cl WALES-ANTHRACIET f3000.- f750.- f250.- f125.- f50.- f40.- fa. G. KRAAM Co. Spinnewebjes Telegrafisch Weerbericht Ons leger in slagorde eensgezind MUZIEK ZOMERPRIJZEN vanaf f2.65 per H.L. BUREAUXNASSAULAAN 49 ADVERTENTIEN 35et. p. regel Ö,T NUMMER BESTAAT UIT DRIE BLADEN DONDERDAG 6 JUNI 1929 DRIE EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 17173 AAHGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAR ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG URE N NA HET ONGEVAL. En «on ALLEEN MEI STOOKT U HET VOORDEELIGS7 FRANCO THUIS TBRFMARKT IB - TEL 11088 Z. Exc. Mgr. L. Schioppa te „Bethanië", Bloemendaal J^acht! °°h indien dit zoo is, is het dan Gedeputeerde Staten van Noord Holland Schaakmeester Reti ernstig ziek Het bestuur over Atjeh Groote uitbreiding van het Hoogovenbedrijf Vliegtuig in de Bodensee neergestort Dure drooglegging der Zuiderzee Processie naar Noordwijk Een 40-daagsche vliegtocht Voornaamste Nieuws J. J. WEBER ZOON Groote Houtstraat 166 Haarlem Hoofdprijzen Ned. StaatsloterU De Vesuvius in werking Telefoon No. 13866 (drie lijnen) Postrekening No. 5970. ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen: per week 25 ct.; per ^.kwartaal 3.25; per post, per kwartaal 3.58 by vooruitbetaling, «sfcgajj NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT VRAAG- EN AANBOD-ADVERTEN TIES, 14 regels 60 ct p. plaatsing: elke regel meer 15 ct., by vooruitbet By contract belangrijke korting. INGEZONDEN MEBEDEELINGEN tnsschen den tekst 69 'et. per regel q ^abonné'sopditbladzijningevolgede verzekeringsvoorwaarden te®en ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringën Levenslangegeheeleongeschiktheid tot werken door verlies van beide armen, beide beenen of beide oogeti bij een ongeval met doodelijken afloop: bij verlies van een hand, een voet of een oog: bij verlies van een duim of wijsvinger: bij 'n breuk van been of arm bij verlies v. een anderen vinger. Onlangs hebben wij als onze vaste ertuiging de meening uitgesproken, t, wanneer het uur der groote ver- 'ezingen eenmaal geslagen zal zijn e Nederlandsche kiezers in het alge- Ced en de katholieke in het bijzonder plicht zullen weten te doen, hoe- ook thans weer gecolporteerd wordt et het praatje voor den vaak, dat er voor tig de komende verkiezingen zoo wei- ttimo bestaat. we blijven erbij: te goeder ure zal geestdrift oplaaien, al hooger en al er> naar gelang onze kiezers zich bij 9e jj®' naderen der verkiezingen sterker Wust worden van de groote en heilige e'ahgen, waarom de strijd wederom •streden moet worden. zijn ten deze volkomen gerust, ahk zij het groote vertrouwen, dat wij, het oog op het verleden, in ons atholieke kiezersvolk mogen stellen, kit beteekent echter geenszins, dat 'et op alle katholieke propagandisten °P onze politieke leiders, op bestuur- ers van kiesvereenigingen, op leden van r°Pagandaclubs en vooral ook op ons, a9rnalisten de taak rust, ijverig deel denien aan de in deze dagen te ont- kfcelen actie tot opstuwing van de vassa tot daadkrachtige geestdrift, tot Jfheldering en verruiming van politiek 2'cht en besef, tot wegruiming in- eri noodig van nog overgebleven ^verstand. Want al zal ook de groote massa katholieke kiezers en kiezeressen op "hhi a.s. als vanzelf, uit hoogere over gingen, dóen wat plicht is het is 0°<Ug, dat de stemdaad gesteld wordt amore en in sterke overtuiging, in besef n.l., dat men, door te stemmen be lijsten der Katholieke Staatspartij, nationaal en het katholiek belang ^allerbest behartigt. hoe méér twijfelaars in de weken, j.