De codex van het canonisch
Recht voor de oostersche kerk
tweede blad
MAANDAG 17 MAART 1930
BLADZIJDE 1
Na den moord op de
Missionarissen in China
STADSNIEUWS
Het R.K. Oratorium
De taak der- commissie
besprekingen tusschen het Vaticaan
en de Italiaansche Regeering
Het gebruik van traangas
De geloofsvervolging in Rusland
Vergadering vatr den Raad der
Gemeente Haarlem op Woensdag
19 Maart 1930
Haarlems kinderkoor „Inter Nos"
Eigenaardig spoorwegongeluk
Joseph Haydn's meesterstuk
„Die Schöpfung"
Verzoek om ontslag
Een lentebode A
Ned. R.K. Grafische Bond
Retraite in de gevangenis
H. O. V.
Buurpraatje te Oberammergau
mmmmnmmmmm
Hu ~°n'ge maanden al is door Z. H. Paus
(5 s Xx, onder voorzitterschap van Kard.
\feii?arr'' een speciale commissie benoemd,
Ca» tot taa'c heeft een Codex van het
fonisch Recht voor de Oostersche Kerk
>0o613 16 stellen- Kard. Gasparri, die zich
r het vervullen van deze taak gedwongen
Sta t0n,tslaS te nemen als Secretaris van
is dadelijk enthousiast aan het werk
dttr?60' ondan^s het feit, dat hij nog voort-
j^ hd in beslag genomen wordt door zijn
jjrj'taardwerk „Bronnen van het Canonisch
het waarvan het vijfde deel ter perse is,
het ZeS(^e binnenkort gereed zal komen en
en laatste het volgend jaar kan
Nen verwacht.
•li»8 commissie is haar taak begonnen met
geestelijken en vooral haar overheid te
jj2°eken een uitvoerig rapport te willen
geiden over de verschillende Kerken van
.'erschen ritus, waartoe ze behooren, en
D dit rapport een beschouwing toe te voe-
over de principes, maatregelen en be-
'ogen, welke zij voor de voorgenomen
htbK noodzakelijk achten. Intusschen
ben de leden van de commissie zich bezig
ouden met het omvangrijke studiemate-
«l betreffende de Oostersche Kerken,
<chiv°Ver Vaticaaiische Bibliotheek be-
'kt, door te werken.
De oproep onder de Oostersche geestelijk-
*6 heeft een groot succes gehad. Ontelbare
jPporten zijn binnengekomen, /elke nauw
ste worden bestudeerd. De moeilijkheden,
vooral blijken uit de bijgevoegde be-
nou^ngen, zijn echter groot en werpen een
D, er licht op de zware taak, welke de com
mie te vervullen zal krijgen.
Over het algemeen leeft er onder de gees-
'iikheid van den Oosterschen ritus wel een
langen naar het vaststellen van onver-
Nerlijke, voor allen gelijke regelen. Daar
Senover echter taat de vrees, dat de ver-
Jollende Oostersche Kerken hun zelfstandig
rakter zullen verliezen en als het ware ge-
htiiseerd zullen worden. De gehechtheid aan
j? Verschillende riten blijkt zeer groot te zijn.
wil ze, kost wat kost, behouden. En aan
Pauselijke commissie is het, een algemeen
<*oord te bewerken op die punten, waarin
3 aan elkaar onderling tegenstrijdig zijn.
aan deze ten slotte zeer gerechtvaar-
8de verlangens tegemoet te komen, heeft
commissie besloten zich in elk geval verre
v' houden van de gevreesde latinisatie. Zoo
mogelijk zal worden getracht de verschil
lede riten onveranderd te behouden met al
Jjh rechten en privileges. De noodzakelijke
ikheid welke rret de codificatie hopelijk zal
.j^den bewerkt, moet geen andere zijn dan
van het dogma en van de katholieke dis-
,'Wine. De liturgie mag nergens worden aan
past.
be voornaamste riten waarover de codifi-
?he 2ich uitstrekt, zijn de Byzantijnsche, de
Jhueensche, de Syrische, de Cha'deeuwsche.
hlaronithische en de Koptische. Onder alle
j1 het Oosten vanaf de eerste Christentijden
J^spreide riten is de Byzantijnsche het
^est verspreid.
