cl
WALES-ANTHRACIET
f3000.-
f750.-
f250.-
f125.-
f50.-
f40.-
fa. G. KRAAM Co.
Spinnewebjes
Telegrafisch Weerbericht
Ons leger in slagorde
eensgezind
MUZIEK
ZOMERPRIJZEN vanaf
f2.65 per H.L.
BUREAUXNASSAULAAN 49
ADVERTENTIEN 35et. p. regel
Ö,T NUMMER
BESTAAT UIT DRIE BLADEN
DONDERDAG 6 JUNI 1929
DRIE EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 17173
AAHGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAR ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG URE N NA HET ONGEVAL.
En
«on
ALLEEN MEI
STOOKT U HET VOORDEELIGS7
FRANCO THUIS
TBRFMARKT IB - TEL 11088
Z. Exc. Mgr. L. Schioppa
te „Bethanië", Bloemendaal
J^acht!
°°h indien dit zoo is, is het dan
Gedeputeerde Staten
van Noord Holland
Schaakmeester Reti ernstig
ziek
Het bestuur over Atjeh
Groote uitbreiding van het
Hoogovenbedrijf
Vliegtuig in de Bodensee
neergestort
Dure drooglegging der
Zuiderzee
Processie naar Noordwijk
Een 40-daagsche vliegtocht
Voornaamste Nieuws
J. J. WEBER ZOON
Groote Houtstraat 166 Haarlem
Hoofdprijzen
Ned. StaatsloterU
De Vesuvius in werking
Telefoon No. 13866 (drie lijnen)
Postrekening No. 5970.
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen: per week 25 ct.; per
^.kwartaal 3.25; per post, per kwartaal
3.58 by vooruitbetaling, «sfcgajj
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
VRAAG- EN AANBOD-ADVERTEN
TIES, 14 regels 60 ct p. plaatsing:
elke regel meer 15 ct., by vooruitbet
By contract belangrijke korting.
INGEZONDEN MEBEDEELINGEN
tnsschen den tekst 69 'et. per regel q
^abonné'sopditbladzijningevolgede verzekeringsvoorwaarden
te®en ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringën
Levenslangegeheeleongeschiktheid tot werken door
verlies van beide armen, beide beenen of beide oogeti
bij een ongeval met
doodelijken afloop:
bij verlies van een hand,
een voet of een oog:
bij verlies van een
duim of wijsvinger:
bij 'n breuk van
been of arm
bij verlies v. een
anderen vinger.
Onlangs hebben wij als onze vaste
ertuiging de meening uitgesproken,
t, wanneer het uur der groote ver-
'ezingen eenmaal geslagen zal zijn
e Nederlandsche kiezers in het alge-
Ced en de katholieke in het bijzonder
plicht zullen weten te doen, hoe-
ook thans weer gecolporteerd wordt
et het praatje voor den vaak, dat er
voor
tig
de komende verkiezingen zoo wei-
ttimo bestaat.
we blijven erbij: te goeder ure zal
geestdrift oplaaien, al hooger en al
er> naar gelang onze kiezers zich bij
9e
jj®' naderen der verkiezingen sterker
Wust worden van de groote en heilige
e'ahgen, waarom de strijd wederom
•streden moet worden.
zijn ten deze volkomen gerust,
ahk zij het groote vertrouwen, dat wij,
het oog op het verleden, in ons
atholieke kiezersvolk mogen stellen,
kit beteekent echter geenszins, dat
'et op alle katholieke propagandisten
°P onze politieke leiders, op bestuur-
ers van kiesvereenigingen, op leden van
r°Pagandaclubs en vooral ook op ons,
a9rnalisten de taak rust, ijverig deel
denien aan de in deze dagen te ont-
kfcelen actie tot opstuwing van de
vassa tot daadkrachtige geestdrift, tot
Jfheldering en verruiming van politiek
2'cht en besef, tot wegruiming in-
eri noodig van nog overgebleven
^verstand.
