Stadsnieuws
J. LOTTGERING
cDeLeidsche Courant
'1
DERDE BLAD
WOENSDAG 13 NOVEMBER 1929
Bual>z,ij DE 2
VAN ONZE RECHTBANK
Vederl. Roomsche Reisvereeniging
Geloof en Wetenschap
Schoolvereeniging „De Raeckse"
Personalia
TOONEEL
Tentoonstellingsciub Kennemerland
Gunning
MUZIEK
Baanbrekend werk der H. O. V.
R. K. Openbare Leeszaal en Biblio
theek voor Haarlem en omstr.
„Het groot A.B.C."
ï/ervsn Steoaiea
Stoppage Hssdsavsrmen
GROOTE HOUTSTRAAT 5 A
BILJARTEN
Massakamp
D. E. S.Vriendenkring
LUCHTVAART
Verewiging Oost en West
Herwonnen Levenskracht
Linkerbeen gebroken
Burgerlijke Stand
De gevraagde uitbreiding der
Haarlemsche Rechtbank
MUZIEK
HAARLEMSCHE BACHVEREENIGING
Kookdemonstratie en Showroom
bezichtiging
De „bewerking" van de
luchtpost
is voor LEIDEN en OMSTREKEN het aan-
gewezen DAGBLAD voor ADVERTENTIEN
VRAAGT PROEFEXEMPLAAR
De Arrondissements Rechtbank te Haar-
em vergaarde den I2en November in staat
van faillissement:
F .J. Hendriks, electricien te Haarlem,
Geweerstraat 33. Curator Mr. P. Tideman.
Haarlem
D. J. Zoet, scheepsmaker, wonende te
Haarlemmermeer, Kiliegommerdijk, Nieuw-
Vennep. Cur. Mr. G. E. Mellema, te Haar
lem.
G. Th. Steentjes, vertegenwoordiger eener
roliuikenfabriek te Haarlem, Borsuistraat
no. 13. Cur. Mr. A. A. Huizenga, te Haar
lem.
J. Don;a, thans kwitantielooper, vroeger
winkelier in comestibles, te Heemstede,
Laan van Insulinde no. 30. Cur. Mr. L.
J. Venhuizen, te Heemstede.
F. Somers, chauffeur, te Lisse, Kanaal
straat 203. Cur. Mr. F. J. Gerritsen te Haai -
lem.
Rechter-Commissaris in al deze faillisse
menten Jhr. Mr. E. J. Strick van Linscho-
ten.
Opgeheven werden de faillissementen
van:
1. J. W. Kleinhout, koopman in radio-
artikelen te Haarlem. Cur. Mr. F. A. Da
vidson te Haarlem.
3. J. Vos, autobushouder te Velsen. Cur.
Mr. J. A. B. Sanders te Beverwijk.
Vai-nietigd werd het faillissement van:
1. Jac. Borstlap, reiziger te Zand voort.
Cur. Mr. F. M. Hagemeijer te Haarlem.
FEESTAVOND
De groote zaal van den Haarlemschen
Kegelbond aan de Tempeliersstraat mocht
zich er gisteravond op beroemen een uitge
lezen schare Haarlemmers te herbergen. Het
gegichel en druk gepraat deed cns van bui
ten al vermoeden, dat er vele dames in den
H. K. B. vereenigd moesten zijn. En inder
daad was aan de verschillende tafeltjes een
keur van voor- of najaarsbloemen geëxpo
seerd, om tot streeling van het oog te die
nen van den argeloozen man, die zijn drie
kwartjes geofferd had om een gezellig
avondje te hebben. In den beginne was de
toestand vrijwel hopeloos85% dames
de rest heeren. Tegen tien uur, ha f elf werd
het iets beter, maar de bloemen bleven nog
in al haar glorie schitteren.
De Roomsche Reisvereeniging had een
feestavond belegd en daar een reisvereeni
ging, een uitgelezen toevluchtsoord is voor
dames, die een chaperonne missen, waren
er gisteravond veel, alle gewapend met
danslustige beenen. Het programma was
doodeenvoudig, heel huiselijk; de verschil
lende nummers pasten goed bij elkaar en
waren in één lijn gehouden. Er werd g
danst, nogmaals gedanst, op de muziek van
een voortreffelijke „band", met een bewon
derenswaardig uithoudingsvermogen.
Toen kwam er een humorist op de plan
ken, Paul Ostra. Werkelijk, de gezellig:
moppen en aardige liedjes van dezen be
roeps-grappenmaker brachten ons in een
betere stemming. Vooral zijn woorden op
„In einer kleinen Konditoxi", omgezet in
„In een klein café" waren geestig en goed
gevonden. Paul Ostra trad driemaal cp en
driemaal hebben we genoten. Doch we moe
ten eerlijk zeggen, dat het programma, dat
de groote Roomsche Reisvereeniging. af-
deeling Haarlem, gisteravond aan haar leden
geboden heeft, onvoldoende was.
Mooie Schouwburgavonden heeft de ver-
eeniging geboden, zelfs kunstzinnige avon
den, waaraan dan een dansje gerust ge
maakt kon worden.
