Democratie van Heden
Buitenlandsch Nieuws
Van
FEUILLETON
DE HAAGSCHE CONFERENTIE
RADIO-OMROER
TWEEDE BLAD
DINSDAG 27 AUGUSTUS 1929
BLADZIJDE 1
ct
PLICHT EN LIEFDE
Het systeem der Partij-heerschappij
Door dr. Ignaz Seipel, oud-Bondskanselier van Oostenrijk
GEMENGDE BUITENL.
BERICHTEN
KUNST EN KENINftS
Walter Gieseking
Nederlandsche Musici in den
vreemden
het eerste oodenblil;
af. dat U Cadum Zeep
Gebruikt.zult D een
denot onderdaan,
hetwelk U
waarschijnlijk nooit
tevoren dehad heeft
Onze huidige democratie, tenminste zoo
ais ze er in onze landen uitziet, waar ze een
zoogenaamde na-oorlogs-schepping is, lokt
scherpe kritiek uit. Er zijn lieden, die zich
democraten noemen en het liefst ieder tot
een verrader stempelen, die de Oostenrijk-
sche democratie in haar tegenwoordigen
vorm, niet als der besten staatsvorm kan
erkennen. Maar het zijn wijde kringen, die
kritiek uitoefenen en dat is wel het beste
bewijs, dat de tegenwoordige democratie
niet het beste pand is voor het particulier,
economisch, cultureel en staats-leven. De
schuld aan deze onbevredigde toestanden
wordt niet toegeschreven aan de ongunsti
ge tijds-omstandigheden. of aan afzonderlij
ke personen deze kunnen immers wis
selen maar de schuld wordt geweten aan
het heerschende politieke stelsel.
Wat wordt er slecht gevonden en hoe kan
het worden verbeterd?
Een groep critici ziet de oorzaak van alle
gebreken in het kiesrecht, zonder dat ze
op de parlementaire democratie op zichzelf
iets hebben aan te merken.
Een tweede groep verwacht het heil van
een vertegenwoordiging aller standen, in-
plaats van het Parlement, dat voortkomt
uit de algemeene verkiezingen.
Een derde groep richt zich tegen de
heerschappij der partijen in en naast de
Parlementen. Ik voor mij zie den wortel van
al het kwaad in de manier, waarop de
partijen heerschen; hoe deze heerschappij
zich ten tijde der constitutioneele monar
chie heeft ontwikkeld en, nadat de monar-
chische correctuur is weggevallen, welig en
ongebonden in het kruid is geschoten. VoV
gens mijn meening kan alleen hij de demo
cratie redden, die haar zuivert van de par
tij-heerschappij.
Het kiesrecht zal altijd aan veranderin
gen onderhevig zijn en is voor verbetering
vatbaar. Een uitbreiding van net kiesrecht
is niet meer mogelijk, daar men het alge
meen kiesrecht reeds heeft voor mannen en
vrouwen, van een betrekkelijk jeugdigen
leeftijd aan. De republiek heeft het alge
meene en gelijke kiesrecht ook aan de vrou
wen verleend. Men kan niet zeggen, dat het
Parlement van het algemeene kiesrecht
slechter is, dan het vroegere, of dat het
geleden heeft onder het vrouwen-kiesrecht.
Maar het heeft, ten minste tot nu toe,
ook niets gewonnen; hiervoor is de tijd
misschien ook nog te kort.
Hoe kunnen de Parlementen worden her
vormd? Hiertoe is niets anders noodig dan
de ware democratie. De, in veel landen
heerschende, groote ontevredenheid met het
Parlementarisme, wordt veroorzaakt, omdat
allen voelen misschien zonder er zich
van bewust te zijn dat hun recht, om
in de openbare aangelegenheden mee te
spreken, niet tot uiting komt. Ze zoeken
nu naar middelen, om dit goed te maken.
De eenen wenschen een wijziging van het
kiesrecht, anderen verlangen een Parlement
der standen. Het kwaad kan alleen worden
uitgeroeid, wanneer het juist wordt erkend:
het bestaat n.l. daarin, dat het volstrekt
niet het volk is, dat door zijn gekozen man-
men de hoogste macht in den staat uitoefent.
Ook waar volgens de grondwet een zuivere
Parlements-heerschappü schijnt te bestaan,
héerscht niet het Parlement, maar heerschen
de' partijen.
Ik versta hieronder noch de georganiseerde
kiezersgroepen, noch de Parlement-fracties
die natuurlijk nocdig zijn en in elke democra
tie zullen blijven bestaan; ik bedoel hier een
soort van politieke organisaties, die een
macht uitoefenen, welke boven de Parle
menten uitgaat, een macht, waarover geen
woord te lezen is in de geschreven grond
wetten. Het kan gebeuren, dat er aan het
hoofd van zoo'n partij mannen staan, die
volstrekt niet zijn gekozen, of als ze gekozen
werden, door het volk niet zijn afgevaardigd
in het opperste wetgevende lichaam van
den staat, maar in het bestuur van een land
of gemeente. Ze oefenen echter bij de samen
stelling of den val van een regeering dik
wijls een invloed uit, alsof ze in het Parle
ment waren gekozen. Het komt zelfs voor.
dat ze er bij een verkiezing niet doorkomen
door het volk dus van de hand worden ge
wezen en dan, zonder de min te legimitatie,
tusschen het volk en zijn regeering dringen.
