V
Het Gouden Priesterjubileum
yAN Pius XI
m
f3000.-
f750.-
f250.-
f40.-
De Indische Katholieke
politiek in het brandpunt
der belangstelling
HÈ B
WOENSDAG 2 OCTOBER 1929
DE PAUS NAAR SAN CARLO
Voornaamste Nieuws
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN
DRIE EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 223
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMA.'.L VIER EN TWINTIG OREN NA HET ONSEVAL
Uit de Stad van het Vaticaan
Snü
r< li f i-1? n
DRIE VLUCHTEN OVER HET
NOORDPOOLGEBIED
Winterdienst Luchtverkeer
De express-trein Hoek van
HollandMünchen
gederailleerd
Kanunnik Th. F. Ebbinkhuijzen
DE ZEPPELIN BOVEN
NEDERLAND
Alle plaatsen uitverkocht
F
DE POSTVLUCHTEN NAAR
INDIë
De P. H.A. E. O, wordt
gedemonteerd
Winkel en pakhuis te Haarlem
uitgebrand
Het Lorentz-monument
te Arnhem
Het jubileum van de
Rijkszuivelschool
Geen damesbediening in café's
De beeldhouwer A. Bourdelle f
J. J. WEBER ZOON
Groote Houtstraat 166 Haarlem
In een zenuwlijdersgesticht
Een Middenstands
Districtscongres
Verbetering van de Eem
De Radio-omroep
Dr. G. Bauduin
BUREAUXNASSAULAAN 49
Telefoon No. 13866 (drie lijnen)
Postrekening No. 5970.
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen: per week 25 ct.; per
kwartaal 3.25; per post, per kwartaal
3.58 by vooruitbetaling.
HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIEN 35 ct. p. regel
VRAAG- EN AANBOD-ADVERTEN
TIES. 14 regels 60 cL p. plaatsing;
elke regel meer 15 ct., bU vooruitbet
BU contract belangrijke korting.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
tusschen den tekst 60 ct per regel
Alleabonné'sopdit blad zijn ingevolgede verzekeringsvoorwaarden
Levenslange geheeleongeschik theid tot werken door
bij een ongeval met
bij verlies van een hand,
11 QC bij verlies van een ICfl
duim of wijsvinger: IUU»
bij 'n breuk van
tegen ongevallen verzekerd v^nr een der volgende uitkeeringenI OUUU*~ verliesvan beide armen, beide beenen of beideoogen; I I UU«~doodelijken afloop. een voet of een oog: duim of wijsvinger: been of arm
bij verlies v. een
anderen vinger.
r (Van onzen Indischen correspondent)
Het huidige regeéringsrégime in Neder-
landsch-lndië stuurt met een onverantwoor
delijk tempo aan op ce onafhankelijkheid
van Nederlandsch-Indie. "Jh streven is in
hooge mate raadselachtig als men bedenkt,
dat het op de eerste plaats van onschatbaar
groot nadeel is voor Nederland, welks wel
vaart is gegroeid uit en vergroeid n.et Ne-
derlandsch-Indië, maar daaraij komt, dat
geen bevolkingsgroep met het regeeringsdrij-
ven (van „beleid" kan men rauwelijks meer
spreken) accoord gaat. litegendeel, nooit is
er in Indië ten deze *"en giootere ontevre
denheid en een heftiger ve-zet, ook in de
pers, tot uiting gekomen dan onder den te-
genwoordigen landvoogd Alleen de Inland-
sche extremisten, uit wie vooral de Volks
raadleden worden gerec-uteerd, zijn degenen,
die bij de huidige regeerit.g aan de touwtjes
mogen trekken, en deze laat te is zoo goed-
geloovig te meenen. dat die agitatoren de
dragers van den volksw-J zijn
Het is, ook in het d;rect belang der Ka
tholieke Kerk, zeer te betreuren, dat plot
seling de leider der Katholieke fractie In
den Volksraad, de vertegenwoordiger van de
Indische Katholieke Paitij (I. k. P.). de heer
Dr. Schmutzer, plo'seling, zonder er
zich vooraf van overtuigd te hebben of de
meerderheid der I. K. e daarbij wel achter
hem stond, het Regeeringsrégime is bijgeval
len en dat nog wel offV'ee! en openlijk in
den Volksraad en onder ber„ep nog wel
op de H. Thomas van Aquine.
