Van
Alles
ee van
Overal
Sproeten komen vroeg in
Sprutol. Bij alle Drogisten.
PIJLTJES
BIJ HET EEUWFEEST VAN
BILDERDIJK
TWEEDE BLAD
ZATERDAG 21 MAART 1931
BLADZIJDE 1
het voorjaar, koop tijdig een pot
Maddalena
Een mooi bouwwerk
Nederlandsch
en schoenen
De ramp van de
„Noordpool"
Gift van H. M. de Koningin
Nieuwe proeven van
den heer Veraart
Na 1 Juli permanent
Honderd jaar rust de groote dichter in de St. Bavokerk te Haarlem
De verdiensten van den Haarlemschen Kunstkring van 1885
- m
ij,
Het is dit jaar honderd jaar geleden, dat de
groote Nederlandsche dichter Bilderdijk te
Haarlem overleed. Op deze foto het huis,
waar de dichter de laatste jaren van zjjn
leven doorbracht. In den geve! van dit huis
is een gedenksteen aangebracht waarover
in dit artikel gesproken wordt. Het huis is
thans eigendom van café-restaurant Brink-
mann. Boven: de grafsteen in de Groote of
St. Bavokerk te Haarlem Hier rust Bilder
dijk met zjjn vrouw. Boven links: de ge
denkzuil opgericht boven het graf in de
Groote Kerk.
Even wordt men er stil van als daar
plotseling het telegram komt: Madda
lena, de beroemde Italiaansche vlieger,
die zich heldhaftig gedroeg bij de red
ding van Nobile's expeditie en onlangs
met een Italiaansch eskader van tien
vliegtuigen van Europa naar Zuid-
Amerika vloog, is bij 'n vliegongeluk om
het leven gekomen; zijn machine viel
in zee; zijn stoffelijk overschot is nog
niet gevonden.
Er zijn enkele figuren, waaraan je ae
gevaarlijkheid van het vliegersvak kunt
afmeten. Maddalena, Lundborg zijn we
reldberoemdheden geworden en wij zijn
ze blijven volgen.
Eerst verongelukte de laatste, nu de
eerste. Wij weten wel, dat dit geen vlie
gers geldt van geregelde luchtlijnen en
dat het daar betrekkelijk veilig reizen
is, maar in alle geval bewijst het, dat
er nog altijd slachtoffers onder de vlie
gers vallen, al is het dan vooral onder
de pioniers, de wegbereiders van het
vak, onder hen, die naar nieuwe wegen
en mogelijkheden voor de vliegkunst
zoeken. De verovering van de lucht
wordt duur betaald. Want Maddalena
en Lundborg zijn maar een paar namen,
die aan een beroemde doodenlijst wor
den toegevoegd.
Het stemt droevig, maar waaghalzerij
noemen wij het vliegen al sinds jaren
niet meer en te twijfelen valt er ook
niet aan, dat dergelijke offers en toe
wijding tenslotte moeten uitloopen op 'n
overwinning van alle moeilijkheden. Zij,
die getuigen zijn geweest, zooals de
meeste onder ons, van de eerste wankele
sprongen, die de eerste vliegers in het
luchtruim deden en dus weten hoe wij
vooruit zijn gegaan in de kunst van het
vliegen, wanhopen niet aan een volko
men uiteindelijke overwinning. Dat zal
een enorme overwinning zijn.
Want men behoeft geen groot profeet
te zijn om te voorspellen, dat, als de
luchtvaart hetzij per bestuurbaren bal
lon, hetzij per vliegtuig zich 'n plaats in
het dagelijksche leven zal hebben ver
overd, zóó dat men zonder groot gevaar
in korten tijd enorme afstanden door de
lucht zal kunnen afleggen, de zeden en
gewoonten en ideeën van de aardbewo
ners èen groote verandering zullen on
dergaan. Het zal een der grootste her
vormingen zijn waarschijnlijk, die de we
reld ooit heeft gekend. Reeds nu ver
treken reizigers der morgens van Mar
seille, en dineeren 's avonds in Londen;
reeds nu is het mogelijk des morgens
uit Amsterdam te vertrekken; te lun
chen in Londen; dan naar Parijs te
gaan en dienzelfden dag nog terug -x
komen in Amsterdam.
