Nieuwe Haarlemsche Courant | 1931 | 24 februari 1931 | pagina 6

KARiA-STICHTING

De oudste Bedevaartsplaats van het
H. Sacrament in ons land

i

IEDEREN MIDDAG VAN
2-3 UUR POLIKLINIEK

Iets over oorsprong en geschiedenis van Hasselts Heilige Stede

(Slot)

Indien gij over de NIEUWE
HAARLEMSGHE COURANT
tevreden zijt, zegt het anderen-
Indien gij in een of ander opzicht
niet tevreden zijt, zegt het óns-

STADSNIEUWS

De Haarlemscbe kunstenaar
A. W. Kort

Filmvoorstelling voor de
werkloozen

De werktijd bij de binnenscheep
vaart

Gemeentezaken

BarteljorisstraatvereenJging

Verkocpingen

Vereeniging tot bevordering van
het onderwijs in kinderverzorging
en opvoeding

Gevonden dieren en voorwerpen

KUNST EN KENNIS

Het licht van de electrische
gloeilamp

Wie wordt Gouverneur-Generaal?

Glorie en ondergang van groote
vermogens

BTNNENLA NDSCH NIEUWS

Drooggelegde Zuiderzeegronden

De „Tribune"-kwestie

GEMENGD NIEUWS

De aanslag in den trein
KeutenBrussel

Verplichte vingerafdruk in Michigan

Griep en mazelen op Urk

De burgemeester van Duisburg
gewantrouwd

VRAGEN BUS

„Wat scheelt je maat?"

„Reuze kiespijn, meneer!"

„Waarom gaat ie dan niet naar den tandarts?"

„Wat! In zijn schafttijd?"

Caesarius von Heisterbach, een Cistercien-
ser monnik in 1180 geboren en in 1240 over
leden, verhaalt ons in zijn „Dialogus Mira-
culomm Distincto VII E III" de volgende
wonderbare gebeurtenis:

„In het jaar 1218 werd Friesland geteisterd
door een ovérstrooming der zee, die een groot
aantal geweste». onder water zette, dorpen
wegspoelde, van steen opgetrokken kerken
tegen den grond wierp en meer dan honderd
duizend menschen hun graf in de golven
deed vinden. Zoo hoog rezen de baren, dat
zij over de torenspitsen heenrolden, en daar
storm op storm volgde, scheen het alsof het
geheele vasteland een prooi der golven ging
worden. Ja, zooals onze Abt vernam, zouden
de woedende golven heel het land tot Keulen
toe verwoest hebben, ware Gods toom niet
verbeden door Zijne Heilige Moeder.

De novice: Weet gij ook, wat de oorzaak
was van deze ramp?

De kloosterling: Zeer zeker. Er was daar
een Fries, een kampvechter van beroep, die
telkens als hij dronken uit de taveerne huis
waarts keerde, zijn vrouw met slagen en
stooten overlaadde. Nu geschiedde het, dat
deze vrouw, uit vrees voor de mishandelingen
van haar man. zich ziek hield en opdat haar
bedrog niet zou ontdekt worden, verzocht zü.
dat men haar de Heilige Teerspijze zou geven.
Toen de priester de woning binnentrad, kwam
de dronken kampvechter met een kan bier
in de hand hem tegemoet en verlangde, dat
de priester hem bescheid zou doen.

De priester weigerde, zeggende: „Ik mag
nu niet drinken, want ik draag het H. Sa
crament". Over die weigering vertoornd sloeg
de Fries met zijn bierkan tegen de ciborie,
zoodat de H. Hosties er uitvielen en over den
vloer verspreid lagen. De buurvrouwen, die
waren opgekomen om de zieke te troosten,
zagen boven elke H. Hostie een schitterend
sterretje zweven. Intusschen verzamelde de
p-iester al zuchtende en treurende de H. Hos
tiën en keerde naar de kerk terug. De Fries
werd door den deken van het district gedag
vaard en in den ban gedaan, doch hij bekom
merde zich daarover in het minst niet

Eindelijk liet hij zich bewegen om tot uit
boeting van zulk 'n ongehoorde heiligschen
nis, zich onder de kruisvaarders te laten op
nemen en met den priester naar Rome te
trekken. Voor Paus Honorius beleed hij zijn
misdaad en deze legde hem tot boete op,
dat hij de zee moest oversteken en drie ja
ren in het leger der kruisvaarders dienen. Om
kort te gaan: beiden, priester en kampvech
ter gingen scheep naar Damiate, waar zij bei
den sneuvelden. Toen na hun dood i". het
zelfde jaar, het land, zooals wij verhaald
hebben, zoo vreeselijk door den hemel getuch
tigd werd, en het volk zich afvroeg wat de
reden van die kastijding wezen mocht, ver
scheen de H. Moeder des Heeren aan een
godvruchtige edelvrouwe, die moei van den
heer Wigbold, abt van het St. Bemardus-
klooster, een vrouw, die den Heer diende met
vasten, bidden, nachtwaken en aalmoezen.

De H. Maagd openbaarde haar de oorzaak
van die kastijding en zelde: „De overstroo
ming, die dit land getroffen heeft, is een
straf voor de heiligschennis, Mijn Zoon in
het Hoogwaardig Sacrament van Zijn
Lichaam en Bloed aangedaan, en het 1and
zal nog zwaarder gestraft worden, indien men
draalt het verschuldigde eerherstel te bren
gen".

