Binnenlandsch Nieuws
TWEEDE BLAD'
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
DONDERDAG 30 MEI 1929
BLADZIJDE 2
Het Roode Kruis en de
gasoorlog
D. Goedkoop t
Bijeenkomst der
R.K. Indischgasten
Konijnen en Duindoorns
Pest
R.K. Volkspartij
Wijziging Artikel 3
Leerplichtwet
Het Nederl.-Belgisch verdrag
Eerste Kamer
„Het Volk" en Kardinaal
Boume
De Katholieke Staatspartij
Bosch- en heidebranden
Pinksteren en de nieuwe
haring
De bosch- en heidebranden
Nederlanders in Argentinië
Een zakenreis naar Indië
KUNST EN KENNIS
Een nieuwe Theresiafilm
Het Schouwburgvraagstuk
te Amsterdam
Kon. Conservatorium
te 's-Gravenhage
De schouwburgcommissie
te Amsterdam
Wat films opbrengen
Een gedenksteen voor
W. Heydt
Een geschenk van den heef
en mevrouw Drucker-Frasef
Pater Wasmann
Amsterdamsche Univer-
siteits-bibliotheek
PraclLsche maatregelen In het belang
van de burgerbevolking.
Het internationale Roode Kruis, dat de
mogelijkheid voorziet van een eventueele
schending van de internationale conventies,
welke het gebruik van gifgassen verbieden,
bestudeert sinds '25 de middelen om de bur
gerbevolking in zulk een geval te bescher
men tegen de gevolgen van de nieuwe wijze
van oorlogvoering.
De studiecommissie van deskundigen tot
de conclusie is gekomen, dat het uiterst
moeilijk zal zijn de bevolking van groote
steden en van industrieele centra afdoende
te beschermen tegen de dreigende verwoes
ting, acht het dringend noodig, naar in een
rondschrijven van het Intern. Roode Kruis
verklaard wordt, de burgerbevolking zonder
uitstel op de hoogte te brengen van deze ge
varen en haar vertrouwd te maken met de
thans bestaande middelen tot bescherming,
hoe onvolkomen deze ook mogen zijn.
De deskundigen hebben den wensch uit
gedrukt, dat het Internationale Roode Kruis
comité zich in zijn hoedanigheid van inter
nationaal lichaam met beslistheid aan de
spits zoude stellen van dezen uitgebreiden
propaganda-arbeid en dat het daartoe zoo
wel het initiatief als de verantwoordelijkheid
zoude op zich nemen.
Daarnaast hebben zij de noodzakelijkheid
erkend, om zonder uitstel te geraken tot
practische maatregelen, en het Internationale
Comité uitgenoodigd onder de industrieën en
specialisten van alle landen prijsvragen uit
te schrijven met betrekking tot de bescher
ming der burgerbevolking.
Deze prijsvragen zullen de volgende punten
betreffen:
a. het beste filtreerend apparaat (appareil
filtrant, Filtergerat) of gasmasker, dat men
aan de burgerbevolking verstrekken kan;
b. de doeltreffendste methode ter verze
kering van gasdichte afsluiting en van voor
ziening met zuivere lucht van de ondergrond-
sche schuilplaatsen voor de burgerbevolking
in geval van aerochemisch bombardement;
c. de beste reagens om in de lucht het
uiterst gevaarlijke en geduchte bestendige
gas aan te toonen, dat in den wereldoorlog
gebruikt is, bekend onder de namen: yperiet,
mosterdgas, geelkruisgas enz.
Een dergelijke uitgebreide onderneming, op
zoodanige wijze als de commissie van des
kundigen eenparig aanbevolen heeft, ver-
eischt enorme financieele bedragen. Deze
bedragen bijeen te brengen is de taak van
de Regeeringen, van de Nationale Roode
Kruisvereenigingen en ook van de bevolking
zelve. Zoodra het Internationale Roode
Kruiscomité in het bezit is van de benoodigde
fondsen, zal het den aangevangenen arbeid
voortzetten, met moed en methode, gesteund
door de bereids ondervonden bemoediging en
door de reeds thans gemaakte studiën.
Doch zonder verder af te wachten, zal het
Internationale Roode Kruiscomité op I Juli
1929 een prijsvraag uitschrijven met betrek
king tot het gevaarlijke mosterdgas, waar
voor het 10.000 Zwitsersche franken be
schikbaar stelt, en waaromtrent het mede-
deelingen zal deen in de dagbladpers en in
de (o.a. chemische) vakpers.
hun namen daarop zouden hebben geplaatst,
zonder dat op die lijst de namen der candi-
daten voorkwamen.
Het beroep zal worden behandeld in een
openbare zitting van Ged. Staten op Vrijdag
a.s. te 9'A uur.
Woensdag is te Amsterdam, 79 jaar oud,
overleden de heer Daan Goedkoop, oud-
directeur van de Nederlandsche Scheeps-
bouw-Maatschappü, de nestor onzer scheeps
bouwers.
De overledene, wiens verdiensten erkend
werden door zijn benoeming tot ridder in
den Nederlandschen Leeuw, bekleedde wei
nig functies naast zijn hoofdvak. Enkele
jaren is de heer Goedkoop lid van de Pro
vinciale Staten van Noord-Holland geweest.