Want al zal ook de groote massa
katholieke kiezers en kiezeressen op
"hhi a.s. als vanzelf, uit hoogere over
gingen, dóen wat plicht is het is
0°<Ug, dat de stemdaad gesteld wordt
amore en in sterke overtuiging, in
besef n.l., dat men, door te stemmen
be lijsten der Katholieke Staatspartij,
nationaal en het katholiek belang
^allerbest behartigt.
hoe méér twijfelaars in de weken,
j.^'ke ons nog scheiden van den verkie-
/^sdag, hiervan overtuigd worden, des
*j®ter!
kunnen op 3 Juli heel wat stern
es pp de- katholieke lijst - gebruiken!
thans zóóver, dat we ons leger
j^'eidelijk m slagorde kunnen gaan
^baren: het doel, waarvoor wij willen
k^hten het partij-program is be-
v6bd, en de dappere en krijgskundige
°orstrijders, die in de Haagsche poli-
ebe arena zullen moeten kampen om
katholiek doel het katholieke pro-
in de volgende parlementaire
®riode zoo dicht mogelijk zijn verwe-
J^Üking nabij te brengen, zijn door de
®2ers zelf aangewezen,
j^et doel is zeer juist gesteld. De een
ons partij-program te lang, de
«ik.
er moge het te kort noemen: in onze
q. geschakeerde partij is er niemand,
biet het program, zooals het daar
ha geheel ligt, niet van ganscher
instemt.
tM, ar°P is dan ook hoegenaamd geen
iek vernomen.
t e Katholieken weten, wat zij willen,
als men weet, wat men zeggen wil,
b zijn volgens een Fransch ge-
j..'^be (je woorden om het tot uitdruk-
6 te brengen, gemakkelijk te vinden.
«dat
in
- Wat betreft de aanwijzing der can-
'baten:
eveneens niet redelijk, logisch, van
zelfsprekend, dat de Partij thans van
haar kant niet teleurgesteld wordt in
hetgeen zij thans van onze katholieke
arbeiders te goeder trouw verwacht?"
En ook de Middenstanders toonden
zich content; „De R. K. Middenstander"
toch schreef:
„Toen Dinsdagavond 7 Mei de uit
slag van de partijstemming bekend
werd, is er ongetwijfeld in de rijen
van onze Roomsche Middenstanders
een gejuich opgegaan.
En volkomen terecht!
De R. K. georganiseerde kiezers
hebben beslist, dat Mr. van Hellenberg
Hubar no. 3 zal worden op de lijst dei-
drie groote steden, zoodat zijn verkie
zing op 3 Juli a.s. praktisch verze
kerd is.
De middenstanders mogen nu de
voldoening hebben, dat naast den
officieelen middenstandsdeskundige
een tweede afgevaardigde naar het
Binnenhof is gezonden, in welken
afgevaardigde een warm verdediger
van de middenstandsbelangen mag
worden begroet."
En onze werkgevers? Onze hoogere
stand?
Er is geen spoor van de ontstemming,
welke indertijd leidde tot de heillooze
oprichting eener N. K. P.
Ons katholieke kiezersvolk is .tevre
den; de onberekenbare grillen van het
kiesreglement-in-praktij k hebben daar
toe wellicht onwillekeurig nog bijgedra
gen, nu vele aanhangers der oude
Michaëlistische beweging bevrediging
kunnen vinden in het feit, dat een Max
van Poll tot veler verbazing en gedeel
telijk per abuis naar voren geschoven
werd.
De eerste moeilijkheden de vast
stelling van een program en de verkie
zing der candidaten zijn aldus met
glans overwonnen.
Daarover kan geen strijd meer be
staan; integendeel: ons kiezerscorps
stemt van harte in met den stand van
zaken.
Zoo kunnen wij thans onbelemmerd
al onze beste krachten aanwenden om
aan te sturen op het naaste dóel: op 3
•Juli a.s: zooveel mogelijk stemmen te
verzamelen op de katholieke lijsten, en
aldus zooveel mogelijk katholieken volks
vertegenwoordigers een zetel te verze
keren in de Kamer.
Op Zondag 2 Juni had in het Moederhuis
der Vrouwen van Bethanië te Bloemendaal
de volgende plechtigheid plaats. Z. Exc Mgr.
L. Schioppa, Pau.seHjk Internuntius te Den
Haag beneficeerde den nieuwen montrans,
waarvoor „Bethanië" reeds lang juweelen,
oud goud en giften verzamelde. De monstrans
een waar kunststuk van goudsmeedwerk,
met ivoor en email, werd ontworpen door den
heer C. van Moorsel, Voorburg en vervaar
digd in de edelsmederijen van Brom.
Daarna werd het H. Sacrament in den
nieuwen monstrans uitgesteld, en in proces
sie rondgedragen door den tuin. waar bij drie
rustaltarën de zegen werd gegeven.