Uit deze woorden blijkt, dat niet alleen de
euveldaad des kampvechters, maar ook de
zonden des volks oorzaak waren van de
ramp. De Moeder des Heeren vervolgde: „Hef
uwe oogen op en zie naar den kant der zee."
De vrouw voldeed aan het bevel en zag de
ciborie, die door den kampvechter was om
vergeworpen boven op de golven drijven. De
golven stuwden den kelk strandwaarts. En
toen hij zoover was aangedreven, dat men
hem goed onderscheiden kon, vervolgde de
H. Maa-d: „Ziedaar het Lichaam van Mijn
Zoon. Welnu, ter plaatse waar de heilig
schennis volvoerd is, moet een kerk gebouwd
worden, die men eeren zal als het graf des
Heeren. Weet ook, dat èn kamprechter èn
priester beiden reeds zijn overleden. De
kampvechter, die zonder berouw uit het le
ven gescheiden is, werd in de hel begraven;
doch de priester vertoeft nog in het vage
vuur."

Van den prior van Yesse heb ik echter
veuomen, dat de kampvechter, naar het
uiterlijk te oordeelen, bij zijn vertrek ondub
belzinnige bewijzen van berouw aan den dag
legde; nochtans moeten wij het woord van de
Moeder Gods gelooven. Toen bisschop Sted-
donius n Munster, onder wiens bisdom ook
een groot gedeelte van Friesland behoorde,
deze verschijning vernomen had, schreef hij
een openbare plechtige acte van eereboete
uit, welke hij, naar hij ons zelf verhaald
heeft, bij den brief, dien hij door den kel
dermeester van het H. Bemardusklooster, idi-
da genaamd, liet rondbrengen, aan zijn dio-
cesanen oplegde.

Dat dit eerherstel niet voldoende was,
blijkt hier uit, dat het vorige jaar, bij een
nieuwe plaag over Friesland gekomen, weer
vele duizenden in de golven jammerlijk ver
dronken. Een zeer vermogende vrouw bouw
de een kerk op de plaats, waar het huis van
den kampvechter stond." Tot zoover von
Heisterbach.

Pastoor van Berkel thans te Arnhem, die
tijdens zijn 7-jarig pastoraat te Hasselt, zeer
veel heeft gedaan voor den opbloei van Has-
selt's Heilige Stede als bedevaartplaats, haal
de deze getuigenis van den 12den eeuwschen
monnik in verschillende artikelen, die hij in
den loop der jaren in onze vaderiandsche
pers geschreven heeft, aan en ook de scherp
zinnige geschiedvorscher deken B. P. Velthuy-
sen meende in dit verhaal den oo-sprong ge
vonden te hebben van de Heilige Stede.

Wij wezen er reeds op, dat al zijn de ge-
schiedvorschers het niet eens over den oor
sprong der Heilige Stede, het feit dat reeds
in de veertiende eeuw Hasselt een beroemde
bedevaartplaats was, wordt ons bevestigd
door talrijke authentieke diplomen en acten,
zoowel van de Bisschoppen van Utrecht als
van wereldlijke autoriteiten uit die dagen.

In de „Nieuwe IJsselbode" van 1893 schrijft
de Eerw. heer B. P. Velthuysen, destijds ka
pelaan te Kampen, het volgende: Over de
indrukwekkende processie, welke tijdens de
middeleeuwen jaarlijks op Zondag onder het
octaaf van het H. Sacramentsfeest, duizen
den pelgrims naar het stadje lokte, zijn in
het stedelijk archief enkele bescheiden be
waard gebleven. Hieruit blijkt, met hoeveel
plechtigheid dit heerlijke feest gevierd werd.

Geen wonder dat de poorters van het stad
je, het heiligdom waar Gods Almacht en
Liefde zoo dikwijls en op zoo verheven wij
ze tot hun vaderen had gesproken, op hoo-
gen prijs stelden, kosten noch opoffering
spaarden om de glorie hunner vaderstad met
de heerlijkste kunstwerken te versieren en
het hooge feestgetij der H. Stede te vieren
met een plechtigheid, welke ternauwernood
haar weerga vond. Immers in de H. Stede
bezaten zij een heiligdom, dat voor de ver-
maardste bedevaartsplaatsen in ouderdom
niet behoefde onder te doen. Zoodat men
Rome, Jeruzalem en Compostella uit, dan
zal men moeilijk een bedevaartsplaats vinden
welke met authentieke bescheiden kan aan-

toonen, dat haar oorsprong verder ligt dan
de dertiende of hoogstens veertiende eeuw

De H. Stede bestond, zooals wij reeds in
ons vorig artikel meenen te hebben aange
toond, reeds in het begin der veertiende eeuw
en zeer waarschijnlijk rees zij reeds meer dan
een eeuw vroeger uit haar grondslagen op.

Uit dit alles blijkt wel, hoe eerbiedwaardig
Hasselts Heiligdom is. Nog veel fe weinig is
dit bij de katholieken van Nederland bekend.