,.be vorming der geestelijkheid en het gods-
''cnstonderricht der geloovigen laten veel te
r-bschen over; hier en daar hebben ook de
^ken zegging in het kerkbestuur, wat de
pricing daarvan volkomen verlamt Een der
Rotste problemen, welke de codificatie zal
te lossen hebben, is het huwelijk der pries-
rs, dat tot de vroegste tijden teruggaat en
het Oosten bewaard bleef. Het staat zoo
u als vast, dat dit euvel nergens meer zal
hhen worden geduld. Men is intusschen al
V
Pr worden momenteel besprekingen ge
werd tusschen het Vaticaan en de Italiaan
se regeering respectievelijk vertegen-
?°°rdigd door Graaf De Vecchi, Gezant bij
H. Stoel, en de Congregatie der Propa-
??hda Fide aangaande de schadeloosstel-
(§8. welke zal worden gevraagd van de
hineesche regeering voor den moord, wetue
c vorige week werd gepleegd op Mgr. Ver-
op Pater Caravaria en drie zusters. De
i hineesche regeering pleegt in zulke geval-
j.*1 waartegenover zij voorloopig nog vol-
machteloos schijnt te staan met
Inkwamen spoed officieel haar leedwezen te
t^-bigen. Omdat er echter aan deze be
gerenswaardige barbaarschheden maar geen
/hde komt en omdat er aanhoudend Itali
an onder de slachtoffers zijn, heeft de
Peering te Rome besloten met een offici-
k betuiging van leedwezen geen genoegen
hemen en haar gezant te Peking opgedra-
h om oogenbükkelijk te protesteeren.
^«fet gevolg van zulk een officieel protest
behalve het aanbieden van een excuus,
'•'oonlijk het betalen van de bij het protest
is^chte schade1 oosstelling voor de geleden
ade. Dat bedrag pleegt dan uitgekeerd te
Cöen aan het slachtoffer of zijn na-
^aanden.
v hierin echter schuilt nu juist de moeilijk-
a ld, De Italiaansche regeering kan geen
^dere stoffelijke vergoeding vragen dan een
gelds. De H. Stoel daarentegen wil on-
r 8een voorwaarde de waarde zijner rtiis-
zoo ver, dat de geestelijkheid, voor zoover ze
op Latijnsche seminaries studeert, bijna in to
taal zich tot 't celibaat verplicht. Eenige klei
nere kerken beschikken reeds over 'n geeste
lijkheid, die voor de grootste helft kuischheid
gezworen heeft. Elders is het celibaat reeds de
voorwaarde van toelating geworden voor hen
die tot geestelijke wenschen te worden opge
leid. Om de groote medewerking, welke men
ook in den boezem der Oostersche Kerken
ondervindt, lijkt de hoop gerechtvaardigd, dat
dit euvel binnen afzienbaren tijd, zelfs zon
der drastische maatregelen, vanzelf verdwij
nen zal.
Een der Kerken, welke een regeling harer
positie het meest behoeven, is die der Katho
lieke Melchieten. Ondanks de Concilies toch.
welke deze Kerk in 1849 te Jeruzalem en in
1909 te Aïn-Traz hield, is zij nog steeds niet
geslaagd, een organisatie in het leven te roe
pen, welke door den H. Stoel officieel kan
worden erkend. Zij beschikt zelfs niet over
een eenigszins duidelijk omlijnd canonisch
Recht. De verkiezing van haar Patriarch
heeft plaats door de Synode der Bisschoppen,
daartoe vergaderd onder voorzitterschap van
den Apostolischen Delegaat voor Syrië. Zoodra
de keuze een feit is, doet de Synode der Bis
schoppen daarvan officieel mededeeling aan
de Congregatie van de Oostersche Kerk, ter
wijl de nieuw-gekozen Patriarch ^rsomlijk
aan den Paus schrijft, in zijn brief een
plechtige geloofsbelijdenis aflegt en om zijn
pallium verzoekt. De Patriarchale Curie, wel
ke een zeer modest aanzien geniet, is beperkt
tot den Patriarch en twee secretarissen.
