1750.- UITSTROOIEND GAS GESTIKT El VERBRAND J 3000.- 1250.- 1125.- f50.- 140.- De geschiedenis herhaalt zich MÈmmÊËm, 1Ë11I BUREAUX IMASSAULAAN 49 an ADVERT£NTl«p ct. p. DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE ELADEN DONDERDAG 1 MEI 1930 DRIE EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 17450 AFGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UIEN NA HET ONGEVAL tT.EE3EE.yKE TOESTAND IN EEN FABRIEK Twee dooden, een persoon in levensgevaar Heldhaftig gedrag van een arbeider Gevaarlijk individu gearresteerd Voornaamste cVCieuws J. J. WEBER ZOON OPTICIENS - FABRIKANTEN Groote Houtstraat 166 Haarlem Telegrafisch Weerbericht &>nze Prinses bij de Haa&sche jeu&d WKm R.K. tuinbouwwin ter school met internaat te Beverwijk De bouw van een R. K. Tuinbouwwinterschool met internaat te Beverwijk Storm waarschuwingsdienst Draadlooze dienst EngelandAustralië MacDonald spreekt Telefoon No. 13866 idrie lijnen) Postrekening No. 5910. ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen; per week 25 ct.. per kwartaal f 3.25, per post, per kwartaal 3.58 by vooruitbetaling. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT VRAAG- EN AANBOD-ADVER TIES. 14 repels 60 ct p. plaatsing: elke regel meer 15 ct.. bij vooruitbet Bij contract belangrijke korting. INGEZONDEN MEDEDEEMNGEN tusschen den tekst 60 ct per regeL Alle ah..nne'< .>d dit »i.id ziin ingevolge tie verzekeringsvoorwMarden tegen ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkceringen Levenslange ueheele ongeschiktheid tot werken door verlies van heide armen, heide beenen ot beide ongen hiieen oniieva! met doodeliiken al loop bii verlies van een hand. een voet ol een oog bii verlies van een duim of wiisvinger hiieen breuk van been of arm bit verlies van anderen vinger Ieder, die het leven in den tegen- woordigen tijd eenigszins nauwlettend gadeslaat en daarbij inzonderheid acht geeft op den groei der groote steden de ontvolking van het platteland, het zedelijk verval, de geboorte-beperking, de ondermijning van het huwelijk, de verafgoding van sport en spel en zoo veel meer, is geneigd om uit te roepen: de geschiedenis herhaalt zich, l'histoire se répéte. Van al hetgeen wij thans meemaken en wat ons met onfeilbare zekerheid in zoo menig opzicht wijst naar een nedergaande lijn, hebben wij het duidelijke voorbeeld in verloopen eeuwen beleefd. Ieder, die daarop acht geeft en de vergelijking met dat verle den zuiver trekt, maakt zich geenerlei illusie omtrent de toekomst, hij weet, dat we maatschappelijk bergafwaarts gaan. Wij werden daaraan opnieuw herin nerd door een betoog van Richard Korherr. in de Süddeutsche Monatshefte van Maart j.l. en ge wijd aan: Berlijn, de nieuwe wereldstad. Wij zouden wenschen, dat ieder, die belang stelt in het maat schappelijke vraagstuk en vooral in het vraagstuk der grootstad, dit uitge breid artikel van Korherr zou lezen, omdat hier toestanden worden blootge legd, met een klaarheid en een open heid, welke geen ruimte voor twijfel laten. Maar vooral doet deze schrijver duidelijk uitkomen, dat in dat alles niets nieuws is gelegen, dat het slechts is een herhaling van wat de geschie denis van het oude Rome ons leert. Wat den opgang en het verval der grootstad betreft, behoeven we ons ech ter niet uitsluitend naar het heiden- sche Rome te refereeren, we kunnen ook teruggaan tot het Babylonische Rijk, ongeveer 3000 jaar vóór Christus. In den bloeitijd van het Babylonische Rijk, die rijk was aan kunsten en we tenschappen, trok de hoofdstad ook al les tot zich macht, schatten, intel lect, bedrijfsleven, politiek