De ter aarde bestelling is bepaald op a.s.
Zaterdag te twaalf uur op Zorgvlied (Amstel-
dijk).
Men verzoekt ons te willen mededeelen, dat
de eerstvolgende bijeenkomst der R.K. In
dischgasten, Oud-Indischgasten en hen, die
zich binnenkort in Indië denken te vestigen,
zal plaats hebben op Dinsdag 4 Juni a.s. des
avonds te 8 uur in „Huize Voorhout" aan het
Lange Voorhout 19, Den Haag. Zij, die deze
bijeenkomst wenschen bij te wonen kunnen
zich in verbinding stellen met het .Katholiek
Indisch-Bureau", de Carpentierstraat 153,
Den Haag.
Bij Ouddorp
Het Tweede Kamerlid, de heer J. ter
Laan, heeft den Minister van Financiën de
volgende vragen gesteld:
Is het juist, dat één of meer ingezetenen
van de gemeente Ouddorp in den jongsten
tijd herhaaldelijk hebben aangedrongen op
het treffen van maatregelen tot beteugeling
van de schadelijke konijnenplaag, waardoor
vooral de gebruikers van de gronden in den
polder Oude Nieuwland, gelegen langs de
domeingronden in de gemeente Ouddorp,
worden getroffen?
Is het juist, dat een langgerekte strook
der aan bovengenoemden polder grenzende
Rijksduin- en andere grondden verpacht is
aan den heer S. Visser, aldaar, en dat deze
pachter naast jager ook onbezoldigd Rijks
veldwachter is, zoodat de konijnen in dub
bele mate bescherming genieten?
Is de Minister, indien bovenstaande vragen
bevestigend moeten worden beantwoord, be
reid, maatregelen te bevorderen waardoor de
konijnenplaag dermate kan worden beteugeld,
dat de gebruikers van de landerijen in ge
noemden polder geen schade van beteekenis
meer aan de gewassen (cichorei é.a. produc
ten) zullen hebben?
Wil de Minister mededeelen of het juist is,
dat in de onder de gemeente Ouddorp ge
legen duinen geen duindoorn meer mag wor
den gekapt, en, zoo ja, op welke overwegin
gen deze maatregel steunt?
Is het den Minister bekend, dat gedurende
de wintermaanden een aantal arbeiders, voor
heen met het kappen en verkoopen van duin
doorn, die voor afrastering van perceelen
land wordt gebezigd, loonenden arbeid vond
en wil hij bevorderen dat, indien noodig on
der bepaalde voorwaarden, het kappen van
duindoorn wederom wordt toegestaan?
De min. van Arbeid, Handel en Nijverheid,
heeft Hedjaz besmet verklaard wegens pok
ken.
P. J. Arts of mr. P. M. Arts?
Docr den heer de Vries, vroeger afdee-
lingssecretaris v. d. R. K. Volkspartij, doch
die thans een lijst heeft ingediend voor de
Volkspartij (candidaten P. J. Arts en J. F.
Lune), is bij Ged. Staten van Zuid-Holland
beroep ingesteld tegen de beslissing van het
hoofdstembureau in den kieskring 's-Gra-
venhage, waarbij geldig is verklaard de lijst
van de R. K. Volkspartij (eerste candidaat
mr. P. M. Arts).
De heer de Vries grondt zijn bezwaar
hierop, dat de onderteekenaars van de lijst
Uit het voorloopig verslag der Eerste
Kamer betreffende het wetsontwerp tot
wijziging van artikel 3 der Leerplichtwet
blijkt, dat vele leden hun instemming met
het doel van dit ontwerp betuigden.
Volgens sommige leden, zal echter een
verschillende verplichting ontstaan voor kin
deren, die juist vóór en voor kinderen, die
juist nA het begin van den nieuwen cursus,
waarbij voor hen het achtste leerjaar aan
vangt, den leeftijd van dertien jaar bereiken.
Begint de nieuwe cursus bijv. op 1 Sept..
dan zal een kind, dat reeds zeven klassen van
de lagere school doorloopen heeft en op 31
Augustus dertien jaar wordt, niet meer leer
plichtig zijn, doch wordt het op 1 Septem
ber 13 jaar, dan is het nog een vol jaar leer
plichtig. Deze ongelijkheid zal vooral op het
platteland als onbillijk worden gevoeld. Het
wetsontwerp kon, wegens dit bezwaar, niet
de goedkeuring van deze leden wegdragen.
Andere leden achtten de bestreden clau
sule volkomen duidelijk en slechts voor één
uitleg vatbaar; „Het kind mag de school
niet verlaten, vóór de klasse, waarin het op
zijn dertienden verjaardag zit, te hebben
afgeloopen."
Wij veronderstellen, dat „Het Volk" let
terlijk citeert; wij willen ook veronderstel
len, dat, wat de Kardinaal verder in zijn
herderlijken brief zegt, de in „Het Volk"
geciteerde woorden niet nog duidelijker
maakt dan ze al in zichzelf zijn en wij
willen dan dit citaat den Katholieken van
Nederland voorhouden, als een krachtigen
aandrang, om: op 3 Jtfii a.s. toch alen, zon
der één uitzondering te stemmen op de R.-K.
