JfEJlSIt
HISTORISCHE KASTEELEN IN
NEDERLAND
TWEEDE BLAD
WOENSDAG 7
OCTOBER 1931
BLADZIJDE 1
Oneerlijke concurrentie?
Provinciale begrooting
voor Noord-Holland
MITTOVOS
°e i»ot
EERHERSTEL
Het kasteel Pech teren
STADSNIEUWS
JK.
Feest bij de P.K. Politiemannen
1iaW|||||l||#
WmmmL
mmmmM''
KERKNIEUWS
VII
Tot die provinciën in ons land, waarin de
oude kasteelen, zij het ook verminderd in
omvang, veranderd van aanzien, vermin
derd ook in krijgshaftige beteekenis, toch
nog het talrijkst aanwezig zijn, behooren
Gelderland en Overijsel. Dat kan daarom
niet verbazen, omdat weliswaar Holland en
Zeeland en Utrecht in de vroege en late
Middeleeuwen niet minder rijk n^n zoo
danige kasteelen waren dan deze beide pro
vinciën, maar de laatste door hare ligging
langer buiten het groote verkeer zijn ge
bleven. Een betrekkelijk rustige streek als
de Achterhoek vormt, is ij» Holland niet
meer denkbaar; vandaar, dat men in den
Achterhoek nog die prachtige buitenbezit
tingen aantreft, en ook veelal den blik kan
laten opgaan naar torens en tinnen van
kasteelen en buitenverblijven, die zoo ze al
niet meer het rumoer der Middeleeuwen
hebben medegemaakt, toch daar reeds ge
staan hebben toen onze voorouders van de
zeventiende en achttiende eeuw er verble
ven, en er zich hadden te behelpen met
heel wat minder geperfectionneerde ver
keersmiddelen dan wij tegenwoordig als ge
woon rekenen.
En nu behoort het kasteel te Rechteren
wel niet tot die van den Achterhoek, maar
het behoort tot de Overijselsche en neemt
daarin een vooraanstaande plaats in. Wie
van Zwolle naar Ommen gaat, komt Dalf-
sen langs. Het kleine, rustige, welvarende
plaatsje toont een ouden, met een peervor
mige spits versierden toren, die aanvanke
lijk voor den kerktoren kan worden gehou
den. Maar dat is deze toren niet, want het
is de toren van het kasteel Rechteren, nog
altijd een kloek gebouw, dat met zijn trap
gevels en kruisramen naar vervlogen eeuwen
terugwijst.
Het is met dit kasteel te Rechteren als
met zoovele anderen: op een gegeven oogen-
bïik komt het wel voor het eerst in de ge-
schiedboeken en in de verdorde papieren
der archieven voor, maar volledig ons in
lichten ten aanzien van de vraag wanneer
een zoodanig kasteel is gebouwd, kunnen
deze boeken en papieren ons niet. Van
Rechteren staat alleen vast, dat het in het
begin der dertiende eeuw reeds heeft be
staan, want werd Zwolle door Bisschop Wil-
lebrand in 1233 tot stad verheven, dan ge
schiedde dit om beter gesterkt te zijn tot
afweer tegen enkele met name genoemde
roofkasteelen, waaronder nevens Voorst ook
Rechteren voorkomt. Dat was in den tijd,
dat Rechteren behoorde aan den Graaf Jo-
han van Benthem, die het weer m leen haa
uitgegeven aan een zekeren Rutenbbrgh,
van wien hij het later terug nam om het
in 1315 in vrijen eigendom af te staan aan
Herman van Voorst. Vandaar de naam
Voorst van Rechteren. De nieuwe eigenaar
droeg het kasteel aan Bisschop Frederik op,
die er hem echter mede verheergewaadde,
zoodat het aanvankelijk vrije goed een leen
werd van het Sticht. Wel behielden de
Voorst van Rechterens de bevoegdheid om
het kasteel de versterking en uitbreiding te
geven, die zij noodig achtten, van welke be
voegdheid een ruim gebruik is gemaakt,
want al spoedig daarna wordt Rechteren
vermeld als een der sterkste sloten van
Overijsel. Herman van Voorst van Rechte
ren liet vier kinderen na; de oudste zoon
echter, Sweder geheeten, had slechts een
dochter, die met Frederik van Heeckeren
van der Eese in het huwelijk trad. Deze Fre
derik, wiens landgoed Eese men niet moet
verwarren met dat in het kwartier van Vol
lenhoven van bijkans gelijken naam, was de
kleinzoon van den Heeckeren, die met Gijs-
brecht van Bronkhorst den naam heeft ge
geven aan de jammerlijke landstwisten, die
het schoone Gelderland zoo lang hebben
vernield. Het waren de Heeckerens en
Bronkhorsten in Gelderland, die den strijd
der Hoekschen en Kabeljauwschen voerden
gelijk de Schieringers en Vetkoopers het in
Friesland deden. Deze Frederik had drie
zonen, van wie de oudste Evert met de
erfdochter van Almelo huwde, waardoor ook
deze heerlijkheid in het geslacht der Heecke
rens van Eese werd gebracht. Zijn zoon was
evenals vader en grootvader een kloek rid
der. Evenmin echter als zijne tijdgenooten
achtte hij het vernederend om gelden te
leenen van rijke Israëlieten, en er zijn dan
ook schuldbrieven van hem aanwezig. Te
Deventer, waar het geslacht thans voor
goed gevestigd was, droeg men hem groote
achting toe, want hem werd toegestaan een
nieuw huis te bouwen tusschen Holten en
Bathmen, waar het vroegere huis Wegge-
stapele in grooter luister verrees.