Er wordt getracht, de mannen, die volgens
de grondwet alleen aan het Parlement ver
antwoording schuldig zijn, bij elke regee-
rings-handeling afhankelijk te maken van
de partij; er wordt naar gestreefd, neven-
regeeringen der partijleiders te vormen, die
hun bevoegdheid nog boven den Minister
raad willen zien. Er zijn verantwoordelijke
functionairs, die niet alleen in kwesties der
wetgeving, maar ook der administratie hun
uperieuren verklaren, dat ze, voor hun op
dracht te kunnen uitvoeren, eerst bij hun
oartij moeten aanvragen.
Het gevaarlijkst wordt dit stelsel, wanneer
zulk een partij in werkelijkheid geen partij
is, maar b.v. een economische organisatie,
of de vertegen woon", ging van een klasse,
wanneer dezelfde lieden, die vandaag als het
hoofd van een partij optreden, zich morgen
toonen in de verkleeding van een Kamer
president, of den leider van een vakvereeni-
ging, of commandant van den „Schiitzbund."
Niets van de democratische instellingen is
voor zulke partij-hoofden heilig, niet eens de
gerechtshoven. De onafhankelijkheid hier
van moet verdwijnen door partij-scholen
voor de jury en de schepenen.
Men zegge niet, dat deze partij-heerschap
pij niet ondemocratisch is, omdat de functio
nairs gekozen zijn. Ze zijn echter niet door
het volk gekozen, om staatsbelangen te be
hartigen, maar om de partij-zaken te leiden.
Deze keuze is bovendien zuiver zaak der
partijen; ze staat niet onder bescherming en
toezicht der grondwet. En degene, die door
het volk gekozen wordt, heeft alleen die
functies uit te oefenen, waarvoor hij werd
gekozen. Men kan ook niet zeggen, dat de
partij-heerschappij van het democratische
standpunt uit onbetwistbaar is, als ze een
voudig maar in de grondwet wordt opgeno
men. Ze zou daardoor alleen grondwettig niet
kunnen worden aangevochten, maar ze zou
ondemocratisch blijven, ja de heele grondewet
zou ophouden democratisch te zijn en sowje-
tistisch worden. Want er is geen verschil in,
of een partij alleen een dictatuur uitoefent,
ofdat verschillendep artijen het samen doen.
doen.
Deze critiek der democratie geldt wellicht
ook voor andere landen als Oostenrijk en is
daardoor actueel. Het is de critiek op de
pseudo-democratie en is gericht tegen allen,
die hieraan mee doen.
Het nieuwe aanbod door de Engelsche
delegatie onvoldoende geacht
's-GRAVENHAGE, 26 Aug. In een En
gelsche persconferentie is heden medege
deeld, omtrent het nieuwe aanbod der vier
mogendheden, dat dit aanbod onvoldoende
was.
Verder^werd het volgende medegedeeld:
Om het groote verlies, dat Engeland on
der het Young-plan zoti lijden, goed te ma
ken, vroeg de Britsche delegatie 48 millioen
Mark per jaar, gedurende 37 jaar. Het eer
ste aanbod, door de andere crediteurmo-
gendheden gedaan, werd door hen geschat
op 21.600.000 Mark per jaar of 45 pet. van
de gevraagde som.
Op 22 Augustus ontving de Britsche dele
gatie bericht, dat het aanbod zou worden
verhoogd tot 28.600.000 Mark of minder dan
60 pet. van de gevraagde som.
Dit aanbod is thans belichaamd in het
door Jaspav gezonden memorandum.
Het aanbod wordt thans als volgt saam-
Het aanbod wordt thans als volgt samen
gesteld
a. onder het Young-plan zal Groot-Brit-
tannië ongeveer 100 millioen Mark ontvangen
uit de betalingen gedurende de laatste vijf
ffcUXStA*
^3 't
maanden van het Dawes-plan, n.l. van April
tot Augustus 1929 ten einde zijn oorlogs
schuldbetalingen over 1929 en 1930 te dek
ken. In deze betaling is voorzien in het
Young-plan, zij is geen nieuw aanbod, maar
het is juist haar in rekening te brengen
tegenover de vermindering van het percen
tage van Groot-Brittannië in de verdeeling
der Young-annuïteiten.
Het jaarlijksche bedrag van deze betalin
gen is door de andere crediteur-mogend-
heden berekend naar 6'A pet. en vastgesteld
op 7.200.000 Mark. Indien de berekening was
geschied naar het percentage van 5 'A pet.,
dat de Young-experts hebben gebruikt voor
hunne berekeningen, zou do overeenkomstige
^n- et*
Jaspar
b. De Belgische, Fransche en Italiaansche
regeeringen hadden eerst aangeboden een
som ineens van 200 millioen Mark te vinden
uit het surplus gedurende de laatste 5 maan
den van het Dawes-plan. Zij stelden nu
voor, inplaats van een som ineens voor
Groot-Brittanië beschikbaar te stellen, 37
annuïteiten van 14.4 mililoen Mark op twee
voorwaarden
1. Het surplus van het eerste jaar, in to
taal 300 millioen Mark bedragende, komt
geheel ten goede aan de andere regeeringen;
Groot-Brittanië ontvangt daarin geen aan
deel.
