f f3000.- f 750.- f250.- f125.- f50. f40.- BRUÈNING'S REGEERING BUREAUX NA8SAULAAN 49 £OVERTENTlEN 35 ct. p. regel DIT NUMMER BESTAAT UIT DRIE BLADEN WOENSDAG 21 OCTOBER 1931 VIER EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 17901 AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET ONGEVAL BRIEVEN UIT DUITSCHLAND EKONOMISCH LIBERALISME I Een verijdelde spoorweg aanslag De trein-aanslagen in Zuid-Limburg Opsporing verzocht Haarlemsche Kamer van Koophandel De heeren Krelage en Van Liemt treden af Blokken steen op de rails Hulde aan Thomas Alva Edison De maatregelen tegen den godsdienst in Spanje Protest-demonstraties der Katholieken Valsche munters gearresteerd Org anisaties in Ierland onwettig verklaard De brug over het Keizersveer VOORNAAMSTE NIEUWS J. J. WEBER ZOON OPTICIENS FABRIKANTEN Groote Houtstraat 166 Haarlem TELEGRAFISCH WEERBERICHT Het faillissement van Gonnermann Het Krisis-Steuncomité Telefoon No. 13866 (drie Ujnen) Postrekening No. 5970. ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen: per week 25 et.; per kwartaal 3.25; per post, per kwartaal 3.58 bij vooruitbetaling. HAARLEMSCHE COURANT VRAAG- EN AANBOD-ADVERTEN TIES. I4 regels 60 ct p. plaatsing; elke regel meer 15 ct. bü vooruitbet Bij contract belangrijke korting. INGEZONDEN MEDEDEELINGEN tusschen den tekst 60 ct per regel. Alle abonné's op dit blad zijn ingevolge de verzekeringsvoorwaarden tegen ongevallen verzekerd voor een der volgende uirkeeringen Levenslange «eheele ongeschiktheid tot werken door verlies van beide armen, beide beenen ot beide oogen bij pen ongeval met doodel ijken afloop bij verlies van een hand een voet ol een ooé bij verlies van een duim ol wijsvingej oij een breuk van been of arm ill verlies van 'n anderen vinger BERLIJN, 19 October 1931. Wel zelden in bewogen tijden is de premier eener regeering met bijna dicta- torische macht zoo ridderlijk bestreden door zijn verbitterde tegenstanders als Dr. Bruening in de laatste zitting van den Rijksdag. Een Huis, zwaar geladen met ra dicale, nationale en internationale oppo- sitia. Zoo onmiddelijk na de vlammende geestdrift in Harzburg en de snorkende dreigementen met vuur en dood in de da- gelijksche bijeenkomsten der Sowjetbroe- ders. En allen, vóór- en tegenstanders, on der den indruk van de ontevredenheid der geheele bevolking door nood en noodbe- strijdende noodverordeningen. Op groote succesvolle daden kon de Rijkskanselier niet wijzen. Misschien heeft hij erger voorkomen. Verbetering in den algemeenen toestand heeft hij niet kun nen brengen wat trouwens alleen mo gelijk is door internationale samenwer king Maar ook met de vertrouwelijke conferenties in Chequers, Parijs en Berlijn heeft hij niets positiefs kunnen bereiken Al mogen deze visites voorloopers zijn van die groote conferentie, waar uiterste nood tot gemeenschappelijk handelen zal dwin gen. Wel heeft hij door voortzetting van de vervullingspolitiek de wereld getoond, dat Duitschland met allen goeden wil niet in staat is, aan de tribuutlasten van Ver sailles te voldoen. De voordeelen van het z.g. rustjaar op initiatief van Hoover zijn nu al gequiteerd door het tekort aan inge komen belastingpenningen. Den ambtenaren der belasting was opge dragen bij ministerieel rondschrijven, met spoed en alle macht binnen te halen wat nog binnen te halen viel. Geen consideratie meer. Wie niet met geld kon betalen, zag zijn have en goed verkoopen. Consequentie van de Vervullingspolitiek: ziet hoe wij ons volk hebben uitgeknepen, om te trachten aan uwe vorderingen te voldoen. Scholen worden gesloten, een groot aantal onderwijzers werd ontslagen. Staats- en Rijksambtenaren, die niet ont slagen zijn en talloozen kregen