De heer Schmutzer verkor digde zelfs, dat
Zijn standpunt „het" Katholieke was!
De felle oppositie is (ïwi ook niet uitge
bleven.
Met een zeer gedocumenteerd artikel „Po
litieke Bezinning!" in het gezaghebbende
katholieke orgaan „Scc,aal Leven en
Streven" verzekerde de neer H. van
M e u r s zich van de leiding eener machti
ge oppositie in de I. K. P. De in- en uit
werking daarvan is nog 'n vollen gang, zoo
dat daarover pas in een volgende correspon
dentie nader zal kunnen worden bericht.
Dat de oppositie echter aanzienlijk is,
blijkt al direct hieruit dat genoemde heer,
na genoemde publicatie, door de I. K. P.
tot Gemeenteraadslid var. Batavia werd ge
kozen
Er wordt door hem o.a. terecht op gewezen
dat Thomas' inzichten op politiek gebied
geenszins van absoluut bindende kracht,
doch meer richting-gevend zijn. En dat zou
ook niet anders kunnen, want: hoe zijn de
tijden veranderd! Thomas leefde zeven
eeuwen geleden en had geen notie van het
tegenwoordige ongeloof en de huidige on
christelijke staatkunde. Zou hij ooit hebben
kunnen leeraren, dat de opvoeding van een
heide-'wh en Mchammedaancch volk tot
mondigheid en volwaardige zelfbeschikking
door een in vele uitingen niet-christelijke
(hoogstens on grond van traditie in
naam christelijke) regeering aanbevelens
waardig, ja toelaatbaar is?
Moeten wij in dit verband geen aandacht
besteden aan en conclusies trekken uit het
feit, dat de communistisch-revolutionnaire
agitatoren in deze gewesten voor een groot
deel behooren tot de „intellectueelen", d.
w. z. tot hen. die het meest van het door
de Overheid geboden neutrale onderwijs heb
ben genoten, terwiil de overige „geletterden"
veel te weinig naar onzen zin tegen dezen
stand van zaken protesteeren, hiermede
plaats latende voor de verdenking dat zij er
In stilte mede accoord gaan?
Zou Thomas ook niet als voorwaarde tot
zelfbeschikking, of kans daarop, van eenig
volk zijn kerstening, althans een vredelieven
de houding van dat volk tegenover het
Christendom hebben geëischt? Zoo hij zich
daarover niet heeft geuit: wat let ons, dat
wij dien eisch eventueel zouden stellen?
Dat daaraan reeds voldaan is, wie durft
dit beweren? Wij herinneren aan den welis
waar hoffelijk ingekleeden, doch niettemin
feilen tegenstand, welke in den Volksraad,
bii monde van het Balineesch Volksraadslid,
tot uiting kwam, tegen de toelating van de
missie op Bali, in weerwil van des Heeren
Schmutzer's keurige, ook voor de Balinee-
sche cultuur waardeering inhoudende Volks
raadrede, en de uitvoerige van de hand des
Heeren H. van Meurs in het Soerabaiaasch
Handelsblad", onder den titel „Bali en
Rome" verschenen, In de repliek van het
Balineesch volksraadslid geenszins ontzemyv-
de, en in de Katholieke „Javapost" met in
stemming besproken documentatie ter zake.
Zijn Thomas' inzichten ondubbelzinnig in
slechts één richting te interpreteeren en toe
te passen?
Dan zou het niet kunnen voorkomen dat
ze door niemand minder dan door den Domi
nicaan Stratmann in zijn werk „Wereldkerk
en Wereldvrede" werden gebezigd voor wat
de heer Schm. in zijn artikel „Vaderlands
liefde en Nationalisme" (Bataviaasch
Nieuwsblad van 6 Aug. j.l.) „gelegenheids
filosofie" durft noemen; dan zou het even
min mogelijk geweest zijn, dat een door een
Katholieke autoriteit geschreven, „gelegen
heids-filosofie" bevattend, werk als dat van
Stratmann en on het gebied van een zoo
nauw met den Wereldvrede in verband
staand onderwerp nog wel! kerkelijk niet
zou zijn veroordeeld. Ook zou zich dan niet
het feit hebben voorgedaan, dat de verkon
diging in den Volksraad door den heer Schm.
van „het Katholieke standpunt" zulk een
beroering ook in het eigen kamp heeft te
weeggebracht.