Deze kleinzoon, Frederik genaamd gelijk
zijn grootvader, vocht aan de zijde van Her
tog Rsynout, den broeder van Eduard, den
ongelukkigen, dikken Gelderschen Hertog;
met zijn heer was hij in 1361 voor de poor
ten van Tiel, toen Eduard met ontrolde ba
nieren en schetterend klaroengeschal naar
buiten trok en zijn broeder tot een veld
slag opriep. Het was in den tijd, dat men,
zelfs in den hardsten strijd, ridderlijke ge
bruiken kende. Reynout moest dus aan die
roepstem wel gevolg geven, maar de posi
tie van zijn leger was allerongelukkigst, en
het werd voor hem een nederlaag, die bij
kans met een slachting gelijk stond. De
Erfmaarschalk van Gelder behoorde tot de
gesneuvelden; Hertog Reynout werd ge
vangen genomen, en tot de gevangenen be
hoorde ook Frederik van Heeckeren. Spoedig
daarop kwam de bevrediging tusschen de
beide broeders tot stand, maar Reynout
bleef in een bedekte gevangenschap gehou
den, waaruit hij eerst vrij kwam toen zijn
broeder stierf. Maar niet lang oefende Rey
nout de hertogelijke waardigheid uit, want
na een bestuur van drie maanden moest hij
in het 's Gravendeelsche klooster bij zijn
broeder worden bijgezet. Door den opvolger
van het hiermede uitgestorven Geldersche
huis, Hertog Willem van Gulick, werd Fre
derik met den Heecker bij'Doesburg gele
gen, beleend, en het v.'as dan ook een rijk
bezit, dat hij bij zijn overlijden in 1330 aan
zijn 'zeven kinderen kon nalaten. Zij voer
den allen den geslachtsnaam van Rechte
ren, schoon de oorspronkelijke burcht min
der' dan tevoren werd bewoond.
Zijn oudste zoon Sweder huwde met So
phia van Grossbeek uit het geslacht van de
oude Woudgraven van het Nederrijksche
Woud. Zoowel van hem als van zijn zoon
Frederik, die een jonkvrouwe van Polanen
huwde, valt weinig te zeggen. Zooveel te
meer van de beide zonen van dezen laatste,
Sweder en Otto. Sweder, die ook Heer van
Keppel was, verkreeg de heerlijkheid Al
melo, maar verkocht deze aan zijn broeder
Otto.' Tijdens diens leven ontstond tusschen
twee Overijselsche edelen Wouter van Kep
pel en Wolf van Ittersum een twist over de
verdeeling van ouderlijke nalatenschap.
Wouter deed als wilde hij Deventer tot
scheidsman nemen en toog met een brief
van vrijgeleide daarheen. Wolf van Ittersum
wilde insgelijks doen, maar werd door Wou
ter in een hinderlaag gelokt en naar zijn
sterk kasteel geveerd. De verontwaardiging
van Deventer kende geen grenzen. Zutphen
en Zwolle sloten zich daarbij aan, maar toch
was de tusschenkomst van Hertog Adolf van
Gelder noodig om den ongelukkigen Itter
sum in vrijheid te stellen, al geschiedde
dit zelfs nog onder het beding, dat hij bij
de eerste opeisching weer zou terugkeeren!
Maar de Zwolsche Raad, bestaande uit man
nen, niet geneigd zich het moeilijk verwor
ven poortersgezag uit handen te doen ne
men, liet zich door Wouter van Keppel niet
gezeggen. Want toen deze zijn gevangene
weder opeischte, nam Zwolle den Ittersum
met geheel zijn gezin in hechtenis, stond
hem niet af, en liet Wouter van Keppel
razen en tieren zooveel hij wilde. Zijn zoon
Dirk erfde met zijns vaders goed ook diens
haat tegen Zwolle, en trok nu tegen Zwolle
ten velde. Maar Dirk werd zoodanig in het
nauw gebracht, dat hij bij Otto var. Rech
teren in het sterke kasteel Rechteren een
schuilplaats moest zoeken. De Zwollenaars
sloegen het beleg voor het kasteel en de
burchtheer moest het hun in handen stel
len. Hij kreeg het slechts terug, nadat hij
zoowel voor zich als zijn broeder Johan be
loofd had, dat zij noch hun nazaten iets
tegen de stad zouden ondernemen, dat zij
het niet tot schuilplaats van de vijanden
van de stad zouden aanwenden, terwijl de
stad er wel in oorlogsnood als een open huis
gebruik van mocht maken. Geen geringe
macht dus, die Zwolle tegen het sterke
Rechteren uitoefende.