In de keuze der Bisschoppen hebben de lee-
ken het grootste aandeel, wat, zooals vanzelf
spreekt, voor het bestuur der Kerk lang niet
voordeelig is. De uitslag der keuze wordt
maar zelden meegedeeld aan den H. Stoel,
zoodat men te Rome omtrent deze Kerk dik
wijls in de grootste onzekerheid verkeert.
Bijna even zoo talrijke moeilijkheden staan
de Codificatie van het Canonisch Recht in
den weg voor wat betreft de Ruthenen. De
normen, waaraan deze zich houden, zijn uit
sluitend te danken aan den Patriarch N'ico-
laas. die in de zeventiende eeuw de Kerk re
organiseerde. Echter zijn hier en daar groote
veranderingen ingevoerd door de Bisschoppen,
die sinds eeuwen al een sterke neiging toonen
om zooveel mogelijk toenadering te zoeken
bij den Westerschen ritus. Ook in deze Kerk
is het huwelijk der priesters nog zeer alge
meen, ofschoon het voor de toekomst verder
buitengesloten schijnt. Het huwelijk tusschen
leeken is uitsluitend een overeenkomst van
beide partijen. De inzegening ervan door een
geestelijke wordt niet vereischt.
Men zal zich herinneren hoe in December
van het vorig jaar 'e overheid der Rutheen-
sche Kerk te Rome bijeenkwam om in de on
middellijke omgeving van het Vaticaan en bij
na or.der de directe leiding van den Paus te
beraadslagen. Deze vergadering werd een
groot succes en bijna alle wenschen *'an het
Vaticaan gingen in vervulling.
Een jaar geleden had te Rome een zelfde
vergadering plaats van het Armeensch Kerk
bestuur, welke een even groot succes had.
De Paus vond in de verkregen resultaten
aanleiding om in een der laatste Encyclieken
op het houden van dergelijke bijeenkomsten
te Rome aan te dringen. Vooral omdat de
commissie voor de Codificatie van het Cano
nisch Recht der Oostersche Kerk geen gun
stiger gelegenheid kan verwachten om tot
't gewenschte accoord te komen, is het waar
schijnlijk, dat nog vele van zulke Kerkverga
deringen te Rome zullen plaats vinden.
sionarissen in goud bepalen en toegeven, dat,
na betaling, de misdaad is „voldaan".
Om deze redenen is het noodzakelijk tot
een compromis te komen, dat, ofschoon de
goede verhouding tusschen Vaticaan en Qui
rinaal veel vergemakkelijkt, zooals vanzelf
spreekt, niet licht te vinden zal zijn.
Intusschen worden de onderhandelingen
streng geheim gehouden en belooft het re
sultaat er van misschien groote verrassingen.
In dit verband is het niet van belang ont
bloot, de beslissingen in herinnering te bren
gen van eenige ongeveer gelijke voorvallen.
In Mei 1923 werd te Hon an door Chinee-
sche roovers de Italiaansche Missionaris pa
ter Melotti vermoord. De Apostolische De-
legaat in China, Mgr. Celso Constantini, dóór
de autoriteiten aangezocht om een bedrag
vast te stellen als stoffelijke voldoening van
de Chineesche regeering, antwoordde toen:
dat het onmogelijk was het leven en de
werkzaamheid van een Missionaris te schat
ten volgens economisch criterium, en dat er
alleen sprake kon zijn van een som gelds
zonder dat dit een beleediging inhield voor
de nagedachtenis van hem, dien de Kerk als
een martelaar kon beschouwen, wanneer dit
geld spontaan werd aangeboden en bestemd
voor een werk van liefdadigheid, dat de her
innering aan den vermoorde levendig hield.
De regeering ging daarmee accoord. De
gezant in China kreeg gelijkluidende instruc
ties en het geld. dat voortkwam uit open
bare bijdragen, diende voor den bouw van
een ziekenhuis.
Een veel moeilijker geval was de moord
op pater Vanaro te Nanking in 1927. Hier
toch waren regelmatige troepen de daders
en aan de zijde van genoemden Missionaris
was een Fransch confrater gevallen. De H.