Men stelle zich eens den tijd voor, dat
dit een vrijwel algemeen gebruik zal zijn
geworden
met u, mü nog eens willen verheugen, dat
wij Nederlanders zijn."
In zijne openingsrede haalde de heer Smit
Kleine die woorden aan en wees er op hoe
de meeste gezaghebbende schrijvers en
daaronder Beets niet het minst de groote
verdiensten van Bilderdijk voor de Neder
landsche taal steeds om het zeerst hebben
geroemd. Ook Haarlem was het tooneel van
Bilderdijk's verbazende werkkracht geweest,
daar hij gedurende zijn kortstondig verblijf
aldaar, die laatste en omvangrijke dicht
werken voortbracht, welke van zijne onver
zwakte dichtkracht tot in hoogen ouderdom
getuigen. De heer Kleine droeg er verschei
dene van voor, die op de toehoorders een
diepen indruk maakten, en herinnerende
aan de prozaïsche woorden in het register
van den burgerlijken stand: „Nalatende kin
deren, doch geen vaste goederen", deed hij
uitkomen dat Bilderdijk in zijne werken on
vergankelijke goederen heeft nagelaten voor
het geheele Nederlandsche volk.
Nadat de heer Beets vervolgens het ver
langen had uitgesproken, dat de gedenk
steen mocht onthuld worden, werd tot die
plechtigheid overgegaan; waarna het mu
ziekkorps, dat vóór het huis was opgesteld,
door het spelen van fanfares en het Volks
lied, de talrijke menigte, welke zich op het
marktplein verdrong, van de onthulling in
kennis stelde.
Daarop werd ter eeuwige gedachtenis de
volgende oorkonde geteekend:
„Op den 7en Juli des jaars 1885 des na
middags te 3 uren, in het bijzijn van de hee-
ren dr. C. G. von Reeken en mr. G. Hes-
huyzen, wethouders, mr. J. Tielenius Kruyt-
hoff, secretaris, als vertegenwoordigende het
bestuur der Gemeente Haarlem, van den
heer A. C. Kruseman, eersten uitgever van
Bilderdijk's gezamenlijke dichtwerken, van
het bestuur der Vereeniging Bilderdijk en
verdere genoodigden, heeft de Kunstenaars
kring alhier een gedenksteen onthuld, door
dien kring geplaatst in den gevel van het
sterfhuis van Willem Bilderdijk, aan de
Groote Markt alhier."
Hiermede was de plechtigheid afgeloopen
en thans togen de vereerders van den groo-
ten dichter naar diens graf in de Groote
Kerk, dat door de vereeniging Bilderdijk
met frissche rozen versierd was. Die rozen
brachten Beets een woord van Da Costa te
binnen. Bilderdijk was niet de roos. maar de
aloë gelijk, die haar lieren stengel hoog ten
hemel schiet; doch niet als de aloë om de
honderd iaar, neen, elk jaar ontvouwde Bil
derdijk de bloesems eener heerlijke poëzie.
Hij was niet liefelijk als de roos, doch pun
tig en scherp als de doornen der aloë. Zijn
tijdgenooten hebben hem die scherpte nooit
kunnen vergeven en als jongeling had Beets
dien geweldigen man nooit durven naderen;
doch sedert hij eenmaal met diens bevallige
en rijke Doëzie had kennis gemaakt, was zij
ne bewondering voor den grooten en toch
zoo beva'ligen zanger onbegrensd.
