LEEKEPREEKEN
f3000.
f750.-
f250.-
f125.-
f50.
f40.-
Nationale Spaar
en EmissiebankN.v.
m
4 pCt.
ZATERDAG 15 AUGUSTUS 1931
Tegen de snelheids-
maniakken
Ernstig motor-ongeluk
Auto met 5 personen
te water
Het einde van Andree
Hebt u nog oude guldens?
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN
EN HET GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD
VIER EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 17845
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET ONGEVAL
VREEMD GELD - GREDIETBRIEVEN - ASSURANTIËN
l
Audiëntie
VOORNAAMSTE cTflEUWS
J. J. WEBER ZOON
OPTICIENS FABRIKANTEN
Groote Houtstraat 166 Haarlem
TELEGRAFISCH WEERBERICHT
Amsterdam C., Heerengr. 508
Bijkantoor NASSAULAAN 18
HAARLEM
BUREAUXNASSAULAAN49
Telefoon No. 13866 (drie Ujnen)
Postrekening No. 5970.
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen: per week 25 ct.; per
kwartaal 3.25; per post, per kwartaal
S 3.58 by vooruitbetaling.
HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENT!ÊN 35 ct. p. regel
VRAAG- EN AANBOD-ADVERTEN
TIES. 14 regels 60 ct p. plaatsing;
elke regel meer 15 ct.. by vooruitbet
By contract belangrijke korting.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
tusschen den tekst 60 ct per regel.
Alle aboTmé's op dit blad zijn ingevolge de verzekeringsvoorwaarden
tegen ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen
Levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door
verlies van beide armen, beide beenen ot beide ooger
bij een ongeval met
doodeliiken afloop
bij verlies van een hand
een voet ol een oog
bij verlies van een
duim ot wiisvingei
Dij een breuk van
been ol arm
•ii verlies van 'n
anderen vinger
400
„KAPITALISME"
De meeste menschen hebben aan
eigen dagelijksche beslommeringen ge
noeg, zoodat zij zich met groote vraag
stukken niet bezig houden. Een bitter
tafel met stamgasten, een spoorweg
coupé met handelsreizigers kan een
oogenblik wel eens den indruk wekken,
alsof een aantal eenvoudige menschen
bezig is een wereldcrisis op te lossen,
maar zulk een meeningsstrijd is ge
woonlijk meer sport en oefening der
stembanden: een uur later is ieder
debater zijn geheele betoog weer verge
ten.
Toch zijn er vraagstukken, die ook
den eenvoudigsten mensch, in vrije
oogenblikken van alleen-zijn, tot pein
zen en piekeren brengen en zijn ziele-
rust niet zelden verstoren, ja, hem
tijdelijk uit zijn geestelijk evenwicht
kunnen slaan. In vroeger tijden van
godsdienststrijd waren dit dikwijls reli
gieuze vraagstukken. Somtijds, zooals
de laatste jaren b.v. ih menig land van
ons oude werelddeel, zijn het problemen
van regeeringsvorm, en worden de bur
gers daar heen en weer geslingerd tus
schen de leuze: koningschap of repu
bliek. Of wel de vraag: daarom moet
er nog ooit oorlog komen; waarom kun
nen wij geen eeuwigen vrede hebben,
woelt in duizenden hersens om. En niet
het minst, vooral in onzen tijd en m
deze streken, houdt de massa zich bezig
met dit probleem: kunnen wij het
„kapitalisme" niet afschaffen en ver
vangen door een ander maatschappe
lijk stelsel? Ons land blijft zeker ten
deze niet achter. Men kan geen tijd
schrift of krant in handen nemen of
het kapitalisme wordt daarin bespro
ken. En speciaal in katholieke kringen
is het heerschende economische stel
sel het onderwerp van voortdurende
belangstelling. Congressen, meetings,
landdagen worden er aan gewijd; in de
laatste dagen was het weer de sociale
studieweek in Rolduc, die het „kapita
lisme" op het program had gezet.