Wie zegt ons overigens dat niet ook
Schmutzer's toepassing van Thomas' leer ge
legenheids-filosofie is? En dat natuurlijk on
willens en onwetens, gezien de ook in politiek
opzicht strikte eerlijkheid van den heer
Schm., doch onder de begoocheling van de,
onder de fatale suggestie van het hui
dige theoretiseerende en oreerende regee-
rings-regime staande, zich meer en meer aca
demische allures gevende Volksraad-menta
liteit.
Als een staaltje dier begoocheling zou
kunnen gelden het gebruik, zeifs door den
heer Schm. van het door de communisten
gretig aangewende, fantastische en onoffici-
eele, dus ontoelaatbare woord „Indonesië"
voor Nederl.-Indië. En hetzelfde geldt voor
een uitlating In den Volksraad van het
kath. lid den heer Ten Berge, luidende; De
Inheemsche maatschappij zegt: „we moeten
verder zonder eenige vertraging van het
tempo". Hoe had deze spreker zich van het
lrreëele dezer bewering kunnen overtuigen
door het binnenland in te trekken en -
met behulp van tolken! de eigenlijke be
volking tri zake in de landstalen te onder
vragen. Over bedoeld tempo zij ons geacht
Volksraadlid mede warm ter lezing aanbevo,
len het pas verschenen, in opdracht der
Overheid samengestelde werk van De Kat
Angelino: „Staatkundig Beleid en Bestuurs
zorg in Nederl. Indië."
Over de gerechtvaardigdheid van het be
stuur van het eene volk over het andere
valt nog te discussieeren. Ik denk hier op de
eerste plaats aan een passus in het Nieuwe
Testament.
De katholieke staatsleer, is zij niet gehee:
vervat in dit sublieme, korte antwoord va:-,
den Goddelijken Meester aan zijn raanden,
die, om Hem op de proef te stellen, vah Hem
wilden weten of men (in Christus' tijd ston
den de Joden immers onder Romeinsche
heerschappij) aan de heerschende Overheid-
cijns verschuldigd is: „Geef den Keizer (is
het bestaande Gezag) wat den Keizer toe
komt (belasting, eerbied, gehoorzaamheid aan
de Staatswetten) en aan God wat Gode toe
komt"?
Ziedaar het richtsnoer der Kath. staats-
en maatschappijleer, als door Christus zelf
en de Apostelen geleeraard, door Thomas van
Aquine ontwikkeld, door Pausen bevestigd.
Bij deze gelegenheid, waarbij de Phari-
zeërs trachtten Christus in een politieke
aangelegenheid, nl. die der heidensch-Ro-
meinsche overheersehing van het „Uit
verkoren Volk Gods" nog wel! te betrek
ken, liet de Goddelijke Leermeester angst
vallig na om ook maar iets te zeggen van
de momenteele of toekomstige ongerecht
vaardigdheid dier overheersehing. Wellicht
achtte ook Hij het goed geordende, gedisci
plineerde en in vele opzichten rechtvaardige
Romeinsche bestuur over een ongedurig en
naar verdeeldheid neigend volk zegenrijk. De
heerschers-eigenschappen van het Romein
sche volk zullen toch ook wel een element
hebben uitgemaakt van het Goddelijk We
reldbestel en diensvolgens een rol hebben
moeten spelen en als het Romeinsche volk
zichzelf door excessen niet ten gronde hacr
gericht misschien hadden kunnen b 1 ü-
v e n spelen in de wereld-geschiedenis?
Vergeten wij voorts niet dat een historisch,
cultureel, sociaal-economisch en zelfs ethno-
logisch (bloedvermenging: de talrijke Indo-
Europeanen) gegroeide verhouding, vooral ais
deze over vele eeuwen loopt zooals de relatie
Nederland en Nederl.-Indië, veel kans heeft
om ook door de Kath. Kerk te worden be
schouwd als een, waarvan de bestendiging
wenschelijk en gerechtvaardigd is. Het Hon-
gaarsche volk is een van oorsprong Oostersch
(mettertijd geheel Katholiek geworden) volx,
dat, voor eeuwen, Europa is binnengedrongen
en de „rechtmatige" bewoners deels verdre
ven, deels in zich opgenomen heeft. Iets der
gelijks schijnt voor onze jaartelling o.a. ook
op Java te hebben plaats gehad. Wie zal daar
nu nog aan willen gaan tornen? De grootste
theoreticus zou dat niet aandurven!