De opvolger van Sweder, Adolf geheeten,
had ook al moeilijkheden met Zwolle. Want
deze Adolf verliet bij de oneenigheden tus
schen Karei van Egmond en den Utrecht-
schen Bisschop Filips van Bourgondië, de
zijde van den laatste, zijn wettigen leenheer.
Zoodoende had Zwolle van de Geldersche
bezetting van Rechteren heel wat te lijden.
Er kwam een korte verademing, maar toen
Utrecht een nieuwen Bisschop kreeg, werd
het oude spel voortgezet. De Bezetting van
Rechteren liet het aan vijandigheden tegen
Zwolle niet ontbreken, zoodanig zelfs, dat de
Bisschop werd ter hulp geroepen en met
een leger tegen Rechteren optrok. Vergeefs
echter, want de Bisschop had weinig geld,
kon het beleg niet lang rekken en moest
al spoedig onverrichterzake aftrekken. Ein
delijk gelukte het den Bisschop van Trier
om een overeenkomst tusschen de strijden
de partijen tot stand te brengen. Maar de
Stichtenaar moest 50.000 Rijnsche guldens
aan den Hertog van Gelder betalen, en daar
voor de steden Genemuiden en Enschede en
ook het kasteel Rechteren in pandschap
geven. Vrij spoedig heeft Bisschop Hendrik
van Beieren de geleende som ingelost en zoo
gingen de leeuwen van Gelder weer van
Rechteren's transen en kwam het kasteel
onder de wettige leenheerschappij van
Utrecht. Het voorgevallene intusschen was
voor de Staten van Overijsel voldoende ge
weest om in 1526 met den Magistraat van
Deventer in overleg te treden om de ge
duchte sterkte, die Rechteren vormde, te
doen ontmantelen. Voordat het plan echter
tot uitvoering kwam, kregen de Gelderschen
het opnieuw in bezit en Zwolle had weer
heel wat van de bezetting te lijden.
In den Spaanschen tijd zoodoende was
Rechteren nog een versterking, die meetelde.
De zoon van Adolf, Johan, die zich Rech
teren tot Rechteren noemde, is nog in 1581
met de heerlijkheid namens Koning Filips
verleend overleden. Maar rustig wonen kon
hij op zijn kasteel niet. Drie jaren later
was er het vendel van Steenwijk in kwar
tier, dat echter door den Spaanschen over
ste Taxis werd verdreven. In 1590 werd de
Spaansche vlag van de transen neergehaald,
doch een jaar daarna hadden de Spanjaar
den het weer in bezit. Overste Verdugo booa
Maurits, toen deze overwinnend door de
Oostelijke provinciën trok, de ontruiming
aan, mits de Prins het deed slechten. Mau
rits aanvaardde dit aanbod niet, maar later
is hij tot het inzicht gekomen, dat het
kasteel een gevaarlijke sterkte in den oorlog
kon worden. Er werden onderhandelingen
met den burchtheer aangeknoopt, en deze
leidden tot het resultaat, dat de hoofdge
bouwen zouden blijven staan, doch de wal
len zouden worden afgebroken en de gracht
zou worden gedempt. Zoo werd het kasteel
een adellijk huis, al bleef de oude toren
steeds van den voormaligen luister getuigen.
De achtereenvolgende Rechterens, die dit
kasteel hebben bezeten en soms bewoond,
zijn dan ook in den regel vooraanstaanden
in den lande geweest. Onder hen dient ge
noemd Joachim Adolf, een kleinzoon van
Johan onder wiens beheer zich de ontman
teling voltrok. Deze Joachim had niet min
der dan zeventien kinderen en de oudste
Johan Zeger verkreeg de waardigheden van
Drost van Vollenhoven en Salland, zelfs
werd hij door Keizer Jozef I in den rijks
gravenstand verheven, terwijl zijn echt met
de gravin van Limbing medebracht, dat
sinds het geslacht zich van Rechteren Lim
burg noemt en schrijft. Het was deze zelfde
Johan, die in 1712 de Algemeene Staten als
gevolmachtigde vertegenwoordigde bij de
vredesonderhandelingen van Utrecht. En 't
zijn zijne bedienden geweest, die in de
Maliebaan met de bedienden der Fransche
gezanten de onaangenaamheden hebben ge
kregen, die een stilstand van zes maanden
in de onderhandelingen teweeg brachten en
tenslotte de positie der Hollanders niet ver
sterkten. Immers, Rechteren's bedienden,
het Fransche hotel voorbijkomende, enkele
dagen na de nederlaag bij Denain, voelden
zich belesdigd door de opmerkingen, die zij
van de Franschen te hooren kregen. Rech
teren trachtte voldoening van den Fran
schen gezant te verkrijgen, maar vergeefs.