enz. Ook toen was de grootstad het tooneel van allerlei uitspattingen en van zedelijk verval en ook toen vond men naast de grootste welvaart de nijpendste ar moede. De stadsbevolking had alles wat zij verlangde, en dé plattelandsbe volking moest van alles ontberen, kwam tot geheel verval. Waar eenmaal vruchtbare akkers bloeiden, ontstonden ten slotte troostelooze woestijnen. Dit duurde zoolang en ging zoover, totdat maatregelen, welke werden genomen om van overheidswege verbetering te brengen, niet meer hielpen en geheele streken voor goed ten gronde gingen, voornamelijk omdat ze te ver van Babei aflagen, waar het hart des lands en van alle welvaart klopte. de kwalen, welke met de wereldstad van-eeuwen-her onafscheidelijk verbon den schijnen. Rome werd de slaaf van zijn spelen. De menigte verdrong zich voor de am phitheaters. De keizers traden in de arena op. Caligula wilde een hengst tot consul benoemen. Boden, die de aankomst van nieuwe paarden en wa genmenners aankondigden, werden met gejubel begroet. Het verlies van een bepaalde partij bij de wagenrennen stond gelijk met of was erger dan het verlies van een veldslag. Bloed moest er vloeien in de arena om aan de sen satie te voldoen en ten slotte wist men geen middelen meer uit te denken om het volk te bevredigen. Onder Augus tus waren er in Rome geregeld 66 speeldagen per jaar, onder Tiberius 87, onder Marcus A u r e 1 i u s 135 en onder Constantijn zelfs 175. Dat hield zoo aan, tot alles onder den 'moker der volksverhuizing werd ver brijzeld, maar ondertusschen duurden nog steeds in het circus de hartstoch ten voort. Ook in Rome bracht, behalve sport en spelen, als weleer in Babel, het zedenverval de stad ten onder. Benige voorbeelden. Elke rijke vrouw bracht haar procurator (ami, Freund) mee ten huwelijk als derde. De vriendin stond ver boven de echtgenoote. H e - 1 i o g a b a 1 u s sprak de verzamelde deernen van Rome aan als commilito- nes. De voornaamste dames der stad maakten zich aan echtbreuk schuldig en wisten zich aan de straffen te ont trekken, door zich als prostituées te laten inschrijven. Dichters bejubelden deze eerlooze vrouwen. Julia, de dochter van keizer Augustus, maak te zelfs in zomernachten het Forum tot het tooneel van ontucht. De voor naamste Romeinen verhuurden hun huizen voor onzedelijke doeleinden. Caligula stond daarvoor zelfs zijn keizerlijk paleis af. Ten slotte kon dit alles niet meer bevredigen en wierp men zich op de homosexualiteit. V i r - g i 1 i u s kende alleen dit kwaad. Ook Nero maakte hiervan zijn feest. Het huwelijk raakte in verval. C i - cero, Ovidius, Plinius hadden achtereenvolgens 3, C ae s a r en A n to- nlus 4, SullaenPompei us 5 vrou wen. Sommigen hadden er 20. Voor de vrouwen gold hetzelfde; er waren er, die 8 mannen hadden in 5 jaar. Ook zelfmoord was aan de orde van den dag. Hij werd door Cicero, Se neca, Horatius, Plinius en Ta citus en tal van andere schrijvers formeel verdedigd. Tal van keizers stierven door zelfmoord. Ten slotte trok Rome alle welvaart tot zich en buitte het de onderhoorig- heden uit door een geweldigen woeker. De weelde trok natuurlijk de groote genieën aan, zooals beeldhouwers, dich ters en kunstenaars op elk gebied, die zich van buiten vestigden en den roem der stad verhoogden. Waarom wij dit alles hier met de feiten in de herinnering terugroepen? stad zeer snel, omdat zij zichzelf niet in stand kon houden. Hare onvrucht bare bevolking verminderde buitenge woon snel. Onder S ev e r u s had zij nog ongeveer 600.000 inwoners, onder Constantijn nog 2 a 300.000. De