L
DE TROONREDE
STER-TABAK
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN
DINSDAG 17 SEPTEMBER 1929
DRIE EN- VIJFTIGSTE JAARGANG No. 17260
AAHG1FTE MOET, OP STRAFFE VAR VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK QRIEMA .L VIER EN TWINTIG UREN NA HET ONGEVAL.
De vreedzame oplossing van internationale geschillen
De regeling met België
Krachtige bestrijding der werkloosheid aangekondigd Verdere
versobering van s Rijks dienst.
HET NIEUWE ZITTINGS
JAAR DER STATEN-
GENERAAL
De plechtige opening
De tochten
van de „Graf Zeppelin"
Auto omgeslagen
DE STAKING IN HET
ZAANSCHE HOUTBEDRIJF
Het einde in zicht
Hét 13e Int. Oogheelkundig
Congres gesloten
Dr. Eckener in Cherbourg
aangekomen
Generaal Feng van zijn
functie ontheven
Dr. D. Wiersma
O verat versch
Benoemingen
Geen radio-installatie
voor een school.
NIEUWE ALASTRIM-
GEVALLEN
Brand te Limmen
De rakettenvlucht door het
luchtruim
De ramp van de „Estella"
GEWELDIGE BRAND BIJ
WARSCHAU
52 huizen afgebrand;
ongeveer 200 personen dakloos
Het Centrale kaliproefveld
te Hedel in den Bommelerwaard
Voornaamste Nieuws
J. J. WEBER ZOON
Groote Houtstraat 166 Haarlem
Kardinaal van Rossum te
Roermond
Het Postvliegtuig te Jask
aangekomen
BUREAUXNASSAULAAN 49
Telefoon No. 13866 (drie lijnen)
Postrekening No. 5970.
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen: per week 35 ct.; per
kwartaal 3.25; per post, per kwartaal
3.58 bij vooruitbetaling.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIEN 35 ct. p. regel
VRAAG- EN AANBOD-ADVERTEN
TIES, 14 regel.» 60 et p. plaatsing:
elke regel meer 15 cL, by vaorottbel
Bi) contract belangrijke korting
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
tnsschen den tekst 60 et per regel
Alle abonné'sop dit blad zijn ingevolge de verzekeringsvoorwaardenf fjjRjfg A Levenslange geheeleongeschiktheid tot werken door ATCfl een ongeval met A(*fl bij verlies van een hand, X4 Af* bij verlies van een X CG bij 'n breuk van f40
tegen ongevallen verzekerd wor een der volgende uitkeeringen 8 verlies van beidearmen,beide heenenof heideoogen I I JU»-doodelijken afloop: ltjUi'een voet of een oog' I I LUi duim of wijsvinger: w"s been ot arm:
bij verlies v. een
anderen vinger.
9
Handel en nijverheid gaven stof tot dankbaarheid De ontplooiing van land
en tuinbouw.
Verschillende wetsontwerpen aangekondigd: o. m. betreffende de wijziging der
Zniderzeesteunwet, in zake de kanaalverbinding Amsterdamden Rijn, over de regeling
cïsr collectieve arbeidscontracten, over de instelling van bedrijfsradcn.
Oost-Inrtic en Suriname.
Leden van de Staten-Generaal!
Te midden van U, leden der Staten-
Generaal, voel ik Mij gedrongen uiting te
geven aan ootmoedige erkentelijkheid voor
Jen zegen, dien de Almachtige ook dit jaar
aver Mijn dierbaar Volk heeft verspreid.
Die zegen zij een spoorslag te meer voor
alle deelen van het Rijk en zijn inwoners
/an eiken landaard, om hunne beste krach
ten bij voortduring te blijven geven aan de
vreedzame ontwikkeling van het hechte ge
heel van Moederland en Overzeesche Ge
westen.
De betrekkingen, welke met de andere
Mogendheden worden onderhouden, zijn
van den meest vriendschappelijken aard.
Dat de hier te lande in het belang van den
wereldvrede gehouden besprekingen tot
overeenstemming hebben mogen leiden,
stemt tot groote voldoening.
De verwezenlijking der plannen van den
Volkenbond ter vreedzame oplossing van
internationale geschillen zal door Mij
krachtig worden bevorderd, in de overtui
ging, dat versteviging van de internationale
rechtsorde den weg zal helpen banen tot
gelijktijdige en wederzijdsche vermindering
van bewapening.
