Uit den Haarlemsciien
Gemeenteraad
tweede blad
NA HET UITROEPEN VAN DE
REPUBLIEK SPANJE
DONDERDAG 16 APRIL 1931
BLADZIJDE 1
Het aangekondigde manifest van koning Alfonso verschenen HU doet
geen afstand van zijn rechten, doch ziet vrijwillig tijdelijk af van de
uitoefening der koninklijke macht Een regeeringsverklaring.
Verklaringen van kolonel Macia
STADSNIEUWS
Tegen de verplichte
Winkelmiddagsluiting
Bijeenkomst in het Gemeentelijk
Concertgebouw
Naar de Missie
N.V. de Vereenigde Blikfabrieken
Le voorzitter herdacht, nadat alle
raadsleden van hun zetel waren opge-
staan, in een sympathiek speechje den
directeur van de H. B. S. aan het Sant-
h°ortsrplein, wiens plotseling overlijden
in Haarlemsche onderwijskringen groo-
ten indruk heeft gemaakt.
Daarna werd bij de behandeling der
aSenda eerst wat licht geschut gepro
beerd.
De Raad nam geen genoegen met de
blode deeding van B. en W., dat zij het
aanvangsuur voor de avondorgelconcer-
ten in de Groote Kerk met een kwartier
hebben vervroegd. Dit blijft bepaald
zooals thans op kwart over acht. De
heer Peper merkte, bij het voorstel tot
goedkeuring van de rekening der Com
missie voor Schoolkleeding, op, dat per
school op de katholieké scholen meer
Paren kousen, klompen en schoenen
zijn uitgegeven dan op de openbare. Erg
duidelijk was de strekking van deze
°Pmerking niet, doch de slimmerd ver
telde er niet bij, dat de katholieke scho
len over het algemeen veel drukker
bevolkt zijn dan de openbare. De heer
Castricum hoorde op zijn desbetreffende
vraag, van den heer Slingenberg, dat
t voorstel van B. en W. om bij supple-
toire begrooting een bedrag vast te stel
len voor den bouw van een brug over
het Donkere Spaame slechts een vorm
kwestie is en niet behoeft te beteekenen,
zooais de heer Castricum vreesde, dat
het raadsbesluit kans loopt niet te wor
den goedgekeurd door Gedeputeerde
Staten. De beslissing over het subsidie
*oor het restaureeren van de Bakenes-
serkerk wei'd, op verzoek van den heer
Joosten, uitgesteld tot een volgende ver-
Radering ten einde de financieele
commissie gelegenheid te geven haar
advies over deze zaak uit te brengen.
Van meer belang was de discussie bij
het voorstel van B. en W. om een ver
ordening te ontwerpen, waarbij het ver
boden wordt goederen op de markt bij
opbod te verkoopen. Het heeft de aan
dacht van B. en W. getrokken, dat in
vergelijking met andere groote gemeen
ten de prijzen, welke in Haarlem door
het publiek worden besteed voor groen
ten en fruit, vrij hoog zijn. In verband
daarmede heeft de directeur van het
hiarktwezen een rapport uitgebracht,
daarin de oorzaak van deze hooge prij-
zen voornamelijk gelegd wordt op het
door de groothandelaren bij opbod ver
koopen hunner waren. De kleinhandela
ren zouden, volgens het rapport, den
Verkoopsprijs regelen naar den hoogsten
marktprijs, die bij opbod wordt bedon
gen. Maar de heer Van Kessel, die op de
Rroentenmarkt zeer goed thuis is, noemde
deze voorstelling van zaken naïef, omdat
by de prijsbepaling ook andere factoren
een rol spelen, o.m. de wet van vraag en
aanbod en de hooge eischen, die de
huisvrouwen tegenwoordig stellen aan
sorteering en bediening. De heer Van
Kessel zou B. en W. op de daken der
stad willen zetten om daar tot de Haar
lemsche huisvrouwen te schreeuwen,
dat zij niet zulke hooge eischen moeten
stellen. Vroeger ging men aardappelen
halen op de markt in een kerrebies,
maar nu gaat de dienstbode naar den
Winkel en vraagt twee kilo aardappelen,
elk kilo in een apart zakje en netjes
omwikkeld met een elastiekje! Dat
hiaakt de zaak duur, zeide hij. De heer
Van Kessel voelde el voor het voor-
Stel van B. en W., maar waarschuwde
toch voor te hooge verwachtingen om
trent het resultaat van het verbod. Ook
de heer Joosten vertelde, dat hij in dit
opzicht sceptisch gestemd is, maar
Juichte niettemin de maatregelen toe,
omdat hij er het begin in ziet van een
heele. serie andere, die nog zullen vol
gen. De heer mt. Heerkens Thijssen gaf
hem de verzekering, dat de Raad inder
daad nog van andere maatregelen zal
hooren. In het middel, dat de heer Wol-
zak aan de hand deed het oprichten
Van markthallen zag de wethouder
echter weinig heil, omdat het naar de
markt gaan niet in den aard ligt van
onze Hollandsche huisvrouwen.
