DE WAERELD ROND
mm
Fil
TWEEDE BLAD
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
WOENSDAG 29 MEI 1929
BLADZIJDE 4
bp
-
J: V," t
||gS(S(F* - -StirMS4"" -
In de Melkboerensteeg wordt een aantal oude huisjes afgebroken. Daarbij bleek, dat
de scheidingsmuur van een pakhuis overhelde en gevaar bracht. De gemeente heeft
echter voor de veiligheid gezorgd en de muur wordt afgebroken
Het zyn nog maar babies, deze olifanten. Straks als ze groot zullen zijn winnen ze het gemakkelijk van den mensch. Er is weer een circus in het land, zoodat de
kinderen nog niet van deze getemde en gedresseerde woudreuzen behoeven te vervreemden
- ,V'
De Haarlemsche jeugd, tot versterking in het Zuiden van Friesland, bij wip en
schommel. Op den achtergrond de geleider, de secretaris der Haarlemsche
vereeniging, de heer A. Aukes
Een ontmoeting
in den dierentuin.
Het mooie weer
brengt de kinde
ren naar buiten,
dan kunnen
genieten van de
natuur en eigen
worden met de
dieren. Het vroo-
lijke gezicht van
deze kleine doet
het wel eigenaar
dig tegenover de
stijf-deftigheid
van den vogel
In Amsterdam wordt den laatsten tijd druk de sport van het rolschaatsen
beoefend. Men ziet hier een vrooljjk groepje jongens aan den zwier; van het
verkeer hebben zij geen last, maar of dit t ook omgekeerd
het geval is, betwijfelen wé
Dat Haarlem een industrie-stad is gelooft niet iedereen, omdat we nu eenmaal als een verfijnd
bloemetjes-paradijs verheerlijkt worden. Dit kiekje genomen aan den Spaarndammerweg geeft anders
een mooi beeld van de drukte aan het Spaarne. De kranen verdringen er elkaar.
De R. K. Ver. voor Vac. Kolonies te Haarlem zond dezer dagen een aanta'
kinderen naar het herstellingsoord „Mooi Gaasterland" bij Bakhuize#
(Friesland), dat onder leiding rtaat van de zusters Franciscanessen va»
Münster. Dit is reeds de vierde uitzending, dit jaar door de actieve ei»
heilzaam werkende vereeniging georganiseerd
WAT WAS DE EERSTE KRANT
DER WERELD?
WAAR IS ZIJ VERSCHENEN?
Tot nog toe heeft men op deze vraag nog
geen bepaald en gelijkluidend antwoord
kunnen geven. Zelfs een onderzoek naar het
vaderschap zal wel nooit volledige zekerheid
geven. Feitelijk meoten we nog een andere
vraag hieraan laten voorafgaan, n.l. wat men
zooal onder een krant heeft te verstaan?
Wanneer men onder een krant datgene ver
staat, wat een krant tegenwoordig is. dat is
het duidelijk, dat het verschijnen van de
krant in ieder geval niet ouder is dan de
boekdrukkunst. Wanneer men echter het
woord krant in meer uitgebreider etymolo
gische beteekenls neemt, dan wordt het
vraagstuk zoo veelomvattend, dat men het
onmogelijk tot oplossing kan brengen.
Wanneer we 'n woordenboek naslaan dan
vinden we onder het woord „krant" dat men
daardoor verstaat: iedere dagelijksche of
periodieke publicatie van politieke, litteraire
en andere berichten.
Een publicatie behoeft echter niet nood
zakelijk gedrukt te zijn; zij kan ook met de
hand of op welke andere manier ook ge
schreven zijn Bovendien behoeven hand
schriften niet noodzakelijk op papier te staan:
zij kunnen ook op een andere materie vast
gelegd worden, men denke slechts aan de
papyrus-rollen der oude Egyptenaren, aan de
was-tafeltjes der Romeinen, aan de stee-
nen of marmeren bladen der Babyloniëers.
Men ziet dus dat we tot de vroegste tijden
moeten afdalen om de sporen van de eerste
„krant" te ontdekken.