Stoel handhaafde zijn standpunt, maar Italië
en Frankrijk, die hier gemeenschappelijk
moesten optreden, konden niet anders dan
zich houden aan de internationaal geldende
rczelen. Ten slotte kwam men in zooverre
tot overeenstemming, dat het uitgekeerde
de laatste communisten-relletjes te New-York maakte de politie gebruik vr.n
taa«gas. Op deze foto ziet men duidelijk op welke wijze dit gas gebruikt wordt. De politie
in aettte met het gas-revolver! J
bedrag door Frankrijk en Italië geheel werd
overgemaakt aan het Vaticaan, dat het in
China aanwendde voor werken van lief
dadigheid.
De diensten in de kerken
De oproep van Z. D. H. Mgr. J. D. J.
Aengenent tot de Katholieken van het diocees
Haarlem, om zich gisteren met Z. H te
vereenigen, ten einde eerherstel te geven
voor de beleedigingen en verguizingen, o'le
vooral gedurende de laatste maanden in het
rampzalige Ruslana' aan God en godsdienst
werden aangedaan, heeft bij Haarlem's
Katholieken warmen weerklank gevonden.
Hst was op te merken, dat men tot m het
diepst van zijn ziel geschokt was door de
God-onteerende gebeurtenissen in het Oos
ten. Men was algemeen dankbaar, o'at onze
beminde Bisschop tegemoet was gekomen aan
het vurig verlangen van talrijk velen, om zich
te vereenigen met den H. Vader, de hanoen
met hem smeekend ten hemel op te heffen,
ten einde vergeving af te roepen voor de
zonden, waara'cor Zijne eer rechtstreeks werd
aangetast.
Honderden en honderden naderden dan
ook gisteren tot de H. Tafel, om zich in een
algemeene H. Communie te vereenigen met
de intentie van Zijne Heiligheid' den Paus.
Voorts werd gistermiddag in de kerken
het H. Sacrament in Ostensorio ter aanbid
ding uitgesteld, terwijl de dag werd' besloten
met een Plechtig Lof, waaronder werden
gebeden de Litanie van het H. Hart en d~
Akte van eerherstel, gevolgd door het schiet
gebed van Z. H. den Paus: „Verlosser der
wereld, red Rusland", hetwelk driemaal werd
herhaald.
Met Mgr. Aengenent hopen en vertrouwen
wij, dat de algemeene deelneming der ge
loovigen aan deze uitingen van eerherstel
zal verkrijgen, dat Hij in Zijne oneindige
goedheid aan het arme Rusland barmhartig
heid moge verleenen.
Ook in de protestantsche kerken werd,
gedurende de bidstona, voor het arme Rus
land gebeden, terwijl de predikanten een
predicatie hielden, naar aanleiding van de
vervolgingen in Rusland.
Ook werd voor hetzelfde doel een collecte
gehouden.
Maria Magdalena tijdens haar dageljjksche
werkzaamheden.
des namiddags ten 1% uur, zoo noodig
voort te zetten des avonds te 8 uur, in de
Statenzaal (Prinsenhof).
Aan de orde zal worden gesteld:
1. Mededeelingen en ingekomen stukken
(liggen ter inzage). Verzoekschrift J. Oostergo
om eervol ontslag als leeraar lichamelijke
oefening.
Alsvoren J. P. Strijbos om eervol ontslag
leeraar gem. avondschool voor Nijverheids
onderwijs.
Idem mejuffrouw P. C. van Maaren om
ontslag als onderwijzeres school No. 4
voor Voorbereidend Lager Onderwijs.
2. Uitneming uit het Woningbedrijf van
de perceelen Rijksstraatweg 181 en 183.
3. Balans, enz. 1928, a. Coöp. Bopw-
vereeniging „Eigen Woning", b. Woning-
bouwvereeniging „De Voorzorg."
4. Voorschot Coöperatieve Woningver-
eeniging „Eigen Woning" bouw 56 arbei
derswoningen.
5. Overdracht van voor straat bestemden
grond Linschotenstraat.