hun ont slag zagen hun inkomen belangrijk ver laagd. Pensioenen werden verminderd. Be lastingen verhoogd en nieuwe ingevoerd. De pogingen der regeering, een algemeene prijs verlaging te bewerkstelligen bleven vruch teloos. Hoe is 't mogelijk, vraagt men zich af, dat de talrijke kinopaleizen 's avonds in schitterende illuminaties groote scharen bezoekers blijven trekken, terwijl Berlijn met verontwaardiging spreekt van de nood gedwongen opheffing eener beroemde kli niek! Onder al zulke omstandigheden heeft een kabinet, dat op geen vaste meerder heid kan rekenen, het niet licht, zich te handhaven. En Dr Bruening is allesbehal ve populair. Integendeel. Een nieuwe ver kiezing van den Rijksdag zou zijn aanblij ven onmogelijk maken. Alleen de radica len zouden er bij winnen. Het is dan ook niet onwaarschijnlijk, dat deze zullen trachten, door volksstemming ontbinding van den Rijksdag te verkrijgen. Dat zij zich tevreden zullen stellen met hun gewone agi taties, is niet te verwachten. Het zou ook niet goed zijn, als de radicale massa's niet werden afgeleid door een belangrijke poli tieke onderneming, als „Volksbegehren" en „Volksentscheid'', het uitbrengen van het noodige aantal stemmen, om het verlangen naar een volksstemming uit te spreken en dan de volksstemming zelf. Een proces, dat eenige maanden duurt, als veiligheidsklep zal werken en over de gevaren van den win ter heen kan helpen. Hitler is volstrekt niet de dolle man, zoo als zijn politieke tegenstanders hem graag voorstellen. Wel heeft hij eens als getuige in een hoogverraads-proces gezegd, „dat er koppen zullen rollen", als hij zijn partij tot haar doel zal hebben gevoerd, maar hij heeft daarbij gedacht aan zijn verbitterde tegenstanders in het Duitsche Sowjetleger, clie den mond vol hebben van dergelijke aardigheidjes en zich al bij voorbaat prac- tisch oefenen in dood-slaan, schieten en steken, zooals dagelijks in de bladen te le zen is. In een open brief aan Dr. Bruening wees Hitler in bezadigde woorden op de fouten, die z.i. de regeering gemaakt heeft en op het communistische gevaar. Inhoud en aard van dit schrijven noopten den Rijkskanse lier in den Rijksdag er voorloopig met en kele woorden op in te gaan en ten slotte te vragen, waarom dan zijn partijgenooten in den Rijksdag niet met hem wilden sa menwerken in dezen zorgvollen tijd. Als Hitier zijn mannetjes in toom weet te houden, is het rechts-radicale gevaar niet zoo groot. Zijn Sturm-Abteilung in Pruisen evenwel dreigt rebelsch te worden, ook al door de onophoudelijke moorddadige aan vallen van de communisten. De laffe aan val op Joodsche en Joodsch-uitziende wan delaars op den Kurfürstendamm op den Israelitischen Nieuwjaarsdag was volstrekt niet in zijn geest. Hoe rebelsch al de Berlijnsche S. A. is, blijkt uit een „rede" van een der aanvoer ders. Dr. Bruening zei onlangs, dat de ko mende winter de ergste sedert 100 jaren zal zijn. Deze „Bruening-winter" beweerde de s. A.-man, zal hem helpen, hi) zal bij den nood van dezen tijd zoo vernietigend werken, dat het Rijk Hitler van zelf in den schoot moet vallen. Zoover zou het echter niet komen, want Hitler is niet meer de levende Hitier, hij is symbool. „Op een goeien dag zullen de S. A.