De heer Bijvoet boekte een succesje
op B. en W. Hij en eenige andere raads
leden hadden een voorstel ingediend om
In de Algemeene Politieverordening een
bepaling op te nemen om ook „met
Paarden bespannen voertuigen" op het
geasfalteerde middengedeelte van eenige
Rijkswegen toe te laten. B. en W. advi
seerden afwijzend op dit voorstel en een
der onderteekenaars, de heer Wolzak,
Was door de argumenten van den com
missaris van politie, die over de zaak
rapport had uitgebracht, zóó overtuigd,
dat hy staande de vergadering zyn
handteekening onder het voorstel weg
trok. Het zag er voor het voorstel-Bij-
Voet dus niet gunstig uit, maar tot
Ieders verbazing werd het by stemming
door den Raad aangenomen.
Het is wel een teeken des tijds, dat de
debatten over de werkloosheid in de
openbare lichamen zoo uitvoerig zijn en
veelvuldig herhaald worden. Ook giste
renmiddag heeft de gemeenteraad er
drie uur aan besteed naar aanleiding
Van het voorstel om 27.500 uit te trek
ken voor tewerkstelling van een 24-tal
Haarlemsche werkloozen by de Rijks-
Werkverschaffing te Giethoorn. Zooals
bit de voorwaarden bhjkt, zal het inko
men bedragen per tewerkgestelde ge
middeld 15.(accoordloon) 3.75
(toeslag) 8.(kostgeld) 26.75
'teind 27.—).
Bovendien blijkt uit de voorwaarden,
dat in den aanvang nog een training
toeslag wordt gegeven.
De aan deze tewerkstelling verbonden
kosten, bestaande uit loonen, huisves
tingskosten en reiskosten zullen voor de
gemeente per man per week ongeveer
33.— bedragen: voor 24 man derhalve
792.en tot einde November over 32
weken 25.600.
Voor sociale verzekeringen, eventueele
geneeskundige behandeling, eventueele
uitrustingskosten enz. een bedrag van
1.900.— te rekenen, zoodat de totale
kosten worden geraamd op 27.500.—.
Het Ryk neemt tot 1 Mei a.s. 25
der kosten voor zijn rekening, zoodat
voor de gemeente 75 resteeren. Tot
Gedeputeerde Staten van Noordholland
is het verzoek gericht een bijdrage te
verleenen van de helft van hetgeen voor
rekening van de gemeente komt. Voor
rekening van de gemeente biyit alzoo
in totaal 37.5 der kosten of ongeveer
12 per tewerkgestelde, naar de heer
Gerritsz berekende.
Het debat over dit voorstel is gevoerd
in een toon, waarin groote bezorgdheid
met het lot der werkloozen te beluiste
ren viel.
Zonderen wy den heer Peper uit, die
weer een zeer lange, onvruchtbare rede
hield met algemeenheden, waar nie
mand naar luisterde, en doordaasde
over maatregelen, die practisch onuit
voerbaar zyn, dan mag worden vastge
steld dat alle raadsleden hun uiterste
best deden om ter leniging van den
nood alles te doen -vat mogeiyk is.
De heer Castricum bleek de voorstel
len van B. en W. niet fraai te 7inden,
doch voor niemand in den Raad en
daarbuiten zullen ze veel aantrekkelijk-
heden hebben, maar de gevoerde critiek
deed de voordeelen beter uitkomen. De
heer mr. Heerkens Thyssen, die de voor
stellen verdedigde, stelde de zaak vol
komen zuiver toen hy zeide, dat B. en
W. deze voorstellen niet van harte had
den ingediend, want ook zy sturen de
werkloozen niet gaarne naar Giethoorn
en naar Castricum. Maar op de allereer
ste plaats dient men niet te vergeten,
zeide hij, dat de van Rijkswege geboden
hulp, werkverschaffing en steunverlee-
ning als één complex van maatregelen
van werkloozenzorg moet worden be
schouwd en dat het niet mogeiyk is die
hulp voor één van beide te aanvaarden
en voor de andere af te wyzen.
Afwyzing van de steunregeling dreigt
te leiden tot verlies van de subsidies
voor de werkverschaffing, niet-aanvaar-
ding van de werkverschaffing heeft ver
lies van het subsidie voor de steunrege
ling ten gevolge. Het gaat dus voor de
gemeente om den Rykssteun. En nu
waren er wel raadsleden, die hun pijlen
afschoten op de regeering, maar, zooais
steld, dat alle raadsleden hun uiterste
opmerkte, staat ook de regeering voor
een moeiiyke taak en heeft met allerlei
omstandigheden, niet het minst finan
cieele, rekening te houden by het vraag
stuk der werkloosheid.