Het H. Sacrament werd begeleid door den
Portugeeschen gezant, den heer F. de Santos
Tavares en Mevrouw en den Braziliaansclien
gezant, den heer G. L. Chermont en me
vrouw.
Na afloop der processie onderhield Z. Exc.
zich eenigen tijd met de gasten, terwijl een
thee werd gebruikt.
De heer Hubert Cuypers begeleidde de
Gregoriaarsche gezangen.
- geen enkele andere partij heeft
t Tin den misschien al te goede be-
tJJW. van het woord) zóó „demokra-
J1" Plaats gehad als juist bij ons.
Willen niet beweren, dat ons nieuw
^Blement bij de laatste partijstem-
,rnS ideaal gebleken is; integendeel,
fouten en leemten in het systeem
^en dag gekomen, en het zou ons
v0] f matig verbazen, als er voor een
Se(feil(*e verkiezing weer een geheel of
®e*telijk nieuw kiesreglement samen-
*>8eging worden; doch' hoezeer ons
erehd kiesreglement ook verrassin-
((1 opleverde bij zijn eerste toepassing
heeren Bulten en Rutten werden
^gedjQnggn, heel toevallig, èn de hee-
Ook en Max van Poll, en misschien
kr. Droog, zullen hun intrede in de
(je er doen) over het algemeen blijken
Sroote groepen van onze kiezers
jO^en over den uitslag.
W,n kan dit „meer geluk dan wijs
je Ooemen, Fortuna is onze partij
geval dan toch maar heel goed-
'S gezind geweest.
PaM- k°men, dank zij den uitslag der
stgj Tl stemming, voor den dag met een
v0jk Cahdidaten, waarvoor ons kiezers-
als geheel genomen, op 3 Juli
fte den verkiezingsstrijd aanvaarden
Ge
teVj. Katholieke arbeiders, zij zijn
en vcddaan-
sia het bekend worden van den uit-
A, c ^er Partijstemming schreef de heer
V)erfcife BruÜn, voorzitter van het R. K.
Khedenverbond, in „De Volkskrant":
o "kr is, en het is o. i. redelijk, het
te getuigen, reden tot tevre-
his d voor onze katholiek-georga-
<ja^erde arbeiders; de partij heeft ge-
wn- wat doör hen van haar werd
Gedeputeerde Staten van Noord-Holland
kwamen Woensdag in openbare zitting bij
een ter behandeling van de zaak S. Rellin
gen, die te Zaandam als ongenezen uit het
ziekenhuis is ontslagen, volgens een schrijven
van B. en W. van Den Helder, en naar deze
laatste gemeente Is vervoerd, welke weigert
de kosten van verpleging voor dezen patiënt
te dragen.
Blijkens de ingekomen rapporten is Rellin
gen niet op kosten van de gemeente Zaan
dam verpleegd, maar door het Algemeen Zie
kenfonds „Zaanland". Hij is ontslagen, om
dat hij medicijnen weigerde en zijn gedrag
hiertoe overigens aanleiding gaf en vervol
gens op eigen verzoek naar Den Helder over
gebracht. De patiënt ontkent op zijn verzoek
te zijn overgebracht. Zaandam betwist deze
bewering van Den Helder. Sinds December
1918 is Bellinger in het bevolkingsregister
aldaar ingeschreven.
De gemeente-secretaris van Den Helder, de
heer J. Kamman, zegt, dat Reilingen zeer
hulpbehoevend is en alleen ten opzichte van
het bevolkingsregister Den Helder als woon
plaats heeft.. De recherche is bij aankomst
in deze gemeente met den man naar het
secretariaat van het Armbestuur gereden. Hij
staat thans nog in het bevolkingsregister,
maart hoort er niet in, hij hoort in Zaandam.
Rellingen heeft den wensch te kennen ge
geven in Den Helder gedomicilieerd te blij
ven, hoewel hij in Zaandam thuis is en daar
ook zijn kind woont.
De heer W. Spuijman, directeur Armwezen,
antwoordt als vertegenwoordiger van de ge
meente Zaandam hierop, dat Rellingen nooit
bij het burgerlijk armbestuur is geweest, maar
verzekerd was bij het Zaanlandsche Zieken
fonds. Hij staat niet als armlastig bekend,
ventte met boekjes en doet dit nog. Hij ge
niet een ongevallenrente van 1.70 p. week.
Bij zijn vertrek uit Zaandam was. volgens
medische verklaring, zijr. toestand zóó, dat
hij thuis kon verpleegd worden.