Pogingen, die zouden kunnen leiden tot
wegneming van de belemmeringen in het
handelsverkeer tusschen de volkeren, kun
nen op Mijnen daadwerkelijken steun re
kenen.
De wensch naar totstandkoming eener
nieuwe regeling met België kon nog niet
worden vervuld. Ik vertrouw dat een juister
begrip van de wederzijdsche rechten en
behoeften, waartoe de gedachtenwisseling,
die in het vorige zittingsjaar plaats had,
bevorderlijk kon zijn, het bereiken van
overeenstemming ten goede zal komen.
De toestand van handel en nijverheid
geeft in menig opzicht stof tot dankbaar
heid.
Niettegenstaande de oogst ook dit jaar
over het algemeen niet onbevredigend mag
heeten, zouden land- en tuinbouw zich bree
der ontplooien, zoo de prijzen der voort
brengselen gehjken tred hielden met de
productiekosten. Vertrouwd mag worden,
dat de onlangs tot stand gekomen wet-,
telijke maatregelen ter bevordering van
onzen uitvoer, heilzaam zullen werken op
den afzet in het buitenland.
Op uwe medewerking zal een beroep
worden gedaan ter behandeling van de
thans aanhangige wetsontwerpen, voorzoo
ver zij daartoe, gewijzigd dan wel ongewij
zigd, in aanmerking komen.
Het reeds ten vorigen jare aangekondigde
tntwerp tot herziening van het huwelijks
vermogensrecht zal u thans spoedig berei-,
ken; ook overigens zal vernieuwing van
recht op onderscheiden gebied worden be
vorderd.
Met krachtige bestrijding van de werk
loosheid zal worden voortgegaan.
Naar ik vertrouw, zal het rapport der
Staatscommissie voor de herziening van de
Lager-Onderwjjswet 1920 binnen niét te
langen tijd worden ingediend. Met den
meesten spoed zullen alsdan de vereischte
voorstellen tot herziening van de Lager-
Onderwijswet 1920 aanhangig worden ge
maakt.
Het zal Mijn ernstig streven zijn het fi
nancieel evenwicht te handhaven. Daartoe
zal op den weg van versobering van 's Rijks
dienst behocren te worden voorgegaan en
zal voorzichtigheid geboden zijn ten opzichte
van wettelijke maatregelen, welke lasten op
's Lands schatkist kunnen leggen.
De uitgaven voor leger en vloot zullen
beperkt blijven tot het beslist noodige voor
handhaving van de onzijdigheid en verde
diging der onafhankelijkheid van den Staat.
Indiening van een wetsontwerp inzake
de kanaalverbinding van Amsterdam met
den Rijn wordt bespoedigd.
Een voorstel tot wijziging van de Zuider-
zeesteunwet zal u worden voorgelegd.
De verbetering der wegen en rivierover
gangen zal krachtig worden voortgezet.
Een wetsontwerp betreffende de publiek
rechtelijke regeling der collectieve arbeids
overeenkomsten zal worden ingediend.
In voorbereiding is een wettelijke rege
ling omtrent de instelling van bedrijfsraden.
Herzien'ing van de sociale verzekering zal
worden ter hand genomen.
In voorbereiding is een wettelijke rege
ling der werkloosheidsverzekering.
Overwogen wordt verbetering der econo
mische voorlichting van nijverheid en han
del.
Met den middenstand zal nog nauwer dan
tot heden voeling worden gehouden.
Voortgezet wordt het onderzoek in hoe
verre, zoolang het vrije ruilverkeer niet in
ternationaal gehuldigd wordt, door een
onderhandelingstarief de nadeelen voor een
deel van onze nijverheid en landbouw van
elders geheven beschermende invoerrechten
zouden kunnen worden getemperd.
Ten aanzien van den politieken toestand
in Nederlandsch-Indië blijft waakzaamheid
geboden. Intusschen valt te wijzen op de
teekenen van een veldwinnend inzicht, dat
slechts door daadwerkelijke deelneming van
alle groepen der bevolking aan het opbou
wend werk der Overheid het algemeen be
lang in waarheid wordt gediend.
Het bedrijfsleven in Nederlandsch-Indië
ondervond den terugslag der voor sommige
landbouwproducten ongunstige verhoudingen
op de wereldmarkt. De algemeene toestand
kan niettemin bevredigend worden ge
noemd.
Op hetgeen in de laatste jaren op het ge-
bied van de ontvoogding van Nederlandsch-
Indië is verricht, wordt niet teruggekomen.