onbewoonde huizen stortten ineen, de straten waren verlaten. De verwoesting ging met razende snelheid verder. De treurige overblijfselen der bevolking verzamelden zich aan den Tiber het oude Marsveld en rondom Sint Pieter. De groote volksverhuizing vernielde ten slotte de laatste resten der ver vallen grootheid. Forum en Kapitool werden veeweiden, zooals eenmaal de pleinen van Babel. Tusschen de nog bewoonbare keizerlijke paleizen leefden eenige duizenden menschen, volkomen gedegenereerd en verwilderd. Toen Totila in 546 zijn intocht deed, kon den met de meeste moeite nog 500 in woners worden bijeen gebracht voor de plechtige ontvangst. Is dit voorbeeld van Babel en Rome inderdaad niet schrikaanjagend? En moet ieder, die de toestanden van deze steden in haar bloeitijd geschetst ziet en die ook de hedendaagsche wereld steden kent, niet tot de erkenning komen, dat do overeenstemming tus schen voorheen en thans op schier elk gebied treffend is? Maar dan mogen we ook wel trach ten te verhoeden, dat het lot, hetwelk aan Babel en Rome eenmaal bescho ren was, ook het lot worde van de moderne grootsteden. Zijn er niet reeds voorteekenen, welke er op wijzen, dat bijvoorbeeld in Frankrijk de ontvolking van het platteland zoover is gevorderd, dat Parijs vandaar weinig nieuw bloed meer heeft te wachten? Wij zullen ons aan geen voorspellingen wagen, maar zeker is, dat Babel en Rome hun onder gang nabij waren, toen de zedeloos heid haar toppunt had bereikt en de afvloeiing der bevolking uit de provin cies een einde nam. Ook Berlijn zou reeds nu jaarlijks met 7000 inwoners achteruit gaan, wanneer de vestiging van buiten er niet was. Het vraagstuk der groote steden vraagt, nu, meer dan ooit en in ver schillende opzichten, onze volle aan dacht. Onder hevig verzet Een berucht individu, dat geruirnen tijd Den Helder onveilig maakte door diefstallen en inbraken, en de po... handenvol werk gaf, is Woensdagmorgen gearresteerd. Deze arrestatie was een voor Den Helder ongekende sensatie, omdat de man zich tot het uiterste hardnekkig verzette. Niet min der dan zes agenten waren noodig om hem te overmeesteren, waarna hij onder grooten toeloop van et publiek de arrestatie ge schiedde juist om _2 uur, toen de straten d:'-ht bevolkt waren naar de cel werd ver voerd. De man was gisternacht cp heeter- daad bertapt by een inbraak. In de chemische fabriek van den heer J. H. Neles aan dsn Havenweg te Helmond heeft in den afgeloonen nacht een ernstig ongeval plaats gehad, waarbij 2 personen om het leven zijn gekomen, terwijl het derde slachtoffer in levensgevaar verkeert Door het scheuren van het reservoir van t.rioh!oor-acet*"!eengas zijn de arbeiders C Wijnen en Van Duinhoven vergiftigd en verbrand. Toen er hulp daagde, waren de levens geesten reeds geweken. Ook de heer Neles, directeur der fabriek, vond men zwaar vergiftigd on zijn kantoor. Men tracht hem in het leven te houden. Hij is naar het St. Anton'uc-Gasthuis over gebracht en van de H.H. Sacramenten <ler Stervenden voorz'en. In de fabriek wordt dag en nacht gewerkt. Hoe het ongeval zich heeft toegedragen is nog niet met zekerheid bekend. Een onder zoek wordt ingesteld. Koe het ongeluk zich toedroeg Omtrent het ongeluk In de chemische fa briek van den neer Neles te Helmond wordt nader gemeld: De fabriek is gelegen aan den Watermo- lenwal achter den Havenweg, juist achter het café van den heer Van Eyck en iiet woonhuis van den heer Van der Zanden. Eenige jaren geleden was er een graanma- lerij van den heer Neles gevestigd we)se door een grooten brand werd verwoest. Na dat het