Maar een heele dansavond, afgewisseld
door een paar liedjes van één humorist
heusch dat is niet veel bijzonders
De schuld ligt bij het publiek, zegt het
bestuur. Dan géén feestavondentrou
wens een reisvereeniging is toch omoch
ja, maar dat is al zoo dikwijls gezegd.
zaam schoone verdrooming van het Vlaam-
che landschap.
Catholic Emancipation Een reeks arti
kelen van Engelsche vooraanstaande katho
lieken over de emancipatie onzer gelcofsge-
ncoten in Engeland.
de plano Is echter volkomen solistisch be
handeld.
Bij het eerste deel vivo brengen de
lste fluit, 2 clarinetten en 1ste fagot hst
hoofdthema, begeleid door strijkers, slag
werk en ondersteund door 2 hooitas.
De piano vervolgt dit thema, terwijl de
begeleidingsfiguur der strijkers doorgaat, en
na een kort verbindingsmotief in de piano
brengen de houtblazers de inleiding van het
tweede thema, rhythmisch gelijk aan het
verbindingsmotief.
Nadat de strijkers dit herhaald hebben
komt het tweede thema, door het solo instru-
ment gebracht, doch niet geheel afgesloten
Belloc Survivals and new arrivals, het orkest neemt het thema over en beëin-
standaardwerk van den grooten En- digt het met een verlengden nazin, tot de
historieschrijver en apologeet over piano met het rhythme en het motief van
1
H.
Het
gelschen
de gevaren die de Kerk vrceger bedreigden, het eerste thema inzet.
eek over de gevaren die de Kerk bedreigen
in de naaste toekomst.
Dit is het begin van een korte doorwer
king: orkest en soloinstrument brengen af
wisselend, zeer verschorend in maat en
Clotilde de Ste Julienne Saints Julienne rhythme, de beide thema's geheel of gedeel
de Cornilcn et l'établlssement dela Fête telijk ten gehoore, tot het hoofdthema m
Dieu. De levensbe chrijving van de vrome zijn geheel door het orkest fortissimo ge-
vrouw die ijverde voor de instelling van het bracht wordt, in de houtblazers, eerste
De bijeenkomst van de leden van de ver-
eenlging „Geloof en Wetenschap" vindt
plaats Donderdag 14 November a.s. 's avonds
te kwart over 8 uur In den Schouwburg
aan den Jansweg en niet te half 3, zooals
wij gisteren meldden.
Maandagavond heeft voor bovengenoemde
Schoolvereeniging de heer H. C. Verkruysen,
directeur van de voormalige Kunstnijver
heidsschool en school voor beeldende kun
sten alhier, zijn, het vorig seizoen uitgestel
de, lezing met film over Parijs gehouden.
De heer Verkruysen verhaalde de ge
schiedenis van het oude en nieuwe Parijs
sacramentsfeest.
J. P. Nuyens Het Vaticaansche Concilie,
een terugblik. Een historisch overzicht van
het va.icaansch concilie onderbroken in
1870.
J. M. Barrie Peter and Wendy Een
der mooiste sprooklees van den greoten En-
gelschen dichter van Peter Pan.
J. A. Veraart Opstellen over politiek
Een reeks opstellen van den bekenden eco-
noom-politicus over R. K. Staatspartij, pu
bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie, coalitie
en uiterste noodzaak e.d.
1 December a.s. begint het nieuwe vereeni-
gingsjaar van de grootste katholieke Bibli
otheek van Haarlem. Degenen, die zich nu
reeds als lid opgeven, genieten den vooraf-
gaanden tijd alle voorrechten, aan het lid
maatschap verbonden. Opgave en inlichtin
gen: Nieuwe Gracht 70.
Desgewenscht worden boeken aan huis be
zorgd tegen bijzondere voorwarden.
De inschrijving op de leesportefeuille,
.an 60 i
af heden geopend.
De onderstaande gediplomeerden van de
Middelbare Technische School te Haarlem
zijn geplaatst in de navolgende betrekkin
gen:
Afdaeling Bouwkunde: de heer H. van
't Hag als technisch ambtenaar 2e klasse
bij Bouw- en Woningtoezicht te Leiden.
Afdeeling Electrotechniek: de heer Ch. L.
van Berkel als bedrijfstechnicus bij de N.V.
Hazemeyer's Signaalapparatenfabriek te
Hengelo (O)de heer W. Marsman als be-
d-ijfsassistent bij de Heemaf ta Hengelo (O.)
Afdeeling Scheepsbouwkunde: de heer
Meeuwisse als schee pst: ekenaar bij da N.V.
Scheepswerf en Machinefabriek De Liesbosch
te Jutphaas.
De heer J. J van Dijk, alhier, is bestemd
voor uitzending naar Ned. Oost-Indië als
onderwijzer bij het openbaar lager onder
wijs.
en tweede v'o'en in r>, door fa<ro'fen kon-m
en bassen in A. Dit is 't eerste hoogte
punt in het eerste deel. Nadat de piano
bijna onmiddellijk hierna het tweede thema
heeft laten hooren, beknopter dan de eerste
maal en veranderd van uitdrukking, volgt
een Coda, waarin het eerste themamotief
een groote rol speelt, en, door de verschil
lende Instrumenten gebracht, een tweede
hoogtepunt vormt, met de piano, t-ompetten
en bazuinen in B. en de hoorns, fagotten
en bassen in C.