Vooral bij het feestmaal, waaraan de ge
noodigden zich tot besluiting van den
schoonen dag vereenigaen, was de gemoede
lijke en ongekunstelde soreker onuitputtelijk
in het onhalen van oude berinneringen aan
Bilderdijk, aan Da Costa en andere leerlin
gen des grooten mans, die de kroon huns
meesters uitmaken. Hij schilderde de poëzie
van Bilderdijk in al haar grootheid en
kracht, maar ook in al haar zoetvloeiend
heid en bevalligheid, en wist zijne woorden
met zooveel keurig voorgedragen aanhalin
gen te staven, dat. gelijk gezegd is, zelfs Jan
ten Brink zich volkomen gewonnen moest
geven en al de aanwezigen zich van de groo
te waarde der studie van Bilderdijk's wer
ken doordrongen gevoelden.
Het is werkelijk een verblijdend verschijn
sel, dat er in den laatsten tijd een opleving
is te bespeuren van het streven, het publiek
er toe te brengen, in eigen land ook zooveel
mogelijk goederen te koopen, die in het land
Zelf gemaakt worden.
Het kan wel wezen, en 't zal ook wel wezen,
dat de tegenwoordige malaise en de hooge
tariefmuren die ons omringen en oorzaak
Zijn, dat de nijverheid genoodzaakt is naar
andere afzetgebieden uit te zien, de reden
Zijn van die opleving, maar wat doet er dat
toe, de zaak zelf is er niet minder verblijdend
om.
Zonder een stevige propaganda krijg je
den Nederlander nu eenmaal nergens toe
iedereen heeft wel eens gehoord, dat het
Zoo'n schade is voor de Nederlandsche nijver
heid en dus ook voor iederen Nederlander
persoonlijk, wanneer hij de dingen die hij
noodig heeft en die evengoed en zelfs beter
hier te lande gemaakt worden, in het buiten
land gaat koopen, of, wat natuurlijk op het
zelfde neerkomt, van Nederlandsche winke
liers, die hun waren uit het buitenland hebben
laten komen. Maar hoevelen zijn er, die dat
gehoorde ook ter harte nemen, handelen naar
de konsekwentie die er uit te trekken valt?
„Och, dien eenen hoed, dien ik in een jaar
koop, of, dat enkele klosje garen dat ik noodig
heb, zal toch de Nederlandsche nijverheid
niet schaden 1"
Neen, natuurlijk niet, maar die eene hoed
en dat eene klosje garen van u, samen met
den eenen hoed en het eene klosje garen van
al die andere Nederlanders, die er net zoo
verkeerd over denken als u, wèl 1
Door de hooge tarieven, die er alom in het
buitenland worden ingevoerd, zien onze
fabrikanten hun afzet verminderen, omdat,
daar wij zelf geen tariefmuren oprichten,
de invoer uit het buitenland niet belemmerd
Wordt en minstens even groot blijft als voor
heen.
Vermindering van den afzet beteekent
'nkrimping van de fabrikage en inkrimping
Van de fabrikage beteekent afdanking van
Werkkrachten werkloosheid dus 1
Het is dus waarlijk niet alleen voor zijn
eigen voordeel, wanneer de werkgever omziet
naar middelen om voor het verloren afzet
gebied in het buitenland een grooteren afzet
tn eigen land te verkrijgen, iets wat vooral
in Nederland nog maar al te goed mogelijk
is, wanneer de Nederlanders daartoe maar
Wat meer hun medewerking zouden willen
Verleenen. Het is tenslotte toch hun eigen
voordeel, want als er minder werkloozen zijn,
behoeven er ook minder werkloozen gesteund
te worden van het geld, dat door de gemeen
schap, dus door alle Nederlanders samen,
moet worden opgebracht. Zelfs al zou men
dus voor een bepaald artikel van Nederlandsch
fabrikaat een kleinigheid meer moeten be
talen, dan voor eenzelfde artikel uit het
buitenland, dan nóg zou men misschien
voordeeliger uitkomen en tegelijk den natio-
nalen welstand helpen bevorderen.