^'ke ons nog scheiden van den verkie- /^sdag, hiervan overtuigd worden, des *j®ter! kunnen op 3 Juli heel wat stern es pp de- katholieke lijst - gebruiken! thans zóóver, dat we ons leger j^'eidelijk m slagorde kunnen gaan ^baren: het doel, waarvoor wij willen k^hten het partij-program is be- v6bd, en de dappere en krijgskundige °orstrijders, die in de Haagsche poli- ebe arena zullen moeten kampen om katholiek doel het katholieke pro- in de volgende parlementaire ®riode zoo dicht mogelijk zijn verwe- J^Üking nabij te brengen, zijn door de ®2ers zelf aangewezen, j^et doel is zeer juist gesteld. De een ons partij-program te lang, de «ik. er moge het te kort noemen: in onze q. geschakeerde partij is er niemand, biet het program, zooals het daar ha geheel ligt, niet van ganscher instemt. tM, ar°P is dan ook hoegenaamd geen iek vernomen. t e Katholieken weten, wat zij willen, als men weet, wat men zeggen wil, b zijn volgens een Fransch ge- j..'^be (je woorden om het tot uitdruk- 6 te brengen, gemakkelijk te vinden. «dat in - Wat betreft de aanwijzing der can- 'baten: eveneens niet redelijk, logisch, van zelfsprekend, dat de Partij thans van haar kant niet teleurgesteld wordt in hetgeen zij thans van onze katholieke arbeiders te goeder trouw verwacht?" En ook de Middenstanders toonden zich content; „De R. K. Middenstander" toch schreef: „Toen Dinsdagavond 7 Mei de uit slag van de partijstemming bekend werd, is er ongetwijfeld in de rijen van onze Roomsche Middenstanders een gejuich opgegaan. En volkomen terecht! De R. K. georganiseerde kiezers hebben beslist, dat Mr. van Hellenberg Hubar no. 3 zal worden op de lijst dei- drie groote steden, zoodat zijn verkie zing op 3 Juli a.s. praktisch verze kerd is. De middenstanders mogen nu de voldoening hebben, dat naast den officieelen middenstandsdeskundige een tweede afgevaardigde naar het Binnenhof is gezonden, in welken afgevaardigde een warm verdediger van de middenstandsbelangen mag worden begroet." En onze werkgevers? Onze hoogere stand? Er is geen spoor van de ontstemming, welke indertijd leidde tot de heillooze oprichting eener N. K. P. Ons katholieke kiezersvolk is .tevre den; de onberekenbare grillen van het kiesreglement-in-praktij k hebben daar toe wellicht onwillekeurig nog bijgedra gen, nu vele aanhangers der oude Michaëlistische beweging bevrediging kunnen vinden in het feit, dat een Max van Poll tot veler verbazing en gedeel telijk per abuis naar voren geschoven werd. De eerste moeilijkheden de vast stelling van een program en de verkie zing der candidaten zijn aldus met glans overwonnen. Daarover kan geen strijd meer be staan; integendeel: ons kiezerscorps stemt van harte in met den stand van zaken. Zoo kunnen wij thans onbelemmerd al onze beste krachten aanwenden om aan te sturen op het naaste dóel: op 3 •Juli a.s: zooveel mogelijk stemmen te verzamelen op de katholieke lijsten, en aldus zooveel mogelijk katholieken volks vertegenwoordigers een zetel te verze keren in de Kamer. Op Zondag 2 Juni had in het Moederhuis der Vrouwen van Bethanië te Bloemendaal de volgende plechtigheid plaats. Z. Exc Mgr. L. Schioppa, Pau.seHjk Internuntius te Den Haag beneficeerde den nieuwen montrans, waarvoor „Bethanië" reeds lang juweelen, oud goud en giften verzamelde. De monstrans een waar kunststuk van goudsmeedwerk, met ivoor en email, werd ontworpen door den heer C. van Moorsel, Voorburg en vervaar digd in de edelsmederijen van Brom. Daarna werd het H. Sacrament in den nieuwen monstrans uitgesteld, en in proces sie rondgedragen door den tuin. waar bij drie rustaltarën de zegen werd gegeven. Het H. Sacrament werd begeleid door den Portugeeschen gezant, den heer F. de Santos Tavares en Mevrouw en den Braziliaansclien gezant, den