Opgemerkt zij nog, dat bij Pauselijke Breve
van 14 Januari 1905 de buitengewone aflaten
hernieuwd zijn, die in December 3398 aan de
H. Stede werden verleend.

De Zeereerw. Heer Pastoor van Berkel heeft
destijds van Z. H. den Paus de gunst verkre
gen, dat iedere priester op welken dag des
jaars ook in de H. Stede de Votiefmis van
het H. Sacrament mag lezen.

Thans, op den derden Zondag var. Pinkste
ren, viert Hasselt het veertig-jarig jubileum
van het herstel der H. Stede. Nog steeds is op
deze eerbiedwaardige Dlaats zelfs geen een
voudig kapelletje verrezen. Een oud boeren
huis doet er dienst als „noodkapel".

Indien wij door ons schrijven er iets toe
hebben mogen bijdragen dat de belangstelling
van Nederlands Katholieken zich meer
richt naar deze historische bedevaartplaats,
dan zouden wij onze moeite ruimschoots be
loond achten.

Wij besluiten met de „bede voor den op
bouw van de H. Stede," van pater W. van
Nieuwenhoff S.J.:

De heerlijkheid en luister
Van Hasselt's Heil'ge steé,
Verdwenen in het duister
Van onbeschrijflijk wee.

Beloon, Heer, ons vertrouwen,

Verhoor der harten bêe,

Laat weer Uw Tempel bouwen
In Hasselt's Heiige Stee.

Arnhem, Februari 1931.

J. H. M. POELMAN.

In „Het Vaderland" geeft X de volgende
beschouwing:

Vijftig jaar geleden zag te Haarlem de
schilder en graficus A. W. Kort het levens
licht. In zijn geboorteplaats ontving hij van
1894 tot 1899 zijn opleiding aan de School
voor Kunstnijverheid. In 1903 ging hij als
leeraar naar Groningen, waar hij tevens
enkele jaren op de avondmodelklasse van
Minerva onder leiding van D. de Vries Lam
teekende en in 1922 benoemd werd tot
leeraar aan de Middelbaar Technische
School.

In 1920 begon hij met zijn lithographisch
werk en zijn houtsneden. In Boek en Kunst
van Januari 1924 noemt Plasschaert elf
litho's en zeven houtsneden, die Kort tot d-t
jaar maakte. Eén houtsnede, Bloeiende
Cactus, voor het tijdschrift gemaakt, is er
bij Afgedrukt! De zes andere houtsneden
beeten: Wilg (1920), Kastanje in de sneeuw
(1921). De wadde (1922), Drentsche boer
derij (1922),, Park in de sneeuw (1923).

Van de elf litho's zijn er vier die cactus
sen voorstellen ,hij teekende deze beter
dan hij ze lithographeerde, ofschoon drie
aezer platen tot zijn verdienstelijke litho's
behooren" (Plasschaert) één litho heet
De Prins (1920), een andere Hadji (1920);
dan heeft men Doode Zwaluw (1922);
Doode patrijs (1923); Magnoliaknoppen
(1923) en twee die Zonnebloem (1921 en
1922) heeten.

Stond Kort onder invloed eerst van Duco
Krop, zijn leeraar te Haarlem; is hij later
een vereerder, volgens Plasschaert, van
Van Hoytema's werk geworden „ge
kunt dat in de cactussen zien, misschien
nog meer in De doode patrijs, zeker in de
vrij geteekende Magnoliaknoppen" nog
later heeft hij onder Invloed en in navol
ging van Chris Lebeau de grafische kunsten
laten varen en is de vrije schilderkunst gaan
beoefenen. Dit is vermeld door Albert'na
DraayerDe Haas in een artikel in het
Kerstnummer van Op de Hoogte van vorig
jaar, dat opgeluisterd is door vijf tekst-
illustraties en vergezeld gaat van twee bij
lagen in kleurendruk.

Behalve Lebeau heeft ook wijlen G. W.
Dijsselhof, beu geworden van de verschil
lende probeersels en „prinzipienreitereien"
op kunstnijverheids- en grafisch gebied, de
versierende en reproduceerende kunsten er
aan gegeven en heeft hij op het laatst van
zijn leven enkele zeer delicate landschapjes
geschilderd. Die overgang van de beoefe
ning der versierende en reproduceerende
kunsten naar die der vrije kunst komt dus
vaker voor, hoewel Dijsselhof reeds vroeger
en zeer vroeg zijn aquarium-aquarellen
gemaakt had.

Op verschillende tentoonstellingen heeft
Kort geëxposeerd. In Maart 1924 o.a. hield
hij van zijn werk (tegelijkertijd A. de Vries
Lam, de leider der Kunstnijverheidsafdeeling
aan de Techn. School) een expositie bij
Kleykamp.

Kort heeft ook gebatikt. In deze kunst
geeft hij ook les aan de Technische School
te Groningen.

Vanwege het Comité tot bestrijding van
de gevolgen der werkloosheid wordt Woens
dagmiddag aan de werkloozen met hun
vrouwen een filmvoorstelling aangeboden
in het Gem. Concertgebouw. Door de ver-
eeniging „Volkenbond en Vrede" is namelijk
de film van deze vereeniging ter beschik
king van het Comité gesteld, om deze te ver-
toonen, terwijl tijdens de voorstelling door
een lid van het bestuur der vereen'ging
„Volkenbond en Vrede" een kleine toelich
ting zal worden gegeven.