Wat scherp uitkwam in de debatten
en wat ook door lederen Haarlemmer
toegegeven en gewaardeerd zal worden,
is het vele, dat in onze stad voor de
werkloozen is gedaan, zoodat de heer
mr. Heerkens Thijssen, met instemming
van de grootst mogelijke meerderheid
in den Raad, mocht opmerken, dat
Haarlem, wat de werkverschaffing en
werkverruiming betreft, van de grocle
steden vooraan komt. Niet minder dan
815 personen werden rechtstreeks of in
direct door Haarlem aan het werk ge
steld. En ook dit voorstel, om 24 werk
loozen naar Giethoorn te sturen, is met
vreugde begroet, omdat het een aantal
menschen aan het spook der werkloos
heid ontrukt. De heer Loerakker ziet er
een systematisch voortzetten in van ae
pogingen om den toestand te saneeren.
Op een vraag van den heer Castricum
werd verzekerd, dat allereerst getracbi
zal worden vrywilligers voor Giethoorn
te krygen en dat geen menschen zullen
worden aangewezen, die thuis niet ot
moeilyk kunnen worden gemist. En zoo
weken alle bezwaren, die mogeiyk tegen
het voorstel konden worden aangevoerd,
en bleef alleen de mooie sociale kant
over. Het was dan ook niet te verwon
deren, dat het voorstel zonder hoofde-
ïyke stemming werd aangenomen. De
Mevrouw Babbel: „De dokter keek
naar mijn tons en zeide, dat al hetgeen
Ik noodig had een opwekkend middel
was."
Mijnheer: „Hemeltje lief! Toch niet
voor je tong?" (Bulletin)
Raad vereenigde zich met het voorstel
van B. en W. en ditmaal bleek er zelfs
een groote eenstemmigheid te zyn tus-
schen de rechtsche en linksche fracties.
Ook weer uit deze debatten is geble
ken, dat de socialistische party zeker
het recht niet heeft, zich in verkiezings
manifesten aan te dienen als de partij,
die zich by uitstek verdiensteiyk maakt
voor het welzyn der werkloozen.
Er kwam nog een motie-Peper ter
sprake. Deze wilde den Raad laten uit
spreken, dat alle uitgaven voor de
werkloozen ten volle van Rykswege aan
de gemeenten moeten worden terugge
geven. Voor de kern van deze motie ble
ken vele raadsleden te voelen, maar op
zyn gewone manier had de heer Peper
zyn voorstel weer gekleed in een pant
ser van allerlei dwaze sophismen. die
3ten raadslid voor zyn rekening kon
nemen. Er werd getracht de motie te
amendeeren, maar dit werd verworpen;
er werd getracht, dat B. en W. de motie
voor advies over zouden nemen; maar
ten slotte werd er zóó lang gestemd,
dat er van de motie niets meer over was.
Om kwart over zes ging de Raad in
geheime zitting.
De dagelijksche besturen van 41 vereeni-
'Ingen, te zamen een tijdelijk Comité van
Verweer vormend tegen de verplichte Win
kelmiddagsluiting, had gisteren een massale
bijeenkomst uitgeschreven in het Gemeente
lijk Concertgebouw.
De groote concertzaal was ongeveer half
door de Haarlemsche winkeliers ingenomen,
toen de voorzitter van het comité, de heer
F. H. Smit het openingswoord sprak, daar
bij allereerst eenige raadsleden verwelko
mend en voorts in het kort uiteen zettend
het standpunt van het comité inzake het
vraagstuk der verplichte winkelsluiting.
Daarna was het woord aan den heer Mr.
J. A. G M van Hellenberg Hubar. lid van
de Tweede Kamer der Staten-Generaal,
wethouder van Rijswijk en directeur van
het Nationaal Hanzebureau.
Spr. begon met er op. te wijzen, dat wet
geving voor den middenstand maar zeer zel
den voorkomt en dat het Werktijdenbesluit
voor winkels veelal tot verwijdering tus-
schen personeel en winkeliers geleid heeft,
en zei, zich te zullen bepalen tot het be
schouwen van de historisch-juridische zij
de van het vraagstuk en tot het uitleggen
van artikel 6 der Winkelsluitingswet.
Allereerst ging spr. de wordingsgeschiedenis
der Winkelsluitingswet na, dateerend onge
veer 30 jaar gelsden. welke wet uitsluitend,
na het totstandkomen van de Arbeidswet
1919 en het Werktijdenbesluit voor winkels,
het beoerken van den arbeidsgelegenheid
voor de winkeliers kon beoogen, hetgeen
spr. met eenige citaten uit verslagen en
rapporten aantoonde.
Over publiekrechtelijke regeling van de
bedrijfsorganisatie sprekend, maakt spr. uit
een wetsvoorstel duidelijk, dat deze regeling
wel aan den gemeenteraad toekomt, doch
alleen dén, wanneer minstens twee derden
van de winkeliers voor regeling, hier verkor
ting van den tijd dat winkels geopend mo
gen zijn, zijn.
