MKUOfKT Franken's f 750.- f 250.- f125.- f50.- f40.- DONDERDAG 5 FEBRUARI 1931 VAN SPEYK Broodfabrieken bureauxnassaulaan 49 &ÏT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN I I DRIE EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. I76S4 AANGIFTE MOET OP STRAFFE VAN VERLIES VAN VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET ONGEVAL Prijsvraag van Teyler's Godgeleerd Genootschap Het Socialisme in het Zuiden Besprekingen met Duitschland De hooge waterstand Dr. Vilmos Neugebauer f Pater Th. H. v. d. Vloodt naar de Missie Fraude door penningmeesters Het Vaticaansch radio-station W er k verschaffing Ernstige branden in Indië Het nieuwe Klein-Semlnarie van het Aartsbisdom wordei dan ook niet gestoken! De tooneelcrisls te Amsterdam Mgr. Joan. Aerts en Franken's Melkbrood zal het winnen. Verongelukt In brand geraakt Brand De aardbeving op Nieuw-Zeeland Zondag een nationale treurdag VOORNAAMSTE cTflEUWS jöSJVNOERLYte J. .1. WEBER ZOON OPTICIENS FABRIKANTEN Groote Houtstraat 166 Haarlem Telegrafisch Weerbericht Zuiver defensief De kans op een Duitschen aanval door ons land geringer Het fietspad niet meer veilig Vondst van den „Gouden Draak" Telefoon No. 13866 (drie lijnen) Postrekening No. 5970. ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen: per week 25 ct.; per «Wartaal 3.25; per post, per kwartaal 3.58 by vooruitbetaling. ADVERTENTIEN 35 ct. p. regel VRAAG- EN AANBOD-ADVERTEN TIES, 11 regels 60 ct p. plaatsing; elke regel meer 15 ct., bij vooruitbct Bü contract belangrijke korting. INGEZONDEN MEDEDEELINGEN tusschen den tekst 60 ct per regel. A"® "bonne's op dit blad zijn ingevolge de verzekeringsvoorwaarden 4 «en ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen: I wUUUa*" Levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door verlies van beide armen, beide beenen of beide oogen bij een ongeval met doodelijken afloop bij verlies van een hand. een voet of een oog bij verlies van een duim of wijsvinger bij een breuk van been of arm bij verlies van Tn anderen vinger, Reden, 5 Februari, is het honderd aar geleden, dat luitenant Van Speyk Antwerpen met kanonneerboot en vriend en vijand „de lucht" tn ^en kent de historische feiten: Rederlandsche troepen waren doende Belgischen opstand te onderdruk- op 27 October 1830 hadden de Bel- 6ft Antwerpen in bezit genomen, waar- v generaal Chassé zich gedwongen had k en' zich met zijn manschappen ^g te trekken in de citadel; met zijn jpAonneerboot nam luitenant Van .Deyk in Februari 1831 deel aan het 0lhbardement van Antwerpen; de ehiming tegenover de „muitende" BeJ- was zeer verbitterd, vooral tenge- °lge van 'n zeker gevoel van onmacht het uitblijven van alle krijgs-geluk, "P hi deze verbitterde stemming hadden e °P de Schelde bewindvoerende kapi- j/his onzer oorlogsschepen reeds in e°ember 1830 onder eikander afgespro- 6a. liever de lucht in te gaan dan zich h hun manschappen en schepen aan n vijand over te geven. °P 5 Februari 1831 nu werd de kanon- terboot van Van Speyk door Noord- tetenwind en ijsgang voortgestuwd op 6 Schelde en tegen de kaai te Antwer- 6tl aan wal gedrukt. ^an deze gelegenheid maakte een jteep Belgen waaronder soldaten phfuik om aan boord te springen en te jachten schip en bemanning te over-- rjtesteren ondanks het feit, dat in dagen tot wapenschorsing was be goten. s °P dit kritiek moment bracht Van teyk het eenmaal genomen besluit ten hltvoer; hij stak den brand in t kruit en vloog et schip en vriend en vijand de Ucht in. R» die dagen is dit „wapenfeit" alge- jteen als een geweldige heldendaad 6schouwd en