Maar Nederlandsche artikelen zijn over
h;t algemeen niet duurder dan buitenlandsche
en zéker niet slechter waarom dan toch
altijd vragen naar buitenlandsch goed, of,
als men dat niet doet, waarom onverschillig
blijven voor wat men u in de hand stopt
en niet uitdrukkelijk vragen naar Nederland
sche waar
Er begint kentering te komen en vele
Nederlandsche fabrikanten hebben ingezien,
dat het ook hier geldt, het ijzer te smeden
als het heet is en ze zijn begonnen reclame
te maken voor hun fabrikaten. Niet ieder
voor zich, maar allen met elkaar, een onper
soonlijke reclame dus, zooals de bollen-
handelaars dat met hun producten in het
buitenland doen. De bouwmaterialen-fa
brikanten deden het reeds met de hulp van
de Vereeniging „Nederlandsch Fabrikaat",
de steenbakkerijen door middel van hun
Prachtige klinkerwegen-advertenties.... nu
*ijn ook de schoenfabrikanten begonnen.
Als inleiding van hun campagne tot ver
grooting van het gebruik van Nederlandsch
schoenwerk, heeft de „Commissie voor Werk
verruiming in de Schoenindustrie" dezer
dagen een persconferentie ingericht, waarop
baar voorzitter, de heer Jos. Klijberg, aan
de vertegenwoordigers van een groot aantal
dagbladen, daartoe ten kantore der commissie
te Tilburg bijeen gekomen, een uiteenzetting
gaf van den toestand in de Nederlandsche
schoenindustrie en van de mogelijkheden
om er verbetering in te brengen.
De Nederlandsche machinale schoenin
dustrie dateert eerst van omstreeks 1900,
toen enkele der voornaamste zaken geleide
lijk werden omgezet in machinale bedrijven,
die in den aanvang nogal te kampen hadden
met de omstandigheid, dat de werklieden
gewoon handwerk te maken, niet maar zoo
dadelijk tot fabrieksarbeiders waren om te
tooveren.
Erger nog was het, dat het publiek, dat
Sedert jaren aan buitenlandsche schoenen
gewend was, er slechts schoorvoetend toe
over ging zich de nieuwe Nederlandsche
fabrieksschoenen aan te schaffen, wat voor
Verschillende Nederlandsche fabrikanten aan
leiding was, hun schoenen onder een-of-
jnder buitenlandsch merk in den handel te
brengen, een kwaad, dat niet alleen in den
joop der jaren nog niet is uitgeroeid, maar
mtegendeel grootere afmetingen heeft aan
genomen.
Eigenlijk toch wel grappig, zoo'n toestand
Ja, grappig, maar toch nog meer droevig
met publiek koopt een schoen, die een
Nederlandsche is, maar een buitenlandsche
{ijkt en roept dan verrukt uit „Die buiten
landsche schoenen, dat is toch maar je ware
Kijk eens wat een leer, kijk eens wat een
Al zijn er ook altijd starre buitenland-
bevoordeelaars en al zullen die er ook wel
altijd blijven, er zijn toch ook genoeg Neder
landers, die wel degelijk inzien, dat bevorde
ring van de inlandsche nijverheid tenslotte
aan heel de natie ten goede moet komen
het moeielijke voor dezen is echter, te weten
wat inlandsch en wat buitenlandsch fabrikaat
is. Dat is, ook bij schoenen, lang niet altijd
gemakkelijk en daarom heeft het comité
dat nu de campagne ten gunste van den
Nederlandschen schoen heeft op touw gezet,
besloten, als eersten maatregel een merk
in het leven te roepen, dat binnenkort door
alle Nederlandsche fabrikanten zal worden
gebruikt. Dit merk, dat bestaan zal uit de
letters C.V/.S. zal voor den kooper een
waarborg zijn, dat hij werkelijk een Neder
landschen schoen gekocht heeft. Ter voor
koming van fraude zal de commissie van de
Regeering gedaan zien te krijgen, dat zij
het verplichtend stelt, buitenlandsche schoe
nen te voorzien van een merk van herkomst.
In aansluiting daaraan zal dan een groote
reclame-campagne worden begonnen, waar
voor door verschillende groepen bij de schoen
industrie betrokken een groot bedrag is bijeen
gebracht.