Nadat nog eenige vragen zijn gesteld en
opmerkingen zijn gemaakt, wordt de open
bare behandeling gesloten.
PRAAG, 6 Juni De bekende schaak
meester Reti, een veelgeziene figuur op in
ternationale schaakwedstrijden en kampioen
van Tsecho-Slowakije, ligt zeer ernstig ziek
in het ziekenhuis te Lichen. Zijn toestand
is zoodanig, dat zijn overlijden elk oogen-
blik verwacht kan worden.
ATJEH, 6 Juni Met den rang en titel
van resident is belast met het bestuur over
Atjeh, de assistent-resident ter beschikking
van den gouverneur van Atjeh, A. H. Philips.
Een derde oven in aanbouw
De Koninklijke Nederlandschë Hoogovens
en Staalfabrieken te IJmuiden zijn wederom
met een belangrijke uitbreiding begonnen,
namelijk door het leggen van een betonnen
fundeering voor den derden hoogoven. Nadat
op de plaats, waar de hoogoven komt te
taan. net zand was weggegraven, tot een
vasten bodem bereikt was, is met 't beton
werk. dat voor een zeer groot deel wordt uit
gevoerd door de „Hollandsche Beton Maat
schappij", AmsterdamDen F""- ->n-
vang gemaakt.
FRIEDRICHSHAFEN, 5 Juni Heden
middag is een passagiersvliegtuig (D 702), dat
boven de Bodensee passagiersvluchten uit
voerde, bij Lindau neergestort, 't Gelukte den
vlieger echter op eigen kracht land te berei
ken. Bij het neerkomen op het water werd
een vleugel ernstig beschadigd. -Behalve de
piloot bevonden zich in het vliegtuig nog vier
passagiers, die echter ongedeerd bleven.
Ernstige critiek in de Eerste Kamer.
Uit het Voorloopig Verslag cïer Eerste
Kamer over de wetsontwerpen tot wijziging
der begrootingen van het Zuiderzeefonds
voor 1928 en 1929 en tot verhooging rsep.
wijziging van de Waterstaa,tsbegrootingen
voor 1928 en 1929 en tot verhooging resp.
hooge mate de ontstellende overschrijding
van de geraamde kosten der Zuiderzeewer
ken betreuren, zulks te meer omdat tot
dusverre van groote tegenslagen bij de uit
voering daarvan zoo goed als niet is ge
hoord. De weersgesteldheid is over het al
gemeen gunstig geweest, 'terwijl het ontdek
ken van de keileem in groote hoeveelheden
een meevaller was. Nu niettegenstaande deze
gunstige factoren de werken toch zooveel
meer blijken te kosten dan enkele jaren
geleden werd geraamd, mag volgens deze
leden een ernstig woord van protest tegen
de door de ingenieurs opgemaakte begroe
tingen van deze waterstaatswerken niet
achterwege biiven. Aan de raming der kos
ten moet meer zorg worden besteed.
Sommige leden waren van oordeel, dat de
oversein-ijding in dit geval procentsgewijze
zóó buitensporig hoog is. dat hun vertrou
wen in de schattingen der Ingenieurs van
den Rijkswaterstaat, ook voor andere wer
ken, daardoor is geschokt. Waar de zaken
zóó staan, vreezen vele leden, dat het groo
te werk van de drooglegging der Zuiderzee
voor ons land een gevaar zal worden wat
de financiën betreft, en op een ramp zou
kunnen uitloopen. In dit verband werd er
nog op gewezen, dat op de vraag in het
Voorloopig Verslag der Tweede Kamer, met
welk bedrag, bepaald naar de thans beschik
bare gegevens, de totale gaming waarschijn
lijk zal worden overschreden, door den mi
nister een weinig afdoend en zeker niet ge-
i ustsiellend antwoord is gegeven. Men
wenschte daarom te dezer zake nader te
worden ingelicht en uitgewerkte opgaven te
ontvangen, wat de uitvoering der Zuiderzee
werken volgens de thans bekenó'e gegevens
zal kosten.
Door sommige leisn werd er voorts op
gewezen, dat aan de door Waterstaat uit
gevoerde constructies overdreven eischen
worden gesteld, waardoor die buitendien te
duur worden. Een der leden had bovendien
uit goede bron vernomen, dat met de gel
den van den Staat bfj de Zuiderzeewerken
op onverantwoordelijke wijze wordt omge
sprongen.