Verbeteringen gevraagd

In een vergadering van den Centralen
Bond van Transportarbeiders is geklaagd
over den langen arbeidstijd in het binnen-
scheepvaartbedrijf. De minimumwerktijd is
70 uur per week. Overwerk wordt niet uit
betaald. Meermalen komt het voor, dat
varend personeel twee dagen met den daar-
tusschen liggenden nacht aan één stuk aan
den arbeid is.

De vergadering besloot metalgemeene
stemmen, bij de betreffende lichamen op
verbetering in het bedrijf aan te dringen.

B. en W. stellen voor te besluiten behou
dens goedkeuring van Gedeputeerde Staten
der provincie Noord-Holland, burgemeester
en wethouders t<* machitgen aan de Gebr.
Kraak alhier, tegen den prijs van 14.50
per M2 in koop af te staan grond, gelegen
aan de zuidzijde van de Perseusstraat, groot
544 M2.

Ingevolge den rooster vau aftreding is op
31 December 1930 in de Commissie van Toe
zicht op de Haarlemsche Orkest Vereeniging
een palats open gevallen van lid, door af
treding van den heer Mr. M. van Toulon
van der Koog.

Ter voorziening in deze vacature stellen
B. en W. voor, om den heer Mr. M. van
Toulon van der Koog voornoemd opnieuw
als zoodanig te benoemen.

Vrijdag j.l. hield bovengenoemde vereeni
ging haar jaarlljksche algemeene vergade
ring in een van de bovenzalen van de Kroon.

In zijn openingswoord memoreerde de
voorzitter, de heer A H. Weijburg, dat de
penningmeester wegens ziekte niet aanwe
zig kon zijn en zijn functie tijdelijk werd
waargenomen.

Welk een moeilijken tijd de middenstand
heden doormaakt, schetste spr. aan de hand
van de vele mutaties, die zich in den loop
van het jaar hadden voorgedaan.

Na het voorlezen van de notulen, die on
gewijzigd werden goedgekeurd, gaf het jaar
verslag een uitvoerig beeld van de werk
zaamheden in het afgeloopen vereenigings-
jaar en kon men eveneens beluisteren, dat
er in dezen tijd van algeheele depressie,
toch nog straatbewoners gevonden werden,
wier frissche zakengeest tot uiting kwam
door verbouwing en modemiseering hunner
inrichting en het aspect der straat ver
hoogden, waartoe ook enkele nieuw geves
tigde zaken meewerkten.

Rekening en verantwoording werd door
den waarn. penningmeester gedaan, door
een commissie uit twee leden gecontroleerd
en goedgekeurd, waarna décharge werd ver
leend.

Volgens rooster traden twee bestuursleden
af. Beide heeren werden herkozen

Besproken werden de plannen voor de ko
mende liehtweek, nader toegelicht door den
heer A. Weill, die als afgevaardigde van de
vereeniging de vergadering van het Licht-
week-Comité bijwoonde.

Na de rondvraag ging de vergadering te
circa half elf uiteen.

De uitslag der gisterenavond in het Alge
meen Verkooplokaal aan de Nieuwe Gracht
gehouden veling is als volgt:

Ten overstaan van Notaris Mr. J. A. de la
Hayze te Heemstede. No. 1. Het Heerenhuls
met Voor- en Achtertuin Lieven de Keijlaan
No. 2, hoek Hendrik de Keijzerlaan te Heem
stede, nabij het Raadhuisplein, groot 3 A.
10 c.A. f 7580 D. F. W. v. d. Berg.

Ten overstaan van Notaris T. Bruyn Pzn.
Een huis en erve te Haarlem aan de Einden-
houtstraat No. 15, groot 2 A. 31 c.A. f 8350
L. v. d. Wall.

De (neutrale) vereeniging tot bevordering
van het onderwijs in kinderverzorging en op
voeding verzocht ons mede te deelen, dat zjj
een cursus voor jeugdleiders(sters) organi
seert. De vereeniging stelt zich daarmee ten
doel, aan hen, die reeds op een of andere
wijze zich met jeugdwerk bezig houden, in de
gelegenheid te stellen, de noodige kennis
daaromtrent te verzamelen of aan te vullen.
Ook voor hen, die zich voor dit werk ge
schikt achten of aangetrokken voelen, staat
deze cursus open.

De taak van den jeugdleider is verantwoor
delijk en veelomvattend. Zijn kennis voor wat
betreft opvoeding, verzorging, omgang met
het kind zal, naast aangeboren liefde voor
dit werk, aangekweekt moeten worden.

De volgende lessen zijn o.m. in den cursus
opgenomen:

6 lessen over de lichamelijke ontwikkeling
en verzorging van het kind met lichtbeelden
door Dr. H. A. de Vries te Haarlem;

10 lessen over opvoedkunde en zielkunde
der rijpere jeugd, door den heer R. Ijzer,
leeraar in de opvoedkunde bij de opleiding
voor onderwijzeressen.

Eerste hulp en verbandlessen: 20 lessen
handenarbeid. Kring- en zangspel voor de da
mes-deelneemsters. Leiding voor en bij spel
en sport voor de heeren, enz.

