Buitenlandsch odCieuws
Feuilleton
s^MELO-
HET EINDEVAN HET BRITSCHE RIJK
Het Kasteel Roche-Noire
>s=
De toestand in
Mandsjoerije
Nieuwe gevechten ingezet
De mislukking der Ronde-
Tafel-Conferentie
Geen centrale regeering voor
Engelsch-Indië
De Engelsche nationale
regeering
Motie van wantrouwen tegen
haar ingediend
Baden's staatspresident
Zitting van de Parijsche
Kamer
De Rijksbanier
Een massamoord te
Sjanghai
Communistische wraak
Geen beambten-verminde
ring in Spanje
Te veel protesten
Gemengde Buitenlandsche
Berichten
Tom Mix levensgevaarlijk ziek
Een kwart millioen mark
verdwenen
KORT NIEUWS
BRIEVEN UIT ENGELAND
Het Statuut van Westminster Het „Empire" wordt een
Commonwealth" Engeland niet langer primus inter pares
De Kroon de eenige schakel
RADIO-OMROEP
(Wordt vervolgd).
Met de vernieuwingen in Rusland blijkt
bet toch niet zoo vlot te loopen, als eerst
kerd voorgesteld. Na de reeds geconstateerde
•Nislukking komt nu weer een besluit van
Volkscommissarissen der Sovjet-Un'e, dat
*N een aantal bedrijven de zesdaagsche
kerkweek ingevoerd mag worden.
Natuurlijk wordt het bericht in min of
ifteer diplomatieken vorm de wereld rond
gezonden. Daarvoor komt het cok uit Mos
kou. In het communiqué wordt wel opge
merkt, dat de onafgebreken vijfdaagsche
kerkweek de basis van de organisatie van
'rbe'd in Rusland moet blijven, maar
krzelfdertijd wordt erkend, dat de zes
daagsche werkweek moet ingevoerd worden,
°*n de leemten, ontstaan door het bestaan
der vijfdaagsche werkweek, aan te vullen.
Een nieuw falen dus van de nieuwe
dchting in de Sovjet-republiek, dat zich
dansluit bij de mislukking van het vijf-
Jarenplan en de erkenning van verschil in
betaling van den arbeid.
De regeling van het economisch leven
ïereischt trouwens heel wat stuurmansbe-
'eid, waarvan Duitschland het voorbeeld
beeft gegeven door de instelling van een
Nparten raad van advies voor economische
Vaken.
Deze heeft na een aantal bijeenkomsten
hjn slotvergadering gehouden, waarin dr.
feruening de omvangrijke taak der commis
sie, van wie heel wat vereischt wordt, heeft
Samengevat, terwijl president Von Hinden
burg gewezen heeft op den spoed, welke
Noodwendig betracht moet worden tot her
stel van den economischen toestand.
En wordt aldus in Europa gearbeid, om
bist en orde te verkrijgen, uit Britsch-Indië
komen berichten, welke duiden op een nieuw
verzet tegen het Engelsche bewind.
Nu de Tweede Ronde Tafel Conferentie
Niets heeft uitgewerkt, wordt weer openlijk
herzet gepredikt in Engelsch-Indië en heeft
be toestand zich zoo ontwikkeld, dat bijv.
bi Calcutta reeds maatregelen genomen zijn
Nioeten worden ter beveiliging van de
kluropeanen.
De nuttelooze conferentie dreigt een
Nhaangenamen nasleep te hebben.
De operaties, welke ten doel hebben üe
bandieten over de Liao te drijven zijn gis-
^ren door generaal-majoor Mor, den com
mandant van de Japansche troepen, die den
^Uld-Mandsjoerijschen spoorweg bewaken
•Ngezet.
Eenige bijzonderheden.
Bij Taian hebben de Japanners een Chi-
Neesche strijdmacht van 8000 man aangeval-
'en, die den Zuid-Mandsjoerijschen spoor
weg bedreigde. De aanval werd door Japan
sche vliegtuigen ondersteund.
De Chineezen moeten zich over de Liao-
bvier teruggetrokken hebben.
Uit Peking wordt gemeld, dat Japansche
Siegers Kintsjao aan de spoorlijn Tientsin
•Moekden hebben gebombardeerd.
De Japanners zouden verscheidene bom-
Nien hebben geworpen op den trein van
jNaarschalk Tsjang Hsoe Liang zonder dat
Ne maarschalk gewond werd. De Japansche
legers werden hevig bestookt door het Chi-
Neesche afweergeschut.
Trein met troepen ontspoord.