toegejuicht: Van Speyk 48 opsens de nationale held geworden de Nederlanders voelden (het heett 11161 mogen baten!) hun moed weer boeien. Toen de heldhaftigheidsroes echter 6°rbij was, kwam het nuchtere ver- '^hd weer in actie en stelde-men zich r6 Vrr - g, of Van Speyk deze daad J^teel had mogen verrichten, of hij uit ,Ucht naar roem eigenlijk geen moord 6Saan had aan zich zelf en zijn man- gappen, of in ieder geval Van heyk's daad wel zoozeer bejubeld mocht en. daarover zijn de meeningen steeds ^6rdeeld gebleven en t is dan ook geen Jonder, dat rondom dezen herdenkings- ^a§ dit verschil van meening weer sterk aar voren is gekomen. Re liberale en z.g. neutrale bladen Rijveren zich in 't algemeen, Van jj^yk's nationale „heldendaad" te roe- /teh; de socialistische pers toont er haar *ter begrijpelijken afschuw van, terwijl katholieke en christelijke organen de aaad zooal niet absoluut afkeuren, pi toch minstens met de noodige 6terve beschouwen. staan aan de zijde dergenen, die ®eeh bewondering kunnen koesteren ,Q°r Van Speyk's oorlogsdaad haar Wendeel principieel te laken achten. °ïschoon wij vele „verzachtende om- 'te-bdigheden" willen laten gelden: de .teftiming was zeer verbitterd, men ver- 6erde in een oorlogsroes, men zag da 6rboudingen (de voor- en nadeelen zulk een daad) in verkeerde propor- 6s> er bestond een onderlinge afspraak V/oord van krijgsmanseer, enz., enz Verschenen is het programma van Tey ler's Godgeleerd Genootschap te Haarlem voor het jaar 1931. Door Directeuren van Teyler's Stichting en de leden van Teyler's Godgeleerd Genoot schap wordt daarin medegedeeld, dat voor 1 .Januari 1930 geen antwoord is ingekomen op de prijsvraag: Eene kritische beschouwing over de nieuwere denkbeelden omtrent het besrip openbaring. Uitgeschreven blijven de volgende prijs vragen: I. Om beantwoord te worden voor 1 Januari 1931: Het Genootschap vraagt: Eene kritische verhandeling ovsr de hoofd denkbeelden van de theologie van Prof. Karl Barth. II. Om beantwoord te worden voor I Ja nuari 1932: Welke opvatting van den Staat beantwoordt aan het vrijzinnig Christen dom? Nieuw uitgeschreven wordt de volgende prijsvraag: III. Om beantwoord te worden voor 1 Januari 1933' Beschrijving en kritische beoordeeling van Gandhi's beginselen in hunne verhouding tot het Christendom. De prijs voor het best en voldoend gekeurd antwoord op deze vragen bestaat uit een gouden eerepenning, op den stempel des Ge- nootschaps geslagen, ter innerlijke waarde van vierhonderd gulden, ox, zoo men daar aan de voorkeur mocht geven, in vierhonderd gulden. De prijs wordt uitgekeerd, zoodra de bekroonde verhandeling voor de pers ge reed is. De verhandelingen mceten in het Neder- landsch, Latijn, Fransch, Engelsch of Hoogduitsch. met een Latijnsche letter, voor al goed leesbaar (door een andere hand dan die van den auteur of met de schrijf machine) geschreven zijn. Niet duidelijk ge schreven verhandelingen worden ter zijde ge legd. Ook moeten zij op den bepaalden tijd in haar geheel worden ingezonden en geen antwoorden, waaraan eenig gedeelte bij de inlevering ontbreekt, zullen tot het dingen naar den gemelden eereprijs worden toege laten. Alle ingezonden stukken blijven het eigendom van het Genootschap, dat de be kroonde, met of zonder vertaling, in zijn werken opneemt, zonder dat de schrijvers, anders dan met toestemming der Stichting, die mogen uitgeven. Ook behoudt het Ge nootschap aan zich het recht om van de niet bekroonde stukken zoodanig gebruik te maken als het raadzaam zal oordeelen. en wel: zonder of met vermelding van den naam des schrijvers, in