geoouw weer was opgetrokken vestigde de heer Neles er een chemische fabriek, waarin voornamelijk cacaoboter wordt vervaardigd. In net voorste gedeelte van de derde verdieping van het groote fa brieksgebouw bevindt zich een enorm re servoir van trichloor-acetyleengas. Omstreeks half 4 hedenmorgen is in een buisleiding van dit reservoir een lek ont staan. Een ontzettende stank verspreidde zich en de arbeiders vluchtten uit het ge bouw. 1 Plotseling bemerkte men, dat een van hen, de ongehuwde arbeider Van Duinhoven, ontbrak. Eenige arbeiders zijn toen, met de petten voor den neus gedrukt, de fabriek weer ingegaan. Men zocht alles zoo goed „als mogelijk was af, doch men vond den man niet. De jeugdige arbeider Van Reyt is half bewusteloos uit de fabriek gestrom peld. Hij had om hulp geroepen, doch dit schijnt niet te zijn gehoord. Deze arbeider heeft zich toen voortgesleept naar de in de nabijheid gelegen gemeente-gasfabriek, naast de stookplaats van de gasovens. Hier ontmoette hij den chef-stoker, dien hij waarschuwde. Hij vroeg hem gasmaskers, daar deze in de chemische fabriek niet te vinden waren. Reyt was intusscnen eenigs zins bijgekomen en hij en de chef-stoker begaven zich toen weer naar de fabriek Opnieuw hebben zij daar gezocht, doch eerst vonden zij niets. Op den terugweg naar buiten ontdekten zij plots net lijk "an den vermisten man. Het lag achter het gas- reservoir. Uit een der leidingen spoot de vloeistof, die door het blootstellen van het gas aan de lucht ontstond en welke de ver giftigde dampen verspreidde. De man lag met het gelaat in een pias van deze vloeistof. Op het moment, dat de chef-stoker het lijk ontdekte, geraakte hij zelf in onmacht. De arbeider Van Reyt heeft hem daarop naar buiten gesleept, waar hij bijkwam. Inmiddels was de directeur, de heer Neles, gewaarschuwd en deze gaf order, om een der knechts van de fa. Dupré aan den Havtn- weg, den heer C. Wijnen, uit zijn bed te kloppen. Deze was spoedig ter plaatse. On danks het feit, dat verschillende arbeiders hem aanrieden, niet naar binnen te gaan. deed Wijnen dit toch, om te trachten den vermisten man te redden. De arbeider Van Reyt hield hem tegen en er ontstond tusschen beiden zelfs een wor steling. Wijnen ging toch naar binnen, om nooit meer levend naar buiten te komen. Hij ging naar boven en keerde niet terug. De heer Neles wilde even later de fabriek in en naar de derde verdieping, doch Van Reyt verzette zich ook daartegen. Weer volgde een worsteling, doch de di- repteur ging toch naar binnen en geraakte eveneens bewusteloos. De heldhaftige Van Reyt is toen zelf ook naar binnen gegaan, heeft zijn directeur naar beneden gesleurd en op zijn kantoor gelegd. Intusschen was het reeds bijna half 6 ge worden en men wist niet, wat men moest doen. Brandweer en politie zijn toen gewaar schuwd. die even later ter plaatse waren. Een der politie-agenten sloeg onmiddellijk een ruit in, om daardoor de atmosfeer in de fabriek te verbeteren. Toen de agenten naar binnen wilden gaan, heeft Van Reyt getracht, ook hen tegen te houden. Er ont stond een formeele worsteling met als resul taat, dat de politie toch naar oinnen ging. Ook dr. Vingerhoet ging naar binnen. Hij zoowel als een agent zijn ook bewusteloos geraakt en moesten naar buiten worden ge bracht. De agent was door een straal van de vloeistof aan zijn hand gewond. Van Reyt heeft daarop een Kraan afge sloten, waardoor geen verdere vloeistof meer kon ontsnappen. Voorzien van een zuurstofapparaat heeft de brandweer daarop Van Duinhoven en Wijnen naar buiten gebracht. Ook de direc teur werd