2. Duitschland heeft aanspraken doen gel
den met betrekking tot dit surplus en het
aanbod is ervan afhankelijk, dat Duitsch
land van alle zoodanige aanspraken afstand
doet.
3. Ten slotte moet Italië bijdragen uit zijn
aandeel in de betaling der uit de Oosten-
rijk-Hongaarsche voortgekomen sucessie-
staten met betrekking tot de zoogenaamde
bevrijdingrieeningen en moet dit land. hoe
wel de aard van den waarborg niet duide
lijk is, annuïteit van 7 millioen Mark
garandseren. Dat vormt een totaal bedrag
van 23.600.000 Mark. Het totaal van dit
financieele aanbod wordt in het memoran
dum gesteld op 60 pet. van de eischen der
Britsche delegatie. Inderdaad is, indien het
jaarlijksche bedrag voor schuiddekking als
bedoeld ondsr a. is berekend naar 5'A pet.
het totale aanbod gelijk aan 27.4 millioen
Mark of 57 pet van de Britsche vorderin
gen.
Wat de onvoci waa.ciiiijij a inu.teiten be
treft, als deze worden verdeeld overeenkom
stig de bestaande afspraken zou Groot-
Brittannië het recht hebben ieder jaar een
aandeel te ontvangen van meer dan 120
millioen Mark. het aandeel nu aan Groot-
Brittannië aangeboden is 60 millioen Mark,
De andere crediteur-staten beweren, dat de
aangeboden'jaarlijksche betalingen van 28.6
millioen Mark. door hen gegarandeerd, moe
ten worden beschouwd als gelijkwaardig aan
een aanvullend aandeel in een onvoor
waardelijke annuïten. Dit zou tezamen
een bedrag van 88,6 millioen Mark vormen.
Het voorstel van de andere crediteurstaten
is afhankelijk van tweeërlei belangrijk voor
behoud
a. Het aanbod is afhankelijk van Duitseh-
lands toestemming in de verandering der
voorzieningen in het Youngplan voor tvat
betreft het jaarlijksche bedrag der onvoor
waardelijke annuïteiten teneinde een gemid
delde te maken voor den dienst der Dawes-
leening.
Opgemerkt wordt, dat dit geen nieuwen
last leggen zal op Duitschland, maar tot nu
toe is de toestemming welke vereischt wordt
niet verkregen.
b. Het aanbod is ook afhankelijk van de
andere Europeesche regeeringen die daarin
geen deel hebben, met uitzondering van 10
millioen Mark, als hun aandeel in de on
voorwaardelijke annuïteiten, tegenover het
aandeel van bijna 45 millioen Mark, het
welk hun zou worden ^oegekend als de on
voorwaardelijke annuïteiten waren verdeeld
volgens de percentages van Spa.
ONTSTEMMING IN ENGELAND
LONDEN, 26 Aug. (V.D.) Omtrent den
inhoud van het nieuwe aanbod der vier mo
gendheden aan Snowden zijn slechts van
Snowden
Fransche zijde eenige nadere bijzonderheden
bekend. Pertinax schrijft in de „Daily Te
legraph" zijn meening over het waarschijn
lijke antwoord der geallieerden, doch hij
weet niet, hoe daarop van Britsche zijde
gereageerd zal worden en hij acht het waar
schijnlijk, dat men van Engelsche zijde op
verregaande concessies rekent. Er heerscht
in Engeland groote ontstemming over de
tactische manoeuvre der Franschen om drie
weken lang een serieuze behandeling der
Engelsche eischen te verhinderen. Men wijst
o.a. op de pogingen der Franschen om Mac
Donald tegen Snowden uit te spelen. Ook
is men in Engeland er over verwonderd, dat
men van Duitsche zijde nog steeds vreest,
dat Snowden's houding tot bijzondere eischen
aan Duitschland zal leiden, hoewel Snow
den in zijn laatste antwoord duidelijk heeft
medegedeeld, dat hij offers ten koste van
derden, in dit geval Duitschland, niet zou
kunnen aanvaarden. Ook de „Times" schrijft,
dat deze Duitsche bezorgdheid weliswaar
begrijpelijk is, doch dat zij absoluut onge
motiveerd is, aangezien Snowden elke ver
hooging van de Duitsche verplichtingen
afwijst. s,
DE INHOUD VAN HET AANBOD AAN
SNOWDEN
PARIJS, 26 Aug (V.D.) Met betrekking
tot het aanbod der vier mogendheden weet
men hier nog te vermelden, dat deze mo
gendheden zich bereid hebben verklaard om
jaarlijks een som aan Engeland te betalen,
welke neerkomt op ongeveer 60 pCt. van
het door Engeland gevraagde. Van dit be
drag worden 3.6 millioen door Frankrijk ge
dragen. terwijl Italië en België resp. 8.3
millioen en 1.2\ millioen gulden voor hunne
rekening nemen.