Artikel 6 der wet was speciaal in het be
lang der winkeliers wat vooral gebleken is
bij de behandeling van de Winkelsluitings
wet in de Tweede Kamer. Het artikel maakt
het mogelijk het in het leven roepen van
verordeningen, tegemoetkomende aan de
bezwaren, welke door de winkeliers tegen
verplichte sluiting geopperd zouden worden.
Alleen zal echter een verordening door den
Gemeenteraad in het leven geroepen kunnen
worden, wanneer het winkeliersbelang dit
vraagt.
De vraag, of en zoo Ja welke middagslul-
tlng moet worden Ingevoerd, moet dus aller
eerst door de winkeliers zelf beantwoord
worden; daarna eerst kan de gemeenteraad
een verordening in dezen vaststellen.
Tenslotte zette spr. zijn persoonlijk stand
punt uiteen, los van het geval-Haarlem,
waarin hij zeide, dat zoo overleg tusschen
winkeliers en bedienden geen resultaat ople
vert, de bedienden de hulp van den gemeen
teraad kunnen inroepen. Echter mag z. i.
dan niet artikel 6 der Winkelsluitingswet te
baat worden genomen, want dit regelt een
geheel andere materie, maar moet de ar
beidstijd der bedienden zóó gerez-M worden,
dat een oplossing verkregen wordt.
Vervolgens was het woord aan den heer
F. L. van der Leeuw, adjunct-directeur van
het Bureau van den Kon. Ned. Midden
standsbond te 's-Gravenhage, die vooral het
"eva!Haarlem zou bespreken en de posi
tie van de winkeliers daarbij.
Allereerst deelde spr. mede het verloop
van het besluit van den gemeenteraad van
Zaandam, die begin 1930 reeds een dergelijk
besluit als Haar'em genomen had. welk be
sluit, na dcor Ged Staten van Noord-Hol
land en de Kroon behandeld te zijn, inge
trokken werd.
Vooral door het werken van den midden
stand heeft hier volgens spr. het recht ge
zegevierd.
Dan besprak hij de behandeling van de
motie-Bijvoet, geamendeerd door den lieer
Visser, in den Haariemschen gemeenteraad
en bracht daarbij openlijk hulde aan die
raadsleden, die hierbij de belangen van een
middenstand niet uit het oog verloren
hebben.
Vooral ten opzichte van de kleine wlnke-
l'ers noemde spr. het nemen van het be
sluit zeer onsympathiek en ook de IsraSIie-
tische winkeliers worden er door benadeeld.
Een rouleering'systeem, is gebleken
het mogelijk te maken aan alle voor
schriften van de wet te voldoen, en het pu
bliek belang zal hierdoor ook niet geschaad
worden.
Dat de vereeniging voor Hulsvrouwen In
het comité heeft zitting genomen, Is vol
gens spr. een voldoende bewijs, dat het pu
bliek tegen bepaalde middagsluiting is.
1 Niet alleen de winkeliers, ook de andere
bedrijven, zullen door vaste sluiting
hinder ondervinden en spr. acht dit ook
een sterk argument tegen deze sluiting.
Verder hebben de winkelbedienden zelf
niet zooveel belang by verplichte vaste slui
ting als zy tot nu toe hebben trachten aan
te toonen. Aan hun eventueele wenschen om
een anderen dag vry te mogen hebben, zal
by invoering van vaste sluiting, dan niet
meer tegemoetgekomen kunnen woeden.
Spr. kan zich nog steeds niet indenken
hoe en om welke motieven de gemeenteraad
tot een dergeiyk besluit gekomen ls. Hy
heeft het soclaal-wenscheltjke laten voor
gaan aan het economisch mogeiyke.
Wat men nu door een krachtigen stoot
wenscht te bereiken, zal wellicht in de toe
komst door de evolutie tot stand kunnen
komen en spr. hoopt daarom, dat de ge
meenteraad van Haarlem zich nog eens zal
bedenken en het besluit zal terugnemen.
Z.i. kan koninklijke goedkeuring op het be
sluit niet verkregen worden.
De middenstand wil hier geen revo-
lutionnaire actie op touw zetten, doch
wil, dat het recht zyn loon heeft en spr.
wil daarom allereerst een beroep doen op
den Haariemschen gemeenteraad, dat het
zyn besluit niet definitief zal nemen, zoo
als het priclpicel is geweest, anders, gelooft
spr., zal een beroep op de Kroon moeten
worden gedaan Het lijkt spr. voorts een
onmogelijkheid, dat by aanneming het ge
meentebestuur uit het geschapen labyrinth
zal komen.
De mogelijkheid bestaat wel, dat het be
sluit goedgekeurd zal worden, doch spr. ver
trouwt tenslotte, dat eenmaal gezegd zal
kunnen worden door den middenstand In
den lande: van Haarlem begint dc victorie.
In het slotwoord wees de heer F. H. Smit
er op, dat mocht de afloop van deze zaak
tegenvallen, de middenstand voor zich toch
er van bewust zal zyn, dat hy niet meer
dan en volkomen zijn plicht gedaan heeft.