Afgescheiden van andere vereischten zal aan
de beginselen der ontvoogding in de sfeer
van het centraal bestuur geen uitbreiding
worden gegeven vóór en aleer de grondsla
gen van die ontvoogding zijn bevestigd door
verdere uitvoering van de wet op de be-
stuurshervorming zal met voortvarendheid
Aan die uitvoering zal met voortvarendheid
worden gewerkt zoo door uitbreiding, over
de verdere deelen van den Archipel, van het
gebied, waarop haar beginselen toepassing
vinden, als door eene krachtige toepassing
van die beginselen binnen dat gebied.
De economische toestand van Suriname
blijft ernstige aandacht vorderen. Tegenover
eene voortgezette uitbreiding van de koffie
cultuur en van de bauxietnijverheid staat een
teruggang van de goud- en balatawinning.
Ook voor de suikerrietteelt zijn de vooruit
zichten minder gunstig.
Reden tot verheugenis biedt de voortschrij
dende opbloei van Curacao. Op een duur
zame versterking van de ter plaatse aanwe
zige gezagsmiddelen tot handhaving van
rust en orde blijft Mijne aandacht gevestigd.
Met de innige bede, dat God Uw arbeid
mildelijk moge zegenen, verklaar Ik de ge
wone zitting der Staten-Generaal geopend.
Heden heeft in de Grafelijke zalen op
het Binnenhof de plechtigheid plaats ge
vonden van de opening door H. M. de
Koningin van het nieuwe zittingsjaar der
Staten-Generaal. Ook ditmaal vergezelde
Prinses Juliana Haar ouders bij deze
plechtigheid.
Vooral in de nabijheid van het Paleis
aan het Noordeinde, maar ook langs den
weg welken de Koninklijke staatsiekoets van
het Paleis naar het Binnenhof volgde, wa
ren weer duizenden kijklustigen op de been.
Bij het Paleis stond ter weerszijden van
den ingang een eerewacht van het regi
ment Jagers met het regimentsvaandel op
gesteld. Terwijl de Kon. Mil. Kapel het
oude Wilhelmus inzette, bestegen de Vor
stelijke Personen de gouden koets en te
gelijkertijd dreunde van uit het Malieveld
het geluid van het eerste der minuutscho-
ten, hetgeen aankondigde dat de Koningin
zich op weg had begeven naar de Veree-
nigde Vergadering der Staten-Generaal.
Langs den geheelen weg ging er bij het
voorbijrijden van het Koninklijk Gezin uit
de menschenmenigte een luid gejuich op
Bij den hoofdingang van de Ridderzaal
op het Binnenhof had een afdeeling Ma
riniers, met het vaandel dat den vorigen
dag door H. M. de Koningin was uitge
reikt, de eerewacht betrokken. Daar was
ook het muziekkorps van de Kon. Marine
opgesteld om de Koninklijke Familie bij
aankomst op het Binnenhof met het spe
len van het Wilhelmus te begroeten.
Op de gebruikelijke plechtstatige wijze
werden Koningin, Prins en Prinses Juliana
de Ridderzaal binnengeleid.
De zaal, waarin zich behalve de leden der
Staten-Generaal, de Ministers (behalve Jhr.
Beelaerts van Blokland.' die te Genève ver
toeft), de leden van he tcorps diplomatique en
tel van burgerlijke en militaire autoriteiten
met hunne dames hadden vereenigd, bood als
gewoonlijk den schitterenden aanblik der uni
formen, ambtskleeding en costuums.
Het luchtschip bezoekt
binnenkort Nederland
Uit Winterswijk deelt men ons mede, dat
de Winterswijksche Courant, met het oog
op het bezoek van de „Graf Zeppelin",
waarbij ook over Bocholt wordt gevlogen,
dat slechts 18 K.M. van de Hollandsche
grens af ligt, een telefonisch onderhoud
met den commandant van het luchtschip
heeft gehad.
De Winterswijksche Courant verzoekt den
commandant ook over Winterswijk te vlie
gen. Deze antwoordde echter, dat dit dit
maal niet mogelijk was, daar binnenkort
het luchtschip een bezoek aan Holland zal
brengen. „Wir werden Holland nicht ver
gessen, Sie bekommen noch ein Besuch,"
zoo luidden de woorden van den comman
dant.
Een gewonde
Zondagnacht te ongeveer twee uur is een
auto, bestuurd door iemand uit Schagerbrug,
op pl.m. 200 meter van den spoorwegovergang
te Koegras, nabij Den Helder, omgeslagen.