FRANKRIJK EN DE ONTRUIMING
PARIJS, 26 Aug. (V.D.) De kabinet
chef van Briand. Leger, die gisteravond naar
Parijs was gekomen, tenéinde de Fransche
ministers uitvoerig omtrent den stand in
Den Haag in telichten, heeft hedenmorgen
na afloop van de zitting van den minister
raad een langdurig onderhoud gehad met
Painlevé, waaraan de chef van den generalen
staf Debeney ook deelnam. Hierna heeft
Painlevé aan een vertegenwoordiger van de
.Intransigeant" verklaard, dat men voor het
vraagstuk der vervroegde ontruiming van
het Rijnland ongetwijfeld een oplossing zal
vinden, doch dat vooraf nog vele andere
oroblemen moeten worden opgelost.
ITAMè IS ONTEVREDEN
ROME, 26 Aug. (V.D.) In een hoofd
artikel wendt de „Lavore Fascista" ziel-
te-en de houding der Fnge'scbe bladen te
gen der Italia anschen min'st-r van finan
ciën in Den Haas. Het b'ad verklaart, dat
de oordeelen der Engelsche pers ongewoor
bitter en onrechtvaardig 7'jn. De oordee'er
duiden op zelfzuchtigheid en ondankbaar
heid. Frankrijk en Engeland h.-bben dr
grootste koloniën gedeeld, terwijl Italië me'
leege handen huiswaarts gekeerd is.
Opnieuw moet er aan worden herinnerd
dat Italië's bondgenooten in het verdrag var
Versailles hunne belangen hebben weten te
behartigen en de aanspraken van Italië zoo
veel mogelijk te beperken en de sedert dei-
aanvang van den oorlog gegeven belofter
buite,n beschouwing laten.
VIJFDE MINDERHEDEN-CONGRES
GEOPEND
GENSVE, 26 Augustus (V.D.) Heden werd
door den voorzitter d'er permanente com
missie, dr. Wilfan, het vijfde rrinderheden-
ccngres hier ter stede geopend. Aan dit con
gres nemen vertegenwoordigers van 3C
minderheden uit 14 Europeesche staten
deel, onder wie de nieuwe groepen der
Litbauers in Poten, der Zweden in Estland
en der Russen in Roemenië: evenals ver-
>eden 'aar ontbraken de Polen en Denen in
Duitschland.
De voorzitter wees in zijn openingsrede
op het groote belang, dat de verschillende
nationalistische organisaties, zooa's die der
Al-Polen jn 1Warschau, der in het buiten
land vertofncle Hongaren op het congres
te Budapest enz. hebben met betrekking tot
het streven der minderheden naar een gelijk
gerechtigde positie.
DE BOTSINGEN TUSSCHEN JODEN
EN ARABIEREN
LONDEN, 26 Augustus (V. D.). Het aantai
personen, dat bij de botsingen tusschen
Arabieren en Jod'en in Palestina is gedooa.
bedroeg tot op gisteren 59, waaronder 18
Mohammedanen en 3 Christenen. Daar de
Arabieren hun dooden voor het grootste ge
deelte hebben meegenomen en niet hebben
aangegeven, zou dit aantal wel eens aan
zienlijk hooger kunnen blijken te zijn. On
geveer 250 personen zijn bij deze incidenten
gewond.
Terwijl de Britsche autoriteiten in Jeru
zalem na de ontvangen versterkingen den
toestand meester zijn, wordt uit Jaffa een
nieuwe ernstige botsing gemeld.
De gansche militaire strijdmacht heelt
intusschen in d'e gevechten ingegrepen.
De 10.000 tonnen metende kruiser „Sus
sex" is reeds binnengekomen, terwijl het-
slagschip „Barham" tegen Dinsdag wordt
verwacht. Bovendien bevinden zich een vlieg
tuig en twee torpedopagers naar deze lan
den onderweg. Twee bataljons infanterie zijn
reeds in Palestina aan land gegaan, die nog
door de troepen van de genoemde schepen
versterkt zullen worden. Men koestert groo
te vrees, dat de Arabieren ook in andere
steden tot een algemeenen opstand zullen
besluiten.
Omtrent de oorzaak dezer onlusten wordt
van Engelsche zijde verklaard, dat door Jo
den vanuit een venster op een menigte Ar<\-
bieren zou zijn geschoten: hierbij dient ech
ter niet vergeten te worden, dat voordien
de Arabieren de Joden bij den Klaagmuur
reeds in het nauw hadden gedreven.
Volgens berichten uit Washington heeft
het Amerikaansce departement van buiten-
landsche zaken de Britsche regeering vet-
zocht, de bescherming van het leven en den
eigendom van Amerikaansche onderdanen in
Jeruzalem op zich te willen nemen.
IIOE DE TOESTAND THANS IS
LONDEN, 26 Aug. (V. D.) Het depar
tement van Koloniën geeft het volgende
bericht uit:
De toestand in Palestina samenvattende
voorzoover dat met de verkrijgbare berich
ten mogelijk is. meldt de hooge commissaris,
dat op Zondagmorgen de oude stad Jeru
zalem rustig was, doch dat er nog gescho
ten werd en brand gesticht in de nieuwe
wijken.