Stellen wij het geval dat van het stand
punt der wijze en beproefde Kath. Staatsleer
de inheemsche bevolking mettertijd eventueel
ten volle aanspraak zal mogen hebben op
verwezenlijking van het zelfbeschikkingsrecht
dan nog zal zij in het onderhavige gevat,
voor het aansturen daarop en mettertijd ver-
leenen daarvan o.i. deze voorwaarden moe
ten of zeker mogen stellen: le. dat zulks
waarlijk de hartewensch van de meerderheid
des voiks is en 2e. dat het volk tot oordeelen
ter zake bevoegd is, dus beseft wat het wil.
'T'Tnjüiifiniii S «éSÉ
BlftK :fv V. w
De kerk van Santi Ambrogio e Carlo waar de H. Vader voor het eerst celebreerde
AI herhaaldelijk berichtten wij van allerlei
geruchten en soms ook officieuze gegevens
omtrent 's Pausen uitgang uit het Vaticaan.
De politieke gebeurtenissen echter van den
laatsten tijd en vooral de gespannen ver
houding'tusschen het Vaticaan en Mussolini,
maakten dat vele van die geruchten tegen
gesproken moesten worden en dat van bijna
vastgestelde plechtigheden moest-worden af
gezien.
Een en ander stemt meer of minder scep
tisch ten opzichte van een nieuwe, zeer on
verwachte melding omtrent de plechtigheden
van 21 December a.s., den dag waarop Z.H.
Paus Pius XI het Gouden jubileum van zijn
Eerste H. Mis hoopt te vieren.
Het Italiaansche persagentschap La Cor-
rispondenza dat gewoonlijk goed ge-infor-
meerd is betreffende vaticaansche aangele
genheden, deelt het volgende mede:
„Men verzekert dat de Paus persoonlijk
de H. Mis zal celebreeren op Zaterdag 21 De
cember a.s. des morgens om 8 uur, in de
Santi Ambrogio e Carlo al Corso, aan het
zelfde altaar waar Hij vóór 50 jaren Zijn
Eerste H. Mis opdroeg. Het zou de bedoeling
van den H. Vader zijn aan Zijn uitgang uit
het Vaticaan het karakter te geven eener
manifestatie van geloof en dankbaarheid je
gens de Voorzienigheid voor de tot stand ko
ming der Verzoening.
„De normen voor de ceremonie zijn nog niet
vastgesteld, maar waarschijnlijk is het dat de
Paus zich per auto naar de genoemde kerk
zal begeven, te midden van een gevolg, dat uit
het Romeinsche patriciaat en uit den adel zal
bestaan. De te volgen weg zou dan loopen
van de Sint Annapoort langs een vijftiental
straten en pleinen die tezamen de kortste ver
binding vormen en in het bericht met name
genoemd zijn. Voor de kerk zou de Paus
ontvangen worden door de Italiaansche auto
riteiten en door leden van het pauselijk hof.
Daarna zou Hij plaats nemen op de sedia
gestatoria en de kerk binnen trekken voor
het celebreeren van een stille H. Mis.
„Daar de kerk van Santi Ambrogio e
Carlo veel en veel kleiner is dan de St. Pieter,
zou alleen toegang kunnen worden verleend
aan de Kardinalen, Italiaansche en Vati
caansche autoriteiten, aan het corps diplo
matique, aan de Ridders van Malta, aan de
vertegenwoordigers der religieuze orden, aan
de aristocratie en aan een beperkt aantal
genoodigden.
„Direct na de plechtigheid zou de Paus
terugkeeren naar het Vaticaan, waar Hij op
de loggione van St. Pieter zou verschijnen,
om de menigte te zegenen, alvorens zich in
zijne vertrekken terug te trekken."
Tot zoover het bericht.