Het tweede deel, andante r-olto mod.
al'egro andante mc'to mod. (dus op
zichzelf in drieën verdeeld) begint met
een solo voor de piano, waarvan de slotmaat
tevens het begin is van een neventhema
door strijkers en clarinetten gesoeeld. Thema
en neventhema worden afwisselend door
solo Instrument en orkest gebracht, met een
in de t)iano Ip'd,rd naar het allegro
Dit heeft een scherzando karakter; het
thema-motief heeft eenige overeenkomst
met het moderato-thema van de piano,
v/aar maatsoort en karakter verschil'en.
Tweemaal wordt dit dansachtige midden
deel onderbroken door eenige maten voor j
plano solo (molto piü lento) dit is reeds j
I een voorbereiding van de solo voor piano
uit het derde gedeelte van het suk.
Met een herhaling van de lste piano-solo
I (andante molto mod.) vormt dit tweede
1 deel den overgang naar het derde; de slot
maat in de piano-solo wordt overgenomen
door twee hoorns en voortgezet door celli en
I bassi als ostinato. Tegen dit ostinato
speelt de piano een thema wat ontstaan is
uit de reeds in het vorige deel aangeduide
maten (molto piü lento) maar hst eigen-
lijke hoofdthema van dit deel is het ostinato
waarmee ook de climax gemaakt wordt en
dat, na het hoogtepunt (waar het orkest
het piancthema heeft) door piano en orkest
rhythmisch wordt veranderd, en, na een
stretto in 't orksst, in de finale optreedt voor
het solo-instrument.
Terwijl de piano dit thema vervolgt, heb
ben de fluiten en clarinetten een tegen-
thema, dat naderhand door het geheels
orkest als hoofdthema, tegelijk met het
andere gespeeld wordt.
Na een korten tusschenzin brengen de
violen een geheel nieuw tweede thema, aan
gevuld door begeleidingsfiguren in do plano
en de andere instrumenten.
Van de verschillende thema's ontwikkelt
zich het eerste piano-thema het meest, en
de beweging wordt vlotter en na de korte,
tweede cadens zet het laatste deel in.
VÏI. Is een uiterst beknopt Rondo van
ruim 100 maten. Orkest en piano concer
teeren met gebruikmaking van alle vroeger
geëxponeerde motieven. Na pl.m. 90 maten
stijgen de expressie en de dynamiek snel tot
het hoogtepunt (orkest-lento, piano-allegro).
In vijf fortissimo-maten zijn hier de voor
naamste gegevens gecomprimeerd.
Hierna: negen maten allegro assai, het
stretta. Met de rhythmische beweging van III,
harmonisch ontstaan uit het begin accoord
van hst concert (ais, fis, b, a, c, e) maar dit
maal scherzando, eindigt het werk. Het slot
van VII is identiek met het slot van V; even
als de climax vóór dit stretta gelijk is aan
den inzet van III.
„Ik ben er mij van bewust", besluit Wil
lem Py'per, „dat bovenstaands analyse niet
gebruikt kan worden om de „bedoelingén"
van het werk te „begrijpen". Voor de mu
ziekminnaars, die nog altijd gelooven, dat
een componist, dieper-in, ooit buitenmuzi
kale bedoelingen met het schrijven van een
compositie zou kunnen hebben, zij het vol
gende, nog eens weer, vastgesteld: Een com
ponist componeert alleen, dat wat hij niet
op andere wijzen uiten, msdedeelen kan. Het
componeeren geschiedt alleen tsrwille van
het resultaat van het componeeren; ter-
wille van den klank als men wil. Eik litte
rair of picturaal apercu, gegeven met de
beste bedoelingen, raakt ten slotte, slechts
bijzakelijkheden van een muzikaal opus. Ik
onthoud mij dus van het geven van ver
klarende toelichtingen; de „stemm'ng" van
het werk moge een ieder aan zijn eigen
ervaringen afmeten.
Waaraan wij meen en, dat we niets be
hoeven toe te voegen.
J. 8.
Men schrijft ons: Bovengenoemde vereeni- ]aat de piano nog eens een herinnering aan
i vormt een hoogtepunt in het orkest. Hisrna
ging houdt haar jaarlijksche Nationale
Duiven-show op 21 en 22 December a. s.
in de groote zaal van het Brongebouw.
Voor deze tentoonstelling zijn reeds enorme
eereprijzen geschonken, o.a in de 70 klas
sen, die er zijn, in elk er van als extra prijs
voor de schoonste 1.25 plus hun klasseprljs
verder nog 19 maal 2.50 uitgeloofd door
het Ned. Merkenbureau, welke alleen kun-
het tweede thema hooren, en gaat dan over
in een combinatie van het finale-motief en
het thema-motief uit het begin van Concer
tino, waar de solo-violoncel, afwisselend
met de piano, een tegenmelodie heeft, als
herinnering aan het zangthema uit d
finale. Na de cello-solo houdt de piano het
thema-motief van het eerste deel nog eenige
maten vast en voert dan naar het Coda
nen behaald worden door de jonge duiven net finale thema, met als tegenmotieven,
(broed 1929).
Als keurmeesters fungeeren de heeren C.
Goetzee en B. Boogaart.