het laatste geval echter niet zonder diens toestemming. Voorts wor den geen afschriften van de niet-bekroonde stukken aan de schrijvers verstrekt dan op hun kosten. De in te zenden antwoorden moeten, zonder naam en alleen met een spreuk onderteekend. vergezeld van een ver zegeld briefje, dezelfde spreuk ten opschrift^., voerende en van binnen opgaaf van desj" schrijvers naam en woonplaats behelzende, gezonden worden aan het Fundatiehuis van wijlen den heer P. Teyler van der Hulst te Haarlem. Het programma van het Genootschap Is op aanvrage bij heeren Directeuren van Teyler's Stichting jaarlijks omstreeks 15 No vember kosteloos verkrijgbaar. Wij lezen in de St. Jansklokken: Als we den toestand ln 1930 vergelijken met den toestand tien jaren geleden, dan krijgen we het volgende waarbij we echter opmerken dat hier gegeven zijn de cijfers van het ledental der plaatselijke Bestuurdersbonden, waarbij de socialistische vakvereenigingen zijn aangesloten iets wat echter nagenoeg geen verschil geeft) Breda: 1474 1027 Eindhoven: 1086 2864 Tilburg: 1112 840 Den Bosch: 690 503 Wij constateeren dus sinds 1920 een terug gang van leden in Breda met ruim 400 in Tilburg met 272, n Den Bosch met 187. Aalleen in Eindhoven het zal wel niemand verwonderen Is er eene winst van beteekenis n.I. 1778 leden. Als geëindigd te beschouwen De Waal voor Nijmegen is eergisteren 19 c.M. gevallen. De stand was gistermo-gen 11.40 M. plus N.A.P. De verkeersstremming aan de Waalkade is opgeheven. Keulen meldde gistermorgen 40 C.M. val bij een stand van 4.42 plus 0. De Maas by Grave is in 24 uur 8 c.M. gevallen, zoodat de werking van den Beer- schen Overlaat is geëindigd. Langs de ge heele rivier wordt thans flink val gemeld, zoodat de buitengewoon hooge waterstand als geëindigd kan worden beschouwd. Bekend door de Hongaarsche in Nederland kinderactie Vrijdagmiddag is in het sanatorium op den z.g. Zwabenberg bij Boedapest dr. Vil mos Neugebauer overleden, die uit de da gen van de Hongaarsche kinderactie ook in Nederland wel bekend was en herhaaldelijk met de treinen en de laatste maal ook bij het bezoek van den aartshertog Aibrecht, ten onzent vertoefde. Hij was twee en twintig jaren lang de leider van den Hon- gaarschen Bond tot kinderbescherming. Bij de begrafenis van dr. Neugebauer, in tegenwoordigheid van aartshertog Aibrecht, de vertegenwoordigers van de stad Boeda pest en van alle instellingen, die met den bond in contact stonden, was de Neder- landsche kolonie door den gezant, graaf van Aldenburg Bentinck, den consul-gene raal Clinge Fledderus en den vice-consul Vreedè vertegenwoordigd. Bij de afdeeling Almelo van de Federatie van Transportarbeiders moet een belang rijke fraude zijn gepleegd, door twee elkaar opvolgende penningmeesters G. P. en F. H. Belden hebben zich in den loop van het vorige jaar geld uit de kas toegeëigend, ook zouden zij uitkeeringen, bestemd voor werk- loozen, hebben achtergehouden, waardoor talrijke werklooze arbeiders zijn gedupeerd. Belde penningmeesters werden reeds gerui- men tijd ontslagen. Een vervolging werd niet Ingesteld, daar zij de verduisterde bedragen zouden terugbetalen. Daar zij echter in eo- breke bleven, is thans een aanklacht ingo- diend. De voorzitter der afdeeling heeft zijn ont slag genomen. De Zeereerw. Pater Th. H. v. d. Vloodt O.E.S.A., pastoor der het vorig jaar door hem opgerichte parochie St. Thomas de Villanova te Nijmegen, zal binnenkort naar de missie der Paters Augustijnen in Bolivia vertrekken. Uitzending van de opening door den K.R.O. Door den KRO. was aan de directie van het Vaticaansch