35 Trio
concert.
Een gedenkwaardig; ©ogenblik
Deze week is het tien jaar geleden, dat
voor de eerste maal in de geschiedenis dei-
radio een radioconcert werd uitgezonden.
Dit geschiedde te Utrecht tijdens de derde
Nederlandsche Jaarbeurs door den heer H.
H. S. a Steringa Idzerda, in samenwerking
met de Philipsfabrieken.
De heer Idzerda deed in 1918 verschillende
proeven met een zendertje, waarvoor de
lampen, onder leiding van dr. Holst en dr.
Oosterhuis van het Philips-laboratorium,
waren samengesteld. Begin 1919 waren de
proefnemingen al in een zoo ver gevorderd
stadium gekomen, dat er besloten werd om
tot openbare demonstratie over te gaan.
Een gunstige gelegenheid bood hiertoe de
3e Nederlandsche Jaarbeurs. In de stands
van de Nederlandsche Radio-Industrie,
waarvan de heer Idzerda directeur was, aan
het Lucas Bolwerk, en in den stand van
de N. V. Philips' Gloeilampenfabrieken op
het Vreeburg, werden installaties opgesteld
voor onderlinge radio-telefonische commu
nicatie, voornamelijk bestaande uit de drie-
electroden-generator-lamp, welke in de
Philipsfabrieken was vervaardigd. De
lamp werkte bij een spanningsverschil van
400 volt tusschen gloeidraad en plaat, ter
wijl de anodestroom ca. 20 rnA bedroeg. De
energie was dus slechts 8 watt.
Met deze installatie werd voortdurend
een communicatie onderhouden tusschen
beide stands en werd voor de eerste maal
een concert uitgezonden. Dit geschiedde
eigenlijk alleen ter aflossing van de lec-
trioe, die voortdurend uit boeken en tijd
schriften voorlas.
Het eerste nummer. dat op deze wijze
werd uitgezonden, was een fluitconcert en
heette „Turf in je ransel". De resultaten,
die men hiermede behaalde, waren verba
zingwekkend en verschillende ontvangst-
rapporten kwamen binnen. Het eerste offi-
cieele bericht was van de militairen van de
Lunetten, een fortengroep in de nabijheid
van Utrecht. De heer Idzerda had een
deuntje door 'de „draadlooze telefoon" geflo
ten en tot verwondering van allen, die er
bij waren, had men daar muziek uit de
lucht" gehoord, telefoneerde de comman
dant. Ook H. M. de Koningin was op den
Philipsstand getuige van dfc radio-telefo
nische communimtta.
Door dit succes aangespoord werd ee*
kleine speeldoos en later een gramofoon
voor de Ericson-microfoon geplaatst en
verschillende berichten uit Den Haag. Am
sterdam, IJselstein, Arnhem, Nijmegen
en Ginneken brachten de bevestiging, dat
met slechts 5 watt antenne-energie af
standen van 80 tot 100 K.M. overbrugd
waren.
De omroep was geboren en van dat
oogenblik af, stond het bij den heer Idzerda
vast, dat er iets in zat. Terug in Den Haag.
bouwde hij een nieuwen, krachtigen zen
der en ging hier regelmatig uitzendingen
mee geven, ten behoeve van de steeds
talrijker wordende luisteraars. Een zend
vergunning was hem op zijn aanvrage van
den 7 Februari 1919 verstrekt en zoodoende
werd zijn station PCGG, het eerste station,
dat regelmatig concerten en voordrachten
uitzond. Heen en weer varende marconisten
brachten het nieuwtje naar Amerika, waar
het eerst eind Mei 1919 in practijk werd
gebracht.
Het station van den heer Idzerda werd in
1924 opgeheven, doch de vijf jaren, dat het
in den aether was, en waarin het zooveel
pioniersarbeid presteerde, zullen niet ver
geten worden. Hijzelf zal als „de Vader
van den Radio-Omroep" in de historie
bekend blijven.