Het eenige, wat er onloochenbaar van vast
staat, is, dat in de kerk van San Carlo al
Corso, zooals zij in de wandeling wordt ge
noemd, op 21 December groote plechtigheden
zullen plaats hebben, welke de openings
plechtigheden van het Jubeljaar, 21 Decem
ber 1928, verre moeten overtreffen. Reeds
langen tijd wordt er onvermoeid aan de kerk
gearbeid, ?t het resultaat, dat zij als het
ware een srnieuwd aanzien gekregen heeft.
Thans werkt men voornamelijk nog aan het
Sacramentsaltaar, waraan de Paus zijn Eer
ste H. Mis opdroeg. De Xe'ding van het werk
berust bij den directeur der Vaticaansche
musea. De H. Vader, die zich zeer voor deze
werkzaamheden interesseert, wordt voortdu
rend op de hoogte gehouden door zijn Maestro
di Camera, Mgr. Caccia Dominioni, die voor
zitter is van het speciale comité voor de in
zameling der noodige fondsen.
Het ciborium van het altaar zal gedragen
worden door albasten kolommen. De decora
ties en de koepel zullen worden vervaardigd
uit verguld brons. Twee groote, aanbiddende
engelen, eveneens van brons, zullen aan beide
zijden worden geplaatst. Het altaar zal een
voorstelling dragen van den maaltijd te Em-
maus. Bovendien zullen twee marmeren beel
den worden opgericht, die het Geloof en den
Godsdienst verbeelden. Al de houten mar
mer-imitatie van het altaar zal worden
vervangen door echt marmer, versierd met
brons.
Of de Paus aan dit altaar zijn Gouden
Priesterschap zal herdenken, is nog van vele
omstandigheden afhankelijk. Zoolang de
openlijke en verborgen strijd tusschen het
Vaticaan en het fascisme in redevoeringen,
krantengeschrijf en allerlei beknottende be
palingen voortduurt, is het minder dan waar
schijnlijk, ja, zoo goed als onmogelijk.
RESTAURATIES AAN ST. PIETER
Eenlgen tijd geleden viel met een gewel
digen slag een klomp steen van de hoogte
van den klokketoren van St. Pieter en
versplinterde op de treden van de basiliek,
wonder boven wonder, zonder ongelukken te
veroorzaken aan twee kloosterzusters, die
juist ter plaatse passeerden en door de scher
ven getroffenw werden.
Het bleek, dat de arm van een der enge
len naast de klok een blok travertijn van
om en om de honderd kilo! had los ge
laten. Waarschijnlijk, omdat het aan die zijde
van St. Pieter nogal stil pleegt te zijn en
misschien ook omdat de verzengende zomer
uit elk Romeinsch hart de haast en de be
zorgdheid weg neemt, werd aan het voorval
verder geen aandacht geschonken.
Momenteel echter is men bezig, om vlak
onder het bedreigde punt een wachtpost te
bouwen voor de Zwitsersche Garde, die daar
de Vaticaansche grenzen bewaakt. De brave
zonen van Willem Teil hebben echter te
kennen gegeven, dat zy niet verlangden te
wonen onder het gevaar van vallende traver-
tijnen engelenarmen en hun gerechtvaar
digde klacht heeft uitgewerkt, dat een on
derzoek naar de mogelijkheid van verdere
onheilen werd ingesteld.
Gebleken is, dat de ijzeren staven, die de
verschillende deelen der engelenbeelden, als
mede de ornamenten der klok, bijeenhouden,
zijn doorgeroest en dat vroeg of laat de ge-
heele geschiedenis naar beneden zal komen;
of liever: „zou komen", want grondige repa
raties bedwingen momenteel alle perikelen.
Waardoor de Zwitsersche Garde rustig haar
nieuwen wachtpost zal kunnen betrekken en
wij niet de kans loopen de rangen onzer
brave „Svizzeri" door vallende engelen te
zien uitdunnen.
Met de „Graf Zeppelin"
De correspondent van het „Hbd." te Ber
lijn seinde gisteren:
Fridtjof Nansen heeft in een interview
met de „Neue Zuricher Zeitung" meege
deeld, dat hij voornemens is met de „Graf
Zeppelin" in het begin van het volgende
jaar drie groote vluchten te maken over
het Noordpoolgebied.