radiostation toestemming gevraagd om de openingsplechtigheid van dat station op 12 Februari a.s. over den Huizer zender opnieuw te mogen uitzenden. Naar men thans uit Rome meldt, heeft genoemde directie dat verzoek toegestaan. Zoodoende zal de plechtigheid dus ook te volgen zijn voor de radioluisteraars die niet beschikken over een ultrakortegolftoestei. Een demonstratie te Heerenveen 20 hulzen afgebrand.. ge en ^aar al die „verzachtende omstandig j6(ten" zijn niet in staat de ongeoor- tefdheld en het verderfelijke van de aad weg te werken. -.Ret is en blijft een feit, dat Van j öeyk zichzelf en zijn 24 mannen roeku- tiQ°s in den dood gejaagd heeft, zonder ^at hij daartoe door höoger gezag ver zat was, zonder dat hij daarmede ytektisch een aan de opoffering van *°°veel menschenlevens geëvenrediga aö bereikte of bereiken kon. Ret heeft ons eenigszins verwonderd, enkele katholieke bladen aan Van ^®yk den tol hunner bewondering niet willen onthouden „voor een Goedige daad, al is het besluit, waarvan ete daad een gevolg was, wellicht voor Rtiek vatbaar". wil ons voorkomen, dat een sleent ?esluit ook in zijn uitvoering slecht en dat wij bij de beoordeeling van 6rgelijke daden toch vooral nuchter boeten blijven. hebben honderd jaren waaronder j gruwelijke jaren van den wereldoor- °8 overigens niet lang genoeg ge- j^Urd om ons gelegenheid te geven cox lachtere bezinning en tot objectieve 6°ordealing? om vaderlandsliefde aan te kwee- .eil> om op te wekken tot daden van r^Pperheid en zelfopoffering hebben wij ^aarlijk een verkeerd voorbeeld, als dat an Van Speyk, niet noodig. moeten ons en onze medemen- ^ben juist zooveel mogelijk onttrekken 111 een Van Speyk's mentaliteit, we.'ke 0115 bovendien ook daardoor bedenkelijk Onder leiding van Dr. H. Colijn. Gisterenochtend te half twaalf zijn in de vergaderzaal van het Departement van Bui- tenlandsche Zaken de voorloopige bespre kingen inzake tariefsverlaging en -consoli datie van Duitschland tusschen Duitsche en Nederlandsche gedelegeerden aangevangen. De vergadering werd geleid door Minister van Staat dr. H. Colijn, terwijl van Neder landsche zijde o.m. aanwezig waren dr. Ne- derbragt, chef van de directie van Econo mische Zaken aan het Departement van Bui- tenlandsche Zaken, de Nederlandsche Con sul-generaal te Berlijn, de heer Wolff, Ir. J. A. Kalff, voorzitter van het Verbond van Ncd. Werkgevers, de heer Mansholt, inspec teur van den landbouw, de heer Meijers, ad ministrateur aan het Dep. van Financiën. De Duitsche delegatie bestond uit de hee ren dr. Ott, Oberregierungsrat, dr. Posse, Mi- nisterial-Direktor, von Hahn, consul-gene raal van Duitschland te Amsterdam, dr. Weijmann, Ministerialrat, von Albert, Amts- und Landrichter, Joachim Windel, Legati- onsrat en dr. Neumeister, Legationsrat. Omtrent den afloop van de besprekingen zal te zijner tijd een perscommuniqué wor den verstrekt. Te Passar Palangpadang zijn 20 hulzen afgebrand. Hierdoor zijn 25 gezinnen dak loos geworden. De schade wordt geraamd op f 61.000. Persoonlijke ongelukken kwamen niet voor. Het Binnenlandsch Bestuur heeft aan de slachtoffers rijst verstrekt. Schade t 10.090 Een brand verwoestte 14 kedehs te Tandjong Kasir. De schade beloopt f 10.000 en wordt niet door verzekering gedekt. De vermoedelijke dader is gearresteerd Een commissie voor het bouwplan benoemd Z. D. H. Mgr. J. H. G. Jansen, Aartsbis schop van Utrecht, heeft een commissie be noemd, welke tot taak heeft de eischen te bespreken, waaraan het bouwplan van het nieuwe klein-seminarie te Apeldoorn zal hebben te beantwoorden. Als voorzitter