In den strijd tusschen gelijkstroom- en
Jt'sse'stroom voeding van de gloeidraden der
j^adio-lampen heeft de accu een trouwen
^hdgenoot gevonden in de „droge" en
'■natte" gelijkrichters, de zoogenaamde drup-
plgelijkrichters. Deze stellen den eigenaar
n staat zijn accu practisch gesproken,
si SPladen te houden, zoodat hij zich
echts voor periodieke contröle, bijv. eens in
?f' 4 maanden, tot een goed laadstation be-
^^eft te wenden.
In het vorige artikel is de „droge" gelijk-
"htercel uitvoerig beschreven. Wil men
en gelijkrichter met behulp van deze cellen,
«fU (je ,.Kuprox"-cel of de „Protos"-cel,
Pbouwen dan heeft men er rekening mede
houden dat hiervoor noodig zijn conden-
jT1 toren. In combinatie met deze koper-
ce'len worden electrolytische conden-
atoren gebruikt, die voorzien zijn van een
611 een kfem, of ook wel verschillend
aKleurde aansluitdraden hebben. De nor-
hiaie
rOO(J
hipi
uitvoering in dat geval is zoo, dat de
gekleurde aansluitdraad met de -f lei-
8 verbonden moet worden.
Rest
"batte
ons thans nog den zoogenaamden
gelijkrichter nader te beschouwen,
RanJb'i wi' als voorbeeld nemen de „Ful'er
on. e" Tricklecharger, van anderen staan
hov Geen gegevens ten dienste, terwijl
gpjiPdien het onedrlinge verschil uiterst
ee^e gelijkrichter bestaat uit een cel en
prj transformator, fig 1, dat is a'Ies. De
"laire wikkeling van den transformator
wordt normaal op het lichtnet aangesloten
(wisselstroom). Eén der secundaire polen
van den transformator wordt aangesloten
Fit 1
VUL- OfCNIN*
Fig. 1. Fuller „Balkite" Trickle Charger. He
cel moet gevuld worden tot het merkteeken
„high". De vloeistof mag niet zakken onder
het merkteeken „low"
aan een tantalum electrode, een der polen
van de ge'ijkrichter-cel. In deze cel vindt
de gelijkrichting plaats d.w.z. in deze cel is
slechts stroomdcorgang in één richting
mogelijk.
Om deze cel te laten werken wordt ze ge
vuld met een eiectroliet, bestaande uit een
k'eine hoeveelheid vloeistof van voor ons
onbekende samenstelling, aangevuld met
zwavelzuur met een voorgeschreven Soorte
lijk Gewicht. Als de cel eenmaal gevuld is,
behoeft slechts bijvullen met gedistilleerd
water zoo nu en dan te geschieden en wel
alleen wanneer het mengsel onder een op
de cel aangegeven merkteeken daalt.
Overbelasting van dezen gelijkrichter is
zoo goed als uitgesloten; komt dit toch voor,
dan herstelt hij zich onmiddellijk na het
wegvallen van deze overbelasting.
Gedurende de ontvangst kan men dezen
gelijkrichter ingeschakeld laten staan zon
der „brommen" te veroorzaken. Ont'ading
van den accu via dezen gelijkrichter is uit
gesloten, daar de cel slechts in één richting
stroom doorlaat.
Het voordeel van de ..droge" en „natte"
gelijkrichters is wel, dat het gebruik van de
gelijkriliterlamp hiermede wegvalt. Lam
pen hebben een levensduur van ongeveer
1000 uur, men staat dus op gezette tijden
voor het feit, dat men een nieuwe lamp
moet koopen. Bovengenoemde gelijkrichters
hebben een onbeperkten levensduur, betrek
kelijk gesproken, zoodat het bij één uitgaaf
blijft. Een nadeel is echter, dat bij het ver
sloffen van geregc'de oplading de accu uit
geput kan raken. Geheel opladen met deze
gelijkrichters is wel movelijk, maar duurt te
lang, men kan zoodoende, zonder er zich
van bewust te zijn, weken lang ontvangen
met een bijna uitgeputten accu. Dit nadeel
Patented
Fig. 2. Fatentcel
kan echter een voordeel worden a's men
dan den accu ter contröle voor eenige dagen
naar een goed laadstation brengt. Iets, wat
wij bij den aanhef van dit artikel reeds ter
loops adviseerden.