Nu is het uitmuntend, dat allerlei
organen van voorlichting en studie
de gelegenheid benutten om licht te
verspreiden omtrent een onderwerp,
dat blijkens de dagelijksche ervaring
hoofden en harten der massa bezig
houdt. Dit is niet alleen nuttig, maar het
is zelfs plicht. Vóór alles is dan echter
eisch, dat die voorlichting vaste leiding
geeft en vooral geen verwarring sticht
en de duisternis nog grooter maakt. En
in onzen tijd, die zoo gaarne liefheb
bert, zoo gaarne iedereen de ruimte
geeft, zoo wars is van gezag en zooveel
voor de vrijheid voelt, in zoo'n tijd
dreigt het gevaar, dat niet altijd al
leen gezaghebbende voorlichters en
heldere docenten aan het woord komen.
Wanneer men bijv. aan het begin van
een veeldaagschen cursus komt verkon
digen, dat een kind tegenwoordig weet
wat „kapitalisme" is, dan vraagt men
zich af, waarom er dan boeken over vol
geschreven moeten worden en waarom
men dagenlang bijeen blijft om het
onderwerp te bepraten. Erger is het
wanneer, zooals blijkbaar bij de Lim-
burgsche studiedagen gebeurde, het be
staande. maatschappelijk stelsel wordt
begraven onder critiek; dat iedere vol
gende spreker nieuwe steenen komt
aandragen om tegen het gehate systeem
te gooien en dat daarbij of daarna geen
bekwame wegwijzers staan, die een
nieuw pad weten te wijzen, om zonder
ongelukken uit deze trieste laagvlakten
weer naar zuiverder toppen te komen;
dat er geen bekwame bouwmeesters
zijn, die plannen voorleggen, om naast
de bestaande woning een nieuwe, be
tere op te trekken zóó, dat, wanneer
het oude huis wordt afgebroken, er een
ruimer, beter „Heim" te wachten staat.
Dit is des te gevaarlijker, wanneer
onder de luisteraars zooveel jonge men
schen zijn, die zooveel gemakkelijker
bereid worden gevonden om wat bestaat
af te breken, zonder aan den dag van
morgen te denken.
Wij nemen de zoo pas gesloten Lim-
burgsche studieweek slechts als voor
beeld, ondanks de vele verdiensten die
zij had. Wij zouden dezelfde waarschu
wing en in nog veel sterker mate kun
nen plaatsen tegen de vele schampere
en bittere redevoeringen en artikelen,
die wij dagelijks hooren of onder het
oog krijgen en die er al maar op uit
zijn den dood aan het „kapitalisme" te
prediken.
Men behoeft in het geheel geen be
wonderaar van het heerschende pro
ductiestelsel te zijn; men kan zijn vele
fouten en tekortkomingen, men kan de
vele ellende, gruwelen en onmensche-
lijkheden, waartoe het in zijn excessen
voert, verafschuwen en verfoeien en
niettemin met groote bezorgdheid den
chaos der meeningen aanzien, die el
kaar dagelijks voeden, met negatieve'
leuzen om ten slotte te komen onder
de massale suggestie, dat er vroeg of
laat, maar liefst zoo vroeg mogelijk, een
dag zal komen, waarop met het „kapi
talisme" zal worden afgerekend en de
poorten van een nieuw tijdperk ontslo
ten zullen worden.
Bij heel veel voorlichting, die
ook in onze kringen over het „kapita
lisme" gegeven wordt, vraagt men zich
af: zijn die voorlichters zich wel van
hun verantwoordelijkheid bewust en
zien zij wel het gevaar hierin gelegen,
dat de massa, opgroeiende in haat tegen
het bestaande maatschappelijk stelsel,
langzaam maar zeker rijp wordt voor
de verwachting van een plotselin-
gen ommekeer?