Staatspartij
Kardinaal Bourne toch beschouwt, blijkens
dit citaat van zijn herderlijk schrijven, de
taak van het stemmen zoo gewichtig,
dat hij den kiezers toewenscht, dat God
hen moge helpen een wijs besluit te nemen;
dat hij die taak wil zien opgevat als een
gewetensplicht;
dat hij die taak volvoerd wil zien zóó, dat
daardoor wordt bevorderd de eer van God
en van het vaderland.
Welnu, er is nog niet eens noodig een
„grondig onderzoek" voor den Katholiek in
ons vaderland, om te weten, wat zijn gewe
ten hem zegt over het uitbrengen van zijn
stem bij een verkiezing van de volksverte
genwoordiging; hoe hij dan door zijn stem
kan bevorderen de eer van God!
Men zal toch b.v. niet kunnen beweren,
dat een Katholiek in Nederland, die zou
stemmen op de S. D. A. P„ zoo zou kunnen
handelen in den geest van het schrijven goor
Kardinaal Boume, gericht aan de Engelsehe
Katholieken over den gewetensplicht van
het stemmen.
De woorden van Kardinaal Bourne kunnen
zeker geen aanleiding zijn voor een Katho
liek in Nederland, die ook maar even wil
nadenken, om te stemmen op de S.D.A.P.!"
Toestemming tot publikatie van de
gewisselde stukken
Naar het Hbld. verneemt, zou thans van
de Belgische regeering toestemmend ant
woord zijn ontvangen op het verzoek om
overlegging aan de Staten-Generaal van de
sinds de verwerping van het Ned.-Beigische
verdrag gewisselde stukken.
Aan de toestemming zouden echter nog
voorwaarden zijn verbonden, welke nader
overleg noodig maken.
BEGROOTING WEGENSFONDS VAN 1929
Ernstige critiek op den minister
Blijkens het voorloopig verslag over het
ontwerp van wet tot vaststelling van de be
grooting van Inkomsten en uitgaven van het
Wegenfonds voor het dienstjaar 1929 geven
verschillende leden als hun meening te ken
nen, dat de Minister veel te langzaam en zon
der lijn werkt. Gedurende zijn bewind is vrij
wel niets van beteekenis tot stand gebracht,
nóch op het gebied van den bruggenbouw,
nóch wat de afschaffing van de tollen betreft.
Enkele leden betoogden de wenscheiykheid
om de vaste rivierovergangen zoo spoedig
mogelijk tot stand te brengen.
Eenige leden vroegen 's Ministers aandacht
voor de onbillijk geachte ultkeering aan de
provincie Limburg uit het Wegenfonds, waar
op ook reeds het vorige jaar bij de begrooting
van dit fonds is gewezen.
IN- EN DOORVOER VAN KIPPEN- EN
EENDENEIEREN
De indiening van het wetsontwerp, hou
dende bepalingen betreffende den in- en
doorvoer van kippen- en eendeneieren werd,
blijkens het voorloopig verslag door verschil
lende leden toegejuicht. Bevordering van den
export en wegneming van belemmeringen
voor den uitvoer achtten zij van overgroote
beteekenis voor den handel en' dus voor de
welvaart van ons land.
WAARBORGEN VOOR UITGEVOERDE
LANDBOUWPRODUCTEN
Bij het afdeelingsonderzoek van het ont
werp van wet, houdende voorschriften be
treffende het waarborgen van bepaalde
eigenschappen of hoedanigheid van uitge
voerde voortbrengselen van het landbouw-,
tuinbouw-, veeteelt- en zuivelbedrijf, gaven
verschillende leden blijken van ingenomenheid
met de indiening er van.
Onder het opschrift:
Kardinaal Bourne spreekt.
Stemt zoo gü wilt,
bevatte „Het Volk" eergisterenavond een tele
gram uit Londen, volgens hetwelk in alle Ka
tholieke kerken Zondag een herderlijke brief
is voorgelezen van Zijne Eminentie Kardi
naal Bourne, waarin woordelijk wordt gezegd:
„Het stemrecht legt u den plicht op uw
stem uit te brengen, niet om aan een gril te
voldoen maar ter eere Gods en van uw vader
land. Uw plicht is het na een grondig onder
zoek te stemmen zooals uw geweten zegt.
Moge God u helpen een wijs besluit te
nemen."
Kardinaal Bourne spreekt zich dus voor
geen enkele partij uit, constateert „Het
Volk."
Naar aanleiding hiervan merkt de JLeid-
sche Crt." het volgende op:
„Nu moet toch iedereen weten en „Het
Volk" weet dit zeker dat in Engeland
èn de politieke verhoudingen én de politieke
organisatie der kiezers gehéél anders zijn
dan bij ons dat Kardinaal Boume zich
daarom, nu en onder deze omstandigheden,
heel moeilijk, zoo niet onmogelijk zou kun
nen uitspreken voor een bepaalde partij.
MaarKardinaal Boume zegt toch
geenszins: stemt zoo ge wilt.