Verschillende leden vroegen ten slotte of
de samenwerking met de maatschappij tot
uitvoering van Zuiderzeewerken wel in het
financieel belang van den Staat is. Zij wa
ren van meening, dat door deze werkwijze
alle risico voor rekening van den Staat is.
terwijl de gezamenlijke aannemers, die in de
M. U. Z. zijn vertegenwoordigd, steeds ze
ker zijn -van een vaste en belangrijke winst.
De heer Bonsen, brcedermesster der pro-
s;e, schrijft ons nog het volgende:
Op Dinsdag 4 Juni 1929 vertrok naar
St. Jeroen te Ncordwijk de Haarlemsche
processie in aansluiting met die van Am
sterdam, Amstelveen, Beverwijk en Halfweg.
Ofscjioon bij het vertrek het het weder zich
zeer dreigend liet aanzien, zoodat moest
werden gevreesd, dat de openlucht-processies
niet zouden kunnen plaats hebben, zijn toch
ris plechtigheden schitterend geslaagd. Al
leen de processie met ó'e relieken moest in
lie kerk worden gehouden.
Met ontplooide vaandels en voorafgegaan
door de fanfare van Noordwijk, arriveerde
om pl.m. 10 uur de processie in de bea'e-
vaatskerk. Na een kort wooTd van welkom
van Pastoór F. W. de Rooij uit Amsterdam,
begon de plechtige H. Mis. opgedragen door
"castoor Filbry uit Amsterdam met assistentie
van de Weleerw. heeren Keijzer, kapelaan
van St. Bavo te Haarlem en Schoorl, ka
pelaan van de Vredeskerk te AmstsrcTam.
In het Priesterkoor waren verscheidene hee
ren Geestelijken gezeten onder wie wij op
merkten de Hoogeerw. Keer J. M. Lucas-
sen, deken van Beverwijk, de Zeereerw.
Heern F. M. de Rooij. P. Huleijnema, Pastoor
van Amstelveen, B. M. J. van Rooij. Pastoor
van Halfweg.
Na het Evangelie hield Pastoor Meijne-
ma een heerlijke predicatie over St. Jeroen.
Het zangkoor vertolkte op zeer verdien
stelijke wijze de bekende driestemmige Mis
voor mannenkoor van Perosi.
Na den zegen met het Allerheiligste had
do offering plaats van de Processiekaars.
1 Vóórafgegaan door een schare van lieve
Bruidjes met palmtakken in de handen,
werd, onder het heerlijk ruischen der orgel
tonen, de rijkversierde Processiekaars door
de dames-zelatricen en gevolgd door de hee
ren Broedermeesters, gedragen naar het
altaar van St. Jeroen, alwaar na zegening
door Pastoor de Rooij, de ontsteking plaats
had.
Onmiddellijk hierop volgde de processie
met den reliekschrijn en had vervolgens de
vercering der reliquien plaats.
Tegen 12 uur waren de morgenplechtig
heden geëindigd en kregen de pelgrims tot
half drie 's middags gelegenheid voor kof
fiedrinken en ontspanning.
Het weder was intusschen veel beter ge
worden en het deed zich aanzien, dat we op
een prachtigen middag mochten rekenen.
Dies maakten vele pelgrims gebruik van cïe
extra-trams, om eenigen tijd aan het prach
tige strand te Noordwijk aan Zee door te
brengen.
Om half 3 vertrok onder klokkengelui met
Ontplooide vaandels (een tiental prachtige
vaandels waren naar NoordwijUerhaut over
gebracht) en onder de frissche tonen der
fanfare, de processie uit de kerk nafir het
Martelveld op de buitenplaats „Calorama".
Heel Noordwijk liep uit, cm de prachtige
processie te zien.
Op het Martelveld werd een schitterende
prredikatie gehouden door den WelEerw.
Heer J. Langendijk, kapelaan van St. Wil-
librordus-buiten de Veste te Amsterdam.
Onder de pelgrims bemerkten wij thans
ook den HoogEerw. heer L. A. A. M. Wes-
terwoudt. Dkeen enPlebaan der Kathe
drale kerk.
Na terugkomst van het Martelveld had in
den prachtigen en grooten tuin van de Be
devaartskerk de plechtige processie van het
H. Sacrament plaats.
Het Allerheiligste werd daarbij gedragen
door den HoogEerw. Deken WesterwOudt, ter
wijl assistenten waren Pastoor Tilbry en
Kapelaan Schoorl.
Door de heeren Broedermeesters werden
het baldakijn en de lantaarns gedragen.
