Buitenlandsch Nieuws
fieiWiegekmd
PUKÖL
FEUILLETON
DE KATHOLIEKE MIDDENSTANDERS
EN DE TOEKOMST
RADIO-OMROEP
DERDE BLAD
WOENSDAG 13 NOVEMBER 1929
BLADZIJDE l
,,'t Is vijf minuten voor twaalf'
iieueri. aiaaensiandsoanK
HET TESTAMENT VAN DEN
ADMIRAAL
DE ONTRUIMINGSTERMIJN
DE TWEEDE HAAGSCHE CONFERENTIE
GEMENGDE BUITENL.
BERICHTEN
Er zijn heel wat bezwaren in te brengen
tegen toekomstphilosophieën.
Op de eerste plaats: ze zijn zoo gemak
kelijk. De meest krankzinnige bedenksels,
en de zonderlinge invallen, die hand noch j
voet hebben, kunnen we verkondigen en
wanneer dan iemand durft beweren dat we
aan 't mallen zijn, dan schudden we plech
tig het hoofd en zeggen: wacht maar, de
toekomst
De toekomst is ook de toevlucht voor alle
vage persoonlijkheden zonder zelfvertrouwen,
voor alle weifelende zielen: nu beteekenen
ze niet veel. nu brengen ze weinig tot stand,
doch in de toekomst zult ge wat zien. Naast
het ééne genie, dat door de toekomst wordt
gerechtvaardigd, staan duizenden en hon
derdduizenden die altoos met den wijsvinger
naar de toekomst wijzen, omdat zij niet we
ten. wat met het heden te doen. doch tevens
omdat zij vaaglijk gevoelen, dat hunne iner
tie, hunne gemakzucht, hunne maatschappe
lijke en cultureele vakerigheid in het leven
de en strevende heden niet past.
Op de tweede plaats: toekomstphiloso
phieën hebben zoo weinig waarde. „L'avenir
est a Dieu"de toekomst is aan God. De
kleine mensch kan dit gordijn niet weg
schuiven, en al hechten wij groote waarde
zoowel aan de redeneering die, met de feiten
van het heden als uitgangspunt, tracht vorm
en gestalte te geven aan de toekomst, als aan
de intuïtie en de scheppende verbeelding, die
het beeld der toekomst zien oprijzen voor de
oogen van den geest: de redeneering. en in
tuïtie en scheppende verbeelding mogen niet
doodloopen in de fantasmagorie. Werken is
het heden; goed-doen in het heden is t
eenige en tevens 't beste, dat de mensch doen
kan om de toekomst zóó goed en zóó schoon
te maken, als in der menschen vermogen
ligt.
Er is maar één soort menschen, die nog
erger en veel gevaarlijker zijn dan de soort,
die alleen maar leeft van toekomstphiloso
phieën en toekomstfantasieën. Dat zijn de
menschen. die doen alsof er geen toekomst
meer zal zijn. Met hen is de ontwikkeling
afgesloten. Alles moet blijven, zooals zij 't
gewend zijnen wanneer er eens iets anders
komt. dan zit t scheef en deugt 't niet. Nu
hebben deze menschen in één opzicht ge
lijk: voor hen is er ook geen toekomst meer
Doch zij moeten zich niet inbeelden dat er
daarom voor heel de menschheid geen toe
komst meer is. De toekomst zal onverschil
lig over hen heenstappen en in korten tijd
enkele generaties, is van deze menschen als
maatschappelijke en cultureele groepen be
schouwd niets meer over.
Vergissen we ons nu heel erg, of zijn we
er heel erg neven, of ook alleen maar erg
ondeugend, wanneer we als buitenstaander
tot de meening zouden willen overhellen, dat
onder de middenstanders in 't algemeen ;n
onder de katholieke middenstanders in t bij
zonder. de laatste soort menschen heel wat
aanhangers stille aanhangers, telt? Men
schen, die bij hun (zeldzaam) denken en bij
hun (spaarzaam) doen eigenlijk de toekomst
uitschakelen, en daardoor ook onfeilbaar
zeker bewerken, dat er geen toekomst is
voor hen? Menschen, die vastgeroest zitten
ln gewoontetjes, hebbelijkheidjes, gevoelig
heid ies, en al die in den grond niet zoo bijs
ter belangrijke dingetjes zouden willen ma
ken tot de as, waar heel de aarde om draait?
Zijn er zoo? Zijn er zoo niet veel bij de
middenstanders, ook bij de katholieke mid
denstanders? De plaats van den middenstand
in het economische en maatschappelijke
leven leidt er toe. Het midden beweegt moei
lijk. Het midden verkeert dikwijls in een
valsche stabiliteit. In een valsche stabiliteit,
want wanneer het midden niet zelf beweegt
worat 't door de flanken medegetrokken. Of
medegesleurd, al naar de omstandigheden
Zal de middenstander, die nadenkt en een
open oog behoudt voor den gang van den
tijd. niet moeten toegeven, dat de ontwik
keling van heden wonderlijk veel begint te
gelijken op de mogelijkheid, waarop wij hier
getrokken, dan weer meegesleurd door de
„flanken" van het maatschappelijk leger
de arbeidersstand en het groot-kapitaal.