6. Verkoop grond: a. Deckerstraat (N.
Vooges); b. van der Meerstraat (J. P. Meijer);
c. Middenweg (A. P. Winnubst).
7. Verleenen voorschot verbouw teeken-
school St. Josephgezellenvereeniging.
8. Aankoop perceel Zijlweg No. 93.
9. Uitbreidingsplan gronden ten Zuiden
van de Zaanenlaan en ten Oosten van de
Delft (detail 16).
10. Uitbreidingsplan gronden ten Zuiden
van de Brouwersvaart en ten Westen van
de spoorbaan HaarlemLeiden (details 3-4-
5-6-7-8 alsmede de details 10-11-12 en 13).
11. Verzoekschrift A. Janse voorheen in
dienst der N. H. Vereeniging „Het Witte
Kruis" inzake toekenning toelage met voor
stel van de heeren J. Joosten en H. de Vos.
12. Verordening op de heffing van rechten
voor diensten door den gem. ontsmettings-
dienst bewezen.
13. Verordening regelende de samenstel
ling en den werkkring van de Commissie
inzake lichamelijke opvoeding.
14. Benoeming:
lid en gedelegeerde Bestuur Vereeniging
voor Nijverheidsonderwijs.
Bazar
Bovengenoemd kinderkoor houdt tot en met
vandaag een groote bazar in gebouw St.
Bavo, Smedestraat. Op d'ezen bazar worden
verkocht alle handwerken, zoowel van
meisjes als van jongens, die door leden,
donateurs oen begunstigers zijn geschonken.
Verder zijn er verschillende attracties, o.a.
een vischtent, sjoelbak, rad' van avontuur.
Ock is er een groote theetent van de firma
Van Nelle,
De opbenrgst zal gebruikt worden, om de
kinderen, evenals het vorige jaar een dagje
gezamenlijk naar buiten- te laten gaan,-
Joseph Haydn, componist, geb. 1 April
1732, in Rohrau, een dorp in Beneden-
Oostenrijk, nabij de grenzen van Hongarije,
gestorven 31 Mei 1809, in Weenen.
Haydn was de zoon van een armen wagen
maker (de oudste van 12 kinderen) en genoot
zijn eerste onderricht in Haimburg van den
onderwijzer Frankh. zijn neef, van wien
hem in 1740 de kapelmeester Reutter om
zijn mooie stem en tevens stemvastheid als
Zanger aan het jongenskoor der St. Stephanus-
kerk naar Weenen haalde.
Daar kreeg hij zang- en goed schoolonder
richt, maar geen theoretisch muziek-onder-
wijs.
En desondanks componeerde hij toen reeds
naar eigen inspiratie er duchtig op los.
In 1750 werd hij, terwijl hij z.g. erg „den
baard in de keel had", door zijn broer
Michael, ook een musicus van beteekenis,
vervangen en hij zelf ontslagen en werd de
jeugdige Joseph daardoor genoodzaakt op
eigen wieken te drijven.
Hij ging nu lessen geven, speelde op nacht
serenades (waar zelfs zijn eigen composities
werden uitgevoerd) en werkte mede in or
kesten voor geld. Doch al streed hij dan ook
moeizaam den strijd om het bestaan, toch
greep hij met vreugde de gelegenheid aan
om Porpora in diens zanglessen als accom-
pagnateur bij te staan.
Daardoor profiteerde hij niet alleen van
diens kunstzinnige talenten, doch meer en
meer kon hij daardoor relaties aanknoopen
met bekende musici, als Dittersdorf,
Wagenseil, e.a.
Mede ten gevolge daarvan kwam hij ook
op de Muzieksoirées van Baron Furnberg, die
hem in 1755 voor het componeeren van zijn
eerste kwartet aanzette.
Ongeveer in dezen tijd zagen ook zijn eerste
klavierwerken het licht, trio's en serenades,
en reeds in 1753 ook zijn eerste opera
„Der krumme Teufel" voor den blijspel
dichter Kurz, welke verscheidene malen
(ook buiten Weenen) opgevoerd werd.