heer G. L. Chermont en me vrouw. Na afloop der processie onderhield Z. Exc. zich eenigen tijd met de gasten, terwijl een thee werd gebruikt. De heer Hubert Cuypers begeleidde de Gregoriaarsche gezangen. - geen enkele andere partij heeft t Tin den misschien al te goede be- tJJW. van het woord) zóó „demokra- J1" Plaats gehad als juist bij ons. Willen niet beweren, dat ons nieuw ^Blement bij de laatste partijstem- ,rnS ideaal gebleken is; integendeel, fouten en leemten in het systeem ^en dag gekomen, en het zou ons v0] f matig verbazen, als er voor een Se(feil(*e verkiezing weer een geheel of ®e*telijk nieuw kiesreglement samen- *>8eging worden; doch' hoezeer ons erehd kiesreglement ook verrassin- ((1 opleverde bij zijn eerste toepassing heeren Bulten en Rutten werden ^gedjQnggn, heel toevallig, èn de hee- Ook en Max van Poll, en misschien kr. Droog, zullen hun intrede in de (je er doen) over het algemeen blijken Sroote groepen van onze kiezers jO^en over den uitslag. W,n kan dit „meer geluk dan wijs je Ooemen, Fortuna is onze partij geval dan toch maar heel goed- 'S gezind geweest. PaM- k°men, dank zij den uitslag der stgj Tl stemming, voor den dag met een v0jk Cahdidaten, waarvoor ons kiezers- als geheel genomen, op 3 Juli fte den verkiezingsstrijd aanvaarden Ge teVj. Katholieke arbeiders, zij zijn en vcddaan- sia het bekend worden van den uit- A, c ^er Partijstemming schreef de heer V)erfcife BruÜn, voorzitter van het R. K. Khedenverbond, in „De Volkskrant": o "kr is, en het is o. i. redelijk, het te getuigen, reden tot tevre- his d voor onze katholiek-georga- <ja^erde arbeiders; de partij heeft ge- wn- wat doör hen van haar werd Gedeputeerde Staten van Noord-Holland kwamen Woensdag in openbare zitting bij een ter behandeling van de zaak S. Rellin gen, die te Zaandam als ongenezen uit het ziekenhuis is ontslagen, volgens een schrijven van B. en W. van Den Helder, en naar deze laatste gemeente Is vervoerd, welke weigert de kosten van verpleging voor dezen patiënt te dragen. Blijkens de ingekomen rapporten is Rellin gen niet op kosten van de gemeente Zaan dam verpleegd, maar door het Algemeen Zie kenfonds „Zaanland". Hij is ontslagen, om dat hij medicijnen weigerde en zijn gedrag hiertoe overigens aanleiding gaf en vervol gens op eigen verzoek naar Den Helder over gebracht. De patiënt ontkent op zijn verzoek te zijn overgebracht. Zaandam betwist deze bewering van Den Helder. Sinds December 1918 is Bellinger in het bevolkingsregister aldaar ingeschreven. De gemeente-secretaris van Den Helder, de heer J. Kamman, zegt, dat Reilingen zeer hulpbehoevend is en alleen ten opzichte van het bevolkingsregister Den Helder als woon plaats heeft.. De recherche is bij aankomst in deze gemeente met den man naar het secretariaat van het Armbestuur gereden. Hij staat thans nog in het bevolkingsregister, maart hoort er niet in, hij hoort in Zaandam. Rellingen heeft den wensch te kennen ge geven in Den Helder gedomicilieerd te blij ven, hoewel hij in Zaandam thuis is en daar ook zijn kind woont. De heer W. Spuijman, directeur Armwezen, antwoordt als vertegenwoordiger van de ge meente Zaandam hierop, dat Rellingen nooit bij het burgerlijk armbestuur is geweest, maar verzekerd was bij het Zaanlandsche Zieken fonds. Hij staat niet als armlastig bekend, ventte met boekjes en doet dit nog. Hij ge niet een ongevallenrente van 1.70 p. week. Bij zijn vertrek uit Zaandam was. volgens medische verklaring, zijr. toestand zóó, dat hij thuis kon verpleegd worden. Nadat nog eenige vragen zijn gesteld en opmerkingen zijn gemaakt, wordt de open bare behandeling gesloten. PRAAG, 6 Juni De bekende schaak