in de frissche lucht gebracht. Bij Van Duinhoven en Wijnen waren de levens geesten reeds geweken. Dr. Vingerhoet. die intusschen weer was bijgekomen en dr. Koilewijn, die ook ter plaatse was gekomen, konden slechts den dood constateeren. De heer Neles was be wusteloos. Toen hij uit de fabriek gehaald werd. stond hij op het punt te stikken. Ht m werden de laatste H.H. Sacramenten toe gediend. Hij is opgenomen in net St. An- tonius-Gasthuis. Hedenmorgen te ruim half 8 is hü weer tot bewustzijn gekomen en men hoopt hem in het leven te kunnen houden. De arbeider Wijnen was gehuwd en laat een vrouw en een kind achter. De arbeider Van Duinhoven, die ongehuwd was, woonde te Stiphout. Het gas heeft op de slachtoffers een zeer eigenaardigen invloed. Als zij, die bewuste loos waren, weer tot bewustzijn Komen, heb ben zij het gevoel, dronken te zijn. Gewone gasmaskers waren niet voldoende voor be scherming. Eerst toen de brandweer, met een zuurstofapparaat kwam, was het moge lijk de slachtoffers naar buiten te brengen. Het werk in de fabriek is voorloopig stop gezet. Hedenmorgen is door den L. T. B. te Haar lem aanbesteed de bouw var. ten R. K. Tuin- bouwwinterschool met Internaat te Bever wijk. De viering van den 2Isten geboortedag va* H. K. H. Prinses Juliana. Het disconto der Belgische Nationale Bank is tot 3 pCt. verlaagd. Z. D. H. Mgr. J. D. J Aengenent woont het Graalspel te Amsterdam bij. Bijzonderheden over het Eucharistisck Congres te Carthago. Tot Provinciaal der Paters Redemptoristen is benoemd de Hoogeerw. Pater L. Wouters. Boven Waalhaven is een vliegtuig neerge stort. Geen persoonlijke ongelukken. Te Utrecht is een vergadering gehouden om te geraken tot de oprichting van een R. K. Centraal Verband. Ter bestrijding van den woeker zal het R. K Werkliedenverbond een Volkscrediet- bank oprichten. Te Soest heeft een 17-jarige jongen zijn moeder met bijlslagen vermoord. Te Den Helder is een berucht inbreker, on der hevig verzet, gearresteerd. Draadlooze dienst EngelandAustralië ge opend. Vreeselijk ongeval in een fabriek te Hel mond. Twee dooden. Steeds scherper actie in Engelsch-Indië. Gandhi's arrestatie aanstaande? De muiterij in de gevangenis te Columbus is geëindigd met de onvoorwaardelijke over gave der gevangenen. Aardbeving in Tokio. Barometerstand 9 uur v.m.: 765, vooruit. LICHT OP. De lantaarns moeten morgen worden opgestoken om 7.56 uur. Hoogste stand: 768.3, te Shields. Laagste stand: 756.8, te Marseille. Verwachting: Meest matige, Noord-Ooste lijke tot Oostelijken wind. Gedeeltelijk be wolkt. Waarschijnlijk droog weer. Iets war mer. De prmses beantwoordt spontaan den groet, dien de jongens haar bij het einde van de pret brengen. Een ander deel ging ten gronde van wege de steeds toenemende onvrucht baarheid der bevolking. Ten slotte kon Babel niets meer halen uit de geheele omgeving, welke allengs in een volsla gen wildernis was veranderd en kwam de vermaarde stad zeer snel tot alge heel verval; binnen de muren ver bouwde men het graan en op de verla ten pleinen graasde het vee. Dit was de stad. waarvan de profeet I s a i a s had gezegd„Ik dacht een Koningin van eeuwigheid te zijn", maar wier ondergang door J e r e m i a s in de meest onbemantelde woorden was voorspeld. En in hst Nieuwe Testa ment juicht er Joannes in zijn Openbaring nog over, dat deze stad wegens haar onzedelijkheid ten gronde ging. Het woord ging in veivulling, volgens hetwelk er een tijd zou komen, waarin men niet meer zou weten, Waar Babel eens gestaan had. Ongeveer 2000 jaar latei zien we den opbloei der antieke cultuur