Het bestuur overweegt om hen, die den
cursus geheel zullen hebben gevolgd een be
wijs uit te reiken.

Inlichtingen verstrekt de directrice mevr.
S. M. Brandon, lokalen R. en O., Tuchthuis
straat 3, school 3, Woensdag, Donderdag,
Vrijdag 's middags van 24 uur en 's avonds
van 8 tot 9% uur.

Terug te bekomen bij: Gans, v. Loostraat
3, bril. Zwaart, Assendelverstraat 61, brei
werk. Reith, Vrouwesteeg 15, ceintuur. Ver
hoef, Rozenstraat 51, handschoen. Franse,
Brouwersvaart 48, idem. v. Gunsteren Bree-
straat 11, kinderhandschoen. Kennel Fauna,
fox-hond en gele hond zwarte kat en grijze
kat; Spruit, Barendsestraat 45, mand met
inhoud. Silvester, Nieuwe Spaamwouder-
straat 3rd., muts. v d. Vossen, Amsterdam-
schevaart 198, klnderpartemonnaie. Jacobs,
Hof v. Egmond 20, portemoimaie met in
houd. Kruijn, Waldeck Pyrmontstraat 6rd„
idem. De Boer, Tempelierstraat 49rd., pan
toffel. Braakman, Dr. Leijdsstraat 88, pakje
met inhoud. Martens, Rozenhagenstraat 23,
rijwielbelastingplaatje. v, Haarlem, Zomer-
kade 67, rozenkrans Reith, Vrouwesteeg 15,
schortje, v. Leersum, Gasthuislaan 157, sleu
tel. v. Schaik, Oudeweg 91rd„ tasch.

Koster, v. Loostraat 8, actetasch. Bur. v.
Politie, Smedestraat, bal. v. d. Berg, Adr.
Loosjesstraat 87, boekje. Arons, Borneo-
straat 13, boorden. Kennel Haerlem. Schot-
sche terrier, gebracht door de Politie te
Heemstede. Bur. van Politie, Smedestraat,
muts. Sieben, Keizer Karelstraat 34, num
merplaat. Postkantoor,' Ged. Oudegracht,
parapluie. v. Rossum, Bilderdijkstraat 42,
portemonnaie met inhoud. Bur. van Poli
tie, Smedestraat, sleutels, v. Dijk, Spaarn-
hovenstraat 28, rijwielpomp. De Jong, Ted.
v. Berkhoutstraat 36, sleutels. Broekman,
L. Heerenstraat 48rd. taschje. Kuijk, Brou
wersstraat 132. zakmesje.

Terug te bekomen bij:

Voge'ensang, Middenweg 28, abonnement
(tram); Snellens, Zomervaart 18n, bril;
Dursch, Niv. v. d. Laanstraat 8, dop van kin
derwagen; Schouten, Pepijnstraat 22, huis-
seutel; Schinkel, Sophiastraat 61, hand
schoen; Morsult, Harmenjansweg 61, hand
schoen;; Griffioen. Disderikstraat 22, horoge;

Punt, Gen. Bothastraat 90, hond; Lodder,
Raadhuispein 24, hakmes; v. d. Linde, Pijn
boomstraat 100, pakje met inhoud; v. Thie-
nen, K. v. Manderstraat 102, portemonnaie
met inhoud; Dursch, Nic. v. d. Laanstraat 8,
teekeningen; Faase, L. Margarethastraat 1,
parapluie; De Haan, Oranjestraat 171, rozen
krans; Pieters, Raadhuisplein 1 rood, rijwiel
belastingplaatje; v. Dijk, Spaainhovenstraat
28, idem; Huibens, Amulfstraat 36, touw.

maken Zuiderzeegronden. Het wordt echter
wenschelijk geacht ook voor deze gronden
zoodanig tijdelijk vr ijstelling te verleenen.

De termijn gedurende welke vrijstelling
wordt verleend is ook hier gesteld op 46
jaar. Voor gebouwen, gesticht op Zuiderzee
gronden, wordt een vrijdomstermijn voor
gesteld van 13 jaren, overeenkomende met
den termijn, genoemd in artikel 27 van de
wet op de grondbelasting.

Dr. Colijn wensoht niet in aann.eiking
te komen

de dr. Jarres, dat het hem slechts er om te
doen was geweest, het bestaan van duizen
den menschen te redden.

Hij was ervan overtuigd, dat over twee
maanden een loonsverlaging van 20 pCt.
ongetwijfeld zou komen en dat dan ook de
hooge salarissen belangrijk zouden vermin-,
deren.

Over de communistische motie van wan
trouwen werd gestemd. Deze werd verwor
pen.

Een sociaal-demokratische motie, waarin
het optreden van den burgemeester werd af
gekeurd en de Raad zijn wantrouwen in den
burgemeester uitsprak, werd echter aange
nomen met 30 tegen 24 stemmen.