-mannen door de straten razen, dat het rookt. Het communistische gevaar hebben we al, we hebben nog slechts koude noodig." Zoo ora kelde een „hervorragend" jongeling van de nationaal-socialistische Berlijnsche Storm- Afdeeling. Nu hebben we van radicale zijde al dikwijls zulke daverende dingen gehoord, terwijl het telkens weer met een sisser is afgeloopen. Maar in verband met het woord van den Rijkskanselier over den a.s. winter en met het oog op de groote massa's werkloozen en on tevredenen, die zich bij de radicalen hebben aangesloten, is dit orakel toch niet te ne- geeren. Want de communisten spreken net zoo. Moedig en vastberaden staat in dit gewoel de eenvoudige, eerlijke Bruening die zijn vaderland niet wil prijsgeven aan de gevaren van nationalistische experimenten. Hij ver klaart zich bereid, de volle verantwoording voor zijn regeeringsdaden op zich te nemen. Dat hij een bekwaam en eerlijk man is, betwijfelen zijn felste tegenstanders niet. Ook zij moeten den moed bewonderen, waarmee hij, niet steunend op een over machtige partij groep, maar op het vertrou wen van zeer heterogene groepen met ge ringe meerderheid, het staatsroer in handen blijft houden bij zoo gevaarvolle woelingen, als het Rijk in meer dan honderd jaren niet gekend heeft. Heeft het ze ooit wel zoo ge kend? Zoo ridderlijk hebben zijn verbitterde te genstanders hem in de laatste Rijksdagzit ting bestreden, dat hij zich gedrongen voelde, daarover zijn dankbaarheid uit te spreken. H. L. In „De Vrijheid", het orgaan der Ne- derlandsche liberalen, toont de 'teer Bte zich ten deele zeer voldaan over de rede, welke Z. H. Exc. Mgr. Aengenent onlangs gehouden heeft bij de oprich ting van een afdeeling Haarlem der Ka tholieke Jonge Werkgeversvereniging. Het verheugt den liberalen schrijver, „dat Mgr. Aengenent niets wil weten van een redeneering, die het kapitalistisch productie-stelsel voor de wereld-crisis verantwoordelijk stelt en het faillisse ment van dat productiestelsel procla meert", dat Mgr. Aengenent hier met andere woorden beslist stelling neemt tegen (zoo schrijft de heer Bte) „de Katholieke „democratie" of wil men de magogie van bladen als „De Volks krant", „De Morgen", e.d. en van de lei ders van het R. K. Werkliedenverbond". Wij voor ons interpreteeren de woor den van Mgr. Aengenent niet, consta- teeren alleen maar de voldoening van den heer Bte, die verder in ruime cita ten en met blijde instemming de uiteen zettingen van den Bisschop betreffen de het kapitalistisch productiestelsel en den daarin werkzamen mammonisti- schen geest aan zijn lezers voorzet. Maar dan is 't ook uit met 's heeren Bte's vreugde en instemming, want.... Mgr. Aengenent heeft aan t einde van zijn rede óók gezegd, dat men onder kapitalistisch productie-stelsel ook wel eens verstaat „een productie-stelsel, waarbij aan het geld-kapitaal een te overwegende rol wordt toegekend en aan de waardigheid van den arbeider te weinig wordt gedacht" en Mgr. Aen genent heeft hieraan toegevoegd: „Maar dan begrijpt men gemakkelijk, dat het hier eigenlijk geldt een strijd tegen het ekonomisch liberalisme". Zie, daarover is de heer Bte minder goed te spreken en hij pleit: „Er is geen sprake van, dat de liberalen een stelsel zouden propageeren of willen bestendigen, waarbij aan het geldkapitaal een te overwegende (wat beteekent dat „te overwegende" eigenlijk?) rol wordt toege kend en aan de waardigheid van den ar beider te weinig (alweer: wat beteekent dit?) wordt gedacht. Door wie? san men daarbij ook vragen. Deze geheele voorstel ling van het kapitalistisch stelsel en van de inzichten der liberalen ten deze behoort op het terrein der waanvoorstellingen thuis. Voorzoover eertijds aan geldbezit bijzondere staatkundige vco -rechten wa ren verbonden, heeft de liberale, niet de Katholieke gedachte, daaraan een einde ge maakt. Dat de meergegoede meer en kost baarder zaken kan koooen dan de mindcr- gegoede, geen handenarbeid behoeft te ver richten om zijn levensonderhoud te ver dienen, langer vacantie kan nemen, e.d. zijn rechtstreeksche uitvloeisels van de functie van net geld als middel om Be hoeften te bevredigen en heeft met een boozen mammonistischen