meester Reti, een veelgeziene figuur op in ternationale schaakwedstrijden en kampioen van Tsecho-Slowakije, ligt zeer ernstig ziek in het ziekenhuis te Lichen. Zijn toestand is zoodanig, dat zijn overlijden elk oogen- blik verwacht kan worden. ATJEH, 6 Juni Met den rang en titel van resident is belast met het bestuur over Atjeh, de assistent-resident ter beschikking van den gouverneur van Atjeh, A. H. Philips. Een derde oven in aanbouw De Koninklijke Nederlandschë Hoogovens en Staalfabrieken te IJmuiden zijn wederom met een belangrijke uitbreiding begonnen, namelijk door het leggen van een betonnen fundeering voor den derden hoogoven. Nadat op de plaats, waar de hoogoven komt te taan. net zand was weggegraven, tot een vasten bodem bereikt was, is met 't beton werk. dat voor een zeer groot deel wordt uit gevoerd door de „Hollandsche Beton Maat schappij", AmsterdamDen F""- ->n- vang gemaakt. FRIEDRICHSHAFEN, 5 Juni Heden middag is een passagiersvliegtuig (D 702), dat boven de Bodensee passagiersvluchten uit voerde, bij Lindau neergestort, 't Gelukte den vlieger echter op eigen kracht land te berei ken. Bij het neerkomen op het water werd een vleugel ernstig beschadigd. -Behalve de piloot bevonden zich in het vliegtuig nog vier passagiers, die echter ongedeerd bleven. Ernstige critiek in de Eerste Kamer. Uit het Voorloopig Verslag cïer Eerste Kamer over de wetsontwerpen tot wijziging der begrootingen van het Zuiderzeefonds voor 1928 en 1929 en tot verhooging rsep. wijziging van de Waterstaa,tsbegrootingen voor 1928 en 1929 en tot verhooging resp. hooge mate de ontstellende overschrijding van de geraamde kosten der Zuiderzeewer ken betreuren, zulks te meer omdat tot dusverre van groote tegenslagen bij de uit voering daarvan zoo goed als niet is ge hoord. De weersgesteldheid is over het al gemeen gunstig geweest, 'terwijl het ontdek ken van de keileem in groote hoeveelheden een meevaller was. Nu niettegenstaande deze gunstige factoren de werken toch zooveel meer blijken te kosten dan enkele jaren geleden werd geraamd, mag volgens deze leden een ernstig woord van protest tegen de door de ingenieurs opgemaakte begroe tingen van deze waterstaatswerken niet achterwege biiven. Aan de raming der kos ten moet meer zorg worden besteed. Sommige leden waren van oordeel, dat de oversein-ijding in dit geval procentsgewijze zóó buitensporig hoog is. dat hun vertrou wen in de schattingen der Ingenieurs van den Rijkswaterstaat, ook voor andere wer ken, daardoor is geschokt. Waar de zaken zóó staan, vreezen vele leden, dat het groo te werk van de drooglegging der Zuiderzee voor ons land een gevaar zal worden wat de financiën betreft, en op een ramp zou kunnen uitloopen. In dit verband werd er nog op gewezen, dat op de vraag in het Voorloopig Verslag der Tweede Kamer, met welk bedrag, bepaald naar de thans beschik bare gegevens, de totale gaming waarschijn lijk zal worden overschreden, door den mi nister een weinig afdoend en zeker niet ge- i ustsiellend antwoord is gegeven. Men wenschte daarom te dezer zake nader te worden ingelicht en uitgewerkte opgaven te ontvangen, wat de uitvoering der Zuiderzee werken volgens de thans bekenó'e gegevens zal kosten. Door sommige leisn werd er voorts op gewezen, dat aan de door Waterstaat uit gevoerde constructies overdreven eischen worden gesteld, waardoor die buitendien te duur worden. Een der leden had bovendien uit goede bron vernomen, dat met de gel den van den Staat bfj de Zuiderzeewerken op onverantwoordelijke wijze wordt omge sprongen. Verschillende leden vroegen ten slotte of de samenwerking met de maatschappij tot uitvoering van Zuiderzeewerken