f 750.-
1250.-
f50.-
f40.-
KRISIS IN DE
CHR.-HISTORISCHE UNIE
mm
bureaux nassaulaan «a
d,t nummer bestaat uit drie bladen
DINSDAG 17 JUNI 1930
DRIE EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 17488
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET 0HGEVAL
H. M. de Koningin naar
Noorwegen
Gisteren van Rotterdam vertrokken
Het vliegveld
RotterdamDen Haag
De Haagsche raad heelt de plannen
goedgekeurd
Doctor in de technische weten
schappen honoris causa
Een goede hooioogst te verwachten?
'He dood van Segrave
stond vast, dat hij binnen enkele
8en als zoodanig door Dr. Schokking
ziih positie, in deze omstandigheden,
s
Het Her&erbosch behouden
J -
wmm
Vs* I
X';1 J
Aankoop van duinen aan
Prov. Staten gevraagd
Tusschen de spoorbaan Overveen
Zandvoort en Velsen
Ernstig ongeluk
te IJmuiden
Het spelen op den openbaren weg
Van den Volkenbond
Internationale Arbeidsconferentie
Voornaamste qXieuws
J. J. WEBER ZOON
Groote Houtstraat 166 Haarlem
Telegrafisch Weerbericht
Gouverneur van Kwangsi vermoord
De moeilijkheden in Engelsch-Indië
Telefoon No. 13866 (drie man)
Postrekening No. 5970.
ABONNEMENTENvoor Haarlem en
Agentschappen: per week 85 et.; per
"wartaal 3.25; per post, per kwartaal
358 b(l vooruitbetaling.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIEN 35 ct- p. regel
VBAAG- KN AANBOD-AD VEK TEN-
TIES. 1—4 regel» 60 et p. plaatsing;
elke regd meer 15 et. bQ vooruitbet
B(j contract belangrijke korting.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
tnmehen den tekst 60 eL per regeL
«c«enab^?é'3 MP dlt blad ziin *,nRevolge de verzekerinssvoorwaarden f Levenslange geheele ongeschiktheid
ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen: UUSJU.' verlies van beide armen, beide beei
tot werken door
beenen of beide oogen
bij een ongeval met
doodelijken afloop
oij verlies van een hand.
een voet of een oog
bij verlies van een
duim of wijsvingei
bij een breuk var
been of arm
bij verlies van 'n
anderen vinger
Eet kriselt in de Christelijk-Histori-
^he Unie.
W&t gaat óns dat aan? zal deze of
Serie geneigd zijn te vragen.
Een behoorlijk burger mengt zich
let in de huishoudelijke aangelegen-
eh van zijn buurman, kijkt niet over
gemeenschappelijke schutting en
bed
de
velt geen oor(jeei 0ver de uitgehangen
*asch.
Wanneer wij ons dan ook gaan bezig-
°uden met de krisisverschijnselen.
elke den laatsten tijd in de Christe-
iJk-Historische Unie waarneembaar
2l'n> dan geschiedt dit niet, omdat wij
behagen in scheppen, ons met ander
mans minder aangename zaken te
ehioeien, doch enkel en alleen, omdat
eze krisisverschijnselen naar onze
|eening van groot belang zijn, niet
alleen voor onze Katholieke Staatspar-
ll> maar voor heel de Nederlandsche
Politiek.
Oppervlakkig beschouwd, zijn de
Meningsverschillen in de Christelijk-
"istorische Unie, vooral voor zoover zij
®en persoonlijk kantje hebben, voor den
'Jitenstaander van weinig belang
voor ons meenen uit de hevigheid,
daarmede de meeningen thans botsen,
ln genoemde partij, en uit nog veel
*bóér aanwijzingen, wel te mogen aflei-
eri> dat er achter dit alles méér schuilt
dan wat eerlijk meeningsverschil, dan
^at persoonlijk antagonisme, dan een
sitnpeie verstoordheid van Dr. De Vis
ser over het feit, dat hij in 1929 voor
vorming van het nieuwe kabinet
de Kroon niet werd uitgenoodigd
°1 het geven van advies.