Het sloopen van de bestaande en het
maken van een nieuwe brug, van gewapend
beton, ter vervanging van de Groote Hout-
brug, waarvan de openbare aanbesteding
heeft plaats gehad op 14 October j.l., aan
,Van Herwaarden's Betonbouw" te Haar
lem voor 57.C00 (met doorgaand tramver
keer)
Reeds meer dan eens is er door ons op ge
wezen, welk een vooraanstaande plaats onze
Haarlemsche Orkestvereeniging, welke thans
en vertoonde aan de hand daaVvan eenige reeds twee jaar onder leiding staat van den
films, die hij voor het grootste gedeelte zelf
heeft opgenomen, met een klein handfilm-
toestelletje, want hij wilde vele opnamen
van het echte typische straatleven maken.
Het auditorium was enthousiast.
Nieuwe boeben van de maand
G. Bernanos La joie. Een diepvoelend
boek van den katholieken schrijver wieno
naam bekend is door zijn eigenaardigen ro
man Sous le soleil de satan.
P. van Meer de Walcheren Het witte
paradijs. Een boek van innige religiositeit; de
beleving van het strenge leven der karthui-
zers in Zwitserland.
A. van Cauwelaert Het licht achter den
heuvel. Een na-oorlogsroman over het boe
renleven in Vlaanderen.
C. van Mandere Spanje. Een onmisbaar
boek voor allen die Spanje willen le eren ken
nen. Rijk geïllustreerd.
P. N. M. Kooien Het crediet In de volks
huishoudkunde Een boek over credietwe-
zen, bankwezen, verhouding tusschen ruil
middelen en goederen, buitenlandsche wis
selkoers enz.
J. L. Cohen Dante in de Nederlandsche
letterkunde. Schets van den invloed van den
grooten Italiaanschen dichter op de Neder
landsche letteren.
E. A. Klelstra De vestiging van het Ne
derlandsche gezag in den Indischen archipel
Een overzicht van de wijze waarop het Ne-
derlandsch-Indische rijks is ontstaan, van de
redenen die tot de Ncderl. vestiging m ver
schillende streken van den archipel hebben
geleid.
A. Thiry Wind op de molens Wie net
land van Buysse en van de Woestijne, de
Leiesneek wil leeren kennen leze die zeid-
eminenten musicus, die Ed. van Beinum is
gebleken te zijn, in het muziekleven onzer
stad en der provincie bekleedt.
Een blik op de maandelijksche thans
veertiendaagsche - programma's is voldoende j phcme)
om u daarvan te overtuigen. Behalve toch
het klassieke werk, dat terecht 'n eereplaats
blijft behouden, en in de uitvoering door het
orkest steeds met veel liefde en steeds groo-
tere perfectie wordt behandeld, gebeurt het
meer dan eens, dat meer modem werk, werk
van de jongere generatie, niet alleen uit het
buitenland, maar ook uit het eigen land en
eigen omgeving ten doop wordt gehouden,
of althans het muziekminnende publiek ter
kennismaking wordt aangeboden.
Er zijn in ons land groote orkesten, die
daarvoor terugschrikken, al heeft men ook
in dezen de laatste jaren wel eenige ver
betering kunnen constateeren.
En zoo blijkt ook wederom uit het nieuw
verschenen programma der H. O. V. voor de
uitvoering van 13 November dat er in dit
opzicht door de Haarlemsche Orkestvereeni
ging baanbrekend werk wordt verricht, en
een voorbeeld gesteld, waaraan allen, die
het wel meenen met het Nederlandsche
muziekleven, zich kunnen spiegelen.
Een onzer weinige vrouwelijke componis
ten, Henriëtte Bosmans, zal op dit concert
haar Concertino voor piano en orkest voor
dragen, benevens, onder leiding van Willem
Pijper zelf, diens Concert voor piano en
orkest.
Het programma geeft omtrent deze beide
nog jonge werken, het Concertino rerd ge
componeerd in 1928, en het concert van Wil
lem Pijper in 1927, een uitvoerige uiteen
zetting, welke beide composities ongetwijfeld
beter verstaanbaar maken, zal voor hen, die
ze morgenavond voor het eerst zullen
hooren. Aan deze toelichting ontleenen wij
de volgende bijzonderheden, door de beide
componisten zelf genoteerd:
korte zinnetjes uit de andere thema's, in de
houtblazers.
Het stuk eindigt met b, dis, fis in de flui
ten, een hobo en drie gestopte trompetten en
met het finale-motief op cis in het solo
instrument waardoor een parallel ontstaat
tusschen de sluiting C en B van het eerste
en Cis en B van het laatste deel.
Het werk van Willem Pijper; Concert voor
I Piano en Orkest, ls geschreven Maart
Augustus 1927. Duur pl.m. 16 minuten Or
kestbezetting: Strijkorkest, 2 fluiten, 2 hobo's,
3 clarinetten, alt saxophone, 2 fagotten, 3
hoorns, 3 trompetten, 3 trombones, 4 trom
men, tambourijn, bekken en castagnetten.
Structuur en bewerking: Het concert is
ééndeelig, de zeven korte onderdeelen gaan
zonder onderbreking In elkander over.
Met geringe wijzigingen wordt ook het
zelfde hoofdtempo volgehouden. Voor de
orkestpartij ls dit ongeveer y, pl.m. 50
(Lento); voor de solo-instrument 1/8
pl.m. 100 (Allegro).