De Commissie voor werkverruiming zou,
hoezeer de schoenindustrie ook te lijden
heeft van de hooge tariefmuren in het buiten
land, niet gaarne aanbevelen ook hier derge
lijke hooge tarieven in te voeren, maar wèl
wil zij er propaganda voor maken, dat de
tarieven te onzent veranderd worden van
een ad-valorem-recht in een specifiek recht,
Zooals dat in alle andere landen van Europa
reeds het geval is, behalve in Frankrijk, waar
echter ook reeds voorstellen zijn ingediend,
om het te veranderen.
Of het nu werkelijk de moeite waard is,
wat door het Nederlandsche publiek aan
buitenlandsch schoeisel gekocht wordt? Ik
zal maar een enkel voorbeeld noemen. In
1929 werden in Nederland gekocht 13.646.987
paar schoenen en daarvan waren er 8.738.179
paar in Nederland gemaakt, dus niet meer
dan 63.9 procent. Bijna vijf miljoen paar
schoenen werden dus uit het buitenland
geimporteerd. En als daar nu ook maar een
naar verhouding even groote uitvoer tegen
over kon staan, dan zou het nog zoo erg
niet zijn, maar de buitenlandsche tarieven
zorgen er wel voor, dat dat onmogelijk is
tegenover dien invoer van bijna 5.000.000
paren stond een uitvoer van610.000,
paren.
Ruim vier-en-een-kwart miljoen paar schoe
nen werden er dus in 1929 hier te lande
gedragen die van buitenlandschen oorsprong
waren en die evengoed door onze Nederland
sche industrie geleverd hadden kunnen
worden.
En had de Nederlandsche industrie ze
geleverd, dan zou het niet noodig zijn, in
den slappen tijd de arbeiders, laat ik het maar
noemen op rantsoen te stellen, zooals nu het
geval vaak 'is. Maar beter allen 70 procent
van het loon uitbetaald, aldus redeneeren
de patroons, dan een deel der arbeiders voluit
betalen en de rest op straat zetten. Werkloos
heid komt door dezen maatregel dan ook
niet voor, maar ook dit terugbrengen van het
loon op 70 procent in slappen tijd zou niet
noodig zijn, wanneer alle Nederlanders ook
Nederlandsche schoenen droegen.
De loonen in de schoenindustrie zijn zeer
behoorlijk in verschillende schoencentra
is het geen uitzondering, dat loonen worden
bereikt van 0.60 per uur gemiddeld, buiten
en behalve overgeld, kindertoeslag, vacantie-
dagen, vergoeding bij sterfgeval, geboorte
enz.
Is de welvaart van de meer dan 10.000
werklieden, die thans hun brood in de schoen
industrie verdienen het niet waard, dat we
ons allemaal, voor zoover we het tot-nu-toe
nog niet deden, voornemen, voortaan alleen
schoenen te koopen met het merk C.W.S.
er op Te meer nog, daar dit merk niet alleen
garandeert, dat het een schoen is van Neder
landsch maaksel, maar bovendien een schoen,
die voor den prijs welke er voor wordt ge
vraagd een uitstekende schoen is, minstens
even goed als, en vaak beter dan de buiten
landsche, waarvoor hetzelfde bedrag gevraagd
wordt.
Nu kan het zijn, dat de winkelier u een
paar buitenlandsche schoenen laat zien en
daarnaast een paar inlandsche van denzelfden
prijs en dat u dan zegt„Nou, maar die
buitenlandsche zien er toch veel beter uit".
Kan waar zijn, maar daarom is de schoen nog
niet beter. Een schoen is een vertrouwens-
artikel, de leek kan eenvoudig niet zien welke
van twee schoenen de beste is, ook al omdat
hij de leerkwaliteit niet kan beoordeelen
vaak is het mooist uitziende het slechtste.