Laten wij eerst eens even de feiten
®even, zooals die zich naar buiten heb-
eh voorgedaan.
Ee tegenstelling in de Christelijk-
Eistorische Unie dateert niet van van
daag of gisteren.
Naar onze meening heeft de Unie de
ctn der oneenigheid zelfs altijd in
z'ch omgedragen.
E>e buitenwereld merkte er echter
nlets van; het kwam niet tot conflic-
teh, doordat men zich b.v. in de da-
8en van Lohman's sterke leiding be
geesterd achtte door en voor een ge
meenschappelijk ideaal, waarbij de
eSenstellingen verdoezeld en vergeten
Werden.
Sinds geruimen tijd echter is de on
enigheid in de Unie naar buiten ge
openbaard en ontzien de christelijk-
bistorische kopstukken van beide rich-
Ihgen zich zelfs niet, elkander in twee
abarte organen te bestrijden.
Eet eerste conflict in het openbaar
^eed zich voor, toen bij gelegenheid van
be publicatie der „documenten" inzake
Belgisch-Fransch verdrag tegen
ederland in het christelijk-historiseh
b^rtij-orgaan „De Nederlander" een ge-
/arnast artikel verscheen van de
and van den heer Snoeck Henkemans
m daarmede de hoofdredacteur, Dr. De
pisser, en de president-commissaris,
fbton De Vos van Steenwijk, zich niet
°hden vereenigen, en mitsdien uit hun
^hielde fimcties ontslag namen.
Evenwel niet om zich uit de partij-
^rnalistiek terug te trekken:
Te Rotterdam verscheen het „Neder-
ahdsch Weekblad" en in dat orgaan
O^amen nu de uitgewekenen, of derzel-
er geestverwanten, aan het woord.
E>m de aan „De Nederlander" trouw
®ebleven groep te bestrijden.
Eet strijdtooneel bleef intusischen
met beperkt tot dag- en weekblad-
bommen.
Eet conflict werkte dóór, ook in de
bfaktische politiek:
Voor de verkiezingen van 1929 wilde
groep-De Visser met een eigen lijst
lie
bttfo
2q,
omen, waarop o.a. voorkwam een
°h van Dr. De Visser, officier van
Eïstitie te Rotterdam een lijst, welke
eel sterk gepropageerd werd door het
Rotterdam uitgegeven „Nederlandscb
dekblad".
Ee heele lijst werd echter een fatale
jXlukking en alweer was de onder-
Tge ontstemming ernstiger geworden.
Toen kwam de kabinetsformatie en
r- De Visser werd aanleiding tot
6rde conflict! „gepasseerd".
Eadat de heer Krijger, lid der chris-
,el'jk-historische Kamerfractie, op een
esbetreffende telephonische vraag van
e zijde van het kabinet de Koningin
a<I medegedeeld, dat Dr. Schokking de
m^gewezen voorzitter was der nieuwe
v/eede Kamerfractie, werd niet Dr. De
'sser, maar Dr. Schokking ten paleize
otboden.
Eormeel was Dr. De Visser op dit
oment nog fractie-voorzitter, maar
da,
juist geweest is, laten wij op dit oogen-
blik buiten bespreking.
Op de vraag, wie in dergelijke om
standigheden aan de Kroon advies
moeten uitbrengen, komen wij nu
de kwestie zoo sensationeel aan de orde
gekomen is liever in een afzonderlijk
artikel terug.
Zeker is het, dat het al dan niet toe
vallig „gepasseerd" worden van Dr. De
Visser alweer nieuw kwaad bloed gezet
heeft: pathetisch heeft de heer De
Savornin Lohman bij de Algemeene Be
schouwingen over de oplossing der
kabinetskrisis in de Eerste Kamer uiting
gegeven aan zijn pijnlijke verwonde
ring, dat „de man, v/iens naam op aller
lippen was", niet was aangewezen als
kabinets-formateur.