Het concert bestaat uit vier symphonische
stukken, waartusschen drie soli liggen: 1,
3, 5 en 7 is tutti: 2, 4 en 6 is soli.
1. Is de expositie van het geheele werk
(28 maten). Soloinstrument en orkest bren
gen alle gegevens, die in het yerloop van
het concert tot ontwikkeling gebracht zul
len worden. Een aantal duidelijk herkenbare
complexen (in de violen en later In de Saxo
en een rhythmisch pianothema
worden reeds dadelijk contrapunctisch ver
werkt. Deze expositie leidt naar een forte
(inzet trombones) waaruit zich een korte
plano-cadens ontwikkelt. Deze cadens gaat
over in
n. de eerste solo. Het rhythmische hoofd
thema wordt verder bewerkt en er ontstaan
twee nieuwe melodische fragmenten, waar
uit later het zesde deel zich ontwikkelen
zal. De eerste solo duurt 40 maten en wordt
op het hoogtepunt onderbroken door den
Inzet van
III. het grootste symphonische deel (ruim
60 maten). De piano is hier niet concer-
teerend behandeld. Deel 3 begint alla mar-
cia funèbre en gaat na een hoogtepunt over
in een tango. Daar komt het solo-instru
ment weer meer op den voorgrond, onmerk
baar verdwijnt de beweging uit het orkest.
IV. De piano verwerkt de dansrhythmen
uit het slot van het vorige tutti, gecombi
neerd met elementen uit het rhythmische
hoofdthema. Deze tweede solo ls veel korter
dan deel 2; het is een tweedeelige vorm van
bijna 30 maten.
V. Het volgende, precies even korte deel
heeft de beteekenis van een orkestraal in
termezzo. De piano is hier concertanter dan
in 3. De deelen 4 en 5 behooren bij eikan
der, het zijn twee tweedeelige constructies,
welke tezamen het centrum van het heele
concert vormen.
VI. Het solo-instrument brengt het lang
zame deel. In het begin neemt de piano de
rustige orkestbeweging van I over; uit reeds
vroeger voorbereide themacomplexen ont
staat het grootste solistische fragment (77
maten). Op het hoogtepunt zetten de hoorns
Saiyre door Marcel Pagnol,
vertaling van Cor Ruys.
Het Nederiandsch-Indisch
f ooneel. Stadsschouwburg
£r zijn enkele redenen aanwezig om deze
geschiedenis van monsieur Topaze in het
geheel niet ernstig te nemen. Als dit spel
van corruptie indruk op ons gaat maken,
kunnen we ons troosten met de gedachte'
dat het zich binnen de Fransche grenzen
alspeelt, waar méér dan ten onzent de eer
lijkheid in het maatschappelijke, politieke
en commercieele leven erg lang schijnt te
vallen. Daarbij is het een product van Gal-
hschen geest en ten slotte ter geruststelling
„satyre" geheeien. Al zouden we niet durven
zeggen, dat niets van de in dit stuk ge
schetste of aangeduide toestanden hier bur
gerrecht heeft verkregen, de overdrijving
ligt er tamelijk dik op, de onwaarschijn
lijkheid leeft haar luchtig spel en het geheel
draagt het karakter van de klucht
Een amusante klucht. Is het geen genot
mijnheer Topaze voor de klas te zien staan,
oen onzelfstandigen onderwijzer, die niets
van het leven begrijpt, omdat hij uiterlijk
en innerlijk is opgevoed door de ziellooze
gewoonte? Zijn siaafsche toewijding, zijn
onnoozele eerlijkheid, de ernst, waarmee hij
zijn leer *rgen een in zich gezonde moraal
in belachelijke en schijnheilige vormen do
ceert, 't is alles grenzeloos oppervlakkig.
En dat wordt zóó gevoeld in de zaal, dat
Lor Ruys, die het schoolmeesterstype heer
lijk caricaturaal had uigtebeeld, mijnheer
opaze's ontslag aan de school en zijn mis
moedig afscheid van het leege lokaal met
tot een ontroerend feit kon maken.
De ex-onderwijzer wordt het slachtoffer
van een paar oplichters. Ze gebruiken hem
als strooman bij hun onfrissche ondernemin
gen en buiten zijn even ondiepe als onnoo-
zQie rechtschapenheid uit# Topaze vliegt er
in en kan er niet meer uit komen, omdat
zijn moraal van voor de klas voortdurend
éebec lijdt. De man immers, die zich op
schandelijke wijze verrijkt, wordt niet ver
acht, maar geëerd. Topaze leert de over
macht van het geld in een bedorven maat
schappij^ kennen en als hij door zijn eerlijk
heids-crisis heen is, danst hij mee om het
gouden kalf en wel zóó goed, dat hij den
man, die hem exploiteerde, eruit danst,
m-rtj ?'ra^s is het ongeschreven
vijfde bedrijf zal hij er zelf weer uit dan
sen, omdat hij „stom" genoeg is gebleven,
om te hechten aan den glimlach van een
mooie bedriegster.