van deze commissie treedt de Hcogeerw. heer H. J. Koopmans. presi dent van het kléin-seminarie te Culembcrg, op. Leden zijn de professoren van dit semi narie de Zeereerw. heeren dr. H. B. Vroom, H. J. J. Wachters, J. J. H. van Rcssum en J. H. Zuidberg, vervolgens van het groot seminarie „Rijsenburg" de Zeereerw. heeren dr. I. J. M. V. d. Berg en dr. P. H. M. de Jong en ten slotte de Zeereerw. heeren pas toors dr. W. van Koevorden te Utrecht en B. F. Overmaat te Maarn. voorkomt, nu toch wel schijnt vast te staan, dat het Van Speyk juist om een eervolle en geruchtmakende heldendaad te doen was. Wij zouden er maar liever „zand" over willen doen; ons verder willen onthou den van al te late en door veranderde omstandigheden en inzichten onbillijk wordende kritiek, maar de loftrompet Den heer Verkade 6000 voor de décors geboden De leden van het gezelschap van het Am- sterdamsch Tooneel hebben den heer Ver kade een bedrag van 6000 geboden voor het overnemen van de décors. De heer Ver kade verlangde, dat dit bedrag gisteren vóór zes uur zou worden betaald. Daar betaling echter niet anders dan na enkele dagen mogelijk bleek, zal men bij de opvoeringen van Pirandello's Beter dan vroeger" met nooddeccrs moeten werken. Een groofce schare arbeiders uit de meente Smallingerland, Opsterland Schoterland trok gisteren Heerenveen bin nen om den heer Falkena, Rijksinspecteur der werkverschaffing in Friesland te spre ken. Het waren arbeiders uit de werkver schaffing te Boornbergum, die door den Minister stopgezet is, omdat de arbeiders wegens te lage verdiensten Maandag j.l. het werk staakten en daarop gingen demon- streeren. Twee hunner werden bij den heer Fal kena toegelaten, welke hem het verzoek deden, mede to werken om de stopzetting op te heffen. De heer Falkena antwoordde zich telefonisch in verbinding met den Minister te zullen stellen en het resultaat daarvan zoo spoedig mogelijk aan de bur gemeester der betrokken gemeenten en den opzichter der werkverschaffing te zullen meedeelen. Op het Marktplein werd dit antwoord aan de menigte meegedeeld. Ver schillende sprekers wilden nog het woord voeren, maar dit. werd niet toegestaan. De schare trok daarna af. Z. D. H. moet een operatie ondergaan Z. D. H. Mgr. Joannes Aerts, Apostolisch Vicaris van Ned. Nieuw-Gulnea, werd eer gisteren opgenomen in het ziekenhuis te Tilburg om een operatie te ondergaan. Zijn terugkeer naar zijn missie wordt daardoor voor onbepaalden tijd uitgesteld. Haarlem - Heemstede - Bloemendaal Adv. Te Drongeler reed gisteravond de meel handelaar Bouma, uit Andel, met zijn mo tor tegen de afsluiting van den afgesloten rij weg. Hij was dadelijk dood. Een meisje aan de gevolgen overleden In het ziekenhuis aan den Zuidwal te Den Haag, is overleden een 16-jarlg meisje, dat eergisteren in de ouderlijke woning aan den Lutherschen Burgwal verschillende brandwonden bekwam, doordat haar klee- ren bü een petroleumlamp in brand ge raakten. Een koe en een paard verbrand Te Twüzel <Fr.) is gisteren de boeren- huizinge van de heeren Wiersma afgebrand. Een koe en een paard kwamen in de vlam men om. Met moeite werd de 75-jarige Wiersma gered. De regeering van Nieuw-Zeeland heeft besloten, dat Zondag a.s. in geheel Nieuw- Zeeland beschouwd zal worden als een na tionale treurdag. Hedenmorgen vroeg wer den wederom aardschokken te Napier waar genomen. Voor zoover zulks nog niet het geval was, moesten alle gebouwen worden ontruimd, wat met groote moeilükheden gepaard ging, aangezien men niet over voldoende trans portmiddelen beschikt en de wegen voor het grootste deel door de