De toestand inde buitenwijken en voor
steden der Joden stond nog niet onder con
trole en men moest nog op gebeurlijkhe
den voorbereid zijn. De Joodsche tuinstad
Talpioth, nabij het spoorwegstation, is tij
delijk door de bewoners ontruimd.
Te Hebron werd Zaterdag door Arabie
ren een aanval gedaan op de Kleine Jood
sche wijken. 450 Joden zijn voorloopig on-
dergebracht in politiebarakken en de laatste
berichten luiden, dat de stad rustig is.
Tot nog toe zijn geen berichten binnen
gekomen over aanvallen op de Joodsche ko
lonies in het Noorden.
Het departement van koloniën voegt er
aan toe, dat de hooge commissaris Zondag
de volgende proclamatie heeft gepubliceerd:
Ik maak het publiek in Palestina bekend,
dat de troepen van Z M. in het land ope-
reeren met het eenige doel de huidige on
lusten te onderdrukken en de orde spoedig
weer te herstellen. Buitengewone repressie
maatregelen zullen worden vermeden, zoo
ver dit mogelijk is, doch de troepen zullen
niet aarzelen geweld te gebruiken tegen al
le ordeverstoorders, zonder onderscheid des
persoons.
In vier jaar heeft het niet geregend
De tijd van beproevingen is voor China
nog steeds niet ten einde. De Internationale
Commissie, die het Chineesch gebied, waar
de hongersnood heerscht, onderzocht, deelt
mede, dat de maatregelen, die genomen zijn
ter bestrijding von den hongersnood, zeer
goede resultaten hebben opgeleverd, zoodat
men thans kan aannemen, dat er enkele
provincies in China zijn, waar het gevaar
geweken is; maar nog altijd zijn er 35 mil
lioen menschen, die honger lijden.
In Centraal Kansu, Noord-West-Clnna. is
sedert vier jaar geen regen meer gevallen.
De tarwevelden lijken één groote woestijn
en in een stad is de bevolking van 60 000
zielen gedaald tot 3000. De commissie van
onderzoek is er vast van overtuigd, dat er
in de geteisterde gebieden menschenvleesch
gegeten wordt.
Het bestuur eener Chineesche stad maakte
bekend, dat alle personen, die de lijken der
slachtoffers van den hongersnood durfden
opeten, streng zouden gestraft worden, doch
de uitgehongerden verklaarden, dat zij ten
slotte evengoed menschenvleesch als hon-
denvleesch konden eten.
Ook de typhus heeft vreeselijke verwoes
tingen aangericht onder de arbeidersbevol
king van Kansu. Van iedere 20 menschen
die aan typhus leden zijn er maar 11 her
steld. Van alle zijden wordt al het mogelijke
gedaan om verbetering te brengen in deze
toestanden, maar tot nu toe is het nog niet
gelukt om het spook van den honger te ver
bannen uit het groote Rijk, waarin reeds
zoovele jaren allerlei binnenlandsehe onlus
ten toch reeds zooveel verwoestingen heb
ben aangericht.
Inbraak in de Loretto-kerk te Praag
PRAAG, 26 Aug. (V.D.) In de beroemde
Loretto-kerk te Praag is in den afgeloopen
nacht een brutale inbraak gepleegd, waarbij
den roovers vele voorwerpen van groote
waarde in handen zijn gevallen. Uit de
sacristie werden drie zilveren, zwaar vergulde
telken, een gouden monstrans, een met
steen bezet crucifix en een ongeveer dertig
centimeter lang verguld kruis gestolen.
Voor het opsporen van een met edelsteenen
bezetten kelk, heeft men tweeduizend kro
nen en voor opsporing van een met een
monogram voorziene steen alleen duizend
kronen belooning uitgeloofd. Ook eenige
jaren1 geleden zijn uit de schatkamer vb-
de Loretto-kerk vele kostbare voorwerpen
gestolen.
Venetië ontwaakt nit zijn
eeuwenlangen slaap
Wanneer men de verschillende berichten,
die uit Venetië komen, gelooven mag, be
gint de vroegere koningin der Adriatische
Zee uit haar langen slaap te ontwaken.
De President der Kamer Giuriati, had
zich in een schrijven aan de fascistische
partij der provincie beklaagd over de be
staande toestanden. Er zal een ondergrond-
sche spoorweg gebouwd worden, die het
Groote Kanaal met de Rialtobrug en San
Elenar verbindt. Hiervoor moet een tunnel
van 69 M. diepte gebouwd worden. De zij
wanden zullen met gewapend beton ver
sterkt worden. Alle huizen die hier staan
worden afgebroken en na het voltooien der
werkzaamheden weer opgebouwd. De kosten
zullen ongeveer 250.000 millioen lire bedra
gen. Waar zal dat geld vandaan komen?
Er heeft zich bereids een bijzondere com
missie gevormd, om te overleggen, hoe het
best een einde aan dezen toestand kan ge
maakt worden. Men heeft een programma
opgesteld en aan Mussolini ter inzage ge
zonden. De „Duce" heeft er zijn goedkeu
ring reeds aan gegeven.