En wanneer wij nu naar de oorzaak zoeken
van dit beangstigend verschijnsel, dan vin
den we, onder meer oorzaken natuurlijk,
maar dit is een der voornaamste, de passivi
teit van den middenstander. Ingesponnen in
zijn individualisme, met geen verdere hori
zonten dan de dag van vandaag, dan „de
zaak" zooals die reilt en zeilt volgens dik
wijls zoo ouderwetsche methodes, ziet de
middenstander niet naar den opmarsch naar
eene nieuwe maatschappelijke ordening, die
beide „flanken" van het maatschappelijk
leger begonnen zijn. Dat zijn maar toekomst
philosophieën af toekomstfantasieën, zoo
meent hij. Doch 't is een feit van den dag.
dat nieuwe maatschappelijke ordeningen
groeiende zijn. en zoo de middenstander zich
geen plaats weet te veroveren in de nieuwe
maatschappij, zal hij overhoop worden gc-
loopen.
Dit geldt voor den middenstander in 't al
gemeen. doch 't geldt nog temeer voor den
katholieken middenstander, die zijn geloof
beleven wil. Zal die nieuwe maat"cha«uelük>'
ordening worden bezield door katholieke be
ginselen? Wanneer één groep der katholieke
gemeenschap achterblijft bij den opmarsch
naar die nieuwe maatschappelijke ordening
dan staat 't te vreezen dat de katholieke be
ginselen ook zullen achterblijven, zich al
thans niet volledig en in al hunne kracht
zullen kunnen doen gelden.
En ditzelfde geldt ook voor de problemen
die binnen in deze katholieke gemeenscha?
aan de orde zijn gesteld. De Katholieke ge
meenschap toch groeit langzaam naar hare
cultureele emancipatie. Steeds verder en hoo-
ger streeft zijsteeds meer terreinen, waarop
de menschel'ike geest en het verlan?en na?'
beschaving en ontwikkeling zich gelden doen
trekt die emancipatie binnen de grens hare;
belangstelling, 't Is een levenskwestie voo.'
den katholieken middenstand om in dit
groote en machtige proces niet achter te
blijven.
Individueel zal de katholieke middenstan
der weinig vermogen. Individueel blüft hu
vastgekleefd aan toonbank en kantoorkruk,
in de heillooze veronderstelling, dat de
wereld om hem heen zoo blijft als hij graag
zien wou. Vereenigd echter zal de katholieke
middenstand zoowel in het proces der nieuwe
maatschappelijke ordening, als in dat van
de cultureele emancipatie der Katholieken
een zelfstandige, volwaardige kracht blijken
te zijn.
Maar er is haast bij! ,,'t Is vijf minuten
voor twaalf".
WILLEM NIEUWENHUIS.
DE ZIEKTE VAN MEVR. ZOEBIvOF
Belangstelling van den es-Keizer
BONN. 12 Nov. (V. D.). In verband
met den ernstigen toestand van Mevr Zoeb-
kof is thans behalve haar zuster Gravin
von Hessen met prins Christoph, ook haar
zwager Graaf van Hessen te Bonn aange
komen.
PARIJS, 12 Nov. (V. D.) In goed in
gelichte Dvitsche kringen te Parijs is men
nog steeds m de stellige verwachting, dat
de ontruiming van de derde zone voor 30
Juin as. zal plaats nebben.
Juist de vrees, dat technische en poli
tieke moeilijkheden een uitstel der Rijn
land-ontruiming met zich zouden Kunnen
brengen heeft destijds in Den Haag aan
leiding gegeven den ontruimingstêrmijn van
30 Juni beslissend vast te legen. .Vanneer
men rekenmg zou genouden nebben met de
vlotte afwikkeling der voorbereidende werk
zaamheden voor de in werkingstelling van
het Young-plan, zou net niet noodig ge
weest zijn een bepaalden beëindigingstermijn
uit te kiezen. Overigens is men, naar uit
drukkelijk verzekerd wordt, zoowel in Duit-
sche als in Franséhe kringen van meening,
dat men van plan is zien aan den termijn
van 30 Juni te nouden.
Ten aanzien van de beweringen der Fran-
sche pers is men in dezelfde Kringen van
meening, dat net Voiksbegehren een interne
Duitsche aangelegenheid is, welke de sa-
U.A.. lOOrt HAlRv.fcM
'ASSALI LE1MrELPl-OON 13
Alle .„aiikza-ien
£luis oketten 5.— per aar
menkomst der tweede Haagsche conferenties
geenszins in den weg staat. De vorderingen
van de werkzaamheden der - nmmissies
maakt net anderzijds waarschijnlijk, dat
alle voorbereidingen voor de tweede Haag
sche conferentie voor Kerstmis beëindigd
zullen zijn.
Wat de Saar-onderhandelingen aangaat,
verwacht men dat deze eveneens binnenkort
zullen beginnen, daar reeds in de eerstvol
gende dagen overeenstemming te verwach
ten is tusschen de Fransche en Duitsche
regeeringen. Ofschoon men er zich van
bewust is, dat de Saar-onderhandelingen
moeilijkheden nebben opgeleverd, is men
toch overtuigd, dat zij niet op onoverkome
lijke moeilijkheden zullen stuiten.
PARIJS, 12 Nov. (V. D.). Volgens een
bericht van een der Parijsche middagbla
den is by de besprekingen, die gisteren tus
schen den Duitschen ambassadeur von
Hoesch en Briand hebben plaats gehad,
reeds het tijdstip vastgesteld, waarop ae
tweede Haagsche Conferentie zal bijeenko
men.