Rijkdom is niet bestendig Van hemds
mouwen tot hemdsmouwen in drie generaties

In den loop der jaren, sinds Edison zijn
baanbrekende uitvinding deed, is de electri
sche gloeilamp ontwikkeld tot de lichtbron
bij uitnemendheid. Geen andere lichtbron
is zóó eenvoudig, zóó gemakkelijk te bedie
nen, zóó gevaarloos en zóó zindelijk in het
gébruik. Geen andere lichtbron ook leent
zich zóó bij uitstek voor het maken van
een verlichting, die aan alle eischen be
antwoordt. Tegenwoordig zijn de gloeilampen
verkrijgbaar in elke gewenschte sterkte, in
verschillende soorten, helder, mat en melk-
glas voor diverse toepassingen en in spe
ciale uitvoeringen, b.v. de „zonlichtlamp"
voor gebruik in gevallen, waar bijzondere
eischen worden gesteld.

Sedert ruim een halve eeuw geleden in
het laboratorium van Edison voor het eerst
een bruikbare electrische gloeilamp brand
de, heeft de gloeilampenindustrie zulk een
vlucht genomen, dat tegenwoordig de wereld
productie jaarlijks ongeveer 600 millioen
stuks bedraagt.

De straling van de lamp

De electrische gloeilamp is een tempera-
tuurstraler, dat wil zeggen, dat de stra
ling afkomstig is van een op hooge tempe
ratuur gebracht lichaam. Dit lichaam is de
dunne gloeidraad van de lamp. Wordt een
electrische stroom gezonden door een mate
riaal, dat de electriciteit geleidt, dan wordt
warmte ontwikkeld en onder bepaalde om
standigheden kan deze warmteontwikkeling
zoo groot worden, dat het materiaal be
gint te gloeien en lichtstralen gaat uit
zenden. Dit is het geval by de electrische
gloeilamp. Door den gloeidraad van de lamp
gaat een electrische stroom, die den draad
op zeer hooge temperatuur brengt (b'.J mo
derne gasvullings-wolfraamlampen bedraagt
deze meer dan 2500 gr. O.), waardoor de
draad een fel licht gaat uitstralen. Behalve
licht, straalt de gloeidraad ook warmte uit;
deze warmte beteekent bij de gloeilamp een
verlies, dat nu eenmaal op den koop toe
genomen moet worden. De electrische stroom
door den gloeidraad, dien wü moeten betalen,
wekt hierin zoowel warmte als licht op, en
aan de ontwikkelde warmte hebben wij
niets.

Nu doet zich het verschynsel voor, dat in
verhouding meer licht wordt uitgestraald,
naarmate de temperatuur van het gloeiende
lichaam hooger is. Zou de techniek er dus
in slagen, lampen te vervaardigen, waarvan
de gloeidraad op hooger temperatuur g'.oeit,
dan in de thans gebruikelijke lampen, dan
zou dit voor ons een belangryke verlaging
van den prijs van het electrisch licht be-
teekenen. Immers, met denzelfden stroom,
dus met dezelfde kosten, zou meer licht
worden verkregen. Als b.v. de gloeidraad de
temperatuur had van het oppervlak van de
zon ongeveer 620C gr. C.), dan zouden
wij met lampen van de in huiskamers ge
bruikelijke wattsterkte bijna 20 maal zooveel
licht verkrijgen, als nu het geval is, of
wel wy zouden voldoende licht hebben met
lempen, die 20 maal minder stroom ver
bruiken.

Nu make men echter de gloeilampen-
industrie geen verwyt, want haar treft geen
schuld, zy is gebonden door het feit, dat
er geen materiaal bekend is, dat tegen der-
geiyke enorm hooge temperaturen ook
maar een oogenblik bestand is. En daarom
zullen wy het voorloopig nog wel met onze
tegenwoordige gloeilampen moeten doen,
die trouwens wat betreft de zuinigheid,
vergeleken met vroeger, al veel verbeterd
zyn.

De eerste electrische gloeilampen hadden
een gloeidraad van kool. Deze kon geen tem
peratuur verdragen, hooger dan ongeveer
1800 gr. C. en gaf daardoor circa 5 maal
minder licht dan een moderne gloeilamp
van hetzelfde wattverbruik. De verbeterin
gen, die daarna aan gloeilampen werden
aangebracht, waren vooral gericht op het
vinden van een materiaal, dat hooger tem
peraturen kon verdragen, waardoor de lamp
dus zuiniger zou kunnen branden. Ten
slotte kon, als materiaal voor den gloeicraaa.
het wolfraam worden genomen, dat eerst
wordt gehamerd en daarna tot zeer dunne
draden wordt getrokken. De wolfraamgloei-
draad verdraagt in het luchtledige (wol-
fraam-vacuumlampen) een tempertuur van
2000 gr. c., en in de moderne gasvull'ngs-
lamp, waarin de gloeidraad een bijronderen
vorm heeft, een temperatuur van 2500 gr. C.
In den loop der jaren heeft de glos-lam
pen techniek dus wel groote vorderingen ge
maakt!

Tüdciyke vrijstelling van grondbelasting

Ingediend is een wetsontwerp tot tfjdellj-
ke vrystelling van grondbelasting voor
drcoggemaakte Zuiderzeegronden. De in de
wet van 26 Mei 1870 geregelde tydeiyke vrij
stelling van grondbelasting geldt nog niet
ten aanzien van drooggemaakte of droog te

In verband met het a.s. aftreden van jhr.
mr. A. C. D. de Graeff als gouverneur-gene
raal van Ned.-Indië is den laatsten tyd her-
haaldelyk de naam van dr. H. Coiyn ge
noemd.