wel in het financieel belang van den Staat is. Zij wa ren van meening, dat door deze werkwijze alle risico voor rekening van den Staat is. terwijl de gezamenlijke aannemers, die in de M. U. Z. zijn vertegenwoordigd, steeds ze ker zijn -van een vaste en belangrijke winst. De heer Bonsen, brcedermesster der pro- s;e, schrijft ons nog het volgende: Op Dinsdag 4 Juni 1929 vertrok naar St. Jeroen te Ncordwijk de Haarlemsche processie in aansluiting met die van Am sterdam, Amstelveen, Beverwijk en Halfweg. Ofscjioon bij het vertrek het het weder zich zeer dreigend liet aanzien, zoodat moest werden gevreesd, dat de openlucht-processies niet zouden kunnen plaats hebben, zijn toch ris plechtigheden schitterend geslaagd. Al leen de processie met ó'e relieken moest in lie kerk worden gehouden. Met ontplooide vaandels en voorafgegaan door de fanfare van Noordwijk, arriveerde om pl.m. 10 uur de processie in de bea'e- vaatskerk. Na een kort wooTd van welkom van Pastoór F. W. de Rooij uit Amsterdam, begon de plechtige H. Mis. opgedragen door "castoor Filbry uit Amsterdam met assistentie van de Weleerw. heeren Keijzer, kapelaan van St. Bavo te Haarlem en Schoorl, ka pelaan van de Vredeskerk te AmstsrcTam. In het Priesterkoor waren verscheidene hee ren Geestelijken gezeten onder wie wij op merkten de Hoogeerw. Keer J. M. Lucas- sen, deken van Beverwijk, de Zeereerw. Heern F. M. de Rooij. P. Huleijnema, Pastoor van Amstelveen, B. M. J. van Rooij. Pastoor van Halfweg. Na het Evangelie hield Pastoor Meijne- ma een heerlijke predicatie over St. Jeroen. Het zangkoor vertolkte op zeer verdien stelijke wijze de bekende driestemmige Mis voor mannenkoor van Perosi. Na den zegen met het Allerheiligste had do offering plaats van de Processiekaars. 1 Vóórafgegaan door een schare van lieve Bruidjes met palmtakken in de handen, werd, onder het heerlijk ruischen der orgel tonen, de rijkversierde Processiekaars door de dames-zelatricen en gevolgd door de hee ren Broedermeesters, gedragen naar het altaar van St. Jeroen, alwaar na zegening door Pastoor de Rooij, de ontsteking plaats had. Onmiddellijk hierop volgde de processie met den reliekschrijn en had vervolgens de vercering der reliquien plaats. Tegen 12 uur waren de morgenplechtig heden geëindigd en kregen de pelgrims tot half drie 's middags gelegenheid voor kof fiedrinken en ontspanning. Het weder was intusschen veel beter ge worden en het deed zich aanzien, dat we op een prachtigen middag mochten rekenen. Dies maakten vele pelgrims gebruik van cïe extra-trams, om eenigen tijd aan het prach tige strand te Noordwijk aan Zee door te brengen. Om half 3 vertrok onder klokkengelui met Ontplooide vaandels (een tiental prachtige vaandels waren naar NoordwijUerhaut over gebracht) en onder de frissche tonen der fanfare, de processie uit de kerk nafir het Martelveld op de buitenplaats „Calorama". Heel Noordwijk liep uit, cm de prachtige processie te zien. Op het Martelveld werd een schitterende prredikatie gehouden door den WelEerw. Heer J. Langendijk, kapelaan van St. Wil- librordus-buiten de Veste te Amsterdam. Onder de pelgrims bemerkten wij thans ook den HoogEerw. heer L. A. A. M. Wes- terwoudt. Dkeen enPlebaan der Kathe drale kerk. Na terugkomst van het Martelveld had in den prachtigen en grooten tuin van de Be devaartskerk de plechtige processie van het H. Sacrament plaats. Het Allerheiligste werd daarbij gedragen door den HoogEerw. Deken WesterwOudt, ter wijl assistenten waren Pastoor Tilbry en Kapelaan Schoorl. Door de heeren Broedermeesters werden het baldakijn en de lantaarns gedragen. Een onvergetelijkén indruk maakte deze processie, zich voortbewegend