Een onvergetelijkén indruk maakte deze
processie, zich voortbewegend in het rijke
zonlicht 'en door het heerlijk groene loover.
Bij het rustaltaar werd door de geheele
pelgrimschare het „Tantum Ergo" gezon
gen, en werd plechtig de zegen gegeven.
Onder de neergeknielde menigte bevond
zich een pelgrim, die door de aanroeping van
St. Jeroen genezing van een ernstige ziek
te heeft verkregen en de bedevaart me-
demaakte uit dank voer de verkregen ge
nezing.
Onmiddellijk na terugkeer in de kerk
werd het „Te Deum" aangeheven, waarna
met den zegen met het Allerheiligste de
plechtigheden werden besloten.
Hierop volgde een dankwoord aan de
pelgrims, uitgesproken door Pastoor de
Rooij, en werd gelegenheid gegeven, om ro
zenkransen en religieuze voorwerpen te doen
zegenen en aanraken van de reliquien van
St. Jeroen. Hiervan werd een buitengewoon
druk gebruik gemaakt.
Van 5 uur tot half 8 uur hadden de pel
grims gelegenheid om te dineeren en te
wandelen. Door de goede zorgen van het
Bestuur, was in verschillende hotels voor
gelegenheid gezorgd om tegen 1.— of 1.50
te kunnen dineeren. Hiervan werd een goed
gebruik gemaakt. Er heerschte in de hotels
tijdens de maaltijden een heerlijke stem
ming. Ieder die hieraan heeft deelgenomen,
was vol lof over de goede en royale verzor
ging.
Ruim half 8 werd de terugtocht aanvaard.
Bij het vertrek werd aangeheven- Room
sche Blijdschap. Klokslag half 9 s avonds
stoomde de pr x'c-ssietreiii het Station Haar
lem binnen. Met een ..Tot volgend jaar'
werd afscheid genomen en men kon aan de
van blijdschap stralende gezichten zien dat
de deelnemers aan deze processie heerlijk
genoten hadden. Allen waren vol lof over
het welslagen en menigeen beloofde nu al
reeds aan de processie van 't volgend jaar te
zullen deelnemen.
MAATSCHAPPIJ TOT BEVORDERING
DER TOONKUNST
Het eerste concert ter herdenking van het
100-jarig bestaan der Maatschappij tot be
vordering der Toonkunst werd in het Am-
sterdamsch Concertgebouw met medewerking
van het Toonkunst-koor en het Concert
gebouw-orkest, onder leiding van dr. Willem
Mengelberg, gegeven.
De zaal had een feestelijk aanzien. Het
vergroote podium, waai op de 600 uitvoeren
den hadden plaats genomen, was smaakvol
met bloemen versierd. Onder de genoodigden
bevonden zich o.a. de dirigenten en bestuur-
deren van alle Toonkunst-afdeelingen in ons
land.
Geopend weid met de Wilhelmus-prelude,
gecomponeerd door dr. Mengelberg. Een knap
geschreven vrije bewerking van motleven uit
ons oude volkslied voor orkest, fraai instru
mentaal gekleurd, als inleiding voor het Wil
helmus, dat vierstemmig a capella is getoon
zet, De zang van dit groote koor (ongeveer
250 dames en 150 heeren) was zeer fijn ge
nuanceerd. frappant van tekstdeclamatie en
strikt evenredig van klankvolume.
Hierna nam de algemeene voorzitter van
het hoofdbestuur, jhr. mr. dr. van Berest-eyn,
het woord. Spreker deelde mede, dat op de
feestvergadering door één der leden een pen
ning was geschonken met verzoek, dien bij
bijzondere gelegenheden uit te reiken aan
diegenen, welke zich gedurende langen tijd
voor de toonkunst in het algemeen en voor
de Maatschappij in het bijzonder buitenge
woon verdienstelijk hebben gemaakt.
Spreker verkreeg 't voorrecht bij dit eeuw
feest uit te maken, wie de eerste maal den
penning zou ontvangen. En hij vond het van
zelf sprekend, dat dit dr. Mengelberg moest
zijn.
Dr. Beresteyn wilde niet uitweiden over de
enorme verdiensten van dr. Mengelberg,
doch vestigde de aandacht er op, dat de
Maatschappij door Mengelberg, vooral door
zijn schitterende kooruitvoeringen omhoog
was gebracht.
Spreker besloot met den wensch, dat
Mengelberg nog vele jaren de leider van de
Toonkunstuitvoeringen zou zijn.