De Kamer begreep heelemaal niet
wie er eigenlijk bedoeld werd; zóózeer
beschouwde men Dr. De Visser die
in 1928 alreeds beslist gezegd had, af
scheid te nemen van de praktische po
litiek en die zich in 1925 alleen nog
maar als formateur beschikbaar gesteld
had op voorwaarde, dat hij zelf geen-
zitting zou nemen als buiten spel.
Het schijnt achteraf, dat de heer
Lohman toen reeds de bedoeling had,
het conflict uit te lokken.
Doordat de parlementsleden echter
te drukke politieke zaken hadden, is hij
daarin toen, niet geslaagd.
De bewering, dat Dr. De Visser, „de
man, wiens naam op aller lippen was",
de éénige man was, die in staat geweest
zou zijn, een parlementaire regeering te
vormen, maakte geen indruk; de bewe
ring was ook al te absurd; in het
gunstigste geval had Dr. De Visser niets
anders kunnen bereiken, dan wat Jhr.
Ruys in tweede instantie bereikt heeft
Maar het schijnt, dat sommige chris-
telijk-historischen een dergelijk kabinet
gevormd zonder voorafgaand overleg
met de fracties en met persoonlijke
vrijheid als iets parlementairs be
schouwen.
En Dr. De Visser heeft blijkbaar ge
meend, dat er van het woord „natio
naal" een bindende tooverkracht zou
uitgaan.
Wat ervan zij: de heer Lohman kreeg
zijn zin niet; naar buiten brak het
groote conflict niet uit, totdat merk
waardig! in het liberale „Vaderland"
de kwestie aan de orde gesteld werd.
Te voren was het conflict als het
ware klaar gestoofd: bij gelegenheid
van Dr. De Visser's 50-jarige promotie
als doctor in de theologie werd het
woord gevoerd door Jhr. W. Röell, die
den „eisch" stelde, dat een aantijging
van handelingen, waarvan Dr. De Vis
ser het slachtoffer zou zijn geweest, „óf
worde ontzenuwd öf de bewijslast den
aanklager worde opgelegd". (De chris-
telijk-historische Tweede-Kamerfractie
zou het immers aan de Kroon onmoge
lijk gemaakt hebben, Dr. De Visser over
de oplossing van de krisis in Juli 1929
te raadplegen).
Thans is het, door geschrijf over en
weer, zóóver gekomen, dat de zaak zal
moeten buigen of barsten.
Het kriselt in de Christelijk-Histo-
rische Unie.
Heel ernstig.
In een volgend artikel zullen wij de
diepere gronden van deze krisis trach
ten na te speuren en de beteekenis
van een eventueele „oplossing'"' dezet
krisis nader belichten.
Gistermiddag te 4 uur 50 arriveerden K.
M. de Koningin en H. K. H. Prinses Juliana
per auto aan de Boompjes te Rotterdam,
waar de „Batavier V" gereed lag om de
gasten naar Noorwegen te brengen.
Een duizendkoppige menigte verdrong
zich aan de Boompjes. Toen H. M. op het
eerste dek had plaats genomen, werd zij
luide toegejuicht en op het oogenblik, dat
de sleepboot begon de „Batavier V" om te
zwaaien en het schip los van den wal kwam
te liggen, weerklonk een spontaan door
allen gezongen „Wilhelmus".
Daarna vertrok de „Batavier V", die den
koninklijken standaard in top had, zee
waarts.
De zitting van den gemeenteraad van
's-Gravenhage is gistermiddag gewijd ge
weest aan de behandelinv van het voorstel
van B. en W. om goed te keuren, dat met het
gemeentebestuur van Rotterdam in verdere
onderhandelingen wordt getreden inzake het
aanleggen en exploiteeren van een gemeen
schappelijk vliegveld onder Delft.
Het voorstel werd ten slotte met 27—11
stemmen goedgekeurd.
De onderscheiding aan drie ingenieurs
verleend
Wij vernemen, dat de Senaat der Tech
nische Hoogeschool te Delft in zijn verga
dering van 16 Juni heeft besloten, het doc
toraat in de technische wetenschappen ho
noris causa te -erleenen aan de heeren prof.