Het stuk met zijn uitstekende speelscènes
schenkt ook hierdoor genoegen, dat we den
ar™fn Topaze eerst beklagen in zijn kin
derlijke argeloosheid, dan sympathiseeren
met zijn vertoon van eerlijkheid, vervolgens
met voldoening hem zien triomfeeren over
zijn valsche uitbuiters, om ons ten slotte
te vermaken met zijn grappige metamorfo
se in het zakenleven. Maar in ons binnen-
ste is een beetje spijt, omdat hij, de opper
vlakkige goeierd - maar 'n goeierd tóch!
ten ondergaat in de corruptie en daar
aan zelfs zijn verleden in den persoon
van een oud-collega opoffert,
We moeten van dit stuk geen moraal
verlangen, maar 't zou deze kunnen zijn: er
zijn betere beginselen dan die van Topaze
noodig, om verleiding en valschheld te
overwinnen.
Van Cor Ruys hebben we den ganschen
avond genoten: hij leverde de eene koste
lijke caricatuur na de andere en gaf de evo
lutie van den „zakenman" zoo overtuigend
vveer als in deze onwaarschijnlijke omstan
digheden maar mogelijk was. Hij kreeg
goed tegenspel van M:en van Kerckhoven
Kling als Suzy Courtois. Het type van de
uiterlijk bevallige klaploopster teekende zij
zeer aannemelijk, zooals ook Louis de
Bree in de rol van gewetenloos handelsman
den juisten toon trof. Willem Ruys, de
kostschooldirecteur, was niet kwaad, maar
verdween in de schaduw van zijn naamge
noot, wat in het eerste bedrijf even hin
derde: hii was daar niet de meerdere van
Topaze. De andere rollen beteekenden niet
veel, maar werden goed vertolkt.
't Was een volksvoorstelling en de
schouwburg vertoonde geen leege plekken.
Het spreekt vanzelf, dat een spel met zoo
veel komische momenten en met zoo'n uit
nemend acteur in de hoofdrol, in den smaak
viel en dit werd den tooneélisten door veel
hartelijk applaus bewezen.
De wüze waarop monsieur Topaze het
groot A.B.C. leert, brengt hem in bedenke-
liike verhouding tot het zwakke geslacht en
dit noopt ons, trots de prijzen-.waardige ma
nier. waaron het aanstootelijke wordt ge
weerd, voorbehoud te maken voor volwas
senen,
v, d.S.
zijn „Journal in 1927 aan boord van de
„Provence". Het werk wordt door hem een
Symphoinsche Suite genoemd. Volgens de
titels der onderdeelen, welke ontleend zijn
aan een pagina van het scheepsjournaal der
„Provence" verklaart deze muziek een reeks
zeetafereelen.
De nadere aankondiging van het werk in
het tekstboekje sluit af met de verklaring:
in harmonisatie, orkestcoloriet en rythme
herkent men den „moderne", maar degenen,
die het begrip „modern" met eindelooze
reeksen dissonanten vereenzelvigen, kunnen
hier gerust zijn.
Modern in dien zin, dat het werk waarde
voor de toekomst bezit, is dit „Journal" niet.
Het is een nabootsing van Debussy. Nieuwe
iaden worden er niet bewandeld. Daarom is
de betiteling: actueel, in plaats van modern,
beter.
Maar al opent dit werk geen nieuwe ge
zichtspunten; in het genre-Debuosy toch is
het ten zeerste de aandacht waard. Ni:t al-
oen de middelen van den nieuwen Franschen
stijl zijn knap technisch aangewend doch
:r spreekt ook een ziel uit.
AI is ons het „hoogtepunt" (een geweldige
klankuitbarsting)' in het tweede deel „Clair
de lune" een weinig onverklaarbaar, al deed
het melodisch motief bij den aanvang:
„Haute du large" wat poover aan en be
vreemdde het scherpe rythme en het bijna
geagiteerde karakter van het slotdeel: „lg
terra en vue droit devant", toch heeft het
werk ln zün geheel ons geboeid. Ër zit een
ctijl-eenheidin en het is goede impressie
kunst,
Dr. Peter van Anrooy liet het meesterlijk
spelen, het orkest-coloriet was bewonde
renswaardig. Hii behaalde er echter niet
veel succes mede.
Elisabeth Schumann zong op sublieme wij
ze een motes van Mozart: „Exsultate, Ju
bilate" en eenige Strauss-liederen. In het
motet bewonderden wij bijzonder het prach
tig stern-materiaal en de gemengde zang
techniek. In de Strauss-liederen viel vooral
de schitterende tekstuitbeelding on. Zelden
hoorden we het „Wiegenlied" zco teer en
naïef, een „Freundliche Vision" in zulk een
verheven sfeer.
De bezoekers betoonden zich verrukt over
deze praestatie. Het programma werd hier
na besloten met de Symphonische Dichtung.
Till Eulenspiegel neemt met Don Quichctte
een geheel aoarte plaats bij Strauss' Sym
phonische Dichtungen in. Na de tragiek,
die Strauss in zijn andere Dichtungen en
bijzonder in het muziekdrama „Guntram"
heeft verklankt, werd plotseling, in groot
-ontrast hiermede, de humor tot onderwerp
gekozen.
De componist beeldt hier op schitterende
wijze Tijl's ..Konterfei in Tonen" uit. Op de
meest geestiue wijze worden de thema's, die
de karaktertrekken van den aartsschelm
aanduiden. verwerkt. Strauss voert de muzi
kale schildering zelfs zoo hoog op, dat er
-ens terecht gesproken werd van: het gelijkt
"■el of de scherven door het vertrek vliegen.