De gondeliers halen de schouders eens op
wanneer men over deze plannen spreekt. Zij
maken er zich geen zorgen over. De gon
dels, die zich noch door de stoomscheepjes
noch door de motorbootjes laten verdringen
zullen zich dat ook niet laten doen door
het ondergrondsche electrische spoor, dat de
lagunenstad zal doorkruisen.
Men hoopt dat deze plannen uitgevoerd
zullen worden, al valt er ook nog niet bij
benadering te zeggen, hoeveel jaren er zul
len verloopen eer ze verwerkelijkt zullen
zijn.
Zij hebben een tweevoudig voordeel; zij
moderniseeren de stad, zonder archeologi
sche en andere schoonheden te vernielen.
De minnaars der onvergelijkelijk schoone
stad behoeven zich dus geen zorgen te ma
ken.
Walter Gieseking, die kortgeleden een
cursus in het „Deutsches Musikinstitut für
Auslander" leidde, zag zich door een groo-
ten kring van deelnemers, in hoofdzaak
Amerikanen omgeven. De deelnemers, die
in hun vaderland meest „prominente mu-
WOENSDAG 28 AUGUSTUS
HILVERSUM, 298 M. Na 6 uur 1071 M. UitsL
NCRV'.-Uitz. 11.00—11.30 Ziekendienst
12.302.00 Concert. Instrumentale solisten
2.00—2.30 Gramofoonmuziek 2.304.30
Concert. Instrumentale- en vocale solisten
4.30—5.00 Gramofoonmuziek 5.00
6.00 Kinderuurtje 6.00—6.45 Gramofoon
muziek 7.00—7.30 Lezing over: Nieuws
voorziening en pers in den loop der eeu
wen 7.30—8.00 Bestuursmededeelinges
door den NCRV.-voorzitter 8.00 Heili-
gings-samenkomst van hef Leger des Heil*
te Amsterdam. Zang, lezingen en toe
spraak .Daarna Persber.
HUIZEN, 1875 M. 10.00—10.15 Morgenwij
ding 12.15—2.00 Concert door het Tu-
schinski-Orkest - 2.00—2.30 Gramofoon
muziek 2.30—3.30 Kurhaus öchevenin-
gen. Kinder-Matinée 3.30—5.00 Concert
öoro het AVRO.-Kwintet 5.30 -7.15 Con
cert door het Omroep-orkest. Sophie Haa-
se—Pienemans. sopraan 7 i5—7.45 Le
zing door Joris Ivens over: Wat de ama
teur-fotograaf kan bereiken 8.013.15
Gramofoonmuziek 8.15 Kurhaus Sche-
veningen. Het Hesidentie-Orkest. Nathan
Milstein, viool. Na afloop Persber. en gra
mofoonmuziek 12.00 Sluiting.
DAVENTRY, 1552 M. 10.35 Morgenwijding
11.20 Gramofoonmuziek 12.20 Con
cert. K. Hillier, sopraan, A. Horman, bari
ton 12.50 Gramofoonmuziek 1.202.20
Orkestconcert 4.20 Dansmuziek 5.05
Orgelconcert. Cinema-orgel 5.35 Kinder
uurtje 6.35 Nieuwsberichten 6.50 Le
zing 7.05 Piano-recital door St. Askena-
se 7.20 Lezing 7.45 Voorlezing 8.05
Concert. Cello-kwartet 8.20 Concert. D.
Silk, sopraan. R. Renderson, bariton. M.
Hess, piano. G. Walker, fluit. Dr. St. Mar-
chant, orgel. Symphonie-orkest 11.05
Dansmuziek 11.20—12.20 Dansmuziek.
PARIJS „Radio Paris", 1744 M. 12.50—2.20
Gramofoonmuziek 4.05 Concert. Orkest
en solisten 6.55 Gramofoonmuziek
8.55 Concert. Orkest en solisten.
LANGENBERG, 473 M. 7.20—7.50 Gramo
foonmuziek 7.50—8.50 Orkestconeert
10.35—12.10 Gramofoonmuziek 12.30 Gra
mofoonmuziek 1.25—2.50 Orkestconcert
m. m. v. sopraan 5.556.50 Orkest-
concert 8.20—9.15 Orkestconcert 9.20
De Vroolijke Woensdag. Humor in woord
en Toon Daarna tot 12.20 Dansmuziek.
ZEESEN, 1635 M. 6.10—12.45 Lezingen
12.20—1.15 Gramofoonmuziek 1.15—5.20
Lezingen 5.206.20 Concert uit Hamburg
6.20—8.15 Lezingen 8.50 Declamatie
9.05 Concert. Instrumentaal kwartet 9.35
Concert. Prof. Albert Fischer, bas Daar
na tot 12.50 Dansmuziek.
BRUSSEL, 508.5 M. 5.20 Trio-concert.
Mme Daryse. zang 6.50 Gramofoonmu
ziek 8.35 Concert. Toespraak, orkest,
voordracht, vocale- en instrumentale solis
ten.