in het rijke zonlicht 'en door het heerlijk groene loover. Bij het rustaltaar werd door de geheele pelgrimschare het „Tantum Ergo" gezon gen, en werd plechtig de zegen gegeven. Onder de neergeknielde menigte bevond zich een pelgrim, die door de aanroeping van St. Jeroen genezing van een ernstige ziek te heeft verkregen en de bedevaart me- demaakte uit dank voer de verkregen ge nezing. Onmiddellijk na terugkeer in de kerk werd het „Te Deum" aangeheven, waarna met den zegen met het Allerheiligste de plechtigheden werden besloten. Hierop volgde een dankwoord aan de pelgrims, uitgesproken door Pastoor de Rooij, en werd gelegenheid gegeven, om ro zenkransen en religieuze voorwerpen te doen zegenen en aanraken van de reliquien van St. Jeroen. Hiervan werd een buitengewoon druk gebruik gemaakt. Van 5 uur tot half 8 uur hadden de pel grims gelegenheid om te dineeren en te wandelen. Door de goede zorgen van het Bestuur, was in verschillende hotels voor gelegenheid gezorgd om tegen 1.— of 1.50 te kunnen dineeren. Hiervan werd een goed gebruik gemaakt. Er heerschte in de hotels tijdens de maaltijden een heerlijke stem ming. Ieder die hieraan heeft deelgenomen, was vol lof over de goede en royale verzor ging. Ruim half 8 werd de terugtocht aanvaard. Bij het vertrek werd aangeheven- Room sche Blijdschap. Klokslag half 9 s avonds stoomde de pr x'c-ssietreiii het Station Haar lem binnen. Met een ..Tot volgend jaar' werd afscheid genomen en men kon aan de van blijdschap stralende gezichten zien dat de deelnemers aan deze processie heerlijk genoten hadden. Allen waren vol lof over het welslagen en menigeen beloofde nu al reeds aan de processie van 't volgend jaar te zullen deelnemen. MAATSCHAPPIJ TOT BEVORDERING DER TOONKUNST Het eerste concert ter herdenking van het 100-jarig bestaan der Maatschappij tot be vordering der Toonkunst werd in het Am- sterdamsch Concertgebouw met medewerking van het Toonkunst-koor en het Concert gebouw-orkest, onder leiding van dr. Willem Mengelberg, gegeven. De zaal had een feestelijk aanzien. Het vergroote podium, waai op de 600 uitvoeren den hadden plaats genomen, was smaakvol met bloemen versierd. Onder de genoodigden bevonden zich o.a. de dirigenten en bestuur- deren van alle Toonkunst-afdeelingen in ons land. Geopend weid met de Wilhelmus-prelude, gecomponeerd door dr. Mengelberg. Een knap geschreven vrije bewerking van motleven uit ons oude volkslied voor orkest, fraai instru mentaal gekleurd, als inleiding voor het Wil helmus, dat vierstemmig a capella is getoon zet, De zang van dit groote koor (ongeveer 250 dames en 150 heeren) was zeer fijn ge nuanceerd. frappant van tekstdeclamatie en strikt evenredig van klankvolume. Hierna nam de algemeene voorzitter van het hoofdbestuur, jhr. mr. dr. van Berest-eyn, het woord. Spreker deelde mede, dat op de feestvergadering door één der leden een pen ning was geschonken met verzoek, dien bij bijzondere gelegenheden uit te reiken aan diegenen, welke zich gedurende langen tijd voor de toonkunst in het algemeen en voor de Maatschappij in het bijzonder buitenge woon verdienstelijk hebben gemaakt. Spreker verkreeg 't voorrecht bij dit eeuw feest uit te maken, wie de eerste maal den penning zou ontvangen. En hij vond het van zelf sprekend, dat dit dr. Mengelberg moest zijn. Dr. Beresteyn wilde niet uitweiden over de enorme verdiensten van dr. Mengelberg, doch vestigde de aandacht er op, dat de Maatschappij door Mengelberg, vooral door zijn schitterende kooruitvoeringen omhoog was gebracht. Spreker besloot met den wensch, dat Mengelberg nog vele jaren de leider van de Toonkunstuitvoeringen zou zijn. Daverend, langdurig