De eerste vlucht zal geschieden van uit
Tromsö en over het Poolbekken tusschen
Noordpool en den Canadeesche.» grens van
het Poolbekken gaan. De afstand is circa
5200 kilometer. De tweede vlucht zal veel
dieper in het Poolgebied doordringen en
vermoedelijk 7000 kilometer lang zijn. De
derde tocht gaat van Fairbanks uit tusschen
de Pool en de Siberische kust van het
Poolbekken weer naar Tromsö terug.
Aanvang 7 October
De winterdienst van de K.L.M. vangt op
Maandag 7 October aan. Hij omvat een da-
gelijkschen dienst heen en terug op Londen
en een dagelijkschen dienst heen en terug
op Brussel en Parijs. Des Zondags wordt
niet gevlogen.
De lijn AmsterdamHamburgKopen
hagenMalmö v.v. zal in de week van 7
October tot en met 12 October gehand
haafd worden, daarna wordt deze opgehe
ven.
De Deutsche Lufthansa laat haar winter-
dienstregeling eerst op 1 November aanvan
gen. Tot dien datum blijven alle deelen van
Noord-, Midden- en Zuid-Duitschland dage
lijks per vligetuigen bereikbaar.
Vijf personen gewond
Uit Wiesbaden wordt gemeld, dat de ex
press-trein uit Hoek van Holland naar
München in botsing is gekomen met een
goederen-trein en gederailleerd is. Vijf per
sonen werden gewond.
Het was de. express-trein, welke uit Hoek
van Holland was vertrokken met passagiers,
die Zondagavond uit Londen met de boot
waren afgereisd. De botsing geschiedde met
een goederentrein, komende uit Mainz; de
machinist van den express zag het gevaar,
wist te remmen, doch kon een botsing niet
voorkomen.
De gewonden zijn drie postbeambten en
twee reizigers, allen Duitschers.
Naar wij vernemen, is de Hoogeerw. Heer
Th. P. Ebbinkhuijzen, kanunnik van het
Haarlemsch Kathedraal Kapittel en oud
regent van het klein-seminarie Hageveld,
gistermorgen om elf uur in het St. Jozef ge
sticht te Hillegom, waar hij thans vertoeft,
voorzien van de laatste H.H. Sacramenten.
Gisterenavond was de toestand vrij bevre
digend.
De K.L.M. is hier te lande als gewoon
agente aangesteld door de Hamburg-Ameri-
ka-lijn, speciaal voor wat betreft de Zeppe-
lintochten. Boekingen kunnen dus door ha
re bemiddeling plaats vinden. Voor den
Zeppelintocht op 10 October boven Neder
land, bestaat groote belangstelling, alle
plaatsen voor dezen tocht zijn reeds uit
verkocht.
Bet Sacramentsaltaar in de Santi Ambrogio e Carlo waaraan
eerste 1L Hls opdroeg
Nader bericht uit Satul (Siam) toont aan,
dat het postvliegtuig op moerassig terrein
staat en vervoer daardoor ernstige moeilijk
heden biedt. Het zal daarom onttakeld moe
ten worden, waarmede uit den aard veel
tijd verloren zal gaan.
De data der postvluchten, zoowel uit In
dië als uit Nederland, zooals deze bekend
zijn gemaakt worden gehandhaafd.
Gistermiddag is in een kruidenierswinkel
aan de Staringstraat te Haarlem brand uit
gebroken. De vrouw des huizes kon zich
met haar beide kinderen nog tijdig in vei
ligheid stellen. Het vuur greep snel om
zich heen, zoodat na korten tijd niet alleen
de winkel, maar ook het aangrenzende pak
huis in vlammen stond. In het pakhuis wa
ren kruidenierswaren en een hoeveelheid
petroleum opgeslagen. De winkel en het
pakhuis brandden geheel uit. De oorzaak
van den brand is nog niet bekend. Verze
kering dekt de schade.
Het Nationaal Lorentz-Comité bericht ons
het navolgende:
Toen In den aanvang van dit jaar de gel
den, die het Comité voor de verwezenlijking
zijner plannen noodig had nagenoeg bijeen
waren heeft het Comité zich gewend tot de
Nederlandsche Vereeniging voor Ambachts-
en Nijverheidskunst, met het verzoek van ad
vies te willen dienen omtrent den weg, die zou
moeten worden ingeslagen en gevolgd om tot
de stichting van een monumentaal gedenktee-
ken te Arnhem, tot huldiging van Lorenz na
gedachtenis, te komen.