Herodctus verhaalt reeds dat er in Egypte
ten tijde van de Pharao's kranten bestonden
die bekend waren om hun satyrieken inhoud;
er waren dus destijds reeds humoristische
bladen. Toen Nabuchodonosor een inval deed
;n Egypte bestond daar reeds een blad voor
-.et Koninklijk Hof, dat zich ten doel stelde
de aristocratische lezers te verlustigen door
'et verhalen van de schandaaltjes die zich
n de hoogste kringen hadden afgespeeld. Men
>ereikte hierdoor dat de partijen voortdurend
tegen elkander in het harnas gejaagd werden.
In het Louvre bevindt zich een serie pa
pyrus-rollen uit de 18e eeuw vóór Christus,
lerodotus schijnt dus gehjk te hebben gehad.
Ook in het oude Grieken'and waren reeds
Dagbladen" die deels in 't openbaar ver
schenen en ook gedeeltelijk slechts in beslo
ten kringen circuleerden. De meest bekende
kranten dateeren uit den tijd van Alexander
den Grooten.
De oude Romeinen hadden reeds twee ver
schillende soorten wn publieke berichten-
dienstgevlng. Vooreerst de Annalen van den
Opperpriester, die ook wel „Annales Publi-
cae" genoemd werden. Deze dateeren reeds
uit den tijd van het oude Rome: ze beston
den uit een serie witte bladen waarop de
Pontifex Maximuns, de hoogepriester, allerlei
berichten liet opteelSenen, omtrent de ge
wichtigste gebeurtenissen. Deze bladen wer
den in 't openbaar tentoongesteld zoodat
iedereen van den inhoud kon kennis nemen.
Na annalen kreeg men de „Acta Diurnae"
dingen van den dag. zou men tegenwoor
dig zeggen ze verschenen voor het eerst
in 694 vóór Christus en ze verdwenen bij
den ondergang van het keizerrijk. Zij droe
gen een zuiver politiek karakter. Rijke patri
ciërs die bij het verspreiden van deze be
richten groot belang hadden lieten ze door
hun slaven meerma'en over schrijven en de
afschriften verspreiden.
Uit bovenstaande blijkt dat men in den
ouden tijd reeds een goed geoutilleerde be
richtendienst bezat. Toch moet men hierin
niet de voorloopers zien van het moderne
krantenbedrijf.
Om den eigenlijken oorsprong van ons te
genwoordig krantenbedrijf te vinden, moeten
we teruggaan naar de zeventiende eeuw.
Doch vooraf nog een korte beschouwing
over het tusschengelegen tijdvak. Men hoort
zoo vaak beweren, dat de eerste krant der
wereld in de Chineesche taal werd uitge
geven. In het jaar 911 volgens onze tijdre
kening, zou er in Peking een krant uitge
geven zijn die echter in het jaar 1351 op
hield te bestaan. Dit was een krant op geel
"apier met den kop van ..King Paou" d.w.z
Residentiebode". Dit was het officieele or
gaan van het Chineesche Rijk. Een tweede
editie, eveneens op geel papier, „Hsing
?aou", het Handelsblad, was meer voor den
zakenman bestemd. Bovendien was er nog
een derde editie op rood papier „Tistani
Paou", het Provinciaal Blad. Zij bevatte 't
voornaamste nieuws uit de beide andere cou
ranten.
In Europa vechten vijf landen om de eer
de eerste krant te hebben uitgegeven, n.l.
Italië, Duitschland, België, Frankrijk en
Holland. In Italië zou de eerste krant in
Venetië verschenen zijn. Men zegt namelijk
dat er in den oorlog van Venetië, Spanje en
den Paus tegen de Turken d.i. rond 't jaar
1570 een krant bestaan heeft onder den
naam „Gazette." Deze naam zou het blad te
danken hebben aan het geldstuk dat men
voor een exemplaar moest betalen.
De oudste Duitsche krant werd waarschijn-
'ijk opgericht door een zekere Joannes Ca-
valius in Straatsburg. Deze zou d*ar in 1575
een weekblad uitgegeven hebben in de La-
tij nsche taal dat tot titel droeg „Ordinaria
V;sa": dus „Dingen die ik zag en hoorde".
Irr-de Universiteits-hiblior.hee.k van Heidel-
berg berusten nog meerdere exemplaren van
deze krant, bovendien nog een biina volledi
ge jaargang uit hit jaar 1606. Hieruit blijkt
ook dat Joannes Cavallus in alle voornaamste
plaatsen van Europa eigen correspondenten
had.