Integendeel!
Samenwerking met andere partijen.
In het Weekblad „De Groene Amster
dammer" wijdt professor mr. P. J. M. Aal-
berse een artikel aan de Katholieke Staats
party. Over de samenwerking dezer partij
met andere schrijft de heer Aalberse:
De katholieken maken ongeveer een der
de van Nederland's bevolking uit. De his
torie heeft hun geleerd, dat het, om hun
positie te handhaven, voor hen noodzake-
ïyk was zich aaneen te sluiten. Slechts
geleideiyk is dit samengaan op staatkundig
terrein bij hen gegroeid tot de hechte een
heid van thans.
Aaneensluiting beteekent voor hen geen
afsluiting. Samenwerking met anderen werd
door hen steeds, waar noodig en mogelyk,
aanvaard, zoowel op maatschappelijk als op
staatkundig terrein. Maar ook al weer
door de ervaring geleerd wenschen zy die
samenwerking niet als individuen, maas-
collectief. Zoo kwam de politieke samen
werking tot stand met de Anti-revolution-
naire Party en de Christelijk-Historische
Unie, omdat de beginselen dezer belde Pro-
testantsche Christeiyke partyen, bij alle
verschil, toch het dichtst stonden bij die
der Katholieken. Juist door die overeen
stemming, althans ten deele, in de diep
ste beginselen heeft deze samenwerking ge
durende zoovele jaren stand kunnen hou
den.
Zeker, samenwerking ook met andere
Partyen is voor de Katholieke Staatspartij
wanneer deze haar noodzakeiyk en moge-
ïyk mocht biyken, niet uitgesloten. Ook
by verschil in beginselen kan er overeen
stemming bestaan omtrent bepaalde con
crete wetgevende maatregelen. Is die over
eenstemming te bereiken voor een vol
doend aantal punten, om een regeerings-
program voor een vierjarige parlementaire
periode te vullen, en zijn. er voorts voldoen
de waarborgen aanwezig, dat niets onder
namen zal worden, hetwelk met de eigen-
staatkundige beginselen in strijd zou zijn,
dan zou samenwerking mogeiyk zijn, indien
de noodzakelijkheid ervan was komen vast
te staan, 't Is echter volkomen begrijpelijk,
dat de katholieken indien hun de keuze ge
laten wordt, eerder de voorkeur geven
aan een samenwerking met hen, die ook, zy
het ten deele, in de beginselen met hen
overeenstemmen, dan met hen ,met wiemen
alleen op een practisch accoord tot over
eenstemming komen kan. De eerste zal dan
ook meer waarborg voor duurzaamheid bie
den dan de laatste.
zich voldoende deelnemers aanbieden, den
lSden October uit Genua vertrekken en den
31sten Januari weer terug zijn.
Het verbiyf in Indië duurt twee maan
den, van 8 November 1929 tot 8 Januari
1930, waarvan de eerste zes weken desge-
wenscht gebezigd zullen worden om de deel
nemers individueel in de gelegenheid te
stellen tot het behartigen van hun zakelijke
belangen, en de twee resteerende weken om
gezamenlyk bezienswaardige cultuuronder
nemingen en instellingen te bezoeken.
De deelnemers, die byeen blijven, zullen
het volgende reisplan volbrengen: twee we
ken Batavia, WeltevredenBuitenzorg; een
week; Bandoeng; een week Vorstenlanden;
een week Semarang; een week Soerabaja;
twee weken Dell of de reis van de West
kust Padang naar de Oostkust.
In Indië zal een centraal punt gevormd
worden, waar de deelnemers elkander des-
gewenscht steeds kunnen treffen en waar
zy voor him zakeiyke doeleinden de noodlge
voorlichting en steun kunnen erlangen.
Voor dit laatste doel heeft zich bereids
een comité in Indië gevormd, bestaande uit
de heeren: Bruineman, politiek verte
genwoordiger van het Suikersyndicaat, mr.
A. C. Sandkuyl, hoofdvertegenwoordiger der
Bataafsche Petroleum Mij., dr. J. Schmut-
zer, gedelegeerd lid van den Volksraad In
Ned.-Indië. Bovendien bestaat reeds de toe
zegging van ir. H. L. Weiter, hoofd der af-
deeïing nijverheid van het departement van
landbouw, nijverheid en handel, dat hij zich
beschikbaar stelt om alle noodlge voorlich
ting en introducties in Indië te verschaffen
De contact-commissie der A.RK.W.V. en
de K.J.W.V. stelt zich voor om den deel
nemers de voorbereiding der reis in Ne
derland zooveel mogelyk te vergemakkely-
ken door het verzamelen van gegevens, die
voor het doel der reis voor elk deelnemer
individueel van belang kunnen zyn. Voor
dat doel is in Nederland eveneens een co
mité opgericht, bestaande uit de heeren:
J. P. J. Asselbergs, voorzitter der R.K. fede
ratie, L. Bouwman, Maatschappy „Neder
land", ir. L. Feber, lid der Tweede Kamer,
L. Janssens, voorzitter der K.J.W.V., A. H.
Kloppenburg, directeur der Cultuurmaat-
schappy „Indrapoera", mr. dr. D. Kooien,
lid van den Raad van State, dr. L. G.