geest niets uit te staan. Wie er principieel bezwaar tegen heeft, dat de eene burger zich financieel ruimer kan bewegen dan de andere, moet zit en vervalt tot socialisme, dat echter evenmin in staat is de ongelijkheid in in komen en daardoor in gelegenheid tot be hoeftebevrediging uit de wereld te hel- Üveren voor opheffing van het privaat be- ïf<. z Het priestermissiecongres te Haarlem by gelegenheid van de „Mittovos". De deelnemers. In 't midden achter de tafel Z. H. Exc. Mgr. J. D. J. Aengent, bisschop van Haarlem pen. Het ware ook niet goed, dat zü ver dween: zij is de beste prikkel voor ijver en spaarzaamheid." Och kom! Nu stelt de heer Bte de za ken toch heel onjuist. Welke katholiek heeft er in princiep bezwaar tegen, dat er méér- en minder- gegoeden zijn, die een verschillenden le vensstandaard kunnen voeren? Juist de katholiek erkent toch immers het ver schil der standen. De heer Bte is overigens ook nogal vrijmoedig, wanneer hij de eer dat bijzondere staatkundige voorrechten, voorheen aan geldbezit verbonden, op geheven werden enkel en alleen voor de „liberale gedachte" opeischt. Maar terzake: Zoolang het ekonomisch liberalisme.... ekonomisch liberalisme is en in praktijk gebracht wordt, zoolang zal het stelsel gepropageerd of bestendigd worden, waarbij aan het geldkapitaal een te overwegende rol wordt toegekend en aan de waardigheid van den arbeider te weinig wordt gedacht. Dat kan niet anders. Dit liberalisme is vóór volkamen eko- nomische vrijheid, en juist doordat dé rijke (werkgever) dan ekonomisch even vrij zal en moet zijn als de (arme) ar beider, zal het geldkapitaal een te over wegende rol spelen en zal aan de waar digheid van den arbeider te weinig ge dacht worden. De vrijheid beteekent voor den rijken werkgever alles of bijna alles, zij be teekent voor den armen arbeider niets of bijna niets. In het ekonomisch liberalisme voert de gelijke vrijheid tot de schromelijkste ongelijkheid. Daar kan de heer Bte niets aan ver anderen. In een buitengewoon Politieblad verzoekt de brigade-commandant der Kon. Mare chaussee te Sittard, in verband met de in Juli en September 1931 gepleegde treinaan slagen in Zuid-Limburg, opsporing, aanhou ding en voorgeleiding van Hubert Henri Gubbels, geboren te Rroeksittard 29 October 1906, ongehuwd, lerete 1.601.63 M., donker uiterlijk, waarschijnlijk gekleed met licht costuum, pet en zonder boord. Bij den baanwachter van de spoorwegbrug, die bij Pomorn in Tsjecho-Slowakije over den Donau ligt, verscheen gisternacht even voor twaalf uur een man, die vroeg of de internationale sneltrein BudapestPraag vertraging had. Toen de baanwachter ver volgens op de baan ging kijken, vond hij op de brug twee op de rails liggende blokken steen, elk ongeveer 7 K.G. zwaar. Door lichtseinen gelukte het den wachter den sneltrein op het laatste oogenblik tot staan te brengen. De Hongaarsche en Tsjechische grenswachten zijn van het voorval in kennis gesteld. De Tsjecho-Slowaaksche politie heeft reeds een zeker spoor gevonden. De heer E. H. Krelage deelde gisteren avond in de vergadering der Haarlemsche Kamer van Koophandel mede dat hy af treedt als voorzitter en lid. Het Centraal Bloembollencomité zal gevraagd worden, een candidatenlijst samen te stellen ter voorziening in de vacature. Sinds de reor ganisatie der Kamers van Koophandel, is de heer Krelage steeds voorzitter der Haar lemsche Kamer geweest, welke hij immer met krachtige hand wist te leiden. Het gemis van zijn leiding zal een ge voelig verlies voor de Kamer blijken te zijn, want daarin zal moeilijk een goede opvol ger te vinden zijn. Het lichtweek-comité deelt mede, dat, in verband met het overlijden van Thomas Alva Edison en ter eere