Maar óók kan hij het niet zien, omdat
en nu haal ik als besluit een woord aan van
den heer Stuhlemeijer, burgemeester van
Schiedam, door hem gesproken, toen hij nog
wethouder van Rotterdam was omdat
„schoenen zijn gelijk aan worsten, je weet
nooit wat er in zit".
ARTHUR TERVOOREN.
H. M. de Koningin heeft aan den voor
zitter van het comité voor de teraardebe
stelling van de slachtoffers van de „Noord-
poolramp", Burgemeester Dommisse te
Maassluis, een belangrijke gift doen toe
komen.
Nog een gift
Naar de „Tel." verneemt, heeft mevrouw
Gravenmaker, de weduwe van den omgeko
men schipper, ter bestrijding van de kosten
een belangrijk bedrag beschikbaar gesteld.
Zooals indertijd reeds gemeld, had de heer
A. Veraart het voornemen nog éénmaal zijn
proeven voor het neerslaan van wolken te
herhalen, zoodra hij de beschikking kon
krijgen over de nieuwe grootere vliegtuigen
waarover de Koninklijke Luchtvaart Maat
schappij sinds eenigen tijd beschikt. Nu de
P. IX, het grootste vliegtuig der K. L. M„ gis
termorgen uit Indië is teruggekeerd, zal in
den loop der maand April boven de Noord
zee te Scheveningen een demonstratie wor
den gehouden, waaraan zullen deelnemen en
kele toestellen van het type P. IX en F. XII,
welk laatste type de nieuwe aanwinst vormt
van de luchtvloot der K.L.M. en van die tier
K.N.I.L.M. Het voornemen bestaat een der
toestellen van Waalhaven te doen starten,
om het mogelijk te maken dat ook belang
stellenden vanuit Rotterdam aan de vlucht
kunnen deelnemen. De overige toestellen
vertrekken van Schiphol. De vliegtuigen
hebben een stijgvermogen van pl. m. 5000
Meter; de ervaringen te Soesterberg en
elders hebben geleerd, dat het gunstigste
effect der proeven bereikt wordt, indien ge
vlogen wordt tusschen 3000 en 5000 Meter,
waar de wolken, vooral in het voorjaar, een
groote hoeveelheid onderkoelde waterdruppels
bevatten van min 10 graden tot min 20
graden Celsius.
Met nadruk zij er op gewezen, dat het
steeds in de bedoeling van den heer
Veraart heeft gelegen, om door het neer
slaan van wolken, de weldadige werking
van den zonneschijn te verhoogen. Dat dit
maal de proeven nogmaals in den namid
dag tusschen 5 en 6 uur te Scheveningen
worden gehouden, vindt zijn oorzaak in de
omstandigheid, dat dit tijdstip het gunstigst
is met het oog op de groote belangstelling,
die in regeerings- en andere kringen voor
deze demonstratie bestaat.
Wij vernemen voorts, dat het in de bedoe
ling ligt, na 1 Juli a.s. geregeld vluchten
te houden in de vroege morgenuren, vóór
zonsopgang, wanneer de waterdamp door
de koude het meest gecondenseerd is, ten
einde door het neerslaan van wolken de
kans op zonneschijn gedurende den dag te
vermeerderen.
model
En heel hun leven loopen ze op schoenen,
die in Nederland zijn gemaakt van leer, in
Nederland gelooid van huiden van in Neder
land gefokte dieren. En ze denken slim
Je Zijn en blijven hun zoogenaamde buiten
landsche schoenen koopen, „omdat", zeggen
„Nederlandsche slecht en lomp van
model zijn".
„Nou, maar ik heb toch wel eens een paar
schoenen gehad, waarvan ik wist, dat ze in
Nederland gemaakt waren en die toch wel
degelijk slecht waren", zal men wel eens
runnen hooren, als men iemand er op wijst,
dat in Nederland schoenen worden gemaakt,
die even goed zoo niet beter zijn, dan die
üit het buitenland wordt ingevoerd. En die
°Pmerking kan volkomen juist lijken
et worden ook in Nederland schoenen ge
maakt van mindere kwaliteit zonder dat
Ze daarom juist is. Want die schoenen van
mindere kwaliteit kosten ook minder dan de
betere en het gaat natuurlijk niet aan, een
Nederlandschen schoen van vier gulden te
v®rgelijken met een buitenlandschen van
twaalf. Maar, zoo goed als een Nederlandsche
schoen van twaalf gulden, zeker zoo goed en
misschien zelfs wel beter is, dan een buiten
landsche schoen van twaalf gulden, zoo is ook
Jen Nederlandsche van vier, net zoo goed, of
beter dan een buitenlandsche van denzelfden
Prijs.