Donderdagmorgen vindt in het Eiysee,
onder voorzitterschap van president Dou-
mergue een bespreking van het Kabinet
plaats, in het bijzonder van den algemeenen
politieken toestand.
Zij mogen evenwel niet aan het ziekbed
komen, daar de artsen elk bezoek verboden
hebben.
Ook. de ex-Keizei iaat tweemaal per dag
mformeeren naar den toestand van zijn
zuster.
EEN REDE VA^ BOISSON
Voor den vrede
PARIJS. 12 Nov (V. D.) - De voorzit
ter van de Fransche Kamer Boisson hield
ter gelegenheid van den elfden verjaardag
van den wapenstilstand te Charleville een
rede. waarin hij voor een duurzamen vrede
en toenadering tusschen Duitschiand en
Frankrijk pleitte
De president van de Kamer herinnerde
aan de woorden van Briand in de Kamer,
waarin hij uitdrukking geeft aan den
wensch. dat de Fransche troepen het be
zette gebied met vertrouwen en in vriend
schap tegenovei de bevolking zullen ver
laten. Om een duurzamen vrede te verzeke
ren, moeten tusschen Frankrijk en zijn
Oostelijke buren goede betrekkingen be
staan. niet slechts tusschen de verschillen
de economische groepen, doch ook individu
eel van mensch tot mensch.
Fransche sportbeoefenaars en studenten
worden thans regelmatig in Duitschiand
ontvangen en omgekeerd. Frankrijk begroet
de Duitsche geleerden, zooais het thans dr.
Einstein begroet heeft Nog slechts enkele
maanden geleden is een Wagner Cyclus door
het Beyreuther Theater te Parijs toegejuicht
en dagelijks verschijnen boeken van Duit
sche schrijvers in Fransche vertaling op de
markt.
Vooral de Duitsche oorlogsboeken hebben
in Frankrijk beter doen begrijpen, hoe men
in Duitschiand tijdens de vier oorlogsjaren
geleefd heeft en hoe men aan het Duitsche
front leefde. Deze boeken moet men naast
de eigen producten en die van de verbon
den mogendheden lezen om ook daaruit te
leeren. De levendige verbeeldingskracht van
de nieuwe generatie moet men door der
gelijke werken bekeeren om op deze wijze
de vredesgezindheid te bevorderen, want de
vrede is de grondslag van allen vooruitgang
OPSTANDIGE STUDENTEN
Relletjes te Berlijn.
BERLIJN, 12 Nov. (V.D.) Dinsdag
ichtend te elf uur vond een protestdemon
stratie plaats van de Algemeene Duitsche
jtudentenvereeniging. Aanleiding hierto:
vas een verklaring van den rector, dat alle
onderhandelingen met de Algemeene Duit-
iche Studentenvereniging 'moest worder
afgebroken.
Op de Hegel Platz verzamelden zich dr
studenten. Zij trokken onder het zingen var
liederen en geroep door den Lichthof naa
de wandelgangen. In het voorste gedeelte
kwam het tot een botsing met zich daar be
vindende studenten van andere politieke
overtuiging. Eenige studenten werden onde
groot lawaai uit het venster geworpen. Bin
nen eenige minuten was de politie in d
Universiteit aanwezig. Dit werd door de
studenten met gehoon en lijdelijk verzet be
antwoord.
Onder aanvoering van den inspecteur var
oolitie Heimannsberg trachtte de politie dr
,tudenten uit de Universiteit te verdrijven
hetgeen evenwel niet gelukte. Politiepa-
rouilles trokken door de wandelgangen var
ie Universiteit doch moesten na eenige
minuten teruggetrokken worden, daar de
studenten die bleven zingen, niet verwijderc
konden worden.
Na eenigen tijd verliet de politie het Uni
versiteitsgebouw. waarna de studenten ziel
naar de collegezalen begaven.
ZITTING DER CENTRUM-FRACTIE VAM
DEN RIJKSDAG
BERLIJN, 12 Nov. (V.D.) Dinsdag
middag hield de Centrumfractie uit der
Rijksdag, onder voorzitterschap van Dr. Fer-
litius een bijeenkomst over den politieker,
toestand Uitvoerig hield de vergadering
zich bezig met de werkzaamheden der ju
ridische commissie van den Rijksdag. Ns
ang beraadslagen nam de fractie hierbij
een beslissing waarin de houding der Cen
trumleden der juridische commissie ter zake
van de hervorming der herziening der echt
scheidingsprocedure eenstemming werd be
paald. Daarna heild de fractie zich uitvoe
rig bezig met de onderhandelingen over hei
Duitsch—toolsche Handelsverdrag.
DE CRISIS IN DE STEENKOOL
INDUSTRIE
LONDEN. 12 November (V.D.) De on
derhandelingen in desteenkoolindustrie zijn
heden een nieuwe phase ingetreden, doordat
MacDonald vandaag voor het eerst deelnam
aan de besprekingen. In den morgen had hij
te zamen met de leden van de steenkoolcom
missie van het kabinet een samenkomst met
de mijneigenaren, terwijl hij in den middag
de leden van de mijnwerkersexecutieve
ontmoette.