van zijn nagedach tenis, hedenavond van 10 uur tot 10.05 de feestverlichting in Haarlem gedoofd zal worden. In New-York worden de lichten één minuut gedoofd Tienduizend personen hebben gisteren ge defileerd langs het stoffelijk overschot van Edison, dat opgebaard staat in de bibliotheek van het laboratorium te West-Oranje. Heden, den dag van de begrafenis, zullen op verzoek van burgemeester Walker, om 7 uur 's avonds gedurende één minuut alle lichten in New-York worden gedoofd. In geheel Spanje hebben voortdurend bot singen plaats tusschen anti-godsdienstige en Katholieke studenten. Overal, in het bijzon der aan de universiteiten, werden protest demonstraties der Katholieken gehouden. Zeer groote manifestaties hebben plaats ge had te Sevilla, Valencia, Sarragossa en Barcelona. Een militaire rechtbank samengesteld De samenstelling is bekend gemaakt van de militaire rechtbank, waarin het wetsont werp tot amendeering van de Grondwet voorziet, dat 17 dezer werd aangenomen. Deze rechtbank zal rechtspreken over per sonen, beschuldigd van revolutionnaire ot opruiende handelingen. Tevens worden twaalf organisaties onwettig verklaard, waaronder het zoogenaamde Iersch-Republi- keinscbe leger, de revolutionnaire Arbeiders partij en de Vrienden van SovjetRusland. Eind October opening Naar gemeld wordt, zal de nieuwe brug over het Keizersveer 31 October te half twee officieel worden geopend. In verband hier mede zal de veerdienst over de Bergsche Maas te Keizersveer worden opgeheven na afvaart van de veerboot., die te 13 uur 15 op voorgemelden datum van de zuidelijke veerhaven te Keizersveer vertrekt. Ook de heer W. J B. van Liemt deelde mede, evenals de neer Krelage, met ingang van 1 Januari ontslag als lid der Kamer te nemen. Hij was van de reorganisatie der Kamers af voorzitter van het Kleinbedrijf der Haarlemsche Kamer en had als zoo- daning zitting in het Bureau. Ook zijn heen gaan moet de Kamer als een ernstig ver lies boeken, omdat met den heer Van Liemt uittreedt iemand, die het zaken leven grondig kent en daardoor met gezag er over kon oordeelen. In totaal vijf aanhoudingen Door de Centrale Recherche te Rotterdam zijn gisteravond een tweetal mannen gear resteerd, welke een zeer groote hoeveelheid valsche rijksdaalders vervaardigd hadden. Het waren een zekere C. R. en J. v. D. De door hen vervaardigde rijksdaalders waren zeer goed nagemaakt en vertoonden op het eerste gezicht geen enkele afwijking. Verder zijn nog aangehouden de echtgenooten van de beide mannen en mej. R. van B. welke vrouwen zich belast hadden met het uitge ven der valsche rijksdaalders. Tilt de politiek in de vaJsche-muntery Nader wordt gemeld, dat op het hoofd bureau van politie een der vrouwen er op betrapt werd, dat ze trachtte een valschen rijksdaalder in haar schoen weg te moffelen. Bij fouilleering vond men ook nog een valsch muntstuk in haar zak. De tweede vrouw had drie nagemaakte rijksdaalders in haar portemonnaie. Toen de politie daarop huiszoeking deed in de woning kwam de echtgenoot van een der aangehouden vrou wen, v D., thuis. Deze werd tegelijk aan een onderzoek onderworpen en in zijn portemon naie vond men 4 valsche rijksdaalders. Ontkennen was natuurlijk onmogelijk, de verdachten vielen door de mand en bekenden de valsche munten te hebben van C. R., ma chinist van beroep, thans werkloos en tot voor kort secretaris van de Communistische Partij te Rotterdam en secretaris van de Roode Vakvereenigingsoppositie. Huiszoeking bij R. leidde tot de ontdekking van een goed ingerichte werkplaats, waar men matrijzen, chemicaliën en grondstoffen voor de vervaardiging van valsche rijksdaal ders vond. Ook R., die aan den Hilledijk woont, legde een volledige