Daverend, langdurig applaus weerklank na
deze woorden.
Vervolgens werd het machtige koorwerk
„Te Deum Laudamus" van Diepenbrock uit
gevoerd. gecomponeerd in 1902 en het glans
punt van het in dat jaar gehouden Drie-
daagsch Nederlandsch Muziekfeest.
Al is het geen liturgisch, het is toch een
echt katholiek werk. Immer doet het werk,
zelfs in de deelen met geweldige krachtsont
plooiing, voornaam, waardig en stemmings
vol aan.
Overeenkomstig het oude gebruik is dit
werk voor twee koren geschreven, die elkan
der afwisselen en zich bij de hoogtepunten
(vier- of achtstemmig) vereenigen.
De onderdeelen, meer teeder cn innig van
uitdrukking, zijn voor solo-quartet geschre
ven.
De componist heeft zich streng aan de
strekking en de indeeling van de tekstwoor
den gehouden. Het eerste deel als een lof-
lied.- het tweede als een gebed. Deze twee
deelen zijn door een kort orchestraal tus-
schenspel gescheiden. De tekst wordt, op den
laats ten zin na. niet herhaald. De slotzin is
geheel apart behandeld. Nadat voor de eerste
maal deze zin is gezongen, weerklinkt het
trompet- en bazuingeschal, hetwelk bij den
aanvang een snijdend karakter bezit, in volle
majesteit. Na de laatste woorden weerklinken
nogmaals die fanfares, doch allengs wordt de
stemming vredig en rustig. Zacht en lang
zaam klinkt- het begeesterende werk uit.
Dit koorwerk eischt enorm veel van de
uitvoerenden, niet het minst door de veel
aangewende poly-rhythmiek. Solo-kwartet
(dames Noordewier en Luger, heeren Van
Tulder en Dekker) was subliem, orkest prach
tig van klankkleur en bewonderenswaardig
van techniek, doch het koor stond niet steeds
boven zijn taak. Het waren wel slechts
kleine afwijkingen in klank en rhythmlek,
doch deze berokkenden toch eenige schade
aan het overigens 7joo voortreffelijk geheeL
Is een dergelijk groot koor wel een ver.
eischte voor dit werk? De laatste uitvoering
van dit „Te Deum", die wij hoorden, in
1919 onder leiding van Evert Cornells, was
met kleinere koren. Het klankvolume voldeed
voor deze zaal en er werd met de koren
meer eenheid bereikt.
Het succes droeg Mengelberg direct aan de
solisten over. Blijkbaar was hij zelf niet ge
heel over de koorprestatie tevreden.
Na de pauze ging de „negende" van Beet
hoven met slotkoor, door Mengelberg geheel
uit het hoofd gedirigeerd.
De negende symphonie steekt onmetelijk
hoog boven de andere symphonische werken
uit. Na in zijn geestelijke symphonie, de
.Missa Solemnis," ten aanschouwe der gan-
sche menschheid zijn God te hebben verheer
lijkt, gevoelde hij behoefte, zich tot de
menschheid zelf te keeren.
Hii, die zooveel smart had gekend, wilde
voor haar de Vreugde bezingen, zijn volle be
rusting in het aardsche lot ten voorbeeld
stellen en 't „alle Menschen werden Brüder"
doen weerschallen. En hiervoor wendde hij
naast 't orkest de menschelijke stem aan.
Herhaaldelijk wordt beweerd, dat Beet
hoven geen rekening hield met het ver
mogen en het karakter van de mensche
lijke stem. Doch al stelt hij hooge eischen
aan haar, terdege blijft het vocale muziek.
Waar trouwens in het orkest reeds te voren
thema's uit de finale worden aangewend,
schrijft hij: „ganz so, als standen Worte
darunter" er bij.
Reeds in het Adagio Wilde Beethoven het
koor doen invallen, maar volgens zijn eigen
getuigenis hoorde hij elk thema, dat hem
Inviel, niet vocaal, doch instrumentaal.
Het succes na de eerste uitvoering was
fameus, echter van tijdelijken aard. Beet
hoven bleef arm en eenzaam, schrijft Rol
land, doch voegt er direct aan toe: tevens
overwinnaar over zijn eigen lijden en over
de oppervlakkigheid der menschen.
Thans, na zooveel jaren verwekt het
diepe, blijvende indrukken. Dit is aan het
werk en aan de herscheppende kracht, de
alles begeesterende en beheerschende macht
van een Mengelberg te danken.