Ir. F. K. F. van Iterson, te Heerlen, Ir. J. A.
Ringers te 's-Gravenhage en Ir. P. Joosting,
te Utrecht.
Gunstige stand van het gras
De gunstige weersgesteldheid den laatsten
tijd is oorzaak dat er alom veel gras is en
dientengevolge een rijke hooiopbrengst te
verwachten is.
Er schijnen handen te kort te zijn om het
hooi op tijd binnen te halen. Over het alge
meen is er gebrek aan werkvolk.
erva.ngen zou worden.
dit „passeeren" van Dr. De Visser
X
Majoor Segrave heeft het leven verloren bü een poging om het snelheidsrecord voor
motorbooten op te voeren. Hierboven de laatste rit van den Engelschen coureur. Boven
de Miss Engeland, de motorboot waarmede hij de poging deed, in volle vaart tijdens de
vaart, dat Segrave het ongeluk kreeg. Hieronder enkele oogenblikken na het omslaan
van de boot. Men cnelt te hulp.
-Wsx' J
- - >K „I
Hedenmorgen hebben Provinciale Staten van Noord-Holland met algemeene stemmen
besloten f 40.000.beschikbaar te stellen tot aankoop van het laatste gedeelte van het
Bergerbosch, waardoor dit stuk natuurschoon behouden is gebleven.
Een kijkje in het fraaie bosch. Dat er wel degelijk natuurschoon behouden is gebleven,
blijkt wel duidelijk uit deze foto.
Aan Provinciale Staten van Noord-Holland
is het volgende adres gezonden:
De Afdeeling Haarlem en Omstreken der
Nederlandsche Natuurhistorische Vereeni-
ging veroorlooft zich het onderstaande onder
uwe aandacht te brengen:
de duinen onzer provincie speciaal die van
het dichtbevolkte zuidelijke deel, zijn voor
een groot gedeelte door bebouwing, wegen-
en kanaalaanleg, industrieterreinen enz. ver
anderd. Tengevolge hiervan is de gelegenheid
tot verblijven in de natuur, eene levensbe
hoefte voor velen, steeds kleiner geworden;
de duinen, voorzoover die nog ongerept
zijn gebleven, bevinden zich voor het mee-
rendeel in handen van particulieren, welke
aan het publiek den toegang ontzeggen.
Onze afdeeling moge hier hare groote
waardeering uitspreken voor de deskundige
wijze, waarop de duinen, in eigendom van de
provincie, door haar verzorgd en beheerd
worden en tevens voor de verleening van
toegang aan rustige wandelaars.
Een zeer groot duingebieu, begrensd door
de Spoorbaan OverveenZandvoort ter. Zui
den en de bebouwingen der gemeente Velsen
ten Noorden en Noord-Oosten, toebehooren-
de aan verschillende particulieren, is tot
heden in vrijwel ongerepten staat gebleven.
De waterleiding moge uitdroging nebbei:
veroorzaakt, waardoor de moerasflora ver
dwenen is; het landscr.ap zelve is nagenoeg
ongeschonden gebleven.
De gemeente Bloemendaal heeft dour de
duinen een weg aangelegd, welke het schit
terende landschap voor iedereen heeft open
gelegd en daarbij tevens een voorbeeld ge
geven van een mooien weg, slingerend door
de duinen en deze volgend in hunne hoogte
verschillen.
Nu heeft in het eind van het jaar 1929
deze gemeente gronden aangekocht langs de
zen weg in het belang van de bescherming
van het natuurschoon, terwijl zij tegelijker
tijd de mogelijkheid opent op die aangekoch
te gronden, met inachtneming van bizon-
dere voorwaarden, villa's te bouwen.
Onze afdeeling zoude net ten zeerste be
treuren indien de bedoelde, voorgenomen
bebouwing zou leiden tot verdere exploitatie
van het duinengebied als bouwterrein; een
duinengebied, dat in de verre toekomst en
ook nu reeds bij de groote toename der be
volking hier te lande, als natuurpark en re
creatieterrein zoude kunnen dienen en als
dan in eene dringende behoefte zoude kun
nen voorzien.