Naar de „Telegraafthans verneemt, is dr.
Coiyn inderdaad officieel aangezocht voor de
vervulling van dit hooge ambt, maar heeft
hy te kennen gegeven, dat hy niet in aan
merking wenscht te komen.

Verder verneemt het b!ad, dat de burge
meester van Amsterdam, de heer W. de
Vlugt thans a's een der zeer ernstige candi-
daten moet beschouwd worden.

Het blad ls moreel schadelijke lectuur

Het bestuur van de Centrale Vereeniging
van Openbare Leeszalen heeft op een verga
dering dezer dagen zich verenigd met de
meening van den inspecteur, dat het dagblad
„De Tribune" als moreel schadeiyke lectuur
moet worden beschouwd en dus volgens art.
4 der RyKssubsidie-voorwaarden uit de open
bare leeszalen moet worden geweerd.

De politie te Brussel is er in geslaagd den
dader van den aanslag op 8 Februari in den
sneltrein KeulenBrussel op den te Ant
werpen wonenden Nederlandsehen koopman,
Lcuis Rochman, te identificeeren. Het is
een 26-jarige Algerijn, zekere Mouley Alde-
loekar Ben Ahmed, die geruimen tyd te
Brussel heeft vertoefd. Hu wordt thans uve-
rig opgespoord.

Uit de nieuwste criminieele statistieken is
gebleken, dat de meeste misdaden niet ge
beuren in Chicago of in New-York, maar
dat Lansing, de hoofdstad van den Bonds
staat Michigan, de twufelachtige eer geniet,
om aanspraak te mogen maken op het
grootst aantal misdaden. Althans Lansing
behaalt het record voor zoover het aantal
misdaden statistisch is vastgelegd. Wat het
aantal zware misdrijven aangaat, staat dit
„provinciestadje" ver achter by de hoofd
steden van Oost en West Amerika. Lansing
is de stad, waar de meeste inbraken plaats
hebben en waar de meeste zakkenrollers
wonen. Er is wel geen enkele stad ter wereld,
waar zooveel kleinere diefstallen in particu
liere huizen, zooveel inbraken in kantoren
en fabrieken plaats hebben als in Lansing.
Er gebeuren echter geen gewelddadige roof
overvallen, waarbij machinegeweren gebruikt
worden; zoo vooruitstrevend zün de misdadi
gers in Lansing nog niet. Alle pogingen, die
door de politieautoriteiten in het werk wer
den gesteld, om de daders te arresteeren,
hebben over het algemeen tot geen resultaat
geleid; het aantal inbraken neemt eerder toe
dan dat het vermindert. Thans is er een
wetsontwerp ingediend, waardoor aan al die
misdaden radicaal een einde gemaakt zal
worden. In dit Wetsontwerp (wij gelooven
echter niet, dat het aangenomen wordt) wil
men wettelijk vastleggen, dat iedere man of
vrouw van 16 jaar verplicht is, om zyn
(haar) vingerafdrukken in te leveren by de
politieautoriteiten. Deze wet zou toepasseiyk
zyn op alle inwoners van den staat Michigan;
in Lansing zou „het centraal bureau voor
vingerafdrukken" gevestigd worden. Hierdoor
zou het mogeiyk zijn, om na een gepleegde
inbraak onmiddllijk vingerafdrukken te
nemen en deze te vergeiyken met de vinger
afdrukken uit het archief, waaruit onmiddel
lijk zou biyken, wie de inbraak heeft ge
pleegd.

In de bladen stelt men veel belang in
dezen veldtocht tegen de dieven en inbre
kers, maar men verwacht niet veel resultaat
van deze maatregelen, want alle moderne
Inbrekers werken met gummi-handschoenen.
Bovendien hebben sommige dieven valsche
vingerafdrukken van gummi-vingers achter
gelaten om de politie aldus op een dwaal
spoor te lelden.

Op Urk komen zeer vele gevallen van griep
voor. De mazelen-epidémie onder de kinde
ren heeft zich zoo uitgebreid, dat gisteren
beide scholen zyn gesloten.

Gisteravond vond te Duisburg een buiten
gewone zitting van den Gemeenteraad
plaats. De communisten dienden een motie
van wantrouwen tegen den burgemeester in.

Op de hem gemaakte ver wy ten, antwoord-

Wat geschiedt er met de groote Amerl-
kaansche vermogens, wanneer de eigenaars-
sterven? Blüven zy voortbestaan of loopen
zij na enkele generaties op niets uit! F-
Plyrun, die deze zaak in onderzoek heeft,
komt tot de conclusie, dat deze reuzenver-
mogens meestal slechts een kort bestaan
hebben. Een collega van J. J. Astor, John
Wendell, liet zyn kolossaal vermogen achter
in den vorm van grondbezittingen, in het
midden van New York aan zyn zoon en ze»
ongetrouwde dochters, met de bepaling, dat
zy nooit mochten trouwen, noch het eigen
dom verkoopen of verhuren. HU wilde het
familiebezit onverdeeld houden. De nakome
lingen hielden zich aan de bepalingen, leid
den een vreugdeloos bestaan en toen kortge
leden de laatste der zusters stierf, ver
maakte zy haar bezit ter waarde van 100
millioen dollar aan liefdadige instellingen.
Zoo nam de dwaze droom van een dynastie
zonder huweiyk een einde.