Hierin nu schuilt het gevaar, dat er
geen onderscheid wordt gemaakt tus
schen de noodzakelijke fouten van
het stelsel en het systeem zelf. Wij
zeggen de noodzakelijke fouten; im
mers, niets op aarde is volmaakt. En
welk stelsel men zich ook denkt, elk
zal altijd zijn fouten en zijn groote
fouten hebben. Niet te ontkennen is
intusschen, dat de overheersching van
het kapitaal over de productie in onzen
tijd tot erge en gevaarlijke misstanden
heeft geleid. En wie zich opmaakt om
die misstanden aan de kaak te stel
len, beter nog, naar middelen te zoeken
om ze weg te nemen, die verricht ver
dienstelijk werk. Maar heel iets anders
is het, fouten in een stelsel aan te wij
zen of het stelsel zelf te ondergraven.
Wie dit laatste doet, moet er een beter
voor in de plaats stellen en dit gebeurt
niet al waant men dit wel eens
kortzichtig door over medezegging
schap van werknemers e.d. proefnemin
gen te praten. Daarmee kan hoogstens
hier of daar in een of andere onderne
ming plaatselijk geëxperimenteerd wor
den. Wie echter wat verder kijkt dan
naar zijn naaste omgeving weet, dat
alle groote bedrijven hebben rekening
te houden met de wereldmarkt en dat
de wereldproductie beheerscht wordt
door het internationale kapitaal. Het is
erger dan kinderlijk naïef te noemen de
verwachting uit te spreken, dat zulk
een wereldstelsel in een handomdraai
veranderd zou zijn; zulk een verwach
ting is gebrek aan historische kennis.
Immers de geschiedenis van alle tijden
bewijst, dat een radicale verandering
van de volkshuishouding steeds den
groei van eenige eeuwen noodig had.
Zeker, er is een snellere mogelijkheid.
Men kan nationaal de bestaande orde
omverwerpen en een andere stichten.
Zooals bijv. in Rusland geschiedde;
maar geen verstandig sterveling zal door
dit voorbeeld aangetrokken worden.
Evenmin lokt, voor wie met den toe
stand aldaar op de hoogte is, het
voorbeeld van Italië aan, waar de re
volutie op minder bloedige wijze tot
stand kwam. Afgezien van de geweldige
schade aan de hoogste cultuurgoede
ren, welke van zulk een plotselinge
omwenteling meermalen het gevolg
is, vooral van de vernietiging van het
religieuze leven, is het einde altijd ver
lies van onze zoo dierbare persoonlijke
vrijheid, ook voor de groote menigte.
Immers, zulk een omwenteling geschiedt
wel altijd in naam van de massa, maar
het einde is steeds, dat diezelfde massa
door enkele opkomelingen, uit de eigen
rijen, wordt geterroriseerd. Trouwens,
al zou dit onvermijdelijke te vermijden
zijn, zulk een omverwerping van het
bestaande gaat altijd gepaard met een
misdadige ontvreemding of vt&woesting
van eigendom. Waarom ieder revolu-
tionnair optreden dan ook steeds door
de Kerk ten strengste is afgekeurd.
RNE
Gisteravond is de Zeereerw. Het J. v. d. Tuyn, pastoor der parochie van
H. Bavo te Heemstede, in zyn parochieplaats aangekomen De nieuwe
pastoor, juist gearriveerd
den
Het is daarom onbegrijpelijk wanneer
men katholieke arbeidersleiders zonder
protest in het openbaar hoort verkon
digen, dat, wanneer er weer eens, zoo
als in 1918, een revolutie zou dreigen,
zij niet weten of zij hun georganiseerde
mannen wel achter zich zullen hebben.
Tot nog toe dacht een ieder, dat chris
tenen en vooral overtuigde katholieken
onvoorwaardelijk tegen revolu
tie waren. Dit was en is een groot be
ginsel en men kan nu eenmaal het
volgen van zijn beginsel niet van be
paalde voorwaarden afhankelijk maken.