In diezelfde dagen ontmoetten deze diena
ren de Franschen in de Maliebaan en daar
kwam het tot een vechtpartij, die niet ten
voordeele der Franschen uitliep. Lodewijk
XIV deed de terugroeping van Rechteren
eischen en verbood zijn gevolmachtigde in
eenige onderhandeling te treden zoolang de
Graaf rich nog in de stad zou ophouden.
Had niet Engeland de dubbelzinnige hou
ding aangenomen, die de positie der Staten
verzwakte, wellicht had men niet toegege
ven. Maar men mocht niet langer wachten
en dralen en zoo diende Graaf van Rechte
ren, onc^pks den tegenstand van de afge
vaardigden van Gelderland, Overijsel en
Groningen, Utrecht te verlaten. Zoodra het
maar eenigszins mogelijk was, toonden de
Staten hoe groote achting zij voor hem had
den, want met de heeren Gockinga, van
Borssele en van der Dussen, behoorde hij tot
degenen, die in 1714 met de keizerlijke ge
volmachtigden over het Barrière-tractaat
onderhandelden. En in 1716 was hij te
's Gravenhage de voorzitter van de tweede
groote vergadering, die echter weinig heeft
uitgewerkt van de verwachtingen, die men
van haar koesterde.
Het was Johan's zoon, die huwde met een
erfdochter uit het geslacht der Rechteren
Almelo's en die dus de heerlijkheid Almelo
met die van Rechteren samenbracht. Sedert
dien heeft het kasteel te Almelo het geslacht
meer gezien dan die te Rechteren; de eigen
lijke zetel werd daarheen overgebracht.
De Rechterens zijn voortgegaan voorname
waardigheidsbekleeders aan den Nederland-
schen Staat te leveren, en onder de Overij
selsche edelen hebben zij als de eerste ge
teld. En nog altijd staat daar het statige
en fraaie Rechteren als een bewijs van de
macht, die het geslacht eens uitoefende!
,.St. Martha-Vereeniging"
Opening nieuw tehuis
Morgen, Donderdag 8 October, zal de af-
deeling Haarlem van de St. Martha-Vereeni
ging een nieuw tehuis openen aan den
Koninginneweg 8b, terwijl ook het gerestau
reerde tehuis op 8a ingezegend zal worden.
Personalia
De heer A. H. Theysmeyer, alhier, slaagde
te 's-Gravenhage voor het machinisten
examen diploma B.
Jubileum
Donderdag hoopt de heer W. de Rooi),
electricien 2de klas aan de Centrale Werk
plaats der Nederlandsche Spoorwegen, den
dag te herdenken waarop hij voor 25 jaar in
dienst trad.
MP t
•-
Wij reproduceeren hierboven een teekening
van de nieuwe magazijnen van de firma F.
Wisbrun Liffmann, A. Funke&Zn. in de
Groote Houtstraat, hoek Anegang.
De architect de heer K. Jonkheid te Heem
stede verschafte ons omtrent den bouw de
volgende bijzonderheden.
De uitwendige vormgeving van dit gebouw
werd beheerscht door de omstandigheid, dat
de achtergrond gevormd wordt door den Wes
telijken eindgevel van de Groote Kerk, welke
gevel op zoo prachtige wijze de Groote Hout
straat daar ter plaatse afsluit.
Om dezen achtergrond niet te schaden ie',]
het nieuwe verkoophuis niet alleen zoo laag
mogelijk gehouden, doch tevens werd zoo veel
als doenlijk gestreefd naar eenvoud en rust in
architectuur en kleurwerking. Gezien de be
weeglijke, vertikale vormen van het pand dat
vroeger op dit punt stond, met zijn fel roode
gladde baksteenen, mag verwacht worden dat
eene verbetering van het stadsbeeld zal wor
den verkregen, te meer waar het nieuwe ge
bouw niet hooger is dan het oude, en boven
dien veel rustiger van silhouet.
Waar architect en Schoonheidscommissie
het omtrent de belangrijkheid van dit stads
beeld volkomen eens waren, kwam het ont
werp op vlotte wijze en in aangenaam over
leg tot stand, zoodat de vele Haarlemmers,
die terecht met bloedend hart telkens weer
een stukje stadsschoon zien verdwijnen, ge
rust kunnen zijn.
De onderpui van het gebouw wordt uitge
voerd in donkergroen gepolijst syeniet. De
doorgaande luifel wordt met koper bekleed,
het bronzen bovenlicht daar boven bezet met
opaalglas. De opgaande gevels worden gemet
seld van dunnen donkergrijzen handvorm
steen, de banden en dorpels in deze gevels
zijn van ivoorkleurigen Euville zandsteen. Het
dak wordt gedekt met dofzwarte genuan
ceerde Holl. pannen.