De grootste moeilijkheid, die de regeering on
der de oogen zal moeten zien, is de bewering
van de mijneigenaren, dat een vermindering
van werktijd van 8 tot 7)4 uur. niet mogelijk
is, zonder een vermindering van de looner.
Een tweede moeilijkheid wordt gevormd dooi
den eisch der mijnwerkers inzake een natio
nale loonovereenkomst. terwijl de mijneige
naren onder geen beding willen afwijken
van den tegenwoordigen toestand, n.l. dis
trictsovereenkomsten.
Naar verluidt, is hedenmorgen beraad
slaagd over het instellen van een nationa
len „Board" voor de mijnindustrie, die ver
geleken zou kunen worden met de nationale
looncommissie, die alreeds voor de spoorwe
gen bestaat, en die zeer voldoet.
EEN OPZIENBAREND PROCES
LONDEN, 12 November (V.D.) Naar
uit Moskou wordt gemeld, ving heden te
Veroners de openbare behandeling aan tegen
42 z.g. „Fyodorists". leden van een religieuze
anti-bolsjewistische secte, die genoemd is
naar den leider Fyodor Ribalkin. Zij worden
beschuldigd van opzettelijke brandstichting
en anti-bolsjewistische agitatie. De leder
berichten uit Shanghai, is het in de pro-
hielden optochten in verschillende dorpen
in het Veroners-district. waarbij zij de oude
Russische driekleur ten toon spreidden. Op
de vlag stonde" de woorden „God redt den
Tsaar".
De sectie wordt voorts beschuldigd de boe
ren te hebben opgezet tegen verschillende
maatregelen der sovjet-regeering. o.a. tegen
de belastingverhooging. Voorts wordt aange
voerd. dat de Fyodoristen pogingen hebben
gedaan een militair detachement te vormen
van 1000 man om samen te werken bij de
denkbeeldige komst der anti-bolsjewistisch?
strijdkrachten. In Novaya Kalitua zouden zij
huizen van aanhangers van het sovjet-
regiem hebben in brand gestoken, waarb-i
zij instructies zouden hebben ontvangen van
het emigratie-centrum. Van heinde en verre
is het publiek samengestroomd om het ver
loop van het proces te volgen. De rechtszaal
is vol toehoorders, terwijl de menigte buiter
het gebouw door middel van luidsprekers op
de hoogte wordt gehouden van de onderhan
delingen.
TOENADERING TUSSCHEN ZUID-
SLAVIË EN HONGARIJE?
Naar de „Voss. Z." uit Belgrado verneemt
zijn er niet-officieele onderhandelingen gaan
de tusschen Belgrado en Boedapest om t(
'comen tot een verbetering van de betrekkin
~en tusschen beide landen. Mocht men to
enig resultaat komen, zullen spoedig ooi-
rificieele stappen worden gedaan om eer
nieuwe politiek van Kongaarsch-Zuid-Sla
vische vriendschap in te leiden. Als eerst?
naatregel daartoe zal dienen een verande
ring in de bezetting der gezantschapspos
ten. Als Zuid-Slavisch gezant in Boeda
pest wordt reeds genoemd de gep. admi
•aal Prica. die indertijd met den huidrter
Hongaarschen rijksbertuurder admiraal Hor-
thy in de O.H. marine heeft gediend.
DE POLITIEKE MOORD IN
ARGENTINIË
De dader aan zijn wonden overleder
Caceres, de moordenaar van Lecinas, ie
-e Mendoza overleden aan de verwondin
gen, die hij na den aanslag had gekregen.
NA DE ONLUSTEN IN PALESTINA.
Zeven Joden, die bij de onlusten te Haifa
zijn gearresteerd, zullen voor de rechtbank
worden gedaagd onder beschuldiging van een
oc-ging tot moord op twee Arabieren.
De Arabische pers publiceert een artikel
waarin een uiteenzetting wordt gegeven van
de wijze waarop de Joden gedurende de
maand September op groote schaal en op
nnrchtmatige wijze revolvers, geweren
bommen, mitrailleurs en munitie uit Syrië
hebben ingevoerd.
Naar wordt gemeld zijn in verband hier
mede twee Joden door de politie in Syrië
gearresteerd.
MOORD OP STRAAT
JERUSALEM, 12 Nov. (V D). Dins
dagmorgen heeft een Arabische terrorist
midden in de stad op straat voor het poli-
tie-bureau den Tschechischen consulaats
arts Tichow. een oogarts van internationale
bekendheid, met een dolk aangevallen.
Tichow werd door dolksteken ^rnstig ge
wond.
De dader kon ontkomen.
EEN GROOTE SLAG IN DE
PROVINCIE HONAN
LONDEN. 12 November (V.D.) Volgens
berichten uit Schanghai, is het in de pro
vincie Honan tot een grooten slag gekomen
waaraan 250.000 Chineezen deelnemen en
waarbij de modernste strijdmiddelen als
tanks, vliegtuigen en giftgassen gebruikt
worden. Naar verluidt, rukt het leger van
generaal Feng op naar den Lunghai-spoorweg
De toepassing van giftgassen door de troepen
van Feng moet een groote verrassing zijn
voor de regeeringstroepen.