Verleden jaar waarschuwde prof. Aal-
berse in een rede over het „kapitalisme"
tegen een soort voorlichting als waarover
wij boven spraken. Gewoonlijk, zeide
hij, haalt men uit een bekende brochure
van den beroemden katholieken eco
noom pater Pesch, een zinnetje aan,
waarin het „kapitalisme" veroordeeld
wordt. Men vergeet daarbij, dat dezelfde
pater Pesch een machtig werk in vier
deelen over het kapitalisme geschreven
heeft, waarin tallooze malen gepoogd
wordt om tot een omschrijving te ko
men, van wat eigenlijk onder „kapita
lisme" moet worden verstaan; in welk
opzicht het te veroordeelen is en in welk
opzicht niet. Daarom, zeide prof. Aal-
berse, acht ik het zoo gevaarlijk, om dat
ééne zinnetje over kapitalisme en chris
tendom in volksvergaderingen of dag
bladen te gebruiken. Arbeiders zijn geen
menschen die economische studies ma
ken; vaak kennen zij het woord „kapi
talisme" alleen van vergaderingen of
meetings. Als men dan gaat zeggen, wij
katholieken zijn ook tegen het kapita
lisme, dan sticht men groote verwarring
onder de arbeiders. Onwillekeurig moe
ten zij den indruk krijgen, dat het pre
cies hetzelfde is wat zij van hun eigen
mannen te hooren of te lezen krijgen, of
wat zij op de fabrieken van socialisten
vernemen.
Met veel bestrijding van en z.g. voor
lichting over het „kapitalisme" gaat het
als met de agitatie tegen den oorlog. Elk
weldenkend mensch is tegen de gruwe-
len van den oorlog, tegen de lasten van
den dienstplicht en in het algemeen
tegen het militairisme gekant. Alleen
echter de uiterste radicale partijen zon
der verantwoordelijkheidsgevoel, propa-
geeren de directe, nationale ontwape
ning en de afschaffing van het leger.
De katholieken over heel de wereld hou
den zich van deze gevaarlijke vredesbe
weging verre en werken op het maan
woord van Rome aan de gelijktijdige,
internationale ontwapening. Deze weg
zal langer duren, maar is zekerder en
veiliger.
Waarom volgt men in zijn voorlich
ting en propaganda ten opzichte van
fouten in het economische stelsel ook
niet den voorzichtigen weg van Pausen
en Bisschoppen? Noch in Rerum Nova
rum noch in Quadragesimo anno zal
men het „kapitalisme" zonder meer ver
oordeeld vinden; alleen de uitwassen en
excessen worden afgekeurd en bij stre
ven naar verbetering wordt groote voor
zichtigheid aangeraden om niet met de
wetten van gezag en naastenliefde in
conflict te komen; terwijl de eenig af
doende oplossing alleen de verbetering
van het individu wordt genoemd.
Het is dankbaar en gemakkelijk om
tegen oorlog, tegen maatschappelijke
ellende, tegen mammonisme, tegen ka
pitalisme op te tomen; ondankbaar om
ten deze tegen overdrijving en onvoor
zichtigheid te waarschuwefi. Maar bij
voorlichting der massa gaat het er niet
om te zeggen wat zij gaarne hoort, maar
wat strekt tot haar waarachtig en
duurzaam heil.
HOMO SAPIENS.
„Wanneer Maria de Moeder Gods en
niet mijne Moeder was, dan was zij toch
een verheven vrouwmaar wat had
ik, arme, dan met Haar te doen? Ik zou
Haar van verre aanschouwen, zonder
iets van Haar te verwachten. Wanneer
zij slechts mijne Moeder was en niet de
Moeder Gods, dan was zij zeker bereid
mij te helpen: want de moeders wen-
schen voor hare kinderen altijd 't beste:
maar dan zou zij arm zijn, zooals ik en
waarin kon zij mij dan helpen? Daar
zij echter de Moeder Gods is, kan zij
alles en daar zij mijne Moeder is, wil zij
alleen, wat het beste is voor mij. Mijn
hoop kan dus nooit teleurgesteld wor
den
Franciscus van Sales.
Z. H. Exc. de bisschop van Haarlem zal
Maandag en Donderdag van de volgende
week geen audiëntie verleenen.
c>
Krasse maatregelen overwogen
Gezien de voortdurende toeneming van
auto-ongelukken, dikwijls veroorzaakt door,
hetzij onder invloed zijnde bestuurders dan
wel snelheidsmaniakken, die voortdurend het
leven van anderen in gevaar brengen schijnt
naar „De Avondpost" vernam in justi-
tieele kringen het voornemen te bestaan,
scherpere en ingrijpender maatregelen te
treffen.