Het gebouw bevat een flinke portiek met
tourniquetdeur in de Anegang en een passage
met eveneens een tourniquet aan de Gr.
Houtstraat. Deze passage komt tevens uit
in de Anegang en zal het voetgangersverkeer
op dezen drukken straathoek aanmerkelijk
kunnen ontlasten. Ter bevordering van het
verkeer is de hoek van het gebouw boven
dien flink afgeschuind.
In passage en portiek komen vele flinke
etalages en vitrines.
Behalve ruime bergkelders en dienstver
trekken omvat het gebouw verkoopruimten
op beganen grond, eerste en tweede verdie
ping en ateliers, kantoren enz. op de derde
verdieping. In het gebouw komen vele pas
kamers, vitrines, telefooncellen, verder een
monumentaal trappenhuis met breede ge
makkelijk loopende trap, oen ruime lift ter
wijl in het midden van het geheel, over de
volle hoogte een groote lichthof is uitge
spaard. Aan verlichting, verwarming en ven
tilatie wordt extra zorg besteed.
De aftimmeringen geschieden alle in blank
hout, voor elke verdieping verschillend. Het
gebouw wordt geconstrueerd volgens het z.g.
frame systeem, n.l. een skelet (in dit geval
van gewapend beton) waar de muren omheen
gezet worden. Dit systeem maakt het moge
lijk dat in het gebouw, ondanks de groote
overspanningen, nagenoeg geen kolommen
noodig zijn.
De opening zal in het voorjaar 1932 plaats
vinden.
mxmkmmy
msf-r- -
De afdeeling Haarlem van den Ned. R.K. Politiebond „St. Michaël" vierde
gisteren haar 15-jarig bestaan. Het jubileerende bestuur met in het midden
den voorzitter Willem v. d. Hulst, gesierd mt het eere-kruis „Pro Ecclesia
et Pontifice".
Bloembollenhandelaren voor het
Gerechtshof
Voor het Amsterdamsche Gerechtshof ston
den gisteren terecht de 24-jarige P. K. en de
27-jarige P. v. L., blocmbollenhandelaren, ver
dacht van oneerlijke concurrentie.
De beide bloembollenhandelaren hadden
zich geassocieerd met James Stasse, wiens
naam veel overeenkomt met dien van den di
recteur van den reeds jaren bestaanden
bloembollenhandel L. Stassen Jr. te Hillegom.
K. en van L. plaatsten een brallende ad
vertentie in een Duitsch landbouwweekblad,
waarin zij zich de firma James Stasse noem
den en den indruk wekten, dat de firma reeds
jaren handel dreef in bloembollen en zich een
vasten kring van klanten zou hebben verwor
ven, terwijl pas enkele weken onder dien
naam handel werd gedreven. Zij zouden ge
weten hebben, aldus de dagvaarding, dat er
in Hillegom reeds jaren een alom bekende fir
ma bestond onder den naam L. Stassen Jr.
Door de handelingen van de verdachten zou
er nadeel kunnen ontstaan voor die firma en
andere concurrenten.
De Rechtbank to Haarlem had beide ver
dachten van hët ten laste gelegde vrijgespro
ken. Het O. M. had hooger beroep aangetee-
kend.
Volgens een hoofdagent van politie waren
over verdachte K. klachten ingekomen wegens
slechte levering. De verdachte K. gebruikt
volgens getuige nu zijn eigen naam om on
der te handelen, verdachte v. L. is tegenwoor
dig in dienst bij een andere firma.
Get. J. Stasse, bloemistknecht, die zijn
naam aan de firma had geschonken, ver
klaarde, dat hij voor het afstaan an zijn
naam een derde van de winst zou krijgen.
Van den handel zelf wist get niets af, buiten
get. om was de advertentie in het Duitsche
blad geplaatst; hij had trouwens nooit zijn
goedkeuring aan een advertentie gehecht.
Toen getuige merkte, wat er met zijn naam
werd gedaan, had hij een einde aan het
„compagnonschap" gemaakt. Get. was reeds
eerder met iemand in zee gegaan, doch hij
was later door K. en v. L. overgenomen.
De procureur-generaal mr. Eauduin wees er
op, dat in dezen tijd vele advertenties ietwat
snorkend en onwaar zijn. Inhoud van de ad
vertentie en gebruik maken van den naam
Stasse achtte spr. niet juist. Spr. noemde dit
echter geen geval van oneerlijke concurrentie;
hij requireerde bevestiging van het vrijspre
kend vonnis van de Haarlemsche Rechtbank.
De verdediger mr. H. O. Drilsma pleitte
vrijspraak. Arrest 29 October.
Vervolgens stond S„ die zijn naam had ge
leend, eveneens wegens oneerlijke concurren
tie terecht.
De Haarlemsche Rechtbank had ook hem
vrijgesproken, waarvan het O.M. in beroep
kwam.