De bestuurder kreeg een wond aan het oor;
de overige inzittenden, een reserve-sergeant
en vier opvarenden van den te Den Helder
liggenden Argentijnschen torpedojager, wer
den in het Marinehospitaal ter observatie
opgenomen. De auto werd vrijwel geheel
vernield.
Met 375 voor, 339 tegen 35 stemmen blan
co en 6 van onwaarde hebben in de gisteren
gehouden vergadering de arbeiders besloten
de staking op te heffen, met dien verstande
dat 't werk eerst zal worden hervat, zoodra het
geschil tusschen de bootwerkers en hun pa
troons zal zyn opgelost.
De overeenkomst houdt het volgende in:
De werkgevers verbinden zich alle arbeiders
binnen zekeren tijd na opheffing van het
geschil te werk te stellen, waarbij wordt
vastgesteld, dat indien naderhand wanneer
door gebrek aan werk arbeidskrachten kun
nen wórden gemist, deze worden c 'agen.
Mochten evenwel zes weken na afloop van de
staking niet alle arbeiders zijn herplaatst,
dan wordt aan de organisaties van werkne
mers voor ieder niet geplaatst arbeider een
bedrag van 5.— per week tot een maximum
van 20 weken door den bond van werkgevers
betaald De verplichting tot deze betaling
vervalt, indien de arbeider elders een vaste
dienstbetrekking heeft aanvaard, alsmede
over die wekene dat losse arbeid is verricht.
Bovendien wordt deze geheele toezegging niet
gehandhaafd, indien het werk niet uiterlijk
30 Septemb: ;s hervat.
De organisaties hebben gisteren een schrij
ven aan den Bond van Werkgevers in het
Houtbedrijf te Zaandam gezonden, waaraan
wij ontleenen:
Overeenkomstig onze toezegging ter con
ferentie van 14 September j.l. zijn de resul
taten van de tusschen u en onze besturen
gevoerde onderhandelingen Maandagmid
dag na de beslissing van de ledenvergade
ringen voorgeleg.
Wij mogen u niet verhelen, dat het voor
de besturen geen gemakkelijke taak is ge
weest om de leden tot aanvaarding van
uw voorstellen te bewegen, hetgeen ook wel
blijkt uit den uitslag van de gehouden
stemming. Met een geringe meerderheid
werd het besluit genomen. Zoodra het ge
schil tusschen de bootwerkers en de werk
gevers is opgelost, zijn de de houtbewerkers
bereid op de door ons overeengekomen
voorwaarden de staking in het houtbedrijf
op te heffen.
Verder spreken de organisaties het ver
trouwen uit, dat de Bond van Wergevers er
aan zal medewerken om de laatste beletse
len uit den weg te ruimen.
Bovenstaande beslissing beteekent dus nog
geenszins hervatting van den arbeid.
In theater „Seinpost" te Scheveningen is
gistermiddag het Internationaal Oogheel
kundig Congres in een plechtige zitting
welke door de aanwezigheid van verscheidene
autoriteiten, o.a. Sixma baron van Heemstra,
als vertegenwoordiger van de Koningin-
Moeder, en den heer v. Beek Calkoen namens
den Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen, een officieel karakter droeg,
gesloten. Op het tooneel, voor den zetel van
den voorzitter, prof. dr. J. v. d. Hoeve, stond
een prachtig bloemstuk in de Haagsche
kleuren.
Na eerst de Koningin-Moeder hartelijk
dank te hebben gebracht voor het zenden
van een vertegenwoordiger, en ook zyn dank
baarheid te hebben betuigd voor de aan
wezigheid van een vertegenwoordiger van
Minister Terpstra heeft prof. J. v. d. Hoeve
achtereenvolgens in de Fransche, Engelsche
en Duitsche taal zyn vreugde uitgesproken
over het welslagen van het Congres.
Dr. Eckener is op zyn thuisreis naar
Duitschland aan boord van het s.s. „New-
York" Maandag in Cherbourg aangeko
men. Dr. Eckener heeft verzocht hem by zyn
terugkeer in Duitschland geen ontvangst te
bereiden. Hij wenscht uit te rusten van de
inspanning en dan den opbouw van den
Transatlantischen luchtdienst evenals de stu
diereis van de „Graf Zeppelin" naar de
Noordpool voor te bereiden.