Nadat het College van Advies van gemelde
Vereeniging, in samenwerking met de Com
missie van Voorlichting van den Bond van
Nederlandsche Architecten een uitvoerig
schriftelijk advies omtrent deze materie had
ingediend, heeft het Comité, in overeenstem
ming met dat advies besloten, aan een vier
tal Nederlandsche kunstenaars, en wel aan
twee beeldhouwers en twee architecten, ln den
vorm van een zgn. meervoudige opdracht op
te dragen, een ontwerp voor een dergelijk ge-
denkteeken te vervaardigen.
Die opdracht, waarvoor het medewerking
van de Permanente Prijsvraag-Commissie een
program werd samengesteld, is aanvaard door
de navolgende kunstenaars:
John. Radecker, beeldhouwer te Amster
dam; L. O. Wenckebach, beeldhouwer te
Noordwijkerhout; H. Th. Wijdeveld, architect
te Amsterdam; J. P. L. Hendriks, architect
te Rotterdam, welke heeren op zich genomen
hebben vóór 1 November as. een ontwerp
voor een Lorentz-Monument bij het Comité
in te leveren.
Wat de plaats betreft, waar het monument
te Arnhem zal worden opgericht, kan worden
medegedeeld, dat daarvoor in overleg met
B. en W. der gemeente Arnhem en met de
betrokken kunstenaars, ernstig in aanmerking
komt een terrein, gelegen op den hoek van
den Zijpendaalschen weg en den Sonsbeek-
weg, waar het fraaie geboomte van Sonsbeek
een schitterenden achtergrond voor het t§
stichten monument zal opleveren.
Het 25-jarig bestaan van de Rijkszuivel
school is te Bolsward in allen eenvoud her
dacht.
Om half één werd ln de school namens
de oud-leerlingen een tegeltableau aan de
directie van de Landbouw aangeboden. Hier
bij werd het woord gevoerd door den heer
J. C. Penning uit Arnhem, den Voorzitter
der Vereeniging van oud-leerlingen, welke
toespraak namens de regeering door mr. J.
J. Wintermans, inspecteur van het landbouw
onderwijs, beantwoord werd.
Om 2 uur ving in de „Doelen" een druk
bezochte herdenkingsvergadering aan, die
door den heer Penning gepresideerd werd.
Deze hield een uitvoerige rede, waarin hij
de lotgevallen der school de revue liet pas-
seeren en aan het eind woorden van hulde
tot den directeur der school, den heer W.
Keestra, richtte. Hem werd een door Ids.
Wiersma geschilderd Friesch landschap aan
geboden.
Vervolgens werd door onderscheiden aan
wezigen het woord gevoerd, waarna ten slot
te de voorzitter nog den amanuensis der
school, den heer E. Erends, die eveneens
Jubileerde, namens oud-leerlingen een leun
stoel aanbod.
Per auto begaf men zich daarna naar
Leeuwarden, waar de herdenking meer fees
telijk en in intiemen kring werd voortge
zet.
Op de voordracht van den Minister van
Arbeid, H. en N. is bij Kon. besluit de ge
meente Oldenzaal aangewezen als gemeente,
waar het verboden zal zijn zonder toestem
ming van den burgemeester in eene locali-
teit, waarvoor door burgemeester en wet
houders eene vergunning of waarvoor een
verlof voor den verkoop, bedoeld in artikel
34, 2de lid, letter a. van de drankwet, is ver
leend, vrouwelijke personen (met uitzonde
ring van de inwonende echtgenoote en de
inwonende dochters van den houder van de
vergunning of van het verlof) gedurende de
uitoefening van het bedrijf dienst te laten
doen of vanwege den houder van de vergun
ning of van het verlof aanwezig te doen
zijn.
Gisteren is, 67 jaar oud, nabij Parijs,
Frankrijks bekendste beeldhouwer, Antoine
Bourdelle, tengevolge van een hartkwaal
overleden.
Het tweede postvliegtuig zal gedemoB"
teerd en naar Nederland vervoerd worden.
De KX2VÏ.winterdienst vangt 7 October ML
De begrafenis van Kardinaal Dubois.
Een overeenkomst is getroffen tusschen
Henderson en Dowgalewsky.