De procureur-generaal eischte ook tegen S.
bevestiging van het Haarlemsche vonnis
(vrijspraak)
Arrest 20 October.
De drievoudige wijsheid van
Vader Wang
De uitvoering van a.s. Zondag belooft een
succes te worden, zoowel voor de Mittovos
als voor de opvoerende vereeniging „Alber-
dingk Thijm". De regisseur, de heer Herman
Moerkerk, ontwierp fraaie decors en costu
mes, terwijl voorts alles in het werk wordt
gesteld, om dit bijzondere tooneelwerk van
Ghéon zoo gunstig mogelijk voor het voet
licht te brengen -
Aan verschillende adressen in de stad z\jn
toegangsbewijzen verkrijgbaar; ook de Jans-
weg-schouwburg-directie belast zich met den
verkoop en verzorgt tevens de plaatsbespre
king. Nadrukkelijk moet worden medege
deeld, dat aan niemand vrijkaarten werden
verstrekt; zelfs de leden der optredende ver
eeniging koopen kaarten voor hun huisge-
nooten; alles «n het 5? 1de voor de Mittovos
zoo groot mogelijk te doen zijn Er is reeds
veel vraag naar kaarten en het laat zich
aanzien, dat de Jansweg-schouwburg Zon
dagavond goed gevuld zal zijn. Belangstel
lenden doen dus verstandig, zich zoo spoe
dig mogelijk een goede plaats te verzekeren.
Het stuk vangt te 8.15 uur aan, waarna on
herroepelijk de deuren worden gesloten.
De heffing van opcenten verhoogd
van 11 tot 16
Geen aanspreken van het reservefonds
Verschenen is de ontwerpbegrootirg van
de provinciale inkomsten en u.tgaven voor
den dienst 1932, vergezeld van een memorie
van toelichting, eene lijst van schulden, tot
een som van 79.073.500, ontwerp-besluiten
onderscheidenlijk tot het heffen van opcenten
op de inkomsten- en vermogensbelastingen
en tot het aangaan van eene geldleening,
alsmede, evenals in vorige jaren, een tweetal
staten, waarvan de eene een overzicht geeft
van de geheven opcenten in de jaren 1916
tot 1931 en de andere aantoont hos het ver
loop der gewone inkomsten en uitgaven der
Provincie in de laatste jaren geweest is.
Het is ditmaal niet mogelijk geweest,
schrijven Ged. Stalen, de tegrooting zonder
verhooging van den belastingdruk sluitende
ts maken. Niettemin hebben wij gemeend hst
reservefonds onaangeroerd "te laten. Welis
waar moet dit naar wij meermalen uitge
sproken hebben, dienen om schommelingen
in den belastingdruk te vermijden, maar wij
ach en het raadzaam het thans niet te ver
spelen aan een bloot uitstel van de toch on
afwendbare stijging van het opcententai.
overtuigd als wij zijn, dat in de toekomst de
omstandigheden er veel dringerder toe zullen
noodzaken van het reservefonds gebruik te
maken ter voorkoming van een te sterke
verzwaring van den belastingdruk. Wij be
hoeven er slechts op te wijzen, dat naar
alle waarschijnlijkheid in volgende jaren de
begrooting niet meer zal kunnen worden ge
opend met een batig saldo dat, als thans,
ongeveer gelijk is aan het reservefonds. Zelfs
het ontstaan van een nadeel'g saldo in eenig
jaar is niet uitgesloten.
Bij het opmaken van de onderwerpelijke
begrooting is ervan uitgegaan dat de hoofd
sommen der kohieren, waarop de opcenten
op de inkomsten-' en vermogensbelastingen
zullen worden gelegd, niet meer dan 1/5 zul
len blijven beneden de hoofdsommen van
het belastingjaar 19301931, dat als grond
slag voor de berekening van de opbrengst
dier opcenten moet dienen, maar het is zeer
wel mogelijk dat deze schatting te optimis
tisch zal blijken te zijn. Bij het berekenen
van de netto opbrengst der opeen'en-heffin
gen is overigens niet meer in mindering ge
bracht dan het bedrag, dat sinds jaren aan
kwade posten geraamd werd.
Ofschoon, gelet op het bovenstaande en op
de verlaging met 100.000 van het bedrag
dat voor onvoorziene ui'.gaven geraamd is,
de begrooting onzes inziens niet ruim is op
gezet, is het noodig gebleken het aantal dar
opcenten op de inkomsten- en vermogens
belastingen van 11 tot 16 op te voeren.
Ged. Sta', en der provinice Noordholland,
stellen voor te besluitenter bestrijding van
de uitgaven der provincie in het dienstjaar
1932 voor dat jaar te heffen:
Zestien opcenten op de aanslagen der be
lastingplichtigen, bedoeld bij art. la der Wet
op de Inkomstenbelasting 1914, belastingjaar
1932—1933;
Zestien opcenten op de hoofdsom der ver
mogensbelasting, belastingjaar 19321933.