aardbeving zün ver nield. De regeering heeft een oproep tot de bevolking gericht, om zooveel mogelijk transportmiddelen, levensmiddelen en klee- dingstukken ter beschikking van het Roode Kruis, het Leger des Heils en de padvin dersorganisatie te stellen. Te Palmerston wordt met koortsachtige haast gewerkt, om 5000 menschen onder dak te kunnen brengen. Volgens ooggetuigen vond de aardbeving plaats juist onder schooltüd. Ouders haastten zich naar de scholen, om hun kinderen te zoeken. In vele gevallen echter tevergeefs. Toen de eerste huizen instortten, spron gen vele menschen uit hun woning, kantoor of werkplaats uit de ramen, doch velen konden toch niet meer ontkomen aan het neervallende puin van de instortende huizen. De installatie van den he$r D, Hoogenboom tot burgemeester van Hoogwoud, had ■-- 1 det hangt den nieuwen burgervader den Woensdagmiddag plaats. De oudste wethou' ambtsketcn om. Ernstige branden in Ned. O.-Indië. (blz. 1, 1ste oiad) De NederlandschDuitsche tariefonder handelingen. (blz. 1, 1ste blad) Het elfde postvliegtuig heden naar Indië vertrokken. (blz. 1, 2de blad) Ernstig vliegongeluk bij Plymouth; negen dooden. (blz. 1, 2de blad) Het achtste retourvliegtuig is gistermiddag op Schiphol aangekomen. (blz. 1, 2de blad) De wettelijke regeling van het aanvullend onderwijs. (blz. 1, 2de blad) De aardbeving .in Nieuw Zeeland. Ver schrikkelijke toestanden in de stad Napier. (blz. 2, 2de blad) Gandhi doet concessies aan den onder koning. (blz. 2, 2de blad) De saneering der Duitsche finantiën. (blz. 2, 2de blad) De begTafenis der drie slachtoffers van het drama te Bilthoven. (blz. 3, 2de blad) Barometerstand 9 uur v.m.: 772 vooruit. Licht op De lantaarns moeten morgen worden opgestoken om: 5.23 uur. Hoogste barometerstand 775.7 m. M. te Stockholm. Laagste barometerstand 744.0 m. M. te Isafjord. Verwachting: Zwakke, veranderlijke wind, later uit Zuidelijke richtingen, meest zwaar bewolkt, wellicht eenige sneeuw, temperatuur om het vriespunt tot lichte vorst. Luitenant-Generaal Seyffardt, de chef van den Nederlandschen Generalen Staf, machtigde de „Nieuwe Rotterd. Crt." mede te deelen, dat hy aan de nieuwe Belgische militaire plannen een zuiver defensieve strekking toekent en dat h. ze eer ten voor- eele dan ten nadeele van Nederland acht. De kans op een Duitschen aanval op Bel gië en Frankrijk door ons land (afgezien van de vraag, of te dien aanzien niet buiten onze grenzen somwyien al te pessimistische opvattingen gehuldigd worden) wordt daar door z.L eerder verminderd dan vermeer-, derd. Twee wielrijders door een auto aangereden Men meldt tüt Hoek van Holland: Gisterenavond werden de arbeiders Faas en Marei, terwyi zü op het fietspad fietsten, aangereden door een ledigen vrachtauto, bestuurd door zekeren N. uit 's-Graven- zande. Faas kreeg een beenbreuk, terwijl Marei inwendig werd gekwetst. Beiden zün naar het ziekenhuis te Rotterdam vervoerd. Vergaan van het schip opgehelderd? Bij de monding van de rivier de Moore, 80 K.M. ten Noorden van Perth (Australië), zün menscheiyke geraamten in oude dood kisten gevonden, welke van 1618 tot 1618 zün gedateerd. Men denkt dat deze geraam ten afkomstig zün van de leden der beman ning van een Neerlandsch schip, de „Gou den Draak", dat met 78.000 florijnen aan boord, op deze kust schipbreuk leed. De „Gouden Draak" was een handelsschip, dat van Nederland uit op Oost-Indië voer. De ondergang der 68 schipbreukelingen, die den schat ln veiligheid hadden gebracht, is steeds een raadsel gebleven,

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1931 | | pagina 1