Dagga-bedwelming
Wat het opium in het Oosten beteekent,
dat is in Zuid-Afrika het dagga: zoo noemt
men daar het Indische hennep, dat in groo
te hoeveelheden geïmporteerd wordt en dat
voor Zuid-Afrika een ware ramp geworden is
Eenige tijd geleden ontdekte de politie in
ie goederenloods van het station in Kaap
stad een grooten kofer. aan het adres van
-en inlander: zij bevatte een groote hoeveel
heid dagga ter waarde van f 6000. Daar
door is de aandacht weer eens gevestigd on
dit bedwelming-middel. waarvan de bestrij
ding hoogst noodzakelük is. Volgens een be
richt van 't krankzinnigenhuis uit Pretoria
waren in de ja^en 19081912 18 van alle
manneliike patiënten die daar als krankzin
nig binnengebracht waren, daggarookers
Sindsdien heeft die rampzalige hartstocht
rich voortdurend meer en meer verbreid en
maakt thans zoowel onder de inboorlingen
als onder de Europeanen, ia zelfs onder de
mhooliei'gd talrijke slachtoffers.
Dagga groeit zeer snel en wanneer de
riant een of twee duim hoog is. kan zij ge-
makkeliik voor een jonge tomatenplant aan-
"ezien worden.
De nlant wordt op vele plaatsen in hot
tuid-Afrikaansehe grasland in het vriie veld
-eteeld en van daaruit naar de steden ver-
mnden. waar het dagga misbruik onder de
'ohoorlingen even sterk verbveid is als de
-mium onder de Chineezen. De dagga
-ordt meestal in gewone nijpen of sonu ook
'n sigarett-envorm gerookt, men rolt dan de
ri-oge Uaderen ineen: maar de echte davsa-
riïp bestaat uit een schaal van zandsteen
rie in een gat in den grond ingegraven wordt
m waaruit een bamboestengel in een koe
hoorn voert, die met water gevuld is'
'nordat de rook door het water gaat. wordt
'g biitende inwerking op de tong van den
moker wat vernacht. De daega is haast de
mrzaak van alle misdaden, die in Z'"d-Afri-
'-a gepleegd worden: min~tens speelt zij er
-en even groote rol in als het alcoholisme in
"riropa Wanneer men ze rookt, kriigt men
-erst een gevoel van vreugde en uitgelaten
•rooliikhe'd. die langzamerhand tot opwin
ding overgaat en niet zelden zóó sterk wordt
dat 't in een ware razernij overslaat. De direc-
-ur van den nublieken pe"mdheidsdienst in
Taan'tsd Dr J A. M'tchell verklaarde on-
'angs in een artikel, dat in verschillende wij-
'_en der stad ieder Eurooeaan tu-schen de
'8 en de 30 jaar een daggarooker is en dat
m sommige scholen jongens van 10 tot 16
'aar drie en meer dagaa-sigaretten per dag
-ooken. Ouder den invloed van dit bedwel
mend middel vertoonen de iongens weldra
-eestesstoringen en een zedeliik verval, zij
'orden leugenachtig en onbetrouwbaar in
"n doen en laten.
Het dagga-rooken speelt ook een gewichti-
-e rol in een der moeiliik-te problemen, die
"agenwoordig in Zuid-Afrika bestaan, n.l
ie lotsverbetering der „arme Blanken."
1 w.z. van de Europeanen die aan lager wal
-eraakt zijn tèngevolge van het dagga-roo-
'en: de meeste „arme Blanken" hebben het
-eed? als kind geleerd, wanneer zij te zamen
met de inboorlingen op het veld of boerderij
werkzaam waren. Er zijn reeds stappen ge
daan om den invoer van dagga te verbieden
-■n men wil het bedwelmingsmiddel voor een
gevaarlijk gewas" verklaren, om daardoor
verdere teelt te verhinderen. Maar slechts
-en wet. die een streng verbod tegen het
dagga-rooken bevat, is in staat om hier
afdoende hulp te verschaffen.
Een merkwaardig dorp.
Sinds overoude tijden waren er in alle
.anden menschen die in holen en spelonken
leefden. Dat er in Duitschiand echter een ge
heel dorp met hol-bewoners bestaat, zal bij
zelen nog onbekend zijn.
Aan den Noordrand van den Harz, tus
schen Halberstadt, Blankenburg en Thale,
.ïgt het stadje Langenstein met ongeveer
15000 inwoners. Deze menschen wonen in
groote en kleine grotwoningen, die door een
peling der natuur daar gevormd zijn.
Van den Oost- tot den Noord-Harz, van
Halberstadt Quedlinburg, Thale en Blan
kenburg tot aan Wemigerode liggen talrijke
sandsteengroeven. De grotten van den Hop-
pelberg, aan de westelijke helling van den
Harz verschaffen sinds eeuwen een geschikt
onderdak voor de bewoners van Langenstein.