Dorpsverfraaiing in Zwanenburg
Statuten
De „Stcrt." bevat de statuten van de N.V.
Eerste Nederlandsche Geluidsfilmindustrie
„Polygoon", alhier.
jde !uCl
wordt 'tff-
beter door 6
Zweminrichting, plantsoen en speelplaats
In het nabij gelegen dorp Halfweg heeft
zich een commissie gevormd, in overleg
met het bestuur van de Halfwegsche
Zwemvereeniging en Reddingsbrigade, ge
vestigd te Halfweg, welke in het dorp
Zwanenburg wil doen maken een behoor
lijk geoutilleerde zweminrichting op een
terrein in de nabijheid van de Dominees
laan.
Deze commissie heeft een keurig plan
ontworpen en in teekening doen brengen;
j zij wenscht nu de beschikking te krijgen
over een oppervlakte van ongeveer 3500
vierkante meters en wil daarop doen graven
een zwemvijver met een oppervlakte van
circa 2000 vierkante meters.
Het zwembassin zal worden verdeeld in
een ondiep en een diep gedeelte, terwijl
daaromheen zullen worden gebouwd prak
tisch ingerichte keledkamers, voorloopig
tot een getal van 40; echter berekend op
een uitbreiding tot een getal van 168.
Verder zullen er worden aangebracht de
noodige toiletten met waterspoeling, als
mede eenige douches; ook ligt het in de
bedoeling om elk jaar geleidelijk een ge
deelte van dit zwembassin te versterken en
af te werken met beton en een voor-
warmingsbassin te deen maken over een
oppervlakte van circa 900 vierkante meters
bij een diepte van 1 meter, zullende het
overtollige water door middel van een
overstort worden geloosd in den tocht langs
de Domineeslaan.
Deze commissie heeft zich per gezegeld
adres tot den gemeenteraad gewend, om van
gemeentewege in gebruik te kunnen ontvan.
gen den bcnoodigdtn grond en B. en W
hebben in een uitvoerig prae-advies dit
plan bij den gemeenteraad aanbevolen, om
dat op deze wijze een mooi stuk werk
verruiming zal kunnen worden verkregen.
Echter zijn zij van oordeel, dat de uitvoe
ring van dit plan nog een jaar dient te
worden uitgesteld, omdat zeer vermoedelijk
de werkloosheid in Haarlemmermeer in den
eerstvolgenden winter reeds voldoende zal
kunnen worden bestreden door hst groote
plan om aan alle landbouwers een flinken
gsldelijken bijslag te verleenen, wanneer zij
werklooze arbeiders op hun boerderijen
allerlei boerenarbeid laten verrichten.
De bedoeling van dit plan tot werkver
ruiming in zijn geheelen omvang is, om
in Zwanenburg tusschen de algemeene be
graafplaats en de Dominseslaan, te
doen maken een zwembassin en een plant
soen met een geschikte speelgelegenheid.
Voor 't maken tan 'n zwemvijver met voor-
warmingsbassin, zal een groot gat moeten
worden gegegraven om later te kunnen die
nen voor zweminrichting.
De uitkomende grondspecie zal worden
gebruikt en vervoerd voor den aanleg van
een hooggelegen speeltuin ten Noordwesten
van de algemeene begraafplaats en voor
het maken van een eenigizins heuvelachtig
terrein rondom den gegraven vijver midden
in een plantsoen, hetwelk op zeer een
voudige wijze aangelegd, later met enkele
boomen heesters en struiken zal kunnen
worpen beplant.
De eigenaren van de benoodigde percee-
len grond zijn bereid om de grondopper-
vlakte, welke noodig is voor den zwemvijver,
plantsoen en speelterrein gratis aan de ge
meente af te staan, wanneer de gemeente
op haar kosten doet aanleggen en onder
houden de openbare wegen, zooa's deze op
het schetsplan zijn geprojecteerd.
Er mag op worden gerekend, dat voor
de uitvoering van dit plan ongeveer 8000
M3. grond zal moeten worden verwerkt,
zoodat weer veronderstellend, dat 1
man per dag gemiddeld 4 M3. grond verzet
dit werk ongeveer 2000 mandagen zal
vorderen en gemiddeld 50 man daar ge
durende 40 werkdagen te werk zullen kun
nen worden gesteld.
B. en W. vertrouwen, dat alle raadsleden
het een gelukkige omstandigheid zullen
achten, wanneer bij gebleken noodzake
lijkheid op deze wijze de in de laatste
jaren periodiek opgetreden werkloosheid
in Zwanenburg en omgeving met goed re
sultaat kan worden bestreden.
Temeer, omdat vrij zeker ook hierbij op
een belangrijke bijdrage van het gewestelijk
bestuur mag worden gerekend en de uit
voering van dit plan zal kunnen mede
werken, om voor de uitbreiding van het
dorp Zwanenburg gunstige perspectieven
te openen.