Tot aan hel- slot was het één groote climax.
Het orkest speelde met ongekende virtuo
siteit en élan. Sterk ontroerend weerklonk
het zeldzaam schoone Adagio. De zang over
blufte en boeide. Het slotkoor werd feilloos
en imposant vertolkt. 13e klankenweelde en
uitbeelding moeten hoog geroemd worden.
Ook de soli (dames Peltenburg cn Reidel,
heeren Urlus en Denijs) voldeden uitermate.
Dat na „de negende" Mengelberg werd
toegejuicht is te begrijpen. Zaterdag en Zon
dag a.s. gaat de „achte" van Mahler; wü
betwijfelen of dit werk nog een climax
brengt.
O. K.
Een reis Moskon—New-York
Op 15 Augustus as. zal een vlucht van
Moskou naar New-York worden ondernomen.
De vlucht zal 40 dagen doren en warden
ondernomen door de vlieger e! Chestakov en
Dolotav met het vliegtuig Sowjetland.
Standaardorganisatie der eonsornjvtiemelk.
Instelling eener commissie.
Vergadering: van het R. K. Werklieden
verbond in Nederland (voortzetting).
De wet inzake m- en doorvoer van kippen-
en eendeneieren.
De viering van het eeuwfeest van Toon
kunst te Amsterdam.
Het strafproces tegen Salomon Lieber-
m&nn Het getuigenverhoor.
Merkwaardige genezing van blindheid te
Lonrdes.
De werking van den Vesuvius
Dr. Stresemann is gisteravond naar Madrid
vertrokken.
De Duitsche staatssecretaris Von Schubert
confereert met Primo de Rivera.
Het Japansche s.s. „Wuro Maru" met 799
opvarenden in brand.
OP GEMEENTERAAD
Gij luistert naar dien feeënzang.
Zoo duizendvoud van zin;
G« drinkt met teugen, diep en lang,
Het prachtig schouwspel in.
C. Hynwns.
OP MUSSOLINI
't Gemeene volk dat haat een al te korte lijn,
't Wü liever zacht geleid, dan hard gedwongen
zijn.
Voode!
OP EEN JONGELING
Wat men in de jeugd heeft weggeworpen,
moet men op zijn ouden dag soms met
moeite oprapen.
P. ChenenÉ
Barometerstand 9 uur v.m. 750 stilstand
OPTICIENS FABRIKANTEN
Licht op. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om 9.47 uur.
Hoogste barometerstand: 763.4 m_M. te
La Coruna.
Laagste barometerstand: 739.4 m.M. te
Hemösand.
Verwachting: zwakke tot matigen, zuide
lijke tot Z.W. wind, meest zwaar bewolkt of
betrokken, waarschijnlijk eenige regen, wei
nig verandering in temperatuur.
121
15.000 622
1000: 7347 13942
400: 4195 9834 12952 13860 17600 18
200: 95 1857 11588 12388 12704
100 520 2988 4902 5139 6909 7164 T3H
14536 14835 15715.
NAPELS, 6 Juni. De Vesuvius is den ge-
heelen nacht in werking gebleven. Er bestaat
geen gevaar meer voor de inwoners van
Terzigno, daar het bevel tot ontruiming
van de plaats tijdig uitgevoerd is en strenge
bewaking -er voor zorgt, dat niemand zich
meer in de gevaarlijke zone begeeft. De'
uitbarsting was omstreeks middernacht aóó
hevig, dat van Napels uit de gloeiende lava-
blokken kanden worden waargenomen. Des
kundigen verwachten een spoedig einde wan
de uitbarsting.
NAPELS, 6 Juni Het aantal nieuwsgie
rigen, dat naar het gebied van de uitbarsting
stroomt, is zeer groot. Na het sluiten der
fabrieken trekken duizenden uit de omlig*
gende steden en dorpen naar Terzigno, om
het verwoestingswerk gade te slaan. Met
groot lawaai werkt de lavastroom zich door
tuinen en over de wijnbergen. Hulzen wor
den eerst omsingeld en dan weggeschoven en
verwoest. Het kraakt en even later wijzen
stofwolken de plaats aan, waar een huis
stond. Nu en dan hebben ontploffingen
plaats, waardoor lavablokken meer dan 100
meter weggeslingerd worden. Filmoperateurs
aün op de gevaarlijkste plaatsen aangeko
men. Ook wordt getracht geluidfilms op Mi
nemen.