In Holland heeft een Amsterdamsche boek
drukker, Broer Wiilebrord Jans, in het jaar
1604. een weekblad uitgegeven; meer weten
e êr echter niet van.
De oudste krant van Frankrijk is de „Ga-
ette" van Dokter Theophrastes Renaudot.
Deze publiceerde het eerste nummer van zijn
krant in het jaar 1637. Reeds vroeger had hij
verschillende met de hand geschreven berich
ten die hij door zijn talrijke relaties in
Frankrijk en in heel Europa verkreeg in om
loop gebracht. In 1631 kreeg hij toestem
ming om zijn krant geregeld te doen ver
schijnen. Reeds spoedig bereikte dit blad
een zeer groote oplage en werd zelfs de
officieele Staatscourant van dien tijd.
Maar Theophrastes Renaudot heeft in zijn
eigbn land reeds een voorlooper gehad,
want reeds in het jaar 1494, toen Karei VIII
een veldtocht tegen Italië ondernomen had
bestond er reeds een gedrukt „Bulletin" dat
mededeelingen bevatte omtrent de voor
naamste krijgsgebeurtenissen. Heel toevallig
heeft men eenige exemplaren van deze zeld
zame uitgave gevonden.
Het is vanzelfsprekend dat deze exem
plaren een zeer groote waarde vertegenwoor
digen: deze kostbare schat wordt bewaard
in de stadsbibliotheek van Nantes.
De eerste Belgische krant werd uitgegeven
door den Antwerpschen boekdrukker Abraham
Verhoeven. Misschien is hem nog iemand
vóór geweest n.l. de Weduwe Christoffel van
Ramunde, eveneens uit Antwerpen. Deze zou
in 1545 naar aanleiding van gewichtige
historische gebeurtenissen een reeks kran
tennummers hebben uitgegeven van vier blad
zijden; deze waren in Gothische letters ge
drukt en met houtsneden versierd. Over deze
krant van de Weduwe van Ramunde is ech
ter verder niets bekend.
De krant van Abraham Verhoeven heeft
men thans nog in talrijke exemplaren be
waard. In het jaar V505 kreeg hij van Aarts
hertog Albrecht en Isabella toestemming om
het oorlogsnieuws uit den strijd tegen de
Vereenigde Provincies te publiceeren.
Het formaat van de krant van VerhoeveH'
die getiteld was „Nieuwe Tijdingen", ver
toonde geen enkele overeenkomst met onz®
tegenwoordige nieuwsbladen. Het forma*
was Ï'A bij 9 c.M. Zij werd nu eens in he
Fransch dan weer in het Vlaamsch uitge'
geven en was geïllustreerd.
De „Nieuwe Tijdingen," verschenen tot l®2
op zeer ongeregelde tijden; tot dan toe dro®'
gen de afzonderlijke nummers geen cijfer 0
jaartal. Vanaf 1620 verscheen dit blad ?e'
regeld en van toen af aan werden de blade1*
ook van datum en nummer voorzien.
Verhoeven gaf zijn krant uit tot het ja*
1630; toen dwong de economische noodzaa*
hem om zijn drukkerij en al zijn materiaal
verkoopen aan den Antwerpschen boekhah'
delaar Willem Verdussen. Deze zette de uit"
gave voort en deze krant bleef bestaan 10
het jaar 1827.
Er is wel geen 'enkel blad dat zoo lang
be
staan heeft als de „Nieuwe Tijdingen
Men kan dus gerust zeggen dat de ouds
krant in de beteekenis die wij er aan hed1
ten 300 jaar i»ileden verschenen is.
Ten slotte nog enkele cijfers waaruit de
enorme groei van het krantenbedrijf
duidelijk blijkt.
In 1650 waren er op de heele wereld slech
14 kranten.
In 1700 waren er nog maar 68; ieder J® j
was dus het aantal kranten gemiddeld d
1 vermeerderd. In het jaar 1800 was 11
aantal kranten reeds gestegen tot 910
honderd jaar later 60.000. Thans zijn
zeker reeds meer dan 75.000 kranten.