Hy deelde verder mede, dat het Comité
van Verweer een motie had aangenomen
van den volgenden inhoud:
Het Corerté van Verweer tegen de ver
plichte winkelmiddagsluiting, bestaande uit
de Dageiyksche Besturen van 41 verschil
lende organisatie-,
gehoord de Inleidingen op de groote ver
gadering, belegd door het Comité voor
noemd op Woensdag 15 April 1931 in het
Gemeentelijk Concertgebouw te Haarlem,
overwegende, dat het besluit van den ge
meenteraad van Haarlem, genomen op 25
Maart 1931, waarbij in beginsel een gedif
ferentieerde, verplichte mlddagcluitlng voor
het winkelbcdryf is vastgesteld, ten zeerste
indruischt tegen de belangen van de over-
groote meerderheid der winkeliers, van het
koopend publiek en van talrijke bedryven,
die met den winkelstand geregeld te maken
hebben;
overwegende, dat ook het belang der ge
meente door een dergelijken maatregel niet
gediend wordt, aangezien het vreemdelin
genverkeer belemmerd en de aantrekkeiyk-
heid der stad voor de naaste omgeving ver
minderd zal worden:
overwegende, dat het verleenen van een
vryen middag aan het personeel een aange
legenheid is die overgelaten moet worden
aan het vrije overleg van winkeliers en be
dienden, c.q. hunne organisaties, tot welk
overleg de Middenstand ln de afgelcopen
maanden zich alles'lns bereid heeft getoond:
overwegende verder, dat genoemd raads
besluit in strijd is met de strekking van
art. 6 der Winkelsluitingswet, waarop het
wil steunen en bovendien practisch onuit
voerbaar zal biyken te zijn:
overwegende ten slotte, dat de gemeente
raad van Haarlem geheel ten onrechte het
belang van het winkelpersoneel als uit
gangspunt heeft genomen en daaraan, zon
der ecxlgc noodzaak, alle andere, veel ge
wichtiger belangen wil opofferen;
besluit:
a. zich geheel te vereenigen met het door
dc Mir'dcnctandscentrale voor Haarlem en
omliggende gemeenten ingenomen stand
punt, dat de verplichte winkel-middagslui
ting, in welkén vorm ook, verwerpeiyk is;
b. ten krachtigste op te komen tegen het
aangenomen raadsbesluit, dat slechts een
kleine groep der burgerij zal bevoordeelen,
doch andere groote belangen schaden;
c. den gemeenteraad van Haarlem te
verzoeken alsnog van den verkeerden weg
terug te kceren, door bij het eerlang te ne
men definitief besluit de, den winkeliers
rechtens toekomende, vrijheid om den
vryen halven dag (by voorkeur in overleg
met) aan het winkelpersoneel, in verband
met de bedryfcomstand'gheden, zelfstandig
te bepalen op geen énkele wijze te be
knotten;
d. de besturen uit te noodigen om even
tueel aan de Krcon te verzoeken de goed
keuring van het raadsbesluit te weigeren;
besluit voorts deze motie ter kennis te
brengen van den Minister van Arbeid, Han
del en Nyverheid, het gemeentebestuur van
Haarlem en de pers;
en gaat over tot de orde van den dag.
Vertrek Eerw. Zusters Franciscanessen
van St. Lucia
In de kloosterkapel te Bennebroel:. moe
derhuis der Eèrw. Zusters Franciscanessen
van Sint Lucia, had gisteravond een tref
fende plechtigheid plaats.
Het gold het afscheid van twee Missie
zusters: Zuster Ignatio (E. J. J. van Wes-
sem), die jarenlang als hooid der school
werkzaam was aan de St. Luciaseho.cn te
Haarlem-Noord, en Zuster Villanova fM. J.
Tuynker) uit Wychen.
Onder het plechtig Lof sprak de Zeereerw.
Rector H. v. d Heuvel de vertrekkende Zus
ters toe, haar offer aangenaam aar: God en
genadevol voor haar Zielen noemend.
Nadat de zegen gegeven en hot reisgebed
gebeden was, begaf de genee'.e k.'«ster-ge
meente zich naar de verlichte Lourdesgrot
in den tuin om den zegen te vragen aan
de Moedermaagd de Ster re der Zee. waar
tevens gezangen werden uitgevoerd.
Hedenmorgen na de H. Mis vertrokken de
belde Zusters naar Sumatra (Fon de Cocq),
vergezeld van de oversten en uitgeleide ge
daan door alle medezusters, die in dubbele
ry aan beide zijden van de laan stonden
geschaard.
Winst 585.359 1.171.466)
Dividend 10 (v. j. 18
Op de ter visie liggende balans per 31 Dec.