By Moekden is een trein, die een Ja-
Nansch troepentransport vervoerde ont
spoord, tengevolge van vernieling van de
"boorbaan. Volgens Japansche mededeelin-
ken zou de spoorbaan door Chineesche ban
keten zijn beschadigd. Een groot aantal
Japansche soldaten werd gewond en eenigen
Werden gedood.
Chineesche tegenstand tegen de
enquête-commissie.
De Chineesche vertegenwoordiger bij den
R Parijs vergaderden Volkenbondsraad, dr.
^e, weigert hardnekkig om op het door den
j^cretaris-generaal van den Volkenbond, sir
**lc rummond, 'uitgewerkte voorstel in te
?Nan. Het uitgewerkte ontwerp is reeds ter
Jutmis van de Nanking-regeering gebracht,
b°ch dr. Sze heeft het antwoord van zijn
Peering nog niet ontvangen.
Geen voortgang.
De raad van den Volkenbond hield giste
ren weder een vertrouwelijke zitting, waarbij
de vertegenwoordigers van Japan en China
China niet tegenwoordig waren.
De beraadslagingen zullen hedenmorgen
worden voortgezet. Men verwacht, dat dan
nauwkeurig omschreven voorstellen van
China ontvangen zullen zijn met betrekking
tot de enquête-commissie, welke de raad van
den Volkenbond naar Mandsjoerije wil
zenden.
De toestand opnieuw crltiek
Tengevolge van de Cineesche reserves is
de situatie weer critiek geworden. Het defi
nitieve antwoord van Nanking is nog niet
ontvangen.
Gistermiddag deelde Yoshisawa mede,
dat Tokio het vijfde punt van het raadsbe
sluit inzake vorming van een commissie van
onderzoek aanvaardt. Wat de overige pun
ten van het raadsbesluit aanbelant, moet
aangenomen worden, dat Japan slechts min
der belangrijke veranderingen zal voorstellen
en zich voor het overige zal onderwepen aan
de aadsbesluiten. Briand heeft Yoshisawa in
kennis gesteld van de Chineesche reserves
betreffende de volmachten van de commis-
missie van onderzoek. Woensdag zal de
Raad pogingen in het werk stellen zekere
Chineesche wenschen en Japansche verlan
gens in het ontwerp besluit te verwerken.
Volgens een bericht uit Tokio, zou Yos
hisawa van zijn regeering aanwijzing hebben
gekregen het raadsvoorstel in grondtrekken
te aanvaarden. Een belangrijke reserve werd
echter gemaakt betreffende de stopzetting
der vijandelijkheden, daar Japan het terug
trekken -der Chineesche troepen achter den
Chineeschen muur eischt. Daartegenover wil
de Nankingregeerlng, naar verder verluidt,
het onmiddellijk sluiten van een wapenstil
stand. aanvang der ontruiming binnen de
eerstvolgende 14 dagen en een controle door
de neutrale mogendheden eischen.
Japan en Rusland
Uit Peipin Pue wordt gemeld, dat volgens
berichten uit betrouwbare bron Osawa, lid
van de Japansche militaire missie in Char-
bin, rapport is gaan uitbrengen aan het Ja
pansche commando in Moekden inzake de
toestemming der Witte Gardisten om zich
meester te maken van den Oost-Chine-
schen spoorweg.
Volgens een door de Witte Gardisten uit
gewerkt plan zouden de Witgardistische
troepen zich meester maken van de voor
naamste etablissementen aan den spoorweg,
stations e.d., de Sovjet-Russische ambtena
ren aldaar over den kling jagen en vervan
gen door te voren op de hoogte gebracht
personeel. De vertegenwoordgers van de Ja
pansche missie te Charbin maken er geen
geheim van, dat Charbin door de Japanners
zal worden bezet, evenals een gedeelte van
den Oost-Chineeschen spoorweg.
Een vertegenwoordiger van de Japansche
missie verklaarde aan generaal Kosmln,
chef van de Witte Gardisten, dat, ofschoon
hij welw ist dat het mogelijk was, dat er
geen oorlog zou komen tusschen Japan en
Rusland. Japan toch is voornemens een
barrière-staat te scheppen in het Verre
Oosten. Bij de verwezenlijking van dit plan
zullen de Witte Gardisten een belangrijken
rol moeten spelen.
Het mislukken van de Ronde Tafel-Con
ferentie zal zijn uitdrukking vinden in het
wetsontwerp, dat de volgende week zal wor
den ingediend.
Dit voorziet wel is waar in zekere mate in
de autonomie voor de Indische provincies,
doch Indlë verkrijgt geen verantwoordelijke
eigen centrale regeering. Deze zal in handen
blijven van een onderkoning en den Engel-
schen minister voor Indië.