Kortenhorst, algemeene secretaris der A.
R. K. W. V., mr. G. Mutsaefs, secretaris
der K.J.W.V., mr. L. A. M. van Ogtrop,
gedelegeerde Javasche Bank, mr. H.
Schaapveld, redacteur van „De Naamlooze
Vennootschap".
Waakt op!
De Commissaris der Koningin in de pro
vincie Noord-Brabant heeft in verband met
de vele en ernstige boschbranden, waardoor
ook zyn gewest dit jaar wordt geteisterd, de
volgende waarschuwing tegen het brandge
vaar in bosschen en heiden gepubliceerd.
Brandgevaar bedreigt dageiyksch de bos
schen en heiden in ons gewest. De winter is
streng en droog geweest, vandaar dat het
brandgevaar veel erger is dan in andere
jaren. Reeds een belangryke oppervlakte is
kaal gebrand. Zoo wordt onze provincie ver
armd, zoo ook wordt haar uiterlijk geschon
den. De schending van het natuurschoon is
soms in geen tientallen jaren te herstellen.
Alle weidenkenden roep ik op tot mede
werking aan de bestrijding van het brand
gevaar. Geen vuur, geen brandende sigaren
of pijpen, vooral geen brandende sigaretten
in of by bosschen of heidevelden!
Volgens de statistiek zyn de meeste bran
den toe te schryven aan onvoorzichtigheid.
Ouders en onderwijzers mogen de jeugd
waarschuwen. Volwassenen zullen zich zelf
het rooken in bosschen en heidevelden heb
ben te ontzeggen. De veldwachters en poli
tiedienaren zullen gestreng waken tegen
overtreding van het rookverbod.
Laat allen, wien het welzyn en de schoon
heid van Noord-Brabant lief is, als één man
optreden tegen het brandgevaar.
Het ongerept behoud van onze prachtige
bosschen en heidevelden zal ons aller beloo
ning zyn.
Naar aanleiding van het door ons uit
„Voeding en Hygiëne" overgenomen artikel
„Pinksteren en Nieuwe Haring" deelt men
ons uit reederskringen het volgende mede;
De heer dr. A. van der Laan generali
seert in zijn beschouwingen te veel en kan
als directeur der Vischvoorziening te Am
sterdam toch zeker niet willen bedoelen
het publiek van haring afkeerig te maken.
Een feit is het, dat dit jaar de goede
maatjes veel vroeger zyn verschenen dan
anders en dat de kwaliteit buitengewoon
goed is, ook van de z.g. kolmaatjes, die
schrijver als „klein slap, dun en waterig"
gelieft te betitelen.
Trouwens, ondanks dit jaar zeer vroeg
vallende Pinksteren, werd de eerste goed'e,
werkelijke maatjesharing reeds vóór Pink
steren aan H. M. de Koningin aangeboden,
namelijk op 18 Mei, derhalve drie weken
vóór den door den heer v. d. L. genoem
den (vasten?) datum.
Hoewel ik niet op het geheele betoog van
den geachten schrijver wil ingaan, wil ik
toch nog opmerken, dat deze vergeet, dat
tegenwoordig de visschery veel vroeger en
ook veel Zuidelijker wordt begonnen, na-
melyk op 57 gr. en 58 gr. N. Br., waar
men vroeger toen alleen zeilloggers in
gebruik waren nooit vischte.
Ik kan slechts hopen, dat het betoog
van den directeur der Gemeenteiyke Visch
voorziening te Amsterdam niet tot gevolg
zal hebben, dat er minder haring gegeten
wordt, want ieder, die reeds thans en vóór
Pinksteren met het nieuwe product ken
nis maakte, zal toegeven, dat de kwaliteit
schitterend en de haring dit jaar een wer
kelijke lekkerny is.
.leen schietoefeningen meer
In verband met de langdurige droogte
hèeft de Minister van Defensie bepaald, dat
wegens brandgevaar in bosch- en heideter-
rein geen schietoefeningen meer gehouden
mogen worden met losse patronen en sein
en lichtmunitie.
De'stichter van de Nederlandsche kolonie In
Buenos Aires
J In „Ons Weekblad" van 4 Mei, het orgaan
van de Nederlandsche kolonie in Argentinië,
wordt met groote erkentelykheid gewag ge
maakt van den zeventigsten verjaardag van
den heer J. A. Waldorp, een der vaders van
de Nederlandsche kolonie in Buenos Aires.