Dit „spelonken-dorp", dat in den neelen om
trek zoo genoemd wordt, herinnert ons aan
voor-historische tijden en verre streken van
Azië en Afrika. De huizen van Langenstein
iggen verspreid op de helling en maken van
Je vlakte uit gezien een zeer interessanten,
sigena-ardigen indruk. De straten zijn meest
al holle wegen; aan de kanten en het einde
staat men plotseling voor grotten, die van
gewone ramen voorzien zijn: door de ruiten
dringt spaarzaam het daglicht in de onder-
aardscne ruimten. Waar men geen deuren
ziet, komt men eerst in een voorportaal, dat
dikwijls den ingang vormt voor verschillende
grotwoningen. Deze grotwoningen zijn bin
nen zeer ruim, breed en noog. De muren en
vloeren zijn met hout bedekt of met steenen
oemetseld. Behalve deze grotwoningen zijn
er heele stegen en straten, zoodat men zich
in een echte onderwereld waant. Bij som-
Moeders nemen voor de
roode. gesmette of ont
stoken huid van de
kleine, uitsluitend 't
allerbeste en dat is
Doos "VD en 60 ct. Tube ÖO ct. Bil Aoolh -11 Dro^isfe*
DONDERDAG 14 NOVEMBER
HUIZEN 1875 M. Uitsl N.C.R.V.-uitz.
8.008.15 Gramotoonmuziek 8.15—
9.00 Uurtie voo! de landbouwers 9.00—
10.00 Moreenconcert 10.0010.30 Zang
door Dameskoortie 10.30u.oc Zieken»
diens' 11.00u.?o Lezen van Chnsteli'k»
Lectuur 12.302.00 Concert. Tenor,
V100 en piano 2.002.3s Uttzend'-ng
voor scholen 2.453.4s Cursus Hand
werken 4.005.00 Ziekenuurne 5.00-—
6.00 Concert. Sopraan. Air-mezzo orgei
6.006.30 Cursus Maietsch 6.30n.oo
Pianorecital 7.008.00 Orgelconcert,
ie Lustrum viering ter gei. v. h. 5-iang be
staan der N.C.R.V
HILVERSUM 1071 M. (van 12.006.00
n.m. 298 M.i ro.oo10.15 Morgenwij
ding 12.152.00 Concen door de Hong.
Kapei van de Gebr. Eleimer en Bela Ruha
2.003.0c Gramofoonmuziek 3.00—
3.30 Halfuui voor de Ned. Vereen, van
Huisvrouwen. G. de Clercq over Waarop
moei men bij het koopen van een kachei of
haard letten 3.304.0c Gramotoonmu-
ziek 4.005.00 Ziekenuurtie 5.30t.oo
Concen uit Café „Moderne" te Amsterdam
6.01 Voortzetting concen 6.30 Koersen
Vaz Dias 6.457.15 Landbouwhalfuurtie
door Dr. A. van Leeuwen over „Het opkwee
ken van onze dieren 7.I67.45 Fransch
voor gevorderden en conversatie 8.01
8.15 Gramotoonmuziek 8.15 Concertge
bouw;. Het Concertgebouw orkesi o.l.V.
Pierre Monteux. Na afloop Persber Daarna
dansmuziek door „The Ramblers" uit
Cabarei „La Gaité" te Amsterdam 12.00
Sluiting.
DAVENTRY 1554.4 M. 10.35 Morgen
wijding ti.os Lezing 11.2012.20
Gramofoonmuziek 12.20 Concert. P.
Howard bariton. M. Dare, cello. H. Sommen»
ville piano 1.352.20 Orkestconcert
2.45 Berichten 2.50 Uitzending voor
scholen 2.10 Lezing 2.20 Vesper un de
Westminster Abbey 4.05 Lezing 4.20
Concert M. Herben sopraan. S. Northcote,
tenor Kwinrei 5.35 K'.nderuurtie 6.35
Nieuwsber. 6.50 Marktber. 7.05 Zang
door Stiles Allen 7.20 Lezing 7.45 Le
zing 8.05 Concert. K. Winter sopraan.
J. Farnngron oariron. Militair orkest 9.20
Nieuwsber. 9.35 Diner ter herdenking van
den Vrede. Toespraken door Generaal Smuts
Lord Cecil. Philip Snowden en anderen
10.20 Berichten 10.25 Ver aardag pro
gramma 10.5012.20 Dansmuziek.
PARIJS „RADIO-PARIS" 1725 M.
12.502.20 Gramotoonmuziek 4.05 Art
Pensee 6.55 Gramotoonmuziek 7.25
Gramofoonmuziek 8.20 Concert en too-
neei.
LANGENBERG 473 M. 6.207.20
Gramofoonmuziek 9.3510.45 Gramo
foonmuziek ti.30 Gramotoonmuziek
12.251.50 Concert. Orkest en Bariton—-
4.505.50 Concert. Orkest, sopraan en renor
7.20 Concen. Orkest en 2 piano's 8.20
„Grandhotei" Blijspe van Paul Frank. Daar
na toi 11.20 Dansmuziek uu Berutn
ZEESEN 1635 M. 6.1510.05 Le
zingen 11.2012.15 Gramotoonmuziek
12.1512.50 Lezingen 1.201.50 Gra
mofoonmuziek 1.503.50 Lezingen
3.504.50 Concert uit Berlijn 3.50—7.20
Lezingen 7.20 Concert. Orkesi en 2 piano's
Her-uirzendme van Langenberg 8.20
Conceri. Orkesi 9.50 Dansles. Daarna tot
11.50 Dansmuziek.
KALUNDBORG 1153 M. 11.20—1.20
Orkestconcert 2.504.50 Concert Or-
kesi en zanger 7.359.35 Conceri. Ver
sterkt orkest en zanger 9.5012.20 Dans
muziek.