Baron Furnberg verschafte hem in 1759
zijn eerste benoeming als muziekdirecteur
van den Graaf Morzin Lukavec in Bohemen,
voor wiens orkest hij in datzelfde jaar nog
Zijn eerste symphonie in D-dur schreef.
Thans, hoewel hij nog met een zeer
bescheiden vast inkomen moest rondspringen,
waagde hij het er toch maar op met de dochter
van den kapper Keller, die zich vroeger voor
hem geïnteresseerd had, te trouwen, het was
evenwel geen gelukkig huwelijk.
Kinder- en liefdelöos duurde dit mislukte
huwelijksleven voort tot 1800, toen de
vrouw in Baden bij Weenen stierf.
In 1761 werd Haydn tweede kapelmeester
van den Vorst Esterhazy op een jaar
inkomen van vier honderd gulden en kwam
daardoor in de beste gelegenheid om naar
alle kanten zijn talenten ten toon te spreiden.
De Vorst had een eigen opera-, een eigen
concert- en kerkkoor en Haydn leidde ze
alle voorts moest hij schrijven, repetities
leiden, dirigeeren, les geven en zelfs moest
hij zijn vleugel in het orkest zelf stemmen.
Toen in 1766 de eerste kapelmeester van
den vorst, G. J. Werner, stierf, trad Haydn
in diens plaats.
Bij den dood van den vorst in 1790, toen
de kapel ontbonden werd en Haydn met be
houd van volle traktement (1400 gulden) op
nonaktiviteit gesteld werd, bevond hij zich in
deze schijnbaar uiterlijk niet zoo schitterende,
maar toch voor zijn frisschen, blijen schep
pingsdrang, in de beste conditie.
Gedurende dezen tijd tot 1769 te Eisen-
stadt in Hongarijje, dan weer op het kasteel
Esterhazy en alleen 's winters twee of drie
een kolentrein waren twee wag
machinist plotseling moest remmen, schoven
manier in elkaar en werden daarna
bleven onbeschadigd
maanden in Weenen levend, bewerkte hij de
meeste zijner symphonieën, vele kwartetten,
trio's, sonaten enz. vele composities voor
't Bariton (een soort violoncel, het lievelings
instrument van den vorst) opera's (voor het
Marionettentheater van den vorst) het
Oratorium „II retorno di Tobia" (1774)
Mis- en andere Kerkkoorwerken, talrijke
liederen, enz.
Ook de muziek voor Goethe's „Götz von
Berlichingen", en de compositie der „Sieben
Worte" verschenen in dezen tijd.
Intusschen waren Haydn's naam en roem
ook tot ver in het buitenland doorgedrongen.
Tot 1781 was reeds in Parijs tot viermaal
toe zijn „Stabat Mater" uitgevoerd geworden
en ook zijn symphonieën vielen zóózeer in
den smaak, dat de directeur der concerten
voor Kunstzinnigen in 1784 Haydn uitnoo-
digde om zes symphonieën voor Parijs te
schrijven.
In 1790 slaagde de Engelsche concertim-
pressario Salomon er in, Haydn over te halen
een reis naar Londen te maken, waarvoor hij
hem 700 pond sterling garandeerde op
voorwaarde, dat hij zes nieuwe symphonieën
persoonlijk dirigeeren zou.
Op dit eerste verblijf in Londen 17911792
bij welke gelegenheid hi) in Oxford tot
eere-doctor gepromoveerd werd, volgde reeds
in 17941795 een tweede reis naar Groot-
Brittannië's hoofdstad op ongeveer dezelfde
voorwaarden.
Vorstelij k beloond en met eer en roem over
laden, wat zelden een kunstenaar te beurt
mag vallen, keerde Haydn naar Weenen
terug.
Ook de inspiratie voor een zijner beroemd
ste en succesvolle werken, het Oratorium
„Die Schöpfung", dankt hij aan zijn verblijf
in Engeland want de Engelsche dichter
Li die y had Haydn den tekst van zijn werk
toevertrouwd en dit deed dezen besluiten
naar Weenen terug te keeren, omdat Haydn
de Engelsche taal niet voldoende machtig
was en begreep en daarom, ten einde het
origineele stuk goed te kunnen componeeren
werd het door Freiherr von Swieten vrij
vertaald in het Duitsch en Haydn voltooide
in 1798 de compositie daarvan.