Wat trouwens heel begrijpelijk is, daar
bet wel vanzelf spreekt, dat de Nederlandsche
fabrikant bij het maken van zijn schoenen
Jok rekening houdt met het Nederlandsche
klimaat, dat een anderen eisch stelt dan het
Jeel mildere klimaat elders, ook rekening
boudt met den Nederlandschen voet, die
Jwaarder is dan die van de meeste buiten-
laoders.
In de buurtschap De Engel nabij Lisse wordt, onder architectuur van Jan Stuyt,
een prachtige kerk gebouwd, toegewijd aan de H.H. Engelbewaarders. Hierboven een
kiekje van den stand van het werk.
Geen Bilderdijken bij hun leven
Wordt de eerekrans naar eisch
gegeven,
En worstelaren, zooals hij,
Valt vaderland en volk eerst na hun
uitgang bij.
Zoo zong eenmaal Bilderdijk's zoon in de
kunst, de edele Da Costa, en nadat er jaren
over die woorden zijn heengevloden, begon
nen zij eindelijk in vervulling te gaan.
Den Haarlemschen Kunstenaarskring van
1885 komt de eer toe het eerst den grootsten
Nederlandschen dichter der laatste tijden
een bescheiden, maar niet onwaardig monu
ment gesticht te hebben door het aanbren
gen van een gedenksteen in den gevel van
het huis aan de Groote Markt te Haarlem,
waar Bilderdijk het laatste jaar van zijn
veelbewogen leven doorbracht en den 18en
December 1831, in den ouderdom van 76 ja
ren, ter eeuwige ruste inging.
Den 7en Juli 1885 had de onthulling van
den gedenksteen plaats, en hoe eenvoudig
die plechtigheid ook was, toch bewees zij,
dat Bilderdijk, zoo zijne nagedachtenis tot
dusver een gedenkteeken miste, zich al
thans in het hart van de meest begaafden
uit ons volk door zijne geschriften eene on
vergankelijke eerzuil gesticht had. De voor-
naamsten toch van hen, welke zich op het
gebied van letteren en kunst in Nederland
een naam verworven hebben, waren bij die
plechtigheid hetzij in persoon, hetzij door
hunne brieven van instemming tegenwoor
dig; en men mag zeggen dat de Haarlem
sche Kunstenaarskring niet alleen succes
heeft gehad van zijn gelukkig denkbeeld,
maar ook wezenlijk tot betere waardeering
i van den zoolang miskenden dichtervorst
beeft bijgedragen.
De Haarlemsche Kunstenaarskring is
eene kleine vereeniging van letterkundigen,
schilders, beeldhouwers, toonkunstenaars,
kortom van Haarlemsche burgers, die aan
de beoefening van kunst en letteren een
werkzaam aandeel nemen. Zij hield destijds
hare wekeüjksche vergaderingen in het voor
malige "woonhuis van Bilderdijk tegenover
het standbeeld van Coster en koesterde sinds
lang het vomemen. door eenig uitwendig
teeken aan dit huis de gedachtenis van den
"rooten man. die er dén laatsten adem uit
blies. levendig te houden. Eindelijk werd dit
denkbeeld, dank zij de medewerking van den
beeldhouwer Stracké, verwezenlijkt en onze
foto geeft eene afbeelding van het bovenge
deelte van den ouderwetschen gevel, waarin
thans de gedenksteen orijkt.