BRUSSEL 508.5 M. 5.20 Trio-con
cert 6.50 Gramofoonmuziek 8.20 Con
cert uit het Concertgebouw te Amsterdam.
mige van deze grotwoningen heeft men ook
aardige veranda's aangebouwd, die een heer
lijk uitzicht geven op het oostelijk en noor
delijk Harzgebergte.
Nergens, in geneel Duitschiand. en zelfs
in geneel Europa, vindt men zooveel zand-
steengroeven als in Langenstein, Bijzonder
interessant zijn de zeden en gebruiken van
deze grotbewoners; van geslacht op geslacht
zijn die overgegaan en bewaard gebleven. Fa
miliefeesten en hooge feestdagen worden op
bijzonder plechtige wijze gevierd, zoodat men
haast van 'n afzonderlijk ceremonieel voor
deze holbewoners kan spreken. Bij het doop
sel komen slechts Langensteiners, d.w.z. die
in de grotten geboren zijn, in aanmerking
om peter of meter te zijn.
Eveneens worden de aooden slechts door
•echte Langensteiners naar het kerkhof ge
bracht en begraven, waarbij geheel het ce
remonieel slechts door een grotbewoner ver
richt mag worden. De meeste grotten hebben
apart? nemen, die ze niet ontleenen aan de
families die er wenen, maar aan de sagen of
sprookjes. Anderen hebben weer den naam
van duivels-, heksen-, Donars- en andere
grotten. Op dezelfde manier is het ook met
de straatnamen gesteld. Terwijl in vroegere
tijden de T engensteiners in de naburige grot
ten aan vele vagebonden een schuilplaats
verschaften, is dat met de gr?' '""voners van
tegenwoordig heel anders. Het zijn brave
menschen die zich in niets van andere ster-
veJin'1i derscheiden.
Thans, in den he sc. biedt het dorp Lan
genstein. een liefelijken, schilde, achtigen
aanblik en men ??niet daar van een heer
lijk panorama op de bosschen van den Harz.
«5
Of Joan verstond hem niet, óf de betee-
kenis van zijn woorden ontging haar, want
ze kroop naar hem toe en legde haar han
den op zijn knieën. een beetje zenuwachtig
alsof ze bang was, dat hij haar wéér zou
wegduwen.
„Ik begon me juist ongerust te maken, dat
hij zoo Iaat is. Hij komt uit Londen, daar is
hij heen geweest voor voorbereidingen ze
aarzelde even en bloosde voor ons huwe
lijk."
„Hij zal nooit meer terugkomen!" her
haalde Pete met schorre stem. De wolfshond
gromde woest.
Joan Keek Pete In het gezicht.
„Wat bedoel je, Pete; waar heb je het
eigenlijk over?"
„Hij zei dat hij met je zou trouwen,
vervolgde Pete op doffen toon, „maar hij
lóóg!"
•JPete. Pete, wat bedoel je in 's hemels
naam," schreeuwde Joan, m doodsangst nu
terwijl ze zijn handen greep en die stevig
vasthield en trachtte hem te dwingen haar
lan te kijken. „Heb je Paul gezien? Wat is
er gebeurd? Zeg het me toch alsjeblieft
iirect!"
„Ja, ik heb hem gezien en hij heeft mij
letaald. Betaald voor het stelen van jou, hee-
emaal betaald."
„Ik begrijp niets van wat je zegt. Waar is
Paul dan?"
Joan's stem sloeg over; met al haar kracht
trachtte ze Pete heen en weer te schudden;
ïaar gezicht was vertrokken van angst.
Pete lachte valsch.
„Hij is daarginds; hij slaapt onder de
meeuw."
Joan staarde naar hem in sprakelooze ver-
lijstering en liet hem los.
En opeens zag ze bloedsporen op zijn han-
len. Een moment was alles duisternis voor
ïaar en ze wankelde op haar voeten.
Met een uiterste inspanning van al haar
■rachten kreeg ze haar zelfbeheersching en
^ewustzijn terug.
„Je hebtstamelde ze krampachtig:
je hebt
Maar het woord bleef haar m de keel ste-
.en; het was haar onmogelijk, het was tf
•reeselijk het uit te spreken.
Pete stak zijn hand uit. „Kom," zei hij met
en poging tot opgewektheid: „Kom nu met
ne mee naar nuis naar de menschen du
'iefde en eerbied voor je voelen."
„Kom niet dichter bij me! Raak me niei
an!" gilde ze „Zeg me, wat dat bloed op je
handen en je kleerendat bloed
Pete rilde en trok zijn hand terug. Lang-
aam drong het tot zijn door hartstocht
benevelde en verduisterde hersens door dat
Joan van Paul hield, wellicht meer dan van
ets of iemand anders ter wereld.
Dwaas die hü was geweest! Hij had niet
jedacht aan haar hart; alleen maar aan
ïaar eer en aan zijn eigen hartstocht.
„Dus je hield van hem?" mompelde hij. ter-
vijl hij haar met een hulpeloozen blik aan-
taarde. Zijn ziel werd plotseling verteerd
loor vrees en omlaag gesleurd in een hei
•an wroeging, toen hij de uitdrukking van
anhoop op haar gezicht zag.
Ze zelf antwoordde voor hem:
,Je hebt hem vermoord!"
Pete liet zijn hoofd hangen, frommelde
anuwachtig met zijn handen in zijn zakken
•n ging een paar passen achteruit.