applaus weerklank na deze woorden. Vervolgens werd het machtige koorwerk „Te Deum Laudamus" van Diepenbrock uit gevoerd. gecomponeerd in 1902 en het glans punt van het in dat jaar gehouden Drie- daagsch Nederlandsch Muziekfeest. Al is het geen liturgisch, het is toch een echt katholiek werk. Immer doet het werk, zelfs in de deelen met geweldige krachtsont plooiing, voornaam, waardig en stemmings vol aan. Overeenkomstig het oude gebruik is dit werk voor twee koren geschreven, die elkan der afwisselen en zich bij de hoogtepunten (vier- of achtstemmig) vereenigen. De onderdeelen, meer teeder cn innig van uitdrukking, zijn voor solo-quartet geschre ven. De componist heeft zich streng aan de strekking en de indeeling van de tekstwoor den gehouden. Het eerste deel als een lof- lied.- het tweede als een gebed. Deze twee deelen zijn door een kort orchestraal tus- schenspel gescheiden. De tekst wordt, op den laats ten zin na. niet herhaald. De slotzin is geheel apart behandeld. Nadat voor de eerste maal deze zin is gezongen, weerklinkt het trompet- en bazuingeschal, hetwelk bij den aanvang een snijdend karakter bezit, in volle majesteit. Na de laatste woorden weerklinken nogmaals die fanfares, doch allengs wordt de stemming vredig en rustig. Zacht en lang zaam klinkt- het begeesterende werk uit. Dit koorwerk eischt enorm veel van de uitvoerenden, niet het minst door de veel aangewende poly-rhythmiek. Solo-kwartet (dames Noordewier en Luger, heeren Van Tulder en Dekker) was subliem, orkest prach tig van klankkleur en bewonderenswaardig van techniek, doch het koor stond niet steeds boven zijn taak. Het waren wel slechts kleine afwijkingen in klank en rhythmlek, doch deze berokkenden toch eenige schade aan het overigens 7joo voortreffelijk geheeL Is een dergelijk groot koor wel een ver. eischte voor dit werk? De laatste uitvoering van dit „Te Deum", die wij hoorden, in 1919 onder leiding van Evert Cornells, was met kleinere koren. Het klankvolume voldeed voor deze zaal en er werd met de koren meer eenheid bereikt. Het succes droeg Mengelberg direct aan de solisten over. Blijkbaar was hij zelf niet ge heel over de koorprestatie tevreden. Na de pauze ging de „negende" van Beet hoven met slotkoor, door Mengelberg geheel uit het hoofd gedirigeerd. De negende symphonie steekt onmetelijk hoog boven de andere symphonische werken uit. Na in zijn geestelijke symphonie, de .Missa Solemnis," ten aanschouwe der gan- sche menschheid zijn God te hebben verheer lijkt, gevoelde hij behoefte, zich tot de menschheid zelf te keeren. Hii, die zooveel smart had gekend, wilde voor haar de Vreugde bezingen, zijn volle be rusting in het aardsche lot ten voorbeeld stellen en 't „alle Menschen werden Brüder" doen weerschallen. En hiervoor wendde hij naast 't orkest de menschelijke stem aan. Herhaaldelijk wordt beweerd, dat Beet hoven geen rekening hield met het ver mogen en het karakter van de mensche lijke stem. Doch al stelt hij hooge eischen aan haar, terdege blijft het vocale muziek. Waar trouwens in het orkest reeds te voren thema's uit de finale worden aangewend, schrijft hij: „ganz so, als standen Worte darunter" er bij. Reeds in het Adagio Wilde Beethoven het koor doen invallen, maar volgens zijn eigen getuigenis hoorde hij elk thema, dat hem Inviel, niet vocaal, doch instrumentaal. Het succes na de eerste uitvoering was fameus, echter van tijdelijken aard. Beet hoven bleef arm en eenzaam, schrijft Rol land, doch voegt er direct aan toe: tevens overwinnaar over zijn eigen lijden en over de oppervlakkigheid der menschen. Thans, na zooveel jaren verwekt het diepe, blijvende indrukken. Dit is aan het werk en aan de herscheppende kracht, de alles begeesterende en beheerschende macht van een Mengelberg te danken. Tot aan hel- slot was het één groote climax. Het orkest speelde met ongekende virtuo siteit en élan. Sterk ontroerend weerklonk het zeldzaam schoone Adagio. De zang over blufte en boeide. Het slotkoor werd feilloos en imposant vertolkt. 