Beter ging het met de familie J. J. Astor,
Toen deze in 1848 stierf, liet hy zyn zoon
25 millioen dollar na en toen deze zoon
stierf, in 1890, kwamen zyn twee zoons in
het bezit van een erfenis van 109 millioen
Deze beiden hadden het zakendoen niet in
groote mate van den va-'er geërfd, want
terwyi de eene zün 50 rrmlioen tot 75 ver
meerderde, bracht de andere zijn aandeel
op 150 millioen. Thans bevindt zich het
grootste gedeelte van dit kapitaal, nJ. 87
millioen, in handen van W. B. Astor. Hst
totale familiebezit is tegenwoordig kleiner
dan 20 jaar geyleden; toen bedroeg het nog
250 millioen. Deze vermogens vertoonden
het grootste weerstandsvermogen. Er was.
een tyd dat mevr. Astor de New-Yorksche
rijkaards met yzeren hand beheerschte en
slechts 400 dames ontving, daar haar recep-
zaal niet meer personen kon bevatten.

Hoe zeer de vermogens na korten tyd
afnemen, biykt nog duidelijker by Van dér
Bilt, wiens voorvaderen 50 jaar geleden
stierf, toen hy 100 millioen rijk was. zyn
zoon wist het kapitaal nog te verdubbelen,
maar onder zun kleinzoon ging het kapitaal
grootendeeels verloren; er bleef echter nog
35 millioen over, die toen in 4 parten ver
deeld moesten worden.

De staalkoning Carnegie bezat indertyd
300 millioen; tydens zyn leven schonk hd
ongeveer 425 millioen aan de naar hem ge
noemde stichting, en hy liet aan zijn vrouw
en andere instellingen van liefdadigheid
slechts 23 millioen na. Zün collega H. Q-
Frick, vermaakte 107 millioen aan verschil
lende instellingen van liefdadigheid en aan
zyn kinderen slechts 25 millioen, waarvan
nog 10 millioen successierechten betaald
moest worden. Ook de 66 millioen, die Rus-
sel Sage naliet, werden door zijn alleen
staande weduwe voor liefdadige doeleinden
bestemd.

Van de 75 millioen die Goald voor het
grootste gedeelte in spoorweg-aandeelen
aan zün erfgenamen naliet, verloor zun
zoon groote sommen, zoodat er by zyn dood
slechts 30 millioen overbleef, welk bedrag
toen onder verschillende bloedverwanten
verdeeld werd.

En zoo verdween ook het vermogen van
veel andere rykaards. J. S. Kennedy ver
maakte van zijn vermogen van 60 miUioen
ongeveer 35 millioen aan verschillende stich
tingen, de rest was voor zijn weduwe en
familieleden. Altoman vermaakte 31 mil
lioen aan het Metropolitan-Museum en an
dere wetenschappeiyke doeleinden; een
houtkoning van Michigan legateerde 50
millioen aan verschillende stiöhtingen.

In de tweede generatie w sten slechts
enkele families Widema, Weyerhauser,
Rockefeller en Morgan hun rijkdom te be
houden, ofwel ze konden hun vermogen ver
tienvoudigen, zooals by de Guggenheims.

Van de 20 rykste New-Yorksche families,
grondbezitters, bankiers en kooplui, die 90
jaar geleden de Unie door hun kapitaal be-
heerschten, kent men thans nog ternauwer
nood de namen. En van de 59 personen, die
volgens officieele lijsten op het oogenbilK
de grootste geldmagnaten van Amerika zyn,
kan men nagaan, dat hun voorouders drie
generaties terug nog in hun hemdsmouwen
stonden, d.w.z„ dat zy alm waren, zoodat
het schijnt, dat het Amerikaansche spreek
woord waarheid wordt: Van hemdsmouwen
tot hemdsmouwen in drie generaties.

Vr. Welke aannemer of firma voert de
bruggenbouw by Zalt-Eommel uit?

Antw. Een lezer antwoordt ons het vol
gende: De betonnen onderbouw wordt uit
gevoerd door de Ned. Betonmaatschappy te
Breda; de stalen bovenbouw over de uiter
waarden door de combinatie: van Enthoven
te Delft; Kloos en Zn. te Kinderdijk en
Penn en Bauduin te Dordrecht, terwyi de
stalen bovenbouw over da rivier nog niet
gegund is.

Vr. Ik moet voor overschryvlng van myn
brandverzekering 90 cent kosten betalen
wegens verplichte verhuizing. Is dat juist?

Antw. Dat hangt van de polisvoorwaar
den af. Die kennen wy niet, omdat u ons die
niet mededeelt en omdat u ook niet opgeeft
welke maatschappy het betreft. Het is ech
ter wel bekend, dat dergeiyke kosten door
vele maatschappyen en rekening worden ge
bracht.

Vr. Hoe krijgt men fietsenolie-spatjes uit

een witten slagerskiel?

Antw. Probeer het met petroleum-aether.

Vraag: Is het voldoende, een stuk op ze
gel te nemen om daarin te schrijven, wat
er met myn inboedel en geld moet gebeu
ren bij mijn overiyden?

Antw.: Ja.