„Toen de vader van dén heer J. A. Wal-
j dorp, de heer J. A. A. Waldorp, in 1881 hier
in Argentinië aankwam, door de regeering
1 der provincie Buenos Aires gecontracteerd
j voer het aanleggen van de haven van Ense-
nada, begon een reeks werken en een tradi
tie, die voor de Nederlandsche water
bouwkunde een nieuw land veroverden. En
voor de Nderlandsche Kolonie, tot op dat
oogenblik uit enkelingen bestaande, begon
eigenlijk toen haar leven als eenheid. De
1 heer Waldorp had, bij zijn komst, den heer
Dirks medegebracht; 3 zoons van den heer
Waldorp volgden om aan het werk deel te
nemen. Van deze vyf menschen zyn nog
twee in leven: de heer Dirks, de nestor der
Nederl. kolonie en de heer Waldorp, wiens
zeventigste verjaardag nu gevierd is,
Nederlanders beiden op en top en van cle
besten. Met den naam Waldorp begon de
geschiedenis van de Nederlandsche water
bouwkunde hier; van dat oogenblik af
dateert het aanzien hier in Argentinië van
namen als de Waldorps, Dirks, Van Hattem,
Dates, Van Haaren: namen, die historisch
zullen zijn als eenmaal de geschiedenis van
de openstelling van Argentinië voor het
wereldverkeer voorgeschreven wordt."
Van R.K. werkgevers om het afzet
gebied voor de Nederlandsche in
dustrie te behouden.
De „R.K. Werkgever" maakt melding van
een in overleg tusschen de Algem. R.K.
Werkgeversvereeniglng en de Kath. Jonge
Werkgevers-Vereeniging opgemaakt plan
voor een zakenreis naar Indië om, in ver
band met den teruggang van den Neder
landschen handel op Indië te trachten het
afzetgebied in Indië voor de Nederlandsche
industrie te behouden. Men zou, wanneer
Door de N.V. Filmafdeeling van het Cen
traal Bureau der K. S. A. zyn de vertoo-
ningsrechten verkregen van de eerste zui
ver christelyke kunstfilm.
„Het wonderbare leven van Thérèse Mar
tin",. de Kleine Theresia van Lisieux. Uit
de beste Fransche productie n.l. Vandal en
Delac.
Van deze film, vervaardigd door den be
kenden Fransohen cineast Julien Duvivier,
werd in het théatre des Champs-Elyssées 'n
galavoorstelling gegeven onder eere-prese-
dium van Zyne Eminentie Kardinaal Dubois,
Aartsbisschop van Parys en van Zyne Ex
cellentie Mgr. Maglione, Nuntius van Z.H.
den Paus. Het orkest stond onder leiding
van Mr. Szyfer, dirigent der groote opera
te Parys, terwijl door het koor van de „Sain-
te-Chapelie" toepasselijke liederen gezongen
werden.
Door den bekenden redenaar en priester-
journalist Pierre L'Ermin, werd een korte
inleiding gehouden, waarin hij zyn vreugde
uitte over de totstandkoming en vertooning
van dit filmwerk.
De N. V. Filmafdeeling van het Centraal
Bureau der K. S. A„ is voornemens deze
film in de maand September in openbare
vertooning te brengen.
Eind Augustus of begin September, zal te
Amsterdam of Haarlem een speciale voor
stelling voor pers en genoodigden gegeven
worden.
Een adres van den heer Koopman aan den
Raad
De heer G. Koopman heeft een adres ge
zonden aan den Amsterdamschen gemeente
raad, waarin hy o.m. zegt, dat hem door
zyne geldgevers is medegedeeld, dat het voor
de N.V. De Groote Schouwburg te Amster
dam, onder de den Raad bekende voorwaar
den, ter beschikking gehouden kapitaal groot
2.500.000, voor den bouw van het schouw
burggebouw, waarvoor in zyn adres aan den
Raad d.d. 15 April j.l. toestemming en mede
werking is verzocht, beschikbaar blyft tot
uiterlijk 1 Augustus van dit jaar.
Met het oog hierop, verzoekt hy den Raad
op zyn adres d.d. 15 April j.l. een beschik
king en zoo mogelyk: een gunstige be
schikking te willen nemen vóór 1 Augustus
1929, zulks zoowel om zijnen geldgevers eene
definitieve mededeeling ce kunnen doen, als
wel om uiterlyk op het einde van het vol
gende jaar met den bouw van den door
hem geprojecteerden schouwburg gereed te
kunnen wezen.
Adr. merkt op, dat, waar de voor den bouw
benoodigde gelden aanwezig zyn, aan de ver
wezenlijking van zyn plan niet in den weg
staat, indien de Raad hem toestemming tot
bouwen geeft en eventueel, wanneer het door
hem in zijn adres d.d 15 April j.l. gevraagde
terrein onverhoopt niet voor het doel zou
kunnen worden bestemd, hem eene andere
geschikte plaats zou willen aanwy zen.
Door de verwezenlyking van zijn bouw
plan zyn alle vormen van dramatische kunst
gediend, namelyk zoowel de vocaal-dramati
sche (dit met het oog op de voorstellingen
der Wagnervereeniging, op eene eventueel
te stichten Nederlandsche Opera, op de
voorstellingen van het Italiaansche en van
andere vreemde opera-gezelschappen, en wel
in de groote zaal met hare 2000 plaatsen),
als de groote en de intieme tooneel-drama-
tische kunst (in de Vondelzaal met 800
plaatsen, o.a. voor de z.g. „Kamerspelen").