„Ik heb het kwaad gewroken, dat hij je
daan heeft."
Hij wachtte, in doodsangst bijna, op wat ze
aggen zou. Maar er kwam geen geluid Er
as niets dan zwijgen, een spookachtig zwij-
en.
Hij betrapte zich er op, dat hij werktuiglijk
e tikken telde van de groote, staande klok
7 den hoek van de hall
Tik-tak. tik-tak! Het was als het kloppen
an een menschenhart. het hart van den
nan, dien hij daar net vermoord had. het
'art van den man, van wien 't meisje, dat
'i meende gewroken te hebben, hield
Tik-tak! Over een minuut zou het ophou
den te kloppen! Dan zou hij spreken, dan zou
hij alles uitleggen aan zijn kleine vriendin,
wier ziel hij had getracht te redden en ze
urntbegrijpen en met hem meegaan.
Tik-tak! Hoe lang nog, voor het ophield?
Was Paul nog niet dood: was het bloed nog
warm in zijn aderen? Toen hij leefde, had
hij Joan's hart bezeten; als het zijne niet
meer klopte, zou Joan's hart misschien ook
stilstaan!
Tik-tak, tik-tak! Pete kreunde luid en het
angstzweet parelde op zijn voorhoofd. Dat
regelmatige, eentonige getik was verschrik
kelijk; maakte hem krankzinnig. Hoelang
sou het nog doorgaan? Hij kon niet spreken
voor het ophield. Het was immers Paul's hart
dat hier in de hall klopte, met zijn laatstt
tracht, terwijl Pete en Joan er naast ston
den en wachtten, tot het zijn laatsten slag
•ou doen.
Joanwas zij nog in de hall en was de
jroote hond er ook nog? Waarom sprong
die hem niet naar de keel. om zijn meestei
ie wreken? Misschien wachtte het beest oo)
op den laatsten hartklop!
Eindelijk hief Pete langzaam het hoofd op
>n keek de hall rond Hij zag Joan als een
ormlooze massa op den grond liggen.
Hij deed een paar passen naar voren orr
aar op te tillen, maar op netzelfde oogen
lik sprong Thais tusschen hem en het meis
'e een waarschuwend gehuil Pete aarzeldi
en Joan bewoog zich en kwam langzaan
overeind en toen haar bewustzijn volkomen
erugkeerde, wankelde ze, bevend over haai
reele lichaam, naar de trap.
Zich vastklemmend aan de leuning sleept?
;e zich de treden op en mompelde één enkel
voord, dat, toen het Pete's ooren bereikte
ijn hart veranderde in ijs en zijn hersens
n laaiend vuur.
„Moeder, moeder!"
Met ingehouden adem en omfloerste oogen
:eek Pete naar haar. zijn ooren niet dur-
/en gelooven en hopend, dat, wat hij hoord,
le wanhoopskreet van een overspannen breit
',ou zijn.
„Moeder, kom toch, help me! Vlug dan
ïoeder! Paul is
Er ging boven een deur open: haastige
oetstappen Klonken en toen Joan de boven-
te trede van de trap bereikt had. ving Ann?
Iramant haar in haar armen op.
„Wat is er. kind? Wat is er in 's he-
'elsnaam gebeurd?"
Pete spreidde zijn armen uit en wankelde
aar voren.
„O mijn God. mijn God!" schreeuwde hij
Thais rekte zich. om hem naar de keel te
pringen en toen Pete de woest-schitterendr
ogen en glimmende tanden van het diei
•ag. ontblootte hij zijn hals. dat het dier maai
neer vat op hem zou hebben en het leven
rit hem persen, zooals hij zelf het uit den
ïeestex van den hond had gedaan Maar op
etzelfde oogenblik klonk een heftig kloppen
•p de buitendeur: deze sprong open en een
man stormde de hall binnen.
„Is mijnheer Barlett ai teruggekomen?"
vroeg de binnenkomende met zwakke stem,
terwijl hij de sneeuw van zijn kleeren schud-
ie. „We zijn onderweg aangevallen; ik werd
>peens bewusteloos geslagen en toen ik weer
lijkwam. was de wagen verdwenen."
Pete slipte achter hem om. ging bij de
;!eur van de hali staan en luisterde. Over de
meeuw klonk door den stillen nacht het ge-
ila.f van den wolfshond.
Hij was weggerend, om zijn meester te zoe-
en. het doode lichaam van zijn „baas" te
inden en had hem ongewroken gelaten!
Anne en de chauffeur praatten nu samen
:n de hall, maar Pete nam geen notitie van
;ien; zijn gedachten waren bij het ievenlooze
ichaam, dat nu misschien al onder de
meeuw bedolven lag.
Tik-tak! Pete Keek op, toen het getik
.veer in zijn orein begon te hameren, en hij
con de griezelige gedachte met van zich af-
tetten, dat, zoolang die klok tikte, Paul's
hart niet had opgehouden te Kloppen! En ten
lotte tikte zij een krankzinnige gedachte
:n zijn brandende hersens: Als Paul's hart
erkelijk nog klopte!
Als verbijsterend Keek hij de hall rond: on-
oewust van degenen, die tegen hem spraken,
en aanstalten maakten, nem te grijpen.
Een groote stok hing boven den haard;
(Wordt vervolgd).