13e klankenweelde en uitbeelding moeten hoog geroemd worden. Ook de soli (dames Peltenburg cn Reidel, heeren Urlus en Denijs) voldeden uitermate. Dat na „de negende" Mengelberg werd toegejuicht is te begrijpen. Zaterdag en Zon dag a.s. gaat de „achte" van Mahler; wü betwijfelen of dit werk nog een climax brengt. O. K. Een reis Moskon—New-York Op 15 Augustus as. zal een vlucht van Moskou naar New-York worden ondernomen. De vlucht zal 40 dagen doren en warden ondernomen door de vlieger e! Chestakov en Dolotav met het vliegtuig Sowjetland. Standaardorganisatie der eonsornjvtiemelk. Instelling eener commissie. Vergadering: van het R. K. Werklieden verbond in Nederland (voortzetting). De wet inzake m- en doorvoer van kippen- en eendeneieren. De viering van het eeuwfeest van Toon kunst te Amsterdam. Het strafproces tegen Salomon Lieber- m&nn Het getuigenverhoor. Merkwaardige genezing van blindheid te Lonrdes. De werking van den Vesuvius Dr. Stresemann is gisteravond naar Madrid vertrokken. De Duitsche staatssecretaris Von Schubert confereert met Primo de Rivera. Het Japansche s.s. „Wuro Maru" met 799 opvarenden in brand. OP GEMEENTERAAD Gij luistert naar dien feeënzang. Zoo duizendvoud van zin; G« drinkt met teugen, diep en lang, Het prachtig schouwspel in. C. Hynwns. OP MUSSOLINI 't Gemeene volk dat haat een al te korte lijn, 't Wü liever zacht geleid, dan hard gedwongen zijn. Voode! OP EEN JONGELING Wat men in de jeugd heeft weggeworpen, moet men op zijn ouden dag soms met moeite oprapen. P. ChenenÉ Barometerstand 9 uur v.m. 750 stilstand OPTICIENS FABRIKANTEN Licht op. De lantaarns moeten morgen worden opgestoken om 9.47 uur. Hoogste barometerstand: 763.4 m_M. te La Coruna. Laagste barometerstand: 739.4 m.M. te Hemösand. Verwachting: zwakke tot matigen, zuide lijke tot Z.W. wind, meest zwaar bewolkt of betrokken, waarschijnlijk eenige regen, wei nig verandering in temperatuur. 121 15.000 622 1000: 7347 13942 400: 4195 9834 12952 13860 17600 18 200: 95 1857 11588 12388 12704 100 520 2988 4902 5139 6909 7164 T3H 14536 14835 15715. NAPELS, 6 Juni. De Vesuvius is den ge- heelen nacht in werking gebleven. Er bestaat geen gevaar meer voor de inwoners van Terzigno, daar het bevel tot ontruiming van de plaats tijdig uitgevoerd is en strenge bewaking -er voor zorgt, dat niemand zich meer in de gevaarlijke zone begeeft. De' uitbarsting was omstreeks middernacht aóó hevig, dat van Napels uit de gloeiende lava- blokken kanden worden waargenomen. Des kundigen verwachten een spoedig einde wan de uitbarsting. NAPELS, 6 Juni Het aantal nieuwsgie rigen, dat naar het gebied van de uitbarsting stroomt, is zeer groot. Na het sluiten der fabrieken trekken duizenden uit de omlig* gende steden en dorpen naar Terzigno, om het verwoestingswerk gade te slaan. Met groot lawaai werkt de lavastroom zich door tuinen en over de wijnbergen. Hulzen wor den eerst omsingeld en dan weggeschoven en verwoest. Het kraakt en even later wijzen stofwolken de plaats aan, waar een huis stond. Nu en dan hebben ontploffingen plaats, waardoor lavablokken meer dan 100 meter weggeslingerd worden. Filmoperateurs aün op de gevaarlijkste plaatsen aangeko men. Ook wordt getracht geluidfilms op Mi nemen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1929 | | pagina 1