1930 komen de volgende posten voor activa:
vaste goederen 1463 936 1 308.141
machines en gereedschappen 997.434
822.036), goederen 1.744.533 1954.873),
debit, te vorderen posten en voorultbet. pos
ten f 876.793 1.148.851), deeln. en effecten
r 2.389.456 591944), bankiers 47.476
f 215.672), kas 11.892 f 13.061), inter. d1v.
f 200 000 429.000), Totaal 7.734.494
6.521.728).
Passiva: oa. aan. kap. gepll. 4.000.000
3.300.000). res. rek. 619 591 (-464.108',
extra reserve (agio) 630 263 onderst,
fonds f 350.000 250.000), invent - en con-
junctuurres, 175.000 res. dub. deb.
14.468 (f 27.376), cred. (mcl. deeln.' en ac
cepten 1.350 230 1.308 022). saldo winst
f 585.359 1.171.466). Biykens de winst- en
verliesrekening bedraagt de expL 'rekening
f 1.056 572 1.415.030). In mindering komen
afschr. vaste goed. f 77.617 70.702), af-
schryving machines en gereedsch. 127.730
127.099), int. eff. en deeln. f 78.531
31.350), onderst fonds J 12.333 12.081).
invent, en conjunctuurres 175 000
Waarna een saldo winst resteert van 585.359
1.171466). Voorgesteld wordt een dividend
va 10% (v. j. 18%). waarvan reeds 5% als
interim dividend is betaald.
Geen formeele abdicatie van
Alfonso.
Thans wordt medegedeeld, dat de koning
niet formeel afstand van 1en troon heeft ge
daan.
In tegenstelling met andersluidende be
richten verneemt Reuter var. bevoegde zijde,
dat de koning vóoi zyn v -rtrek geen enkel
document, van welken aard dan ook, heeft
onderteekend.
's Konings laatste oogenblikken
op Spaanschen bodem.
Omtrent de laatste oogenblikken van den
koning op Spaanschen bodem wordt uit
Cartagena gemeld: Koning Alfonso, die
Woensdagmorgen 4 uur in Cartagena aan
kwam, begaf zich naar het arsenaal, waar
de bevelhebber, generaal Magaz, de militai
re gouverneur en de officieren van het leger
en de vloot hem in groot-tenue opwachtten.
De koning leek kaim en groette de aan
wezigen. Toen hy echter iets wilde zeggen,
kon hij van ontroering slechts enkele woor
den over zyn lippen krygen. Hij zeide
slechts: „Ik zal in de overlevering blijven
voortleven."'
Daarop ging hy met zyn begeleiders aan
boord van den kruiser „Principe Alfonso",
die koers zette naar Londen.
Het vertrek der koningin.
De koningin en haar kinderen verlieten
het koninkiyk paleis te Madrid te 9 uur
's morgens met auto's, welke hen naar het
station El Escorial brachten, waar zy te
ongeveer 11 uur aankwamen.
De koninklyke familie begaf zich naar de
wachtkamer, waar zy werd begroet door ad
miraal Aznar, Romanones, Garcia Prieto, De
Hoyos, generaal San Jurjo en tal van leden
der aristocratie.
Een half uur later namen de koningin en
haar kinderen in een salonrytuig plaats.
De prins van Asturië werd op een draag
baar ingedragen.
Het rytuig werd aan den Zuid-express ge
haakt, die te 12 uur 's middags vertrok. De
koninklijke familie werd tot aan de grens
vergezeld door generaal San Jurjo, markies
De Hoyos en de hertogin De Miranda. Het
vertrek kenmerkte zich door groote ontroe
ring. Er werd „leve de koning" geroepen.
Eenige bewoners van El Escorial antwoord
den met „leve de republiek", hetgeen een
klein incident verwekte.
Blijkens een Reuter-bericht uit Hendaye
kwam het gezelschap daar tegen negen u-u
's avonds aan. Er deden zich geen inciden
ten voor.
De_ koningin werd vanmorgen om kwart
over negenen te Farys verwacht. Men gelooft
dat de koninklijke familie eerst tenminste
24 uur rust zal nemen te Parys alvorens
door te gaan naar Londen.
De koninklijke familie toegejuicht.
De trein, die de koningin en hare kinde
ren van Madrid naar de Fransche grens
bracht, is te Aviia en Valladoüd door een
groote menschenmenigte stoomachtig toege
juicht.
Te Valladolid kruiste de koninklyke trein
den trein, die de drie verbannen nrinisters
uit Parys naar Madrid bracht. Incidenten
deden zich hierby niet voer
De torpedobootflottilje, die te Barcelona in
de haven lag, ls uitgevaren om op hooge zee
bevelen af te wachten. Om 8 uur voeren de
schepen echter weer met de republikeinsche
vlag ln top de haven binnen.
Laat in den avond zyn de nieuwe minis
ters weer bijeen gekomen, teneinde eenige
belangryke oesluiten te nemen.
Het vertrek van den infant Juan.
Volgens te Parys ingekomen berichten uit
goede bron, blijft de infant van Spanje Juan
te Gibraltar. Omtrent zyn vertrek naar
Frankrijk of Engeland staat voor het oogen-
blik nog niets vast.