Zoo wordt overwogen om, zonder dat daar
toe wetswijziging noodig zou zijn, in den ver
volge de automobielen, waarmede het onge
luk is gebeurd, verbeurd te verklaren en deze
hetzij te doen vernietigen, dan wel ten be
hoeve van het Rijk te doen verknopen
Door dezen maatregel hoopt men deze ge
vaarlijke maniakken tot bezinning te bren
gen. Beteren zij zich niet, dan moeten zij ook
maar voor goed hun auto kwijt zijn.
Een' maatregel die wel in breeden kring
toegejuicht zal worden.
Een doode
Te Zwijndrecht vond gistermiddag een
ernstig motorongeluk plaats, dat een doode
heeft geëischt.
De heer M. Strasseleu, bedrijfsleider van
de Oliefabriek „Schiedam" te Schiedam reed
op zijn motorfiets op den Rotterdamschen
straatweg in de richting van Rijsoord, toen
hij ter hoogte van het terrein der gemeente
lijke reiniging een aldaar rijdenden reini-
gïngswagen moest passeeren. Hierbij kwa
men de motor en de wagen met elkaar in
botsing met het noodlottig gevolg, dat de
heer S. van zijn motor werd geslingerd en
ernstig gewond in een sloot langs den weg
terecht kwam. Toesnellende voorbijgangers
brachten hem onmiddellijk op het droge Dr.
Krijger, die spoedig op de plaats van het
ongeval aanwezig was, constateerde een been
breuk en zware inwendige kneuzingen. Per
auto van den geneeskundigen dienst uit
Dordrecht werd het slachtoffer naar het Dia-
conessenhuis, aldaar, vervoerd. Na eenige
uren is de heer S. overleden Hij laat een
vrouw en vijf kinderen achter.
Het Nederlandsch Paviljoen
te Vincennes
Een diner op den openingsdag
De Fransche minister van Koloniën, de
heer Paul Reynaud, en maarschalk Lyautey
zullen, naar een Havas-telegram uit Parijs
meldt, op Dinsdag a.s. te half 9 's avonds
in het gebouw van Indochina een diner ge
ven naar aanleiding van de opening van het
Nederlandsche paviljoen.
Pastoor G. J. van Oostwaard
De Zeereerw. heer pastoor G. J. van Oost-
waard is dezer dagen hersteld naar zijn pasto
rie te Castricum teruggekeerd. Tijdens een
rustkuur, welke Z.Eerw. in de St. Jacobus-
stichting te Wassenaar doorbracht, is hij door
een ernstige ziekte getroffen, zoodat hem zelfs
de H.H. Sacramenten der stervenden moes
ten worden toegediend. Thans is Z.Eerw. zoo
ver hersteld, dat een terugkeer naar zijn pas
torie mogelijk was.
Gisteravond is pastoor P. Roovers, door de
Het zingen
parochianen van St. Joannes den Dooper, plechtig als de nieuwe herder ingehaald,
yan het welkogstfed tijdens de «Uiige incomgte."-
Allen gered
Vrijdagmiddag geraakte de luxe auto van
Ds. Verhagen van Middelburg te Enkhuizen
in de Dijkgracht.
In den auto, die door Ds. Verhagen werd
bestuurd, bevonden zich vier dames, waar
onder zijn twee dochters.
De dominee die achteruit wilde rijden,
verloor de macht over het stuur en reed
achteruit van den twee meter hoogen kade
muur. Gelukkig waren op dat oogenblik
vele menschen in de nabijheid. Een viertal
mannen begaf zich direct gekleed in het wa
ter. Zij verbrijzelden de ruiten van den auto,
die met de kap een kwart meter boven het
water uitstak. De dames trok men het eerst
uit den auto, waarna hulpvaardige handen
dezen op den wal trokken. Omwonenden
voorzagen de dames van droge kleeren.
Ds. Verhagen werd het laatst uit den wa
gen gehaald en gebracht in café Van Leijen.