Maarschalk Tsjang Kai Sjek heeft een
bevelschrift onderteekend, waarbij gene
raal Feng ontheven wordt van zyn post van
opperbevelhebber van het Chineesche Noor-
derleger. De Christen-generaal wordt gepen-
sionneerd. Dit plotselinge ontslag wordt ver
klaard door het feit, dat Feng zou hebben
geprobeerd opnieuw een politieke groep in
het Chineesche leger te vormen voor den
strijd tegen de dictatuur van maarschalk
Tsjang.
Buitengewoon professoraat aangeboden
aan de Yale University
Naar wü vernemen, werd aan dr. D.
Wiersma, geneesheer aan het Rijksasyl voor
Psychopathen te Leiden, tydens zyn verblijf
in Amerika voor het Internationaal Congres
voor Psychologie te New-Haven (Conn.) 'n
buitengewoon professoraat in de psychiatrie
aan de Yale University aangeboden.
Dr. Wiersma heeft dit aanbod voorloopig
nog in beraad gehouden.
NIEMEUBR
Z. D. H. heeft benoemd tot kapelaan te
Haarlem (H. Jozef) den WelEerw. Heer
E. Mathot en te Monster den WelEerw.
Heer A. Schulte, neom.
De aanvrage niet binnen de grenzen van
normale eischen
Door Gedep Staten van Groningen is in
beroep gehandhaafd een beslissing van den
gemeenteraad van Marum, waarbij werd af
gewezen, een aanvrage van het bestuur eener
Christeiyke school aldaar, om gelden beschik
baar te stellen voor de aanschaffing van
twee luidsprekers voor radio en de antenne
en geleidingen met toebehooren, welke voor
het ontvangen van radio-lessen noodig zyn.
De gemeenteraad had deze aanvrage afge
wezen, omdat de uitgaven hiervoor te doen,
niet biyven binnen de grenzen, door de nor
male eischen aan het geven van lager on
derwijs te stellen.
Het schoolbestuur voerde in zyn beroep
schrift by Ged. Staten aan, dat ingevolge
de lager onderwyswet gelden kunnen worden
aangevraagd voor de aanschaffing van
schoolmeubelen, leer- en hulpmiddelen, leer-
en hulpmiddelen daaronder begrepen, dat 'n
dergeiyke aanvrage niet afgewezen kan wor
den, wanneer zy aan de formeel wettelijke
eischen voldoet en de in het raadsbesluit
aangevoerde reden hierin allerminst veran-
verandering kan brengen.z
In hun uitspraak tot handhaving van de
beslissing van den raad overwegen Gedep.
Staten, dat"het vraagstuk in hoeverre radio-
lessen met het oog op de belangen van het
onderwijs op de lagere scholen wenschelijk
of noodig zyn, nog in een zoodanig stadium
van onderzoek verkeert, dat thans nog niet
als vaststaande kan worden aangenomen, dat
zoodanige lessen behooren te worden aan
genomen, dat zoodanige lessen behooren
te worden gegeven. Zulks wordt geïllustreerd
door de instelling van een door den Minister
van Onderwys, Kunsten en Wetenschappen
beoemde Commissie bestaat uit den Inspec
teur der Gymnasia, den Inspecteur van het
Nyverheidsonderwys en de Hoofd-Inspecteu-
ren van het Lager Onderwys, welke Com
missi e nog geen rapport heeft uitgebracht.
In verband hiermede Gedep. Staten met
den Raad, dat de aanvrage niet biyft bin
nen de grenzen der normale eischen aan het
geven van lager onderwys te stellen.
De directie der Ned. Spoorwegen heeft per
extra dienstorder aan haar personeel bekend
gemaakt dat de alastrim evenals cholera,
roodvonk e.a. onder de besmetteiyke ziekten
is op te nemen en dat daarvoor dezelfde
maatregelen dienen te worden getroffen als
by deze ziekten Is voorgeschreven.
Te Rotterdam
In deze stad hebben zich weer 3 nieuwe
gevallen voorgedaan.
Te Amersfoort
By het 13-jarig dochtertje van den heer N.
te Amersfoort is alastrim geconstateerd. Dit
is het 4e geval.
Te Schiedam
Ook hier heeft de ziekte haar intrede ge
daan. Het eerste geval is geconstateerd.
Te Helievoetsluis
Een 37-jarig meisje in deze gemeente is
door de ziekte aangetast.
Te Delft 22 nieuwe gevallen
Sedert de laatste opgave zyn te Delft 28
nieuwe gevallen van alastrim geconstateerd,
in hoofdzaak by kinderen.