De op 2000 plaatsen berekende groote
tooneelzaal kan door een byzondere tech
nische inrichting, tot de capaciteit van 1000
plaatsen worden teruggebracht, zoodat in
het door hem onworpen schouwburgplan
tegelyk twee tooneelgezelschappen kunnen
spelen hetgeeen by den bestaanden
schouwburgnood en de veelheid der gezel
schappen, naar zijn meening, van geen ge
ringe beteekenis is.
Naar het oordeel van deskundigen ten
slotte is elk financieel risico, ook voor de
gemeente Amsterdam buitengesloten.
handelde, 275.000 kostte en tot nog
26.250.000 opbracht. Maar dit bedrag is na*
tuurlyk de bruto-opbrengst en moet men
het
niet verwarren met de netto-opbrengst, die
iets meer dan de helft bedraagt. Zijn duurste
films „The Lady of The Pavements" waai"
„Sorrows of Satan" 2.625.000). zyn laatste
film s „The Lady of The Pavements" waar
van ds wereldpremière onlangs in New Y°r
is vertoond. De hoofdrollen in deze film w°r"
den vertolkt door de United Artists-fil#'
spelers William Boyd en Lupe Velez. Het zal
een geluidsfilm zijn met orkestbegeleiding
geluidseffecten en Lupe Velez' stem. Er J5
echter ook een stomme kopie van vervaardig"-
Vanwege het Koninklijk Conservatorium
voor Muziek te 's Hage wordt gemeld, dat
vacatures, welke ontstaan zyn door het °n
slag met 1 September a.s. van de heeren
Arnold Spoel en Henri Völlmar, op de vol
gende wyze zullen worden vervuld:
Voor solozang de heer Jan Dekker en
M. Heymans; voor solfège en harmonie "e
heer Jan Spoel; voor harmonie mej. Jo
hanna Wagenaar, terwijl aan den heer
Renaud, leeraar der solfègeklasse, het harrn®'
nie-onderwijs wordt opgedragen aan hen,
voor orkest-diploma studeeren.
De Commissie, dor B. en W. der Hoofdstad
te benoemen ter bestudeering van b®.
Schouwburgvragstuk, is nog niet gehe®|
saamgesteld. Leden daarvan zullen zyn, be'
halve wethouder Ketelaar, die het voorzit*
terschap ervan bekleeden zal, mevrouw
H. van Dam van Isselt, referendaris der
deeling „Kunstzaken"; ir. A. R. Hulshof!'
stadsarchitect; mr. H. M. Merkelbac"'
directeur van den Stadsschouwburg; mr.
J. van Hengel, directeur van de Amster*
damsche Bank; een lid van de Nederland'
sche Tooneelkunstenaarsvereeniging,
door deze organisatie nog moet worden af
gewezen; en een toneeldirècteur. waarvoo
wethouder Ketelaar zich heeft gewelf
opdat zij zich onderling omtrent de keu#
zullen verstaan, tot de directeis van he
Vereenigd Toneel, van het Schouwtooneel e°
van het Nieuwe Nederlandsch Tooneel.
Alhoewel het in de bedoeling ligt, dat deö;
commissie spoedig met hare adviezen Se'
reed komt, zal het toch wel najaar worded-
vóór Tiaar rapport kan worden verwacht.
D. W. Griffith, de bekende regisseur van
de United Artists, is op het oogenblik twintig
jaar werkzaam in de filmindustrie. In deze
twintig jaar heeft hij 430 films gemaakt, wel
ke hem 32.085.000 gekost hebben. De bruto-
opbrengst dezer films, waarvan twee derde
stukken in één en twee bedrijven zijn vóór
1912 vervaardigd, heeft op het oogenblik
reeds het reusachtige bedrag van 140.132.500
bereikt. Indien wy zyn vyf laatste films ais
basis nemen bedraagt de gemiddelde op
brengst van een film van Griffth 3.250.000,
wat ongeveer 1.100.000 méér is dan de ge
middelde opbrengst der films van iederen
anderen regisseur. De netto-opbrengst der
430 films bedraagt 62.500.000.
Toch is het eigenaardig, dat, hoewel Grif
fith meer geld verdient dan welke artist op
de wereld ook, hy in vergelijking met Joseph
M. Schenck, Cecil B. de Mille, Carl Leammle
Adolphe Zukor en anderen, arm te nooemen
is. Dit komt vermoedelijk hierdoor, omdat hij
zijn winst voornamelyk gebruikt voor expe-
rimenteele doeleinden.
Altyd is Griffith erop uit geweest om de
film te volmaken en zelfs tegen de grootste
lichamelijke en financieele offers zag hy niet
op om dit, zijn levensdoel, te bereiken. Door
zijn gestadig doorwerken is hij een der groot
te pioniers in de filmindustrie geworden. Hij
ontdekte of vond uit de „long-shot" (foto's
van verre genomen, waardoor het effect zeer
vergroot werd), de „close-up" (foto's om de
zelfde reden op korten afstand genomen),
de „camera-angles" (foto's onder een be
paalden hoek genomen) en „snoftfocus ef
fects" (foto's met een wazig beeld, waardoor
de schoonheid van dit beeld zéér verhoogd
wordt). Ook was hij de eerste regisseur, die
het realisme in zyn films bracht en het over
dreven dramatische tooneelspel, dat de eerste
films kenmerkte, verving door het natuuriyk
spel der huidige werken. Griffith vervaardig
de eveneens cle eerste „talking picture" spre
kende film en wel in 1920, toen zijn Dream-
Street volgens het Kellum-systeem gesyn
chroniseerd werd. In dien tyd heeft hy ge
tracht geld bij elkaar te krijgen om de spre
kende film algemeen ingevoerd te krijgen, hy
mocht er niet in slagen, want men noemde
zyn plannen „fantastisch." De laatste jaren
hebben bewezen, dat zijn plannen voor ver
werkelijking wel degelijk vatbaar waren.