Door deze spoedige hulp zijn gelukkig
geen menschenlevens te betreuren. Ds. Ver
hagen was naar Enkhuizen gekomen om
daar Vrijdagavond een predicatie te houden
in de Christelijk Gereformeerde Kerk.
De auto werd later op het droge gebracht
cloor de Stoombootvereeniging voorheen De
Bruijn.
Het ongeval bracht vele belangstellenden
og de been.
Een nieuwe verklaring omtrent het ver
ongelukken der Andree-expeditie.
(blz. 1, 1ste blad)
De octrooiwet treedt heden in werking.
(blz. 1, 2de blad)
Krasse maatregelen tegen snelheidsma
niakken in voorbereiding.
(blz. 1, 3de blad)
..De relletjes op Bulowplatz Nieuwe
moordplannen.
(blz. 1, 3de blad)
Joego-Slavië wijst het Hoover-plan af.
(blz. X, 3de blad)
Ernstige incidenten te Verona.
(blz. 1, 3de blad)
Overleden de chef van den Dienst van Weg
en Werken bij de Nederlandsche Spoorwegen
ir. II. P. Maas Geesteranus.
(blz. 2, 3de blad)
Postwisselverkeer DuitschlandNederland
hervat.
(blz. 3, éde blad)
Barometerstand 9 uur vm.: 755, stilstand.
LICHT OP. De lantaarns moeten morgen
worden opgestoken om 8J54 en overmorgen
om 8.51.
Zwakke tot matigen gjjid-Oostelijke tot
Zuid-Westelijken wind, zwaar bewolkt tot
betrokken, iets warmer.
(Direct ingaande)
ZitdagenMaandags, Dinsdags,
Woensdags en Vrijdags van 10
tot 12 uur v.m. en van 2 tot 3
uur n.m. en Donderdags en Zater
dags van 6 tot 8 uur n.m.
Een nieuwe verklaring der feiten
In een brief van het stoomschip „Quest",
gedateerd van Vitoen, de plaats waar Andree
en zijn metgezellen om het leven zijn ge
komen, wordt een nieuwe verklaring gege
ven omtrent het tragische einde van de
Andree-expeditie.
Vitoen, het afgelegen en barre eiland tn
de Poolzee, waar de overblijfselen van de
Poolhelden werden gevonden is meestal door
zwaren nevel en mist omgeven, doch onlangs
zagen de leden van de expeditie aan boord
van de „Quest", die thans in de Poolzee
naar verdere overblijfselen van de Andree-
expeditie zoekt, als in een visoen een lan
gen witten, glinsterenden band van licht,
de kust van het Noord-Oostelijke gedeelte
van het eiland.
Toen werd het plotseling allen leden van
de expeditie duidelijk, dat Andree en zijn
metgezellen een dergelijk visioen moeten
hebben gehad, waardoor zij er toe gedreven
werden, om deze kust in hun kleine booten
te bereiken, welke poging alleen tot gevolg
had, dat zij, gedwongen waren, geheel uit
geput en aan alle kanten in het nauw ge
bracht door het meedoogenlooze ijs en den
storm, terug te keeren.
Zoo is het te verklaren, dat de overblijf
selen van Andree en zijn metgezellen 43 jaar
later teruggevonden werden op de meest on
herbergzame plaats van het eiland, in plaats
van meer naar het binnenland, waar zij
niet zoo zeer aan den verschrikkelijken wind
en de ijzige koude blootgesteld zouden zijn
geweest.
Zoo is het ook te verklaren, dat de le
den van de Andree-expeditie er niet in ge
slaagd zijn, een veilige plaats voor hun win
terkamp te vinden.
Wissel ze dan deze maand in
Wij brengen in herinnering, dat nog slechts
tot en met 31 Augustus a.s. de gelegenheid
open staat tot inwisseling van de buiten om
loop gestelde guldens. Deze guldens dragen
een vroeger jaartal dan 1920. De inwisseling
kan geschieden bij alle postkantoren, bijpost
kantoren, hulppostkantoren en poststations.