Zaterdagmiddag omstreeks 1 uur brak te
Limmen plotseling een hevige brand uit in
de oude boerderij van den hee rSchoenma-
ker. aldaar. In een minimum van tyd stond
alles in lichterlaaie, een groote stuit hooi
alsmede een partij bloembollen ging mede
verloren, tevens een klompo hooi by het
huis. Met behulp van drie slangen op de
waterleiding wist men de nevenstaande
gebouwen te behouden.
Eveneens is nog een partij crocussen.
welke in „bakjes" stonden, alsmede een
partij manden met bloembollen gered ge
worden.
Naar wy vernemen heeft de UFA te
3eriyn, met Fritz Lang, besloten, den bouw
van een eerste wereldruim-rakette samen te
financieren.
Het ontwerp van Prof. Oberth, dat op
den onlnags te Parys gehouden wedstrijd
voor hemelruimte-rakette bekroond werd,
zal worden uitgevoerd. Deze geleerde is
inmiddels met den bouw van deze ra
kette begonnen.
Omtrent de ramp van de „Estella" kan
nog het volgendeworden gemeldGisteren
zyn wederom twee lijken van leden van de
bemanning aangespoeld, nil. een te Bieze-
linge en een te Walsoorden.
De lyken konden nog niet geïdentificeerd
worden, doch men neemt aan, dat het hier
de lyken van twee stokers betreft.
In totaal zyn thans zes lyken van de
..Estella" geborgen. De duikers van Van der
Taks Bergingsbedryf zyn eenige dagen be
zig geweest om te trachten nog iets van de
lading te bergen, doch wegens de diepte en
den sterken stroom, hebben zij de werk
zaamheden definitief gestaakt. Het mate
riaal is weer naar Rotterdam vertrokken.
Het schip verzandt hard.
Weer twee lijken gevonden
Gisteravond kwam het vaartuig Ryksbe-
tonning 12 binnen met twee in verregaan-
den staat van ontbinding verkeerende lijken
aan boord. Vermoedeiyk betreft het hier 2
lyken van het gezonken schip „Estella", doch
daar zich ook op deze lyken geen papieren
bevonden, is men er niet in geslaagd hen te
identificeeren. De lyken zyn per auto naar
het lijkenhuis te Kruiningen vervoerd.
WARSCHAU, 17 September De Kolonie
„Karozew" bij Warschau is Maandagmiddag
door een enormen brand geteisterd. Binnen
vijf uur waren 52 huizen in de asch gelegd,
waardoor ongeveer 200 personen dakloos
werden. De brand werd veroorzaakt door
spelende kinderen, die in een konijnenhok
brand stichtten. Tengevolge van den sterken
wind breidde het vuur zich snel uit, terwijl
de vrijwillige brandweer weinig kon uitrich
ten, tengevolge van gebrek aan water Toen
de brandweer te Otwock en uit andere om
liggende plaatsen arriveerde stonden reeds
viiftig huizen in brand.
De brandweer moest zich bepalen tot het
beschermen van de overige gebouwen. De
schade is zeer belangrijk.
Reeds eerder heben wy de aandacht geves
tigd op dit hoogst belangrijke proefveld, dat
ten doel heeft na te gaan den Invloed van
kalimest op kiel.
In 1927 werd dit proefveld aangelegd en
verdeeld in drie deelen: het middelste deel
ontving geen kalimest, de beide buitenste
deelen resp. 1000 en 500 K.G. Patentkali per
H. A. terwijl alle perceelen werden voorzien
van ruime stikstof en fosforzuurmest. Het ge
heel was verdeeld in 16 x 3 perceelen, die 3
aan 3 naast elkaar lagen, elk groot 1 Are.
Ook dit jaar werden 16 verschllende gewas
sen geteeld evenals de beide voorgaande
jaren. Waren In 1927 en 1928 de verschillen
tusschen met en zonder kali zeer duideiyk
merkbaar, dit jaar spraken deze verschillen
nog veel sterker en bleek ten duldeiykste
dat klei ook niet zonder kalimest kan blijven.
wy willen trachten zoo beknopt mogelijk
een overzicht te geven van den stand der
verschillende gewassen op 15 Juli JJ. Ge
makshalve noemen wy de perceelen met 1000
K.G., Patentkall A., die zonder kali B. en
die met 500 K.G. Patentkali C.