Het is daarom, dat onze afdeeling het
van het hoogste belang zoude achten, indien
de provincie er toe zoude kunnen besluiten
de bovenbedoelde duinterreinen te koopen
en voor natuurpark te reserveeren.
De Vereeniging tot Behoud van Natuur
monumenten in Nederland betuigt hare volle
sympathie met bovengemeld adres en acht
het slagen van het daarin gerelateerde plan
van het hoogste belang, niet alleen voor de
Provincie Noord-Holland, maar voor het ge
heele Vaderland.
Geleidelijke afschaffing van de
Heerendiensten
Door den Gouverneur-Generaal medegedeeld
In de redevoering, waarmede de Gouver
neur-Generaal de zitting van den Volksraad
geopend heeft, werd nog medegedeeld, dat
met de bestuurshervorming een geleidelijke
afschaffing der heerendiensten verband
houdt. Met 't oog hierop is in de ontwerp-
begrooting een bescheiden crediet met be
trekking hiertoe uitgetrokken.
Gistermiddag ongeveer 4 uur is te IJmui
den een vrij ernstig ongeluk gebeurd. Een 4-
jarig zoontje van den heer E., uit de Snel-
liusstraat aldaar was met een paar kame
raadjes aan het balspelen, waarbij het
plotseling het trottoir afliep den weg op. Op'
hetzelfde moment kwam de Ford-auto van
den heer G. aan met het noodlottig gevolg
dat net jongetje met het linkervoorspatbord
tegen de straat werd gesmakt. Dr. v. d. Kooy
die spoedig aanwezig was, vervoerde het be-
wustelooze ventje met zijn auto naar het St.
Anthonius-ziekenhuis te Velsen, alwaar een
ernstige hersenschudding werd geconstateerd.
De auto, waarmede de aanrijding ge
schiedde werd door den Commissaris van
politie in beslag genomen, doch later, toen
uit de getuigenverklaringen bleek, dat het
ongeval buiten de schuld van den chauffeur
lag, weer vrijgegeven.
De Internationale Arbeidsconferentie
maakte gisteren een aanvang met de bespre
king van het rapport van den directeur van
het I. A, B. Albert Thomas.
In de heden gehouden zitting verklaarde
de Zwitsersche Arbeidersafgevaardigde
Schürch, dat de Raad van Beheer van het
I. A. B. de werkloosheidscommissie, die door
vooraanstaande nationaal-economische des
kundigen zal worden gecompleteerd, opdracht
dient te geven het werkloosheidsvraagstuk
wederom grondig te bestudeeren.
De discussies in de Internationale Ar
beidsconferentie over het rapport van den
directeur van het Internationaal Arbeids
bureau, Albert Thomas, werden gisteren ge
opend met een verklaring van den Indischen
Arbeidersleider Johsi. Hij zette uiteen, dat
in geheel Indië ook onder de arbeidersmassa
een gevoel van vijandschap tegen Groot-
Brittannië overheerscht, en dat men einde
lijk gerechtigheid voor Indië eischt.
Alle vertegenwoordigende mogendheden
dienden een onderzoek in te stellen naar den
toestand in Indië.
De Indische arbeiders, die het werk van
het Internationaal Arbeidsbureau steunen,
zullen niet naar het communisme overloo-
pen, doch zullen zich slechts in hun vak
bonden hechter aaneen sluiten.
Johsi stelde voor, minstens elke tien jaar
een speciale conferentie bijeen te roepen,
teneinde een onderzoek in te stellen naar de
arbeidsvoorwaarden ln de Aziatische landen.
De Engelsche politiek tegenover de kolo
niale arbeiders staat nog ver achter bü die
van Nederland en ook van Frankrijk. De ge
heele wereld wordt getroffen door de nog
volkomen onopgeloste Indische kwestie. Het
aannemen van de conventie voor de afschaf
fing van den gedwongen arbeid zal moeten
bewijzen, dat de conferentie inderdaad bereid
is deze voor de geheele arbeidersklasse zoo
belangrijke kwestie op te lossen. Wanneer dit
niet het geval zal zijn, zullen de arbeiders
gedwongen zijn zichzelf tegen het kapitalis
tische imperialisme te verdedigen.