Dc reis van koning Alfonso.
Ex-koning Alfonso zal te Marseille aan
land gaan, ten einde naar Parys door te
zeizen, waar de koningin met het gevolg he
denochtend verwacht wordt.
Den infant Don Juan, wien te Gibraltar
bovenstaande medegedeeld werd, werd ver
zocht, zich eveneens naar Farys te begeven.
Verklaringen van kolonel Macla.
Door het agentschap Fabra geïnterviewd,
verklaarde kolonel Macia, dat het TocJa-
meeren van de Catalaansche republiek geen
oneenigheid beteekent met de Spaansche
republikeinen die de republiek proclameer
den. wy zyn het, zoo zeide Macia, volkomen
met elkaar eens, maar wy mechten de Ca
talaansche geestesgesteldheid niet .-rusKen
nen, die schier geheel gewonnen is vou) de
autonomlsche Catalaansche idceSn. wy
willen ons met alle Spaansche rlken in den
vrlendschappelijksten en breedsten geest fe-
dereeren. wy willen een edelmoedige repu
bliek scheppen, de vriendin der arbeiders en
open voor alle unlverseele denkbeelden. Wü
bevelen aan voor alles de orde te hand
haven, hoewel wy op het oogenbllk och
links noeh rechts ce duchten vijanden zien.
Het leger is met ons en de opkomende
republiek ontvangt voortdurende medewer
king van groote waarde.
Kolonel Macia maakt het heel goed, on
danks de vermoeienis. Hy is omgeven door
trouwe vrienden. Tal van Catalanen, bene
vens de partij voor Catalaansche actie, bo
den zich aan voor de verdediging der repu
bliek.
De algemeene indruk is dat de republiek
zich consolideert, behoudens eenige vrees
ten aanzien van de houding van de vakver-
eenigingen.
Het ls volkomen rustig te Barcelona en
afgescheiden van den stilstand van het werk
heeft het leven zyn normalen loop.
Betoogingen tegen de gendarmerie
te Madrid.
Jonge leden van de nieuwe burgerwacht
patrouilleeren thans in de omgeving van het
paleis te Madrid, nadat de gendarmerie on
der toejuiching van het volk uit de straten
was teruggetrokken.
Op verschillende plaatsen in Madrid werd
de gendarmerie, die tot nog toe algemeen
als de betrouwbaarste bescherming der
monarchie gold. door de menigte met vyan-
dige uitroepen ontvangen.
In verband met deze vyandige houding
hebben de leiders der gendarmerie de kronen
van hun uniform verwyderd, welk voorbeeld
door hun ondergeschikten werd gevolgd.
Een B T. A.-bericht uit Madrid meldt nog
dat brandweerlieden de kroon boven het
steenen wapenschild boven den hoofdingang
van het paleis met een vlag bedekt hebben
De ingangen van het palels zyn gesloten
Politieagenten keerden hun met roodsaty
gevoerde capes binnenste buiten.
Algemeene amnestie in voorbereiding
De troepen, die in Catalonië in garnizoen
liggen, hebben zich ter beschikking gesteld
van kolonel Madia. De benoeming van
generaal Lopez Ochoa tot kapitein-generaal
van Catalonië, is geschied na ruggespraak
met de regeering in Madrid. De uitroeping
van de Catalonische republiek is geschied
in Catalonische taal.
De voorloopige regeering van
den Catalaanschen Staat
De voorloopige regeering der republiek
Catalonië is als volgt samengesteld:
Macia, president; leden: Juan Casanort
(links-republikeinsche partij). Manuel Car-
raseo (Catalaansche republikeinsche party),
Rafael Campalone (scc'alistische unie),
Salvador Vidal (algemeen arbeidersver-
bond), Ventura Gassal (Catalaansche
staatspartij), Cas.'mir Giralt (republ. radi
cale partij). Een vertegenwoordiger der
socialistische party is nog niet aangewe
zen.
Een verklaring van Macia
Kolonel Macia heeft een proclamatie
gericht aan de Catalaansche bevolking,
waarin hij de oprichting van de Catalaan
sche repubiiek, als staat binnen den Iberi-
schen statenbond bekend maakt.
Met toestemming van den president van
de Spaansche bondsrepublieken heeft
kolonel Macia voorloopig de bevoegdheid
van president der regeering van Catalonië
op zich genomen, totdat de Catalaansche
bevolking haar wil heeft geuit.
Ieder, die de openbare orde tracht te
verstoren zal als een verrader van het
vaderlanu worden gestraft.
De Catalanen moeten zich de veroverde
vrijheid waardig toonen.
Deze proclamatie van kolonel Macia
werd door artillerle-afdeelingen voorgele
zen en wel op bevel van generaal Lopez
Ochoa. die dooi het revolutionna're comté tot
kapitein-generaal van Catalonië is benoemd.