1. Gerst. (Blgo gerst) Gezaaid 50 G.G. per
H.A. Op perceel B waren de planten slapper,
hadden korter stroo en lichtere aren, dan op
A en C.
2. Haver. (Zegehaver). Gezaaid op 60 K.G.
per H.A., een matige hoeveelheid. Ook by
dit gewas kwam de kaliarmoede van perceel
B. duidelijk aan het licht: Korter stroo en
lichter pluimen. De perceelen A en C. staken
zeer gunstig af bij B.
3. Tuinboonen, tusschenteelt Augurgen. Op
perceel B. kon men. wat de tuinboonen be
treft spreken van een totale mislukking; de
planten waren dwergachtig klein brachten
niet de minste vrucht voort; verscheiden wa
ren dood gegaan en de overblijvende buiten
gewoon door luis aangetast, veel erger dan
op A en C Ook bil de augurken was kalige
brek op perc. B. duidelijk merkbaar; de plan
ten op A er. C. staken zeer gunstig af bij die
op B.
4. Zilveruien. Gebrek aan kali by uien'kan
liiden tot mislukking van den oogst. Dit werd
hier zeer goed gedemonstreerd; op perc. B
was de stand treurig. Bovendien hadden
deze uien zeer te lijden van een zwam Pe-
rondspora schlédenti. Op de perc. A. en C.
kwam een enkel geval voor. terwyi het gewas
zich veel beter had ontwikkeld.
5. Voederbieten. De ontwikkeling op B
stond verre ten achter by die op A en C.het
loof was veel kleiner, sterk gekroest en aan
getast door luis. Op A en C. waren de plan
ten krachtig ontwikkeld, vertoonden een fris-
sche kleur met glad loof.
6. Roode klaver. Het gewone verschünsel
van kahgebrek by klaver, n.I. het bruin wor
den en omkrullen der bladrandjes op B. ver
toonde zich zeer duidelijk. Op A en C was
niet alleen een frisch groene kleur, doch ook
een veel forscher gewas.
7. Lucerne Klaver. Ook hier openbaarde
zich het kaligebrek, doch op andere wijze
dan bij de roode klaver. De bladeren op B
vertoonden witte vlekjes, die op A en C.
niet te zien waren. Ook was het gewas op B
veel ten achter.
8. Aardbeien op alle drie perc. hadden de
planter te lijden gehad van den strengen
winter Een zeldzaam verschil ln grootte en
kleur der bladeren en in grootte, kleur, aan
tal en smaak der vruchten Is door verschil
lende deskundigen vastgesteld. De kleur der
bladeren op B. was bruin en onoogiyk, de
planten waren nietig, vergeleken bij die van
A en B. Het aantal vruchten op B. was veel
geringer dan op A en C., zij misten boven
dien de heldere kleur, terwijl zij ook veel
minder zoet waren.
9. Suikerbieten. Hierbij deden zich dezelfde
verschillen voor als by de voederbieten, doch
in heviger mate. Opvallend was ook de
bruine kleur der bladeren op B.
10. Koolrapen. Hoewel deze nog ln het be
gin van den groei waren, was de loofont-
wikkeling op B nog niet de helft van A.
en C
11. Kanariezaad. Dit gewas heeft f*
minst behoefte aan kali en reageerde toch
by na net sterkst op de kalibemestmg: perc.
B. was veel ten achter bij A. en C. Wel een
bewüs, dat deze kleibodem kaliarm ls.
12. Bruine boonen. Ook bij dit gewas tee-
kende zich het kaligebrek zeer duideiyk af.
Niet alleen was de ontwikkeling op B slecht,
doch bovendien vertoonden de planten een
ziekelijk voorkomen; de bladeren waren geel-
roestkleurig en omgekruld. Vele bouwers
schrijven dit toe aan ziekte, terwyi de oor
zaak is ondervoeding van kali. De prachtige
stand op A en C. demonstreerde dit zeer
frappant.
13 Vlas. Het gewas op A en C was veel
beter ontwikkeld, terwyi op B zich veel
bruine omgekrulde blaadjes voordegen.
H. M. de Koningin beeft heden op plech
tige wüze de zitting der Staten-Generaal
geopend. De Troonrede.
In het conflict in het Zaansche houtbe
drijf is overeenstemming verkregen.
Het luchtschip „Graf Zeppelin" zal bin
nenkort een bezoek aan Nederland brengen.
Ernstige brand te Aesslitz (Thnringen).
De maritieme ontwapeningsconferentie
komt niet voor Januari bijeen.