Het overweldigend succes van „Die Schöp
fung" bij haar première reeds in Weenen in
1798, en welke uitvoering onmiddellijk
daarop in alle hoofdsteden van Europa her
haald werd, spoorde den kunstenaar aan
nog een tweede soortgelijk werk te schrijven
en zoo verscheen in 1800 „Die Jahreszeiten"
(naar Thomson's Leerdicht „The Seasons")
een werk, getuigend van zoo'n frissche en
jeugdige kracht, dat aan niets te merken was,
dat de auteur reeds den 68-jarigen leeftijd
bereikt had.
Na de voltooiing van dit meesterstuk,
dat op een zelfde succes bogen mocht als het
Oratoriumwerk „Die Schöpfung", ging
Haydn's scheppingskracht geleidelijk aan
tanen.
In 1803 besloot hij zijn scheppende inspi
ratie met het 83e, helaas, onvoltooid gebleven
strijkkwartet.
Daarna mocht hij nog zes iaren genieten,
als kunstenaar en als mensch hooggeroemd,
op zijn kleine bezitting in de Weensche voor
stad Gumpendorf, van een welverdiende
rust tot aan zijn dood.
Zijn bijzetting volgde in het Berg kerkje te
Eisenstadt.
Vóór de kerk van Maria Bijstand te
Weenen werd voor hem in 1887 een mar
meren standbeeld (van Ratter) opgericht.
Ofschoon Haydn een groot deel van zijn
ons, beladen met hout gekoppeld. Toen de
de wagens met hout op een eigenaardige
om hoog ged ukt? De truckste Ien
op de rails staan.
7 i
populariteit en reputatie aan zijn beide
groote koorwerken „Die Schöpfung" en
„Die Jahreszeiten" heeft te danken, welke
der compositie voor koren geheel nieuwe
banen geopend heeft, toch ligt zijn histori
sche beteekenis nog meer op het gebied der
instrumentale muziek.
Namelijk de orkestsymphonie en het
strijkkwartet danken aan hem hunne vor
ming door een vóórdien in onbeduidende
pogingen zich ontwikkelende kunst van het
thematische werk, dat uit een onbeteekenend
motief de heerlijkste muzikale beelden doet
ontstaan en vormen.
Deze kunst is in vroegere werken van
Haydn nog heelemaal niet te bespeuren,
doch zij is tot uiting gekomen tijdens zijn
steeds meer zich perfectionneerende talenten.
Daarentegen wijzen evenwel reeds zijn eerste
werken erop, dat zijn ingaan tegen den stijl
van het z.g. „Bach-tijdperk" en daartegen
over een merkwaardige, opgeruimdere en
warmer vroolijkheid, een hartelijken een
voud, vertoonen. welke vooral in den be
ginne het mikpunt waren van een heftige
kritiek der zijde van de oudere musici.
Dat terugkomen op, dat wijzigen van
dien somberen, strengen kunsternst der
compositieopvattingen van een Handel, een
Corelii, een Abaco, tot die meer eenvoudige,
populaire muziek, is evenwel niet direct
aan Haydn's initiatief toe te schrijven, maar
deze nieuwe richting was reeds te consta-
teeren bij andere componisten, wier bloeitijd
Haydn weliswaar voorafging, maar onbe
twistbaar komt bij Haydn deze nieuwe rich
ting toch eigenlijk eerst tot de volle hoogte
en ontplooiing der degelijke vorming.
Een complete uitgave der werken van
Haydn's werken ontbreekt nog, zegt deze
encyclopedie, doch de uitgave is van 1909.
Of zij daarna verschenen is, weet ik niet.