In het Engelsche Lagerhuis is de eerste
motie van wantrouwen tegen de nationale
regeering opgesteld.
In deze motie der socialistische oppositie
wordt het parlement uitgenoodigd zijn te
leurstelling te uiten, dat de regeering vooi
den komenden winter geen plan heeft op
gesteld tot verbetering van de werkloosheid
en verlaging der huren.
De motie zal waarschijnlijk begin volgende
week worden behandeld.
Dr. Schmidt
De Landdag van Baden heeft met 58 van
de uitgebrachte 76 stemmen den minister
van justitie dr. Schmidt (centrum) tot
staatspresident en den sociaal-democraat
Maier, minister van binnenlandsche zaken,
tot plaatsvervangend staatspresident ge
kozen.
Laval nog niet aan het woord
De gisteravond verwachte redevoering over
de buitenlandsche politiek van Laval is, naar
reeds gemeld werd, op het laatste oogenblik
afgezegd. In een korte verklaring wees Laval
er op, dat de lijst van sprekers nog lang niet
afgewerkt was. Derhalve stelde hij voor, de
debatten te onderbreken en te verdagen tot
Donderdag. Dit voorstel vond geen verzet.
Na een korte onderbreking der zitting ont
wikkelde afgevaardigde Pezet (democratisch-
katholieke Volkspartij) zijn interpellatie, die
de vorming van een regionaal economisch
verbond tusschen de Midden-Europeesche
staten tot onderwerp heeft. Dit is het nood
zakelijke begin tot een nieuwe ordening van
geheel Europa. De toestand van de Midden-
Europeesche staten, waar intusschen Duitsch
land niet bij gerekend moet worden, is bui
tengewoon gevaarlijk. Zij verwachten hulp
van Frankrijk. In het middenpunt der kwes
tie staat een economisch verbond der Do-
naustaten. De tot dusverre gedane pogingen
zijn daarom mislukt, omdat men geen reke
ning gehouden heeft met de behoeften van
de boeren in die streken.
De S. A. P. uitgesloten
Het bondsbestuur van de Reichsbanner
heeft te Maagdenburg een bijeenkomst ge
houden met de districtsleiders, ten einde den
politieken toestand te bespreken.
Nadat de socialistische arbeiderspartij een
eigen arbeidsweer heeft opgericht en aldus
tracht tweespalt in de rijen der Reichsbanner
tp stichten, stelt de bondsraad zich eenstem
mig op het standpunt, dat het lidmaaschap
van de socialist'sche arbeiderspartij onver-
eenigbaar is met dat van de Reichsbanner.
In de Fransche concessie te Sjanghai heeft
men een gruwelijke misdaad ontdekt waar
bij elf personen het slachtoffer zijn gewor
den. In de tuinen van twee naast elkander
gelegen huizen werden de beenderen van
verscheidene personen opgegraven. Het be
treft hier de familieleden van zekeren Koet-
sjensjeng, adviseur van maarschalk Tsjang
Kai Tsjek, welke personen in den zomer van
dit jaar verdwenen zijn.
Thans is komen vast te staan, dat deze
personen door communisten zijn ontvoerd en
vermoord. Wraak tegen Koetsjensjeng, die
vroeger een leidende figuur was in de Chi
neesche communistische party, zou in het
spel zijn.. Toentertyd was hy wegens com
munistische ongeregeldheden veroordeeld. Hy
heeft toen geheimen van de communistische
party verraden, waarop hy begenadigd werd.
Van de uit 13 personen bestaande familie
van Koetsjensjeng zijn nog slechts hy zelf
en zyn zoon in leven.
Nieuwe stryd In China?
Volgens berichten uit Tokio zouden de
Chineesche christerv generaal Feng en de
vroegere gouverneur van Sjansi, Jen Si Sjan,
van plan zyn een militaire operatie te be
ginnen tegen Tsjang Hsoe Liang. Het zou
in de bedoeling liggen Peking te veroveren
en tot een Japansch-Chineesch vergelqk te
komen in Mandsjoerije.
De Spaansche regeering heeft besloten, de
op 28 October aangekondigde vermindering
van het aantal beambten met vijftig percent,
in verband met de intusschen gerezen pro
testen, niet dcor te voeren.
De beslssing zal thans by de behandeling
der begrooting voor 1932 vallen.
Naar uit Hollywood wordt gemeld, is de
bekende filmacteur Tom Mix, na een zware
blindedarm-operatie, stervende.