HAMBURG, 372 M. 4.35 Orkestconcert
5.20 Concert. Koor en vocale solisten
6.20 Dansmuziek 8.20 Goethe-herden
king. Orkest, declamatie en zang 10.45
Orkestconcert.
sici" zijn, kwamen zelfs uit Califomië en
Britsch-Columbia naar Berlijn, om den
cursus van den wereldberoemden pianist te
kunnen volgen. Gedurende dezen cursus
speelde Gieseking zes avonden klassieke en
moderne muziek, met toelichtingen v~n
technischen en muzikalen aard, alsmede t
beantwoorden van vragen in 't Duitsch en
Engelsch.
Walter Gieseking zal eerlang onder aus
piciën der N.V. Internationale Concertói-
rectie Ernst Krauss in Holland optreden.
Feestconcert te Wiesbaden
In opdracht der Kurverwaltung te Wies-
baden zal onder auspiciën der N. V. Inter
nationale Concertdirectie Ernst Krauss
Donderdag 19 September in het Kurhaus
een groote feest-uitvoering gegeven worden,
waarbij o.a. werken van Nederlandsche
componisten zullen worden gespeeld. Dit
concert, dat een feestelijk karakter zal dra
gen, staat onder leiding van den Amster-
damschen dirigent L. M. G. Arntzenius. Als
solist zal medewerking verleenen de pianist
Stephan Bergmann.
ten bard stuk
seep.dat tot bet
laatste vliesje
éebruik! kan
worden
25
ROMAN VAN C. WILD
9.
„Wat kijkt hij haar teeder aan", mom
pelde Viola met een gevoel van nijd bij zich
zelve. Op 't zelfde oogenblik zag de vrij
heer naar haar venster op en nam groetend
zijn hoed af.
„Heeft u geen lust om buiten te komen?"
riep hij op gullen toon. „Het is zonde op
zulk een prachtigen dag in de kamer te blij
ven."
Over het gelaat van Viola vloog een blijde
rooskleurige glans.
„Ik kom dadelijk', riep zij vroolijk; en zij
gunde zich ternauwernood tijd hoed en hand
schoenen te krijgen
Vlug sneldf» Bij de trap af en een minuut
later stond zij met een hoogroode kleur voor
haar voogd, die haar glimlachend aankeek.
„Ik ontn»em je nu Viola", zei Gerhard
schertsend «ot zijn zuster, „wij komen eerst
tegen etenstijd terug."
Magda beantwoordde opgewekt den af
scheidsgroet dier twee, maar zij gevoelde toch
een steek In haar hart, toen zij hen nakeek,
nu zij zo» mast alkander wandelden, hij zoo
fier. zoo statig, zij zoo frisch, zoo schoon!
Ja, schoon was dit meisje, wonderbaar
schoon en niet alle schoone vrouwen bezit
ten een goed en edel hart!
Magda zuchtte diep en liep vlug naar
binnen; zij had nog zoovele huishoudelijke
plichten te vervuilen en van nuttelooze droo-
merüen had zij nooit gehouden!
Dien avond laat zat Viola in haar lief
kamertje met den brief barer moeder,
haar laatste legaat, jn de hand.
Onder een lange wandeling had Gerhard
getracht Viola haar toestand duidelijk tc
maken.
Zij was geen rijk meisje, gelijk zij wellich*
tot nu toe altijd gedacht had, een slechts be
scheiden kapitaal was al wat zij bezat. Haar
moeder had door een reeks van ongelukken
haar groot vermogen verloren en er was nu J
nog juist zooveel overgebleven, om voor Viel*
~en kleine ren*e af te werpen. Zij moest
daarom niet den moed verliezen; in het
VI 6 Aug,
huis van haar voogd zou zij ten allen tijde
een gaarne geboden toevluchtsoord vinden;
geld was immers slechts een dier verganke
lijke goederen, welker bezit maar zeer weinig
tot het menschelijk geluk bijdragen.
Met sprakelooze verrassing had zij hem
aangehoord. Zij had zich steeds als een
rijk meisje beschouwd en was daarop niet
weinig trotsch geweest, dat zij althans dit
voorrecht boven zoovele harer voormalige
schoolmakkers bezat. Nu was ook die droom
vervlogen; wat zou er nu verder volgen?
Gerhard zag hare teleurstelling en sm-ak
baar vriendelijk toe, zoo vriendelijk en deel
nemend. dat zij een opwelling van sehapmte
ondervond, zich wegens het verlies van haar
vermogen zoo bedroefd te hebben aange
toond.
Toen hij haar eenigszins tot, bedaren ge
bracht had. gaf hij haar den bi'icf. dien
haar moede1" hem op haar sterfbed had ter
hand gesteld.
„Ik ken don inhoud ervan niet" had hij
daci-bij gezegd, „doch hoe die ook moge
luiden, het zi.in de laatste woorden, uwer
stervende moeder, toen zij eenzaam in den
vreemde vertoefde. Bedenk dat wel, wanneer
ge een bitter woord mocht vinden en wees
de overledene met liefde indachtig. Haar
heeft de rijkdom geen geluk aangebracht en
daarom had zij zich aangewend zoovele din
gen met een ongunstig oog te beschouwen.
Ik ben ervan overtuigd, dat ge vroeg of laat
-'.en weg naar net minnend moederhart zoudt
hebben gevonden en in dien geest moet ge
ook een trouw aandenken aan de afgestor
vene bewaren."