Het ligt in de lijn van dit artikel om
O
naast de gelijkrichters, opgebouwd met be
hulp van de „droge" en „natte" ge'.ijkrich-
tercellen, te bespreken een plaatstroomap-
paraaifr in den handel gebracht door de
N.V. Patentcel te Utrecht. Hierin is even
eens gemonteerd een natte gelijkrichter-cel,
echter van andere constructie dan de over
eenkomstige „Fuller Balkite" cel; fig. 2 geeft
van de eerste een afbeelding.
Deze cel is geheel opgebouwd uit alumi
nium en wordt geleverd met een kleine
hoeveelheid poeder. Na vulling met gedistil
leerd water is deze cel voor het gebruik ge
reed.
In afwijking met de hierboven besproken
cel van Engelsch fabricaat, is deze echter niet
van onbeperkten levensduur, vernieuwing na
een ruim gebruik van ongeveer één jaar is
noodzakelijk.
De N.V. Patentcel was zoo vriendelijk het
schema voor onze lezers af te staan, wat
hierbij afgebeeld staa.t, fig. 3. Het vermogen
van een dergelijk plaatstroom-apparaat is
2.2 Watt, dus ongeveer 140 Volt bij 15 m.
Amp. of 120 Volt bij 18 m. Amp. Daar deze
cellen 3 electroden hebben, zijn ze geschikt
voor dubbele gelijkrichting.
Met deze typen gelijkrichter-cellen, kan het
gebruik van de gelijkrichterlamp vermeden
JO H«/vy
io ooe
ur
O -
oct(40-uo v.]
Transformator
SmoorspocL
O +-fI««»'»<UlJ
Fig. 3. Een plaatstroomapparaat waarbij de gelijkrichting verkregen wordt met behulp van de Patentcel
worden, beide typen laten hiervoor de moge
lijkheid open. Van bijzonder belang is nog de
toepassing van de Kuprox-cei voor een appa
raatje, dat, aan het wisselstroomnet aange
sloten gelijkstroom voor voeding van de gloei
draden der radio-lampen of voor voeding van
den electro dynamischen luidspreker levert.
°cr\
Fig. 4. Het schema van een gelijkrichter
voor directe voeding van de gloeidraden der
Radio-lampen door aansluiting op het licht
net (wisselstroom)
Vooral deze laatste toepassing is van belang.
De electro dynamische luidspreker, vooral het
type, dat een extra 6 volt accu noodig heeft,
baant zich onweerstaanbaar een weg naar
voren, steeds meer komen ze in gebruik. De
betere fabrikaten er zijn er helaas nog
vele, die niet aan de eischen voldoen kun
nen gevoed worden met behulp van een dar-
gelijken gelijkrichter, waarvan het schema
hieronder volgt (fig. 4).
De weerstand W moet een waarde hebben
van 2430 Ohm. De smoorspoel Dr. moet
ten minste 0.7 Amp. kunnen doorlaten, het
zwaardere type 1.5 Amp. D? condensatoren
C en G, electrolytische condensator!,-" heNien
een capaciteit van 2500 mf. Het voltmeten.i»
Vm moet een meetbereik hebben tot 10 volt.
Bij gebruik van deze apparaten moet men
letten op de voorschriften, die hierbij gegeven
worden. Overbelasting van den gelijkrichter
stelt deze voor goed buiten werking, een te
hoog opgevoerde spanning kan funest zijn
voor de lampen. Men doet dus goed, zich wel
terdege rekenschap te geven van de eischen,
die men aan dit apparaat zal willen stellen.
Ter beveiliging van èn Jampen èn apparaat