bekentenis af. Hij geeft toe, zestig rijksdaalders te hebben ge maakt en gedeeltelijk uitgegeven. Men meent, dat de in de laatste weken aangehouden valsche munters alle naar het zelfde recept hebben gewerkt. R. schijnt het in de vervaardiging van valsche rijksdaalders bet verst te hebben gebracht. Zijn rijksdaal ders, gemaakt van een alliage van antimo nium en tin, zijn goed afgewerkt, alleen het randschrift is erg flauw of ontbreekt geheel. De kleur en de klank zijn heel goed, de grondtoon van de valsche rijksdaalders even wel is wat hoogcr dan van het echte geld Als naar gewoonte zijn weer enkele kleine winkeliers de dupe geworden. Valsche munters te Botterdam aangehou den. (blz. 1, 1ste blad) Het lid der Eerste Kamer jhr. S. van Cit- ters wordt voorzitter van het comité tot le niging van crisisnood. (blz. L lste blad) Militaire rechtbank in Ierland samenge steld. Organisaties ontbonden. (blz. 1, lste blad) Bü de Spaansche Cortes is een wetsont werp ter bescherming der republiek ingediend. (blz. 1, 3de blad) Verklaringen van dr. BenesJ over de krisis en de Ontwapeningsconferentie. (blz. 1, 3de blad) Het conflict ChinaJapan. Studenten demonstraties te Nanking. (blz. 1, 3de blad) De krisis-interpellatie mcr. in de Tweede Ka- <blz. 2, 3de blad) Wijziging van de Postwet en de Pakket- postwet. (blz. 2, 3de blad) Rapport over den brand in het Nederland- sche paviljoen te Vincennes. (blz. 2, 3de blad) De heer C. J. van Kempen-heeft ontslag genomen als lid van de Tweede Kamer. Zijn opvolger is prof. dr. B. D. Eerdmans. iblz. 2, 3de blad) Najaars-Centrale Raad van „De Hanze" in het Bisdom Haarlem te Delft. (blz. 3, 3de blad) Barometerstand 9 uur vjn.: 767. Vooruit. LICHT OP. De lantaarns moeten morgen worden opgestoken om: 5.21. Hoogste barometerstand 771.3 te Stomo- way. Laagste barometerstand 7345 te Hapa- randa. Verwachting: Matige, later afnemende Noordelijke tot Westelijken of Zuid-Weste- Hjken wind, zwaar bewolkt met tijdelijke opklaring. Aanvankelijk nog regen- of hagelbuitjes, waarschijnlijk nachtvorst, later iets zachter. STORM W AAR S CHUWIN G SDIENST Geseind van de Bilt hedenmorgen om 9.25 uur aan alle posten; „Attentiesein neerl" Trawlers opgelegd Naar wij vernemen zijn door de V. E. M. te IJmuiden wederom vier trawlers uit de visscherij genomen en te IJmuiden opge legd, zulks in verband met de slecnte uit komsten. Geen steun van de gemeente tot voortzetting van liet bedrijf Nog steeds wordt er bij de N. V. Gon nermann Co. gewerkt, omdat de onuit gevoerde orders nog niet zijn afgewikkeld. Het spreekt echter vanzelf, dat dus iedere maand minder personeel noodig is, zoodat het bedrijf als 't ware uitsterft. Momenteel werken er nog ongeveer 30 menschen. Vóór het faillissement waren er ruim 200 men schen in dienst van Gonnermann. Eenigen tijd geleden liepen er geruchten, dat van gemeentewege steun zou worden verleend, opdat het bedrijf behouden zou blijven. We kunnen echter verzekeren, dat daarvan op het oogenblik geen sprake meer is. Verteld werd, dat door de gemeente een bedrag zou worden gefourneerd tot voort zetting van het bedrijf, maar dit idee is even spoedig verdwenen als het opgekomen was. Het is natuurlijk niet onmogelijk, dat van andere zijde alsnog steun verkregen wordt, maar deze hoop moet, naar wij meenen te weten, slechts zeer klein zijn Jhr. S. v. Citters voorzitter Naar wij vernemen, heeft Jhr. S. van Cit ters lid van de Eerste Ka.ror der Staten- Generaal te Brummen, zich cp uitnoodiging van H. K. H. Prinses Juliana bereid ver klaard, op te treden als voorzitter van het in het leven te roepen Comité tot leniging van krisisnood.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1931 | | pagina 1