Eenvoudig als dit huldeblijk is, was ook de
plechtigheid der onthulling. Slechts een be
perkt aantal personen, van wier belangstel
ling men kon verzekerd ziin. waren tot bij
woning daartoe uitgenoodlgd. Zoo waren,
behalve het bestuur en de leden van den
Kunstenaarskring, tegenwoordig een tweetal
wethouders van Haarlem (de burgemeester
was verhinderd), de heer A. D. Kruseman,
eerste uitgever van Bilderdijk's dichtwerken,
de ontwerper en de uitvoerder van den ge
denksteen, de professoren Nieolaas Beets en
'an ten Brink, het bestuur der Rederijkers
kamer Bilderdijk. vertegenwoordigers der
pers enz.
1 De voorzitter van Jen Kring, de heer F
I Smit Kleine opende de plechtigheid met de
voorlezing van een brief van des dichters
zoon, den 72-jarigen kapitein der infanterie
I odewijk Willem Bilderdijk te 's-Gravenha-
ge, die door ongesteldheid verhinderd was
naar Haarlem te komen.
„Met groote belangstelling", zoo schreef
hij, „ontving ik de mededeeling van het plan
tot onthulling van een gedenksteen in den
gevel van het huis te Haarlem, waarin mijn
vader het laatste jaar zijns levens heeft ge
woond en kalm en getroost ontslapen is in
de christelijke geloofsovertuiging, die zich
steeds, vooral in zijn dichterlijke ontboeze
mingen, uitsprak. Hoezeer mij dit blijk van
belangstelling en waardeering, bij zooveel
miskenning en verguizing als hem nog steeds
in het graf bleef vervolgen, trof en welda
dig aandeed, behoef ik niet te verzekeren."
Ook professor Alberdingk Thijm, die mede
tot de genoodigden behoorde, was door on
gesteldheid verhinderd aan die uitnoodiging
gevolg te geven, maar hij schreef: „Hoe
gaarne was ik op uwe Bilderdijk-viering ge
komen. Ik zou u gezegd hebben, in hoevele
opzichten gij eene uitmuntende daad ver
richt, ik had u willen wijzen op de openba
re meening onder de letterkundigen, waaruit
eene waardeering van Bilderdijk zal voort
komen, die hem door allerlei platte harts
tochten te lang onthouden werd; ik had,
Het is dit jaar een eeuw geleden, dat Bil
derdijk, de groote Nederlandsche dichter, te
Haarlem overleed. Eerst in 1827 kwam Bil
derdijk in onze stad wonen, op de Groote
Markt, in het huis, waar nu het café van
Brinkmann is gevestigd.
In 1830 overleed zijn vrouw en spoedig
daarna, in 1831volgt de dichter haar in het
graf en wordt bijgezet in de Sint Bavo-kerk.
Er is een comité gevormd, dat het eeuw
feest van het afsterven zal herdenken. Dit
comité zal vieren Bilderdijk's terugkeer uit
zijn meer dan 10-jarige ballingschap: 26
Maart 1803 (op 26 Maart 1795 was Bilder
dijk genoodzaakt geworden de plaats zijner
inwoning, Den Haag te verlaten) den ge-
wichtigsten dag uit zijn léven.
Op Donderdagavond 26 Maart a.s. zal 'n
bijeenkomst plaats hebben in de groote zaal
van Pulchri Studio, te Den Haag. De voor
zitter van het Bilderdijk-Comité, de heer
August Heyting, zal een inleidende rede uit
spreken, waarna een rijke verscheidenheid
uit Bilderdijk's poëzie zal worden voorge
dragen door de dames W. L. Boldingh-Goe-
man en Ellen Vareno benevens de heeren
Willem Niestadt en Albert Vogel, die o.a. het
slot van het beroemde Afscheid ten gehoore
zal brengen.
Den volgenden avond, 27 Maart, zal een
dergelijke bijeenkomst plaats hebben in de
aula der Stedelijke Universiteit te Amster
dam, waar dezelfde dames en heeren zullen
optreden met hetzelfde program.
■s-:Cv-