Het orkestkoloriet is fraai, dikwijls zeer
-i-ecifiek. Het individueel karakter der in
strumenten kent Strauss tot in de kleins'e
"messes. Hij behandelt het uiterst geraffi
neerd. bijzender dat der clarinetten.
Dit, zeer géfcompliceerde werk eischt ont
zaglijk veel van de uitvoerenden, zoowel
technisch als muzikaal. Het Residentie
orkest gaf blüken boven de techniek te
-taaiwen de juiste typeering te kunnen ge
ven. Het was een verbluffend staaltje van
-'aavaardmbeid inzake orkestroutine.
Fen bijzondere vermelding verdient de
'uiste, evenredige klankverhouding tusschen
de verschillende Instrumenten. Toch zeker
niet een kwestie van opstelling!
O. K.
showroom, die gevestigd is in het voormalig
postkantoor, Zijlstraat 70, te komen nemen,
opdat zij zouden kunnen zien, wat er zoo al
was, of wat er nog bij moei komen.
De firma Uylenhoed gaf daarbij op een der
bovenzalen een kookdemonstratie. De dames
waren ook uitgenoodigd, omdat deze voor
alle mogelijke apparaten dikwijls de verkoop
sters waren, ofwel de beste propagandisten
in- en buiten de zaken.
Voordat de eigenlijke demonstratie begon,
hield de heer Bos, lid der Showroom-commis
sie, een speech, waarin hij het doel van de
showroom uiteenzette, waarna hij de leden
verzocht hun belangstelling voor deze show
room te toonen, daar zij van zoo groot be
lang is. Vervolgens wekte hij de dames op
om de maandelijksche vergaderingen trouw,
te bezoeken, opdat de beide vereenigingen
nog meer tot stand zouden kunnen bren
gen. Ten slotte besprak spr. nog de nood
zakelijkheid, om reclame te maken, waar
door bij het publiek een grootere vraa,g naar
electrische artikelen zou worden opgewekt en
waardoor de leden-winkeliers een grooteren
omzet krijgen.
Vervolgens werd de kookdemonstratie ge
houden door Mevrouw Roersch, welke met
groote aandacht werd gevolgd, waarna gele
genheid werd gegeven om vragen te stellen
en alles van nabij te bezien.
Donderdag as. wordt in café-Restaurant
„Hoi van Holland" wederom gespeeld voor
bovenbedoelde ontmoeting, terwijl Vrijdag
15 dezer de laatste partijen zullen plaats
hebben in „Centraal-Bar" aan den Kruis
weg.
I
Vrijdag 22 November a.s. zal voor de af
deeling Haarlem van de vereeniglng Oost
en West, de heer C. Frans, voorzitter der
„Perserikatan Timor", oen lezing houden
over „Land en volk van Timor" en met een
Timoreesch gezelschap een demonstratie
geven van sesando-muziek en koorzang in
Nationaal costuüm.
Feestavond
De R.K. Vereeniging tot bestrijding der
tuberculose „H"rwonnen Levenskracht",
houdt Zondag 17 November a.s. In gebouw
„St. Bavo" een feestavond. Welwillende
medewerking wordt verleend door de
muziekvereniging „Utile Dulci", directeur
de heer A. C. Jutjens en door de Rederij
kerskamer „St. Genesius", regisseur de heer
Ger. Kruyver. De laatste vereeniglng zal
opvoeren ,,'t Gelukskantoor" en „Hans en
Rieks op Bruidsinspectie".
Gisteravond gleed E. M., wonende Nieuwe
Gracht 62, bij het verlaten van het Concert
gebouw, uit, viel van de stoep en brak het
linkerbeen.
Door een dokter werd zij behandeld, waar
na zij naar haar woning werd vervoerd.
Geboren: lo Nov. F. FranseHuizenga, z.
Overleden: 10 Nov. A. MöhrlngsrTib
boel, 83 jaar, Leidschestraat; E. v. Brakel—
Nagtegaal, 44 jaar, Kloosterstraat; 12 Nov.
H. M. v. Eeghen, 74 jaar, Hazepaterslaan.
De aandacht van den Minister blijft
er op gevestigd
In het voorloopig verslag der begrooting
van Justitie was gevraagd, of het niet wen-
schelijk moest worden geacht, de rechtbank
te Haarlem met één rechter uit te breiden.
De Minister van Justitie heeft thans ge
antwoord, dat hij zijn aandacht er op ge
vestigd houdt.
Het Concertino voor piano en orkest, j in met een thema, dat tot nu toe slechts be-
zoo schrijft Henriëtte Bosmans zelf, be-j geleidingsformule was gebleven, doch dat
staat uit vier korte, zonder onderbreking in van hier af een zeer groote beteekens gaat
elkaar overgaande deelen. Het orkest, waar- j krijgen. Na dit hoogtepunt het thema eerst
van de bezetting is: 2 fluiten, 2 hobo's, 2 in de hoorns, daarna melodisch uitgebreid
clarinetten, 2 fagotten, 4 hoorns, 3 trompet- in het strijkorkest, komt de expositie van
ten 2 bazuinen, slagwerk, harp en strijkers, het „piü grave" eenigszins gewijzigd terug
heeft over 't algemeen een belangrijke rol; het Grave is een strenge driedeelige vorm
Het tweede concert der Bachvereeniging
gegeven door het Residentieorkest, was ir
oooge mate belangrijk door de uitvoering lc
van twee standaardwerken uit de vorig-
oeuw: Italienische Symphonie van Mendels
sohn en „Till Eulenspiegel's Lustige Strei-
che" van Richard Strauss 2e van eer
ictueel werk: „Journal de Bord" van den
Franschen zeeofficier Jean Cras en 3e doo
de medewei king van de sopraanzangeres
Elizabeth Schumann.