Formeele algemeene staking te
Barcelona
Het Algemeen Vakverbond te Barcelona
heeft een proclamatie uitgevaardigd, waarin
de bevolking wordt uitgenoodigd in de straten
te manifesteeren, teneinde de nieuwe repu
bliek te beschermen en waakzaam te blijven
tegenover een mogelijke reactie, daar een
andere dictatuur niet zal worden geduld.
De proclamatie besluit met de mededeellng,
dat het Vakverbond de algemeene staking
heeft afgekondigd, in afwachting der gebeur
tenissen. De vakbewegingslelder Angelo
Pestana heeft verklaard, dat de staking is
uitgeroepen om een monarcnist'sche reactie
te verhinderen, doch dat zij niet langer dan
24 uur zal duren. Het nieuwe régime zal dan
zyn geconsolideerd.
Eenige duizenden personen kwamen gister
avond voor de cellulaire gevangenis b'Jeen
om de invrijheidstelling der gedetineerden te
vragen, daar zij nog niet op dP hoogte waren
van de order tot vrijlating welke door Ma
cia was gegeven Daar zij de poorten geslo
ten vonden, poogden zy de gevangenis in
brand te steKen en haar stormenderhand te
veroveren. Om bloedige incidenten te vermij
den, was de d'recteur der gevangenis ver
plicht alle gevangenen in vrijheid te stellen,
zelfs de gewone m'sdadigers. Hetzelfde ge
schiedde voor de vrouwengevangenis, waar
eenige Individuen de zaal voor de anthropo-
mete'e .vernielden.
Om elf uur 's avonds trachtte eer» groep
l'eden. waarby zich, naar men geloof' mis
dadigers hadden gevoegd, stormer
het politiebureau te bezetten, waar ,Vh een
anthropometrisch bureau beyindt. De wacht
post zag zich verplicht te schieten.
Een betooger werd gedood, eenige werden
gewond In een andere wijk kwam het ook
tot ongeregeldheden, waaromtrent men de
aanleiding niet kent. Er viel één doode.
De politiek der nieuwe regeering.
De buitenlandse!) politieke verslaggever
van de ..Matin". Jules Sauerweln, heeft een
onderhoud gehad met den nieuwen minister
van binnenlandsche zaken Maura, on den
minister van buitenlandsche zaken Lerroux.
Maura verklaarde, dat het de taak van de
nieuwe regeering zal zyn, om een eensgezind
Spanje en een republiek der orde te schep
pen en een versplinteren naar links te voor
komen.
Spr. voegde hieraan toe dat het niet noo
dig was ziin liefde voor Frankryk te bewy-
zen. In 1914 had men hem byna gelyncht,
toen hij van de Marne terugkeerde en een
Spaansch-Fransche vriendschap verdedigde.
Ongerege'dheden te Barcelona.
Volgens berichten uit Madrid werden ty-
dens ongeregeldheden te Barcelona 6 per
sonen gedood en ruim 100 gewond.
De republikeinsche vlag op het
koninklijk paleis.
Gistermiddag heeft de brandweer op het
koninkiyk paleis te Madrid een groot aan
plakbiljet bevestigd met het opschrift „Volk,
eerbiedig dit gebouw, want het behoort u
toe." Vervolgens werd het koninkiyk wapen
met de republikeinsche vlag bedekt. Terzelf-
dertijd werd een republikeinsche vlag op het
paleis gehesehen.
De oppercommlssaris van Marokko e" de
commandant van de vloot, hebben de nieu
we regeerin? telegrafisch hun aanhankelijk
heid betuigd.
Ontslag ambassadeur.
De Spaansche ambassadeur te Parys,
Quinones de Leon heeft aan de Republi
keinsche regeerlng te'egrafisch zyn ontslag
aangeboden. Hij zal de loopende zaken af
wikkelen totdat zyn opvolger te Parys zal
zyn aangekomen.
Diplomatieke mutaties.
Volgens te Londen ontvangen berichten
houdt men te Madrid rekening met de mo-
geiykheld, dat Ortega V Gasset tot
Spaansch ambassadeur te Beriyn zal wor
den benoemd.
De Spaansche Ambassade te Londen be
vestigt, dat de Spaansche ambassadeur Mar
kies Merry del Val by het Spaansche Mi
nisterie van Buitenlandsche Zaken zijn ont
slag heeft gevraagd. Hij was doyen van het
corps diplomatique en fungeerde 18 jaren
lang als ambassadeur te Londen.
Aznar by Zamora
Admiraal Aznar, de voormalige premier,
heeft een bezoek gebracht aan Aloala Za
mora. Na afloop verklaarde ny, dat ny za
mora was Komen Degroeten omdat ny geen
:yd had gehad dit eerder te doen en dar ny
eveneens gekomen was om nem net premier
schap over te dragen. Hy nad er aan oer-
innerd, dat zy samen m nister waren ge
weest en dat hy als Kapitein-generaal van
de vloot openbaar ambtenaar was.
Rust in het heele land
De minister van binnenlandsche zaken