De president maakt Johsi er op opmerk
zaam, dat hij dergelijke politieke verklarin
gen in het kader der algemeene discussies
niet kon toelaten.
Onderscheidingen van den Senaat der
Technische Hoogeschool te Delft.
De Tweede Kamer is tegen 24 Juni bijeen
geroepen.
H. M. de Koningin en H. K. H. Prinses
Juliana ziti naar Noorwegen vertrokken.
De gemeenteraad van 's Gravenhage heeft
de plannen van het vliegveld Den Haag-
Botterdam met 2711 stemmen goedgekeurd.
Bij een motorongeluk te Voorschoten zijn
2 personen gedood.
De rijksmiddelen brachten over de eerste
5 maanden 1930 meer op dan over dezelfde
periode 1929.
Ingediend is een wetsontwerp tot heffing
van een compenseerend invoerrecht op som
mige soorten suiker.
Te Franeker is een tweejarig kind door
een beer gedood.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijziging
der Octrooiwet.
Ernstige vechtpartij te Rotterdam. Va
der steekt zijn zoon met een mes levens
gevaarlijk.
Vandaag viert prof. dr. Titus Brandsma
O. Carm. zijn zilveren priesterjubilé.
De zaligverklaring van Konrad von Parz-
ham. De plechtigheden in de St. Pieter.
De canonisatie-plechtigheden op 22 Juni
te Rome.
De landbouwcrisis en het urgentie-pro
gramma van het K. N. L. C.
De toekomstige politiek van Roemenië.
Regeeringsverklaringen van Manioe.
De gouverneur van Kwangsi vermoord le
Kanton.
Daiwes wordt genoemd als dictator van
Chicago.
De opgeslotenen van de bank te Lodz zijn
bevrijd.
Het hoofdkwartier der Oostenrijksché
burgerwachten is verplaatst naar Leoben in
Stiermarken.
Conflict tuschen koning Foead en het
Egyptische kabinet. Het kabinet is afgetre
den.
Barometerstand 9 uur v.m.: 767, achteruit.
OPTICIENS FABRIKANTEN
Licht op. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om: 9.53 uur.
Hoogste stand: 7T2.3 te Nordöyan.
Laagste stand: 757.6 te Isafjord.
Verwachting: Zwakke tot matigen wind uit
Oostelijke richtingen. Half tot zwaar bewolkt.
Droog, behoudens toenemende kans op on
weer. Weinig verandering in temperatuur.
I.iu Huan Ven
Liu Huan Yen, gouverneur van de provin
cie Kwangsai werd vermoord. Hij was in
Kanton aanwezig en rustte na te hebben
deelgenomen aan de conferentie met den
gouverneur van Kwantung in zijn kamer
uit, toen plotseling een lid van zijn lijfwacht
de kamer binnendrong, een revolver op hem
richtte en hem terstond doodschoot.
Liu zakte ineen en stierf bij het transpor
teeren naar het ziekenhuis.
De moordenaar vluchtte weg in de straat,
doch hij werd gegrepen en gearresteerd door
de politie aan wie hij de bekentenis aflegde,
dat de commandant van de opstandige troe
pen in Kwangsai hem 10.000 dollar en den
rang van kolonel bij zijn troepen had be
loofd, indien hij Liu Huan Yen doodde.
Het Congresgebouw te Calcutta is giste
ren door de politie vijfmaal doorzocht.
Tijdens het afgeloopen week-end werden
te Calcutta in totaal 120 personen gearres
teerd. Onder hen bevindt zich ook de se
cretaris van de Provinciale Congrescom
missie voor Bengalen.
Te Bombay duren de politie-maatregelen
tegen de Indische posten voor de drank
en manufacturenwinkels voort.