Cras, leerling van Henri Duparc, schreef
De showroom-commissie der afdeelingen
Haarlem van den R. K. Nationalen Bond van
Electro-Techn. Werkgevers en de Ned. Ver
eeniging van Electro-Techn. Werkgevers,
hadden dé leden-installateurs gisteravond
uitgenoodigd om eens een kijkje in hun
Over hetgeen er met de Indische lucht
postbrieven gebeurt, nadat zij in de bus
zijn geworpen, is gisteren in de radio het
een en ander medegedeeld door den heer J.
G. Pater, chef van den Persdienst van het
P. T. T.-bedrijf.
De brieven gaan allereerst in de gewone
buslichtingen naar het postkantoor ter
plaatse. Daar worden zy uitgesorteerd,
waarbij de bijzondere aanwijzing ,per
luchtpost" hen gemakkelijk van andere
stukken doet onderscheiden. Daarna wor
den zij per eerste gelegenheid door de zorg
van het plaatselijke postkantoor naar Am
sterdam verzonden, alwaar op het bureel
expeditie aan het Centraal Station de ge
reedmaking plaats vindt voor Indië.
De groote stroom brieven komt aldaar in
den loöp van den Woensdag uit alle deelen
van het land binnen; de drukte begint eerst
recht des avonds, omdat de avondtreiren
de grootste hoeveelheden aanbrengen. Het
j z.g. luchtmailbureel wordt dan een en al
leven. In groote manden worden de brieven
daar binnen gebracht en eenige speciale
mailambtenaren zorgen voor de sorteering,
welke geschiedt naar een bapaald aantal
grocte plaatsen: Medan, Batavia, Bandoeng,
Soerabaja, Solo, enz., die dus zoowel de
brieven krijgen, bestemd voor die plaatsen
zélf ,als die ter doorzending naar een groot
aantal omliggende kleinere plaatsen: de
z.g. passecorrespondentie.
Zoo'n mailambtenaar is een zeer bijzon
der mensch. Behalve een ongelooflijke
aardrijkskundige kennis van den Archipel,
heeft hij een soort 6de zintuig in de toppen
van zijn vingers, waarmede hij, al sortee-
rende onmiddellijk een eventueele gewichts
overschrijding van een brief vaststelt. Deze
brieven schiet hij uit, zij worden zoo noodig
nagewogen en komen, indien zij van een te
laag luchtrecht zijn. voorzien onherroepe
lijk in den bak „landmail" terecht: Worden
„in de landmail gemikt" zooals de vakterm
luidt. Het kan natuurlijk ook zijn, dat er
voldoende luchtrecht op zit, maar het ge
wone port niet toereikend is; de gevolgen
zijn dan minder ernstig: de brief gaat dóór
met de luchtmail, doch wcrdt met straf
port belast. Nu moet men echter niet
denken, dat die maüambtenaar aan mug
genzifterij doet; voor een brief, die bijna
21 gram weegt en naar 20 gram gefran
keerd is, doet hij zijn eene oog wel dicht:
alle hout ls geen eikenhout, en elke parti
culiere weegschaal ls nog geen rijksweeg
schaal. m.a.w. dat grammetje „droogt on
derweg wel in", het wordt warm aan boord
na Aleppo!
Maar toch blijkt steeds weer hoe bet pu
bliek nog met de 10 gram met 75 cent
luchtrecht gefrankeerd; op een brief van
ruim 30 gram zit moederziel alleen één
luchtpostzegel van 40 cent, zonder meer;
een drukwerk van 70 gram idem, enz. De
zware stukken met hooge porten, er zijn er
bij, waarop alleen over de 100 aan lucht
recht zit, zijn ln den regel goed gefrankeerd.
Inmiddels bundelen ar.dére rappe handen
de gesorteerde brieven op, de bundels wor
den ln zakken gesloten voor de plaatsen,
waarvoor zij bestemd zijn, verzegeld en ge
wogen en de post is gereed. De nachttrein
brengt te ongeveer half vijf 's morgens de
laatste stukken aan uit Rotterdam en Den
Haag en een uur later komt de K. L. M.-
auto voor, die de post onder geleide van
een postambtenaar naar Schiphol brengt.
Om half zeven Donderdag 's morgens is de
brief op weg naar Indië en de mailambte
naar kruipt onder de wol.
Het luchtrecht bedraagt bovta de ge
wone porten en rechten, voor briefkaarten
en postwisels 40 cent ,voor alle andere
stukken tot en met 10 gram 40 cent, van
10 tot en met 20 gram 75 cent en verder
75 cent voor elke 20 gram. Op de brief
etiquet plakken of schrijven :„per lucht
post'.'