De Engelsehe minister Thomas over het
werkloosheidsvraagstuk.
Barometerstand 9 uur v.m. 749 achteruit
OPTICIENS FABRIKANTEN
Licht op. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om: 7 uur.
In een der vrouwenpaviljoenen van de
stichtingen „Dennenoord" van de „Vereeni
ging tot Christelijke verzorging van Krank
zinnigen en Zenuwlijders in Nederland" te
Zuid-Laren, waar ongeveer 1000 patiënten
worden verpleged, zijn verschillende geval
len van typhus geconstateerd. Er zijn on
middellijk maatregelen genomen om verde
re uitbreiding te voorkomen. De toestand
der patiënten is bevredigend.
r De reclame
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
van de Geldersche Vallei houdt vandaag
een Mlddenstands-districtscongers te Nij-
kerk. Aan het congres is een tentoonstelling
verbonden, welke het hoofdonderwerp van
het congres behandelt.
Mr. Joh. H. Schsurer sprak over: „Hoe
moet het middens tandsbedrijf reclame
maken?", terwijl J. Hordijk, verbonden aan
de Philips' fabrieken, de winkelverlichting
behandelde. Verder zou voor het eerst de
Geldersche Vallei-film vertoond worden. Zij
ts vervaardigd op initiatief van voornoemde
Kamer van Koophandel en Fabrieken.
Aan de rede van mr. van Scheurer is het
volgende ontleend:
Br zijn in de reclame 3 deelen te beschou
wen: 1. als de aankondiging van het be
staan en de c,_ai:teiten van zaak of artikel;
2. in het laten zien daarvan; 3. bij den ver
koop en de aflevering van het artikel.
Het étalceren is een kunst op zich zelf,
maar men kan het door oefening ver bren
gen. De rustige étalage is beter, dan de
drukke. Men zorge er vooral voor, dat de
étalage een eenheid is. Kleur en verlichting
spelen een groote rol. Speculeer bij het
maken der étalage op de jeugd. De versie
ring zij zoo spaarzaam mogelijk. Dit geldt
vooral bij het openen van winkels. Zorg, dat
de ruiten niet spiegelen, want dat maakt
de mooiste étalage ongenietbaar. Men
brenge, als men prijzen geeft, deze met,zorg
aan. Schrijver meent, dat het goed is, prijzen
te noemen al is men het daarover nog niet
heelemaal eens. Netheid boven al, dus geen
poesen in de étalage, geen omgevallen prjjs-
bordjes, geen besiagen ruiten, enz.
De Raad der Gemeente Amersfoort be
sloot na geheime zitting het crediet van
f 50.000, ten laste van Amersfoort ges'.eld
door Ged. Staten van Utrecht als aandeel in
de voorgenomen verbetering van de Eem,
te verhoogen tot f 80.000, om ook nog
verdere verbeteringen in de rivier te kun
nen aanbrengen in de nabijheid van Amers
foort.
Naar het weekblad „Radio" mededeelt,
heeft het bestuur van de V.A.R.A. aan den
minister van Waterstaat een adres gezon
den, waarin verzocht wordt aan de
V.A.R.A. machtiging te willen verleenea
voor den aanleg en het gebruik van een
radio-zendinrichting met een golflengte van
298 M. en een nader door den minister te
bepalen zendvermogen.
In de toelichting op het adres zegt bet
V.A.R.A.-bestuur o.a.:
„Het is noodig, dat in ons land naast den
zender van den N.D.O. een nieuwe zender
wordt gebouwd, speciaal voor de naast die
van 1875 M. aan ons land toegestane golf
lengte van 298 M.
De V.A.R.A. is bereid zulk een zender
te doen bouwen en daarmede een belang
rijke verantwoordelijkheid voor de verzor
ging van den radio-omroep in ons land op
zich te nemen, indien Uwe Excellentei haar
de gevraagde zendmachtiging wil verlee-
nen.
Het V.A.R.A.-bestuur heeft voorts den
minister om een audiëntie verzocht, ten
einde het verzoek nader toe te lichten.
De HoogEerw. Heer dr. G. A. H. Baudui»
vicaris-generaal van het bisdom Roermon£
en president van het groot-seminarie ra£
dit diocees, is door Z. H. den Paus
eoemd tot huisprelaat van Z. H.