Voorzoover deze werken op het oogenblik
te overzien zijn, zegt onze Bron, schreef
Haydn 125 symphonieën, 77 strijkkwartet
ten, 30 strijktrio's, 35 klaviertrio's, 66 ver
schillende composi iewerken. kassationen(f)
met verschillende bezettingen, enz. 20 kla
vierconcerten, 9 vioolconcerten, 6 cellocon
certen, 33 klaviersonaten; ook 24 opera's
(de meeste voor het Marionettentheater in
Eisenstadt); 13 missen, 2 Te Deums en vele
andere kerkkoorstukken (de „Stabat Mater"),
vele kleine zangstukken (liederen, canons,
composities van Schotsche en Wallis' lie
deren, enz.) en klavierwerken.
Wij meenen, dat vooral de talrijke execu
tanten van ons R.K. Oratorium het zullen
waardeeren thans te weten welk meester
stuk van een componist, door God met zeld
zame talenten begiftigd, zij weldra gaan
instudeeren.
Mej. P. C. van Maaren, onderwijzeres aan
Je Openbare VoVorbereidende School, No. 4,
Saracenenstraat, vraagt ontslag aan van haar
betrekking met ingang van 1 Mei 1930. m
Hedenochtend is men van gemeentewege
begonnen met de plaatsing van de drinkwa
terfonteintjes op de verschillende markten en
pleinen en in de straten van onze gemeente.
Ledenvergadering
De afdeeling Haarlem van den Ned. R. K.
Grafische Bond hdudt morgenavond in ge
bouw „St. Bavo" een ledenvergadering.
Aan de orde komt o.m. installatie van eeni
ge nieuwe leden, de jaarverslagen van secre
taris en penningmeester, be-tuursverkiezing
en het aftreden van den heer F. Keesen, 3e
commissaris.
De jaarlijksche retraite in de strafgevange
nis werd van 1116 Maart geleid door den
Zeereerw. Pater Hildebrand uit het Capucij-
nenklooster te 's-Hertogenbosch.
ZZondagochtend werd om half 9 de plechtig
gezongen H. Mis opgedragen door den Wel-
eerw. Heer A. v. Beijnen, aalmoezenier der
gevangenis. 60 pet. der gedetineerden nader
den onder de H. Mis ter H. Tafel.
Om vier uur werd het plechtig Lof gecele
breerd door den Zeereerw. Heer Pastoor H.
Sondaal met assistentie van den Zeereerw.
Pater en den Weleerw. Heer aalmoezenier..
In de slotpredikatie bracht de gewijde rede
naar dank aan God voor de groote genaden in
de dagen der retraite ontvangen;
dank aan den Zeereerw. Heeren Pastoor en
aalmoezenier voor de toewijding, waarmede de
zielzorg in de gevangenis geschiedt;
dank aan d'rectie en personeel voor de
groote hulpvaardigheid steeds betoond;
dank aan het Spaarnekoor, dat op verdien-
telijke wijze de plechtigheden heeft opgeluis
terd;
dank ten slotte aan de gevangenen voor da
grooten aandacht, waarmede zij de oefeningen
hebben gevolgd, en hoopt, dat z(j God in hun
verder i?ven trouw zullen blijven, waarvoor
de gewijde spreker hen in ziin dagelijksch ge
bed zal gedenken.
De eerstvolgende ledenconccr'en ven f'
H. O. V. zullen plaats vinden op de Woen
dagen 19 en 26 Maart a.s„ telkens des avonds
te kwart na acht in de Gemaentelijke Con
certzaal,
De ie secretaris van het Comité van
Katholieke Actie verzoekt opneming van
het volgende
Nu aanstaanden Donderdag de eerste
repetitie gaat aanvangen voor de uitvoeringen
van Haydn's „Die Schöpfung", door het
pas opgericht R. K. Oratorium in onze stad,
hebben wij het ten dienst* der dames- en
heerenxecutanten en der vele belangstel
lenden nuttig gevonden, hieronder iets over
Joseph Haydn en diens werken te vertellen.
De gegevens daarvoor hebben wij vertaald
uit „Meyers Konversationslexikon", van
onze eigen boekenverzameling.
Te Oberammergau worden zoo langzamerhand de laatste maatregelen getroffen voor de
Passiespelen, die binnenkort de belangstelling van de geheele wereld zullen trekken.
Op onz<e foto van links naar reghts Ka if as, Maria en Joannes
v; iv. v...,