Verschillende perceelen op de aangelegen
gronden zullen bouwrijp worden gemaakt
en door de inrichting van een zweminrich
ting zal de algemeene volksgezondheid
worden bevorderd en de aantrekkelijkheid
om daar te wonen, worden verhoogd, ter
wijl door het kosteloos openstellen van een
eenvoudigen speeltuin in een noodzakelijke
behoefte zal worden voorzien.
Het is ongetwijfeld een mooi bewijs van
kinderlijke liefde jegens den Paus en van
heilige verontwaardiging over de oneer,
Christus in zijn Lichaam, de H. Kerk, aan
gedaan, wanneer in troebele tijden door
katholieke organisaties telegrammen van
protest en deelneming aan den Vader der
christenheid worden gezonden.
Wq hebben dergelijke protest-acties mee
gemaakt bij de gruwelijke vervolging in
Mexico, bij den anti-clericalen strijd in
Frankrijk, bij de Godhatende actie van de
Communisten in Rusland, bij de uitingen
van kloosterhaat in Spanje. Nu pas weer,
toen de Paus in Italië werd gedwarsboomd.
En kort geleden stuurden de beide mooi
geslaagde jeugdcongressen der Derde Orde
zulke telegrammen naar Rome.
Dat is prachtig werk. De Opperherder
heeft meermalen zelf verklaard, dat die al
gemeene sympathie hem veel troost had ver
schaft. Maar men mag het goede doen en
moet vooral het betere niet laten. En dan is
toch zeker een positief gestelde daad van
veel hooger gewicht en van veel rijker
vruchtbaarheid dan het zenden van een tele
gram.
Welnu, zoo'n positieve daad gaan de Ter
tiarissen, de tiendulzende Tertiarissen van
ons land stellen in hun dag van eerherstel.
Het initiatief tot dezen eerhertel-dag ging
uit van den laatsten Eucharistischen De-de
Ordedag, te Weert, gehouden, waar werd be
sloten alle Tertiarissen van Nederland uit
te noodigen er aan deel te nemen. Tr» onder
ling overleg werd als datum vastgesteld:
Zondag 11 October, Octaafdag van St.
Franciscus. Maar waarom zouden niet-Ter-
tiarissen achterwege blijven?
Mogen we hier het program even afdruk
ken?
Ie. Algemeene H. Communie van alle Ter
tiarissen.
2e. 's Middags een gezamenlijke acte van
eerherstel.
3e. Zoo mogelijk een avondvergadering
buiten de kerk.
Op een en denzelfden dag dus zullen alle
Nede-land^nhe Tertiarissen den Eucharisti
schen Heiland ontvangen en Hem in de
stilte van hun hart onrechte deelneming be
tuigen met de onteering, waarmee Hij in
verschillende landen werd en nog wordt be
legerd. Fn ze zuilen flinke voornemens ma
ken om Hem des te meer te beminnen,
naarmate Hij door zooveel verblinden en
misleiden wordt bespot en gehoond Ze zul
len, als F-anciscus, zich diep er van over
tuigen. dat er maar Eén is. waard om harts
tochtelijk bemind te worden en dat iuist die
Eene door de wereld verstooten wordt: de
liefde wedt niet bemind.
Ook in het openbaar en gezamenlijk zullen
de Tertiarissen getuigen van hun fouw aan
Koning Christus en van hun leedwezen met
de beleed'gipgen, waarmee men Hem al
brutaler in den weg treedt. En daarom zul
len ze allen 's middags, neergeknield voor
het Allerheiligste, niee^tig en te zamen een
acts van ee-herstel bidden.
Overal waar bet, mogelijk is. wordt verder
een protest-avond buiten het kerkgebouw
georganiseerd. E=n spreker kan daar een
rede honden over de Kerkvervolgingen der
laats*e tilden, om aPen nog eens te begees
teren tot eeuwige sanhnnk<»]ilkhpfd nam Ko
ning Christus en Zijn Rijk, de H. Kerk.
Kinderen van Frane.irsus en ai'en. die met
ons m°edo°n. hebt medehiden met en liefde
tot den vee'germaden Koning.
Christus dringt ons.
De Graal op Java
Vrouwen van Nazareth naar Semarang
Zondag 11 October a.s. zuhen mej. dr.
r ouise Veldhuis en mei. Fides Rammers van
de Congregatie der Vrouwen van Nazareth
uit Rotterdam vertrekken naar Java.
De Vrouwen van Nazareth, die reeds geves
tigd zijn te Buitenzorg, waar zii de leiding
hebben van de St-shting „Jeugdzorg", heb
ben nu op Java een tweede nederzetting ge
dicht. nl. te Semarang. Het is de bedoeling
daar te komen tot de oprichting van „De
Graal".
Mej. Veldhuis en met. Rammers zal door
de Rotterdamsche en Schiedamsche Graal-
leden op feestelijke wijze worden uitgeleide
gedaan.
Zij zullen op 16 October in Marseille aan
boord gaan van het s.s. Slamat.