Op die wijze had hij nog geruimen tijd met
haar gesproken maar zij had amper moei
den zin zijnei woorden begrepen.
Het schrijven brandde in haar hand en
nochtans zou zij voor geen geld ter wereld
het voor zijn oogen willen openen. V/at er
in stond zou geen andere sterveling zien;, of
de inhoud goed of slecht zou wezen zij
wilde dien alleen voor zich dragen.
Gerhard scheen zulk een vertrouwen van
Viola volstrekt niet te hebben verwacht,
want met de hem eigen kieschheid ging hij
ever tot een ander onderwerp, toen hij zag
boe buiten zich zelve zij voor hem stond. Ter
nauwernood waren zij voor het etensuur, van
hun wandeling teruggekeerd en nauwelijks
hadden zij het middagmaal genuttigd, toen
er bezoekers kwamen die tot laat in den
avond bleven.
Viola deed ook geen moeite zich voor een
poos te verwijderen om den brief te kunnen
lezen. En zelfs toen zij alleen zich in den
kleinen salon bevond en voor elke storing ge-
gevrijwaara was bezat zij ook den moet niet
terstond het schrijven te openen.
Eindelijk ging zij toch daartoe over en
terwijl zij de laatste woorden las, bedekte
een gloeiende blos hare wangen om onmid
dellijk daarop voor een doodelijke bleekheid
plaats te maken. En wat zij las was dan ook
alleszins geschikt cm een jong onstuimig hart
in opstand te brengen.
Toen de overlden barones van Buchfeld
deze regels schreef, had zij gehoor gegeven
aan een plotselinge ingeving van haar ver
bitterd gemoed en toen zij inzag, dat het een
verderfelijk zaad was geweest, hetwelk zij
daar met haar laatste woorden aan hare
dóchter had uitgestrooid, was het te laat; de
dood had hare lippen gesloten, alvorens zij
Gërhard nog kon zeggen, dat hij den brief
niet afgeven, maar vernietigen zou. Het on
heil was gebeurd!
Het jonge verduisterde gemoed van het
meisje zoog het vergif;"in, hetwelk deze zon
der overleg geschreven woorden bevatte en
hetgeen tot nu toe in Viola's binnenste
slechts had gesluimerd werd in deze minuut
°ensklaps gewekt en schoot verbazend snel
op. Met gloeiende oogen staarde zij op het
papier: geen traan bevochtigde hare wangen
en toch verscheurde een hevige smart haar
hart. Zou het met haar ook zoo gaan? Zou
zij evenals hare moeder ook zoo gaan! Zou
zij evenals hare moeder het offer worden
van maatschappelijke vormen? Neen, o neen!
Haar moeder had haar een goede leer ge
geven en zij zou haar voorbeeld niet vol
gen, om dan onbegrepen eenzaam door het
leven te gaan.
Zij wilde worstelen, strijden voor haar
geluk, zonder naar de meening van anderen
te vragen; zij wilde door niemand invloed op
zich laten oefenen en allen trots het hoofd
bieden
Zij zuchtte diep en begon toen den brief
nogmaals te lezen. Met gejaagde, hevige let
ters had Meline von Buchfeld geschreven:
Viola!
Wanneer ge deze regels leest, leef ik sedert
lang niet meer, misschien is ook de herinne
ring aan mij reeds lang in uw hart uitge-
wischt, want de tijd vervliegt snel en ik heb
nooit moeite gedaan om een plaats in uw
hart te veroveren. Wellicht dat een andere
moeder niet zoo tot haar kind zou spreken;
ik kan niet anders want ik wil mij niet
beter voordoen, dan ik ben. Ik ben het offer
van noodlottige omstandigheden geweest ten
einde mijn vader voor financieelen ondergang
te behoeden, werd ik de echtgenoote van een
man, dien ik niet beminde. Ik had een ander
vurig bemind, en die andere trad vrijwillig
terug, om mijn gelijk niet in den weg te
staan, zooals hij my zeide. in waarheid ech
ter, omdat hij vernomen had, dat ik een arm
meisje was.
Begrijpt ge het. Viola, begrijpt ge het, wan
neer men in den man, dien men bemint een
ideaal meent te zien en dan een armzaligen
stumperd in hem vindt? Ik meende zulks
niet te kunnen verdragen, ik was nog zoo
jong, zoo vol vertrouwen, ik had al de mooie
woordjes, waarmee hij me had gevleid voor
klinkende munt aangenomen. Die eerste,
vreeselijke teleurstelling overweldigde mij. Ik
verloofde mij met den rijken aanzoeker om
im n hand en redde daardoor mijn vader;
mijzelve had ik in den afgrond gestort. Ach.
het woord „plicht" is een akelig woord, dat
met zijn ijskouden adem elk warm gevoel
doodt. Misschien zou ik later mijn echtge
noot hebben leeren beminnen, wanneer het
men niet ten plicht ware opgelegd het te
beproeven maar dat strenge „ge moet hem
beminnen," want-, bij is uw echtgenoot" stond
als een dreigend spook voor mijn geest en
verstikte elk ander gevoel in mijn gemoed.
Woidt vervolgd.