Ten slotte laten wij een overzicht volgen
van Griffith-films met kostende prijzen en
bruto-opbrengsten. Tot 1910: 206 filmwerken
in één bedrijf, per stuk 2500, kostende
515.000, opbrengst 5.150.000. Van 1910 tot
1912: 104 werken in twee bedryven, per stuk
5000, kostende 520.000, opbrengst 5.200.000
Stukken in drie, ver en vijf bedrijven, ge
maakt naar het Biograph-systeem, volgens
welk systeem de eerste films werden vervaar
digd: ongeveer 100 filmwerken, kostende
6.250.000, opbrengst 37.500.000.
Wat financieel succes betreft Is zijn groot
ste film „The Birth of a Nation" een werk
dat den Amerikaanschen Vryheidsoorlog be-
Uit Nymegen wordt gemeld:
Op de R. K. begraafplaats alhier is Din5'
dagmiddag op het graf van den op 28 fl»
1928 overleden componist W. Heydt een ge'
denksteen onthuld, namens een comité van
vrienden en vereerders van den ontslapen^
De plechtigheid geschiedde in veler tegen'
woordigheid, onder wie de weduwe, doch#
en andere familieleden.
Pater D. v. d. Geest O.P. pastoor te Rot'
terdam, voerde als voorzitter van het co
mité het woord.
Toen het doek, dat den steen omhul"e'
was verwyderd, zong het koor der kerk van
de Dominicanen, onder leiding van pat»
Meyer, het Crux Fidelis van Perost.
Pater v. d. Geest betuigde op verzoek va"
de weduwe, en ook uit naam der beide zoon5"
die verhinderd waren tegenwoordig te zi)£
den dank aan allen, die op eenige wyze heO
ben deelgenomen aan het huldebetoon.
De steen is van dolomiet, ontworpen do"
den architect Oscar Leeuw en uitgevoerd
de steenhouwerij van den heer Euwens ol'
hier. Hy is 1.80 M. hoog en draagt aan
kop een symbolische voorstelling van de"
Heiligen Geest, en relief uitgewerkt, daa^
onder een klein gedeelte van Heydt's co#
positie Veni Creator Spiritus en het °v
schrift: „P. W. J. Heydt, 13 October 1858
28 Mei 1928, Toonkunstenaar", en aan
voet van den steen de woorden In Pac
Twee pilasters, een kruis formeerend, in
waarvan gebeiteld een Christus-monogra
met de Alpha en de Omega, flankeeren be
geheel.
Dank zy de voortdurende mildheid van
heer en mevrouw DruckerFraser is n
Rijksmuseum te Amsterdam in het bezit 8
komen van een kapitaal-schilderij
Prud'homme, voorstellend Rutger "a
Schimmelpennick, den lateren raadpc^
sionaris, met zyn vrouw en twee kinder®
ten tyde dat hy gezant te Parys was. M®
vindt het stuk, dat zoowel van cultuurhis#
rische als van aesthetische waarde is, in®,
smaakvol gereorganiseerde meubelafdecU118
van het Museum.
Zeventig jaar oud
De bekende mierenvorscher, pater Er'®!1
Wasmann werd Woensdag zeventig jaar oU
Hii gaf vergeiykende studiën in het h®
over het geestesleven van mieren en van„ i;
hoogere dieren. Verder publiceerde kil
„Termiten, Termitopholen und Myrmekop#
len Ostindiens", „Instinkt und IntelÜSefg
im Tierreich" en nog verschillende andLf
werken op het gebied van de psychologie
mieren en van het evolutieprobleem.
Blijkens het verslag van de Universitej^
bibliotheek te Amsterdam over 1928, °P
maakt door den nieuwen bibliothecaris.
J. S. Theissen, vermeerderde het boeken
zit door schenkingen en door aankoop dje
derom aanzienlijk. Tot de buitenlandera
blyk van belangstelling gaven in de blz<a*
theek, behoorde de hertog van Alba te
drid, van wien wy een collectie zeer
werken in de Spaansche taal ontv
Door aankoop breidde men het boekei
zit der verschillende afdeelingen u!t; ,enii
veilingen werd een en ander van betÊ tjp-
verworven. o.a. eenige Nederlandsche Pos .jé
cunabelen, die in de bekende bibliogr#
van Lijhoff en Kronenberg niet voorkoi
Het aantal bezoeken was 49.544; dat der.t(.a
raadpleegde boeken 79.554; dat der u
leende boeken 38.590; dat der tfjdscnri
en andere periodieken 10.056; dat der nle
ingeschreven boeken 4260 enz.