van Grie ken en later van Romeinen, met al spoedig ais alles beheerschend cen trum de stad Rome, waarbij het ge heele platteland in het nieL. verdween. Maar öolc Rome ging ten gronde aan Omdat voor den aandachtigen lezer, die eenigszins is doorgedrongen in de men taliteit van het leven der wereldsteden in onze dagen, duidelijk de overeen stemming moet blijken. Staat het met met het huwelijk, de sportvergoding, den zelfmoord, de- onvruchtbaarheid, de ontvolking van het platteland, de ho mosexualiteit enz., in onze dagen in dc groote steden niet precies als in het oude Rome? En hoe is het nu met Rome verloo pen? Rome scheen onder het keizerrijk tot in het oneindige te willen groeien. Onder C ae s a r telde het rond 900.000 inwoners, onder Augustus ver over 1 millioen, onder Tiberius meer dan 1 y, millioen, onder Vespasia- n u s ongeveer 2 millioen en bij het begin der tweede eeuw wel 2K millioen. Maar dezen geweldigen groei dankte het alleen aan het voortdurend toestroomen van versch bloed van buiten. Toen echter ten slotte het Romeinsche landschap geheel ontvolkt was, Griekenland nog slechts een woe stenij was en ook de provinciën het grootste gedeelte hunner bevolk i verloren hadden en dientengevolge de vloed naar Rome ophield, verviel de De jarige Prinses (x) temidden der kinderen, proeft mee van de lekkernijen, die den kleintjes werden aangeboden. Gisteren had in den tuin van het paleis aan het Noordctndc te Den Haag, ter gelegenheid van den verjaardag van Prinses Juliana, een kinderhulde plaats. Onze fotograaf slaagde er in van deze aardige plechtigheid, waarbij natuurlijk geen publiek werd toegelaten, toch eenige foto's te maken. Nadat de geheele Koninklijke familie op het bordes den zang roet belangstelling had gevolgd, vertoefde Juiiaantje te midden der kinderen. Hierboven: De Prinses zingt lustig de liederen met de kinderen roede. Stichting van den L. T. B. Door den L. T. B. te Haarlem is heden morgen aanbesteed het bouwen van een R.K. Tuinbouwwinterschool met internaat te Beverwijk. Ingeschreven werd als volgt; Fa. N. Cobelens Zn., Haarlem 81.800. G. Botman en Gebr. Botman, Wervers- hoof i 85.610. J. Wittebrood. Beemster 85.000, C. A. M. Jongckbloed, Heemstede 87.050. C. Nelis, Wijk aan Du n 88.500. G. Kuijpers, Hoogwoud 84.840. P. Rings. Santpoort 83.490. H. A. en J. L. Seegers, IJmuidsn 75 680. Ch. de Goede, Wijk aan Zee 78.039. Venhoven Evers, Heem stede 81.789. Joh. Limburg, Purrnerend 84.840. Fa. P. Langendijk, Beverwijk 75 967. Fa. Doeden-, en Schilder, 't Zand 83.338. Fa. KI. v. 't Veer, Assendelft 84.970. P. Bot, H, Hugowaard 76.650. J. P. Schelvis, Beverwijk 75.398. Aan nemersmij. „Nooi-dholland", Heemskerk 82 028. Fa. Schaaf en Stegerhoek, Alk maar 80.676. Geseind hedenmorgen te 9.45 uur aan alle posten van Delfzijl tot Hoek van Holland: Attentie-sein neer. Gistermorgen is de draadlooze telefoon dienst tusschen Engeland en Australië, een afstand van 12.000 mijl geopend. Vanuit ziin woning in de Downingstreet sprak MacDonald 15 minuten met Sculien, den Australischen premier, die zich in het parlementsgebouw te Canberra bevond. De verbinding was zeer goed MacDonald zeide Scullin te hooren, alsof Dij vanui' een aangrenzende zaai sprak en vervolgens gal hij uiting aan de hoop, dat voor het einde des jaars er via Lenden een geregelde dienst met Europa en Amerika zal worden opgericht. Vervolgens sprak Lloyd George met den vroegeren premier Hughes. Ook enkele bladen voerden een gesprek met hun correspondenten in Australië.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1930 | | pagina 1