Opnieuw een mijnongeluk in Lotharin
gen. Thans 10 dooden en 30 gewonden.
Zware gasontploffing nabij New-York.
Generaal Feng van zijn functie ontheven.
In de ontwapeningscommissie van den
Volkenbond is door lord Cecil een lang ver
wachte resolutie ingediend.
Te Petersburg is de contra-revolutionnaire
organisatie „Wedergeboorte", die in betrek
king zou staan tot de Parijsehe emigres,
ontbonden.
Chineesche zeeroovers doen weer van zich
spreken.
De plenaire vergadering van den Volken
bond heeft het protocol tot wijziging van de
statuten van het Perm. Hof van Justitie
aangenomen.
Barpmeterstand 9 uur vjn. 767. Stiastand.
OPTICIENS FABRIKANTEN
Licht op De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om 7.35 uur.
14. Erwten (Schokkers). Hierby was eenig
verschil op te merken.
15. Aardappelen. (Eigenheimers). Het
„Zwart" of „Blauw" kwam sterk voor op B.
waar de bladeren een sterke bronskleuring
vertoonden en diepe donkere nerven hadden,
wat reeds van verre viel waar te nemen. Ook
de geheele ontwikkeling op B liet zeer veel te
wenschen over. Op A en C. was die goed.
16. Spinazie, nateelt Witte bewaarkool. De
spinazie was bij ons bezoek reeds geoogst.
Uit een foto bleek echter, dat op B de oogst
onbeduidend was geweest, terwyi die op A
en C weinig te wenschen overliet. Op B ver
toonde zich ook valsche meeldauw, terwijl zij
niet voorkwam op de veel gezonder en krach
tiger planten van A en C.
De bewaarkool was pas uitgeplant en ver
toonde nog geen verschillen. WIJ herinne
ren er aan, dat in 1928 op B zeer veel „bran
derigheid" voorkwam. De bladen vertoonen
bruine randen, die zeer droog aanvoelen en
bij aanraking een rammelend geluld doen
hooren.
Dit proefveld heeft voor onzen Noordhol-
landschen land- en tuinbouwcursus groote
practische waarde. Zij leeren hieruit toch,
dat ook op klei de kalibemesting niet ver
waarloosd mag worden. Men denke hieraan
in het a.s. na en voorjaar.
Ook ln onze provincie is door het Land
bouwkundig Bureau van de N.V. Vereenigde
Kalimaatsehappij. Heerengracht 342 te Am
sterdam, zij 't dan ook op bescheiden voet,
een Centraal kaliproefveld aangelegd, n.l.
bij den heer C. Madderom, Laanweg te
Schermer. Op dit proefveld zijn 5 verschil
lende gewassen geteeld, waarover wy later
nadere mededeelingen hopen te doen.
Landbouworganisaties en leerlingen van
cursussen wekken wij op van dergeiyke proe
ven notitie te nemen en ze zooveel mogeiyk
te bezoeken. Er valt wat te leeren.
Zondag bracht Z. E. Kardinaal van Ros
sum het aangekondigde bezoek aan Roer
mond. Te ongeveer kwart voor elf arriveerde
Z. E. in gezelschap van zijn secretaris
aan het klooster der Eerw. Zusters Redemp
toristen aan de kapel in het Zand, waar de
Kardinaal door de geheele communiteit
werd begroet.
Nadat Z. E. eenigen tijd in de kapel in
gebed had doorgebracht, begaf hy zich per
auto naar het Bisschoppelijk Paleis, luide
toegejuicht door een groote menigte. Ook
bij het Bisschoppeiyk Paleis waren vele be
langstellenden aanwezig.
Z. D. H. Mgr. Schrynen, bisschop van
Roermond, hield een welkomstrede waarin
hij den Kardinaal met zyn gouden priester
feest gelukwenschte. Z. E. dankte den Bis
schop.
Hierna werd naar het huis van den heer
Drehmans gereden, waar het middagmaal
werd gebruikt. Na een kort bezoek aan het
klooster der Eerwaarde Zusters van Kloos-
ternand vertrok Z. Em. te ongeveer half
zes naar Wlttem.
Naar het Aneta-Vaz-Dias meldt, is b,
de K. L. M. bericht ingekomen, dat het
postvliegtuig naar Indië van Bagdad is
vertrekken en na een tusschenlanding te
Bushir te Jask is geland. Aan boord ls
alles weL De tocht wordt vandaag voortge
zet