In gemeenschappelijk overleg
verspeculeerd
De veertigjarige bankdirecteur Hans
Brüggemann, uit Moabit, die een leidende
functie bekleedt by de Kommerz- und
Privatbank in Oost-Be:lyn, heeft, naar het
„Berliner Tageblatt" meldt, na verduiste
ringen te hebben gepleegd ten bedrage van
een kwart millioen mark, de vlucht ge
nomen.
Brüggemann was de vorige maand met
verlof gegaan en is sindsdien niet meer
teruggekeerd.
Een ingesteld onderzoek heeft uitgewezen,
dat Brüggemann alle aan hem toever
trouwde gelden heeft meegenomen.
Nader wordt gemeld, dat Brüggemann
eenige weken geleden van zyn reis naar
Afrika is teruggekeerd. Hy verklaart, dat
hy in geen geval verduisteringen heeft ge
pleegd. De cliënten hadden hem hun geld
toevertrouwd en na gemeenschappelijke be
sprekingen heeft men beursspeculaties on
dernomen. Dat deze bij de toenmalige
crisis gedeeltelijk mislukten, is zyn schuld
niet, doch is te wyten aan de omstandig
heden.
De cliënten hebben dan ook geen straf
vervolging tegen hem ingesteld. Veeleer
waren civiele processen op handen, waarin
de kwesties tusschen hem en zyn cliënten
geregeld zouden worden.
In de eerste helft van November is
het aantal werkloozen in Duitschland met
220.000 gestegen tot 4.840.000.
Het aantal werkloozen in Enge
land bedroeg 16 November 2.648.429, dit is
35.495 minder dan de vorige week, doch
362.442 meer dan verleden jaar.
Een der slachtoffers van de
Bentley-mijn is overleden, waardoor het
aantal slachtoffers 4J bedraagt.
De Engelsche communist Fram;
Patterson is, wegens het werven van leden
voor de Communuistische Party onder de
soldaten en wegens het opruien van Britsch:
soldaten, veroordeeld tot twee jaar „hard
labour".
Het Executief Comité der Sovjet-
Unie heeft besloten, dat de stad Twer
voortaan, ter eere van den President van het
Executief Comi'é, Kalinin zal hesten.
Londen, 23 November 1931.
Het Parlement, welks voornaamste taak
het is de grootste economische crisis te be
strijden welke Engeland ooit geteisterd
heeft, bracht eenige uren van zyn laatste
zitting door met het bespreken van staats-
rechteiyke vraagstukken, en wond zich hier-
by meer op dan het gedaan heeft bij de
discussies over fiscale hervormingen, welke
een nieuw tydperk in de geschiedenis der
natie inluiden! En indien het Vrydag, by
de tweede lezing van het Statuut van West
minster, tot een stemming gekomen was, dan
zou er eenige kans bestaan hebben dat de
regeering, ofschoon beschikkend over de
grootste meerderheid welke ooit een Parle
ment beheerscht heeft, een nederlaag gele
den had.
Wat is het Statuut van Westminster?
Welke beteekenis heeft het dat het Lager
huis urenlang de groote economische crisis
er voor vergeet, en dat een zyner rhetori-
sche uitverkorenen. Mr. Winston Churchill,
er een rede over houdt, uitmuntend door
die edele welsprekendheid welke geen staats
man van rang aan secondaire onderwerpen
verspilt?
Het Statuut van Westminster is een over
eenkomst, een verdrag. Zijn beteekenis is
hierin gelegen, dat het een einde maakt aan
het bestaan van het Britsche Rijk.
Dat is men zal het met ons eens zyn
een wereldgebeurtenis. Maar zelden of
nooit heeft zich een wereldgebeurtenis op
zoo weinig opvallende wyze afgespeeld.
Het Britsche Ryk is geleidelijk naar zyn
einde geloopen. Sinds eenige jaren is het
nog maar in naam een Ryk. Het Statuut
van Westminster schept geen nieuwen fei-
telyken toestand. Het registreert slechts den
nieuwen toestand, die langzamerhand ont
staan is. Het registreert het afsterven van
het Ryk en de instelling van het Gemeene-
best.
De „Commonwealth" vervangt het oude
„Empire".
Het „Empire" bestond nog toen, in het
najaar van 1926, te Londen de Rijksconfe
rentie byeenkwam, waarop de inmiddels
overleden Lord Balfour de verklaring af
legde „dat de Dominions voortaan staten
waren, op voet van gelykheld niet ons en
met elkaar."
Toen die verklaring afgelegd was. en hier
mede voldoening was geschonken aan de
verlangens niet alleen van Zuid-Afrika en
den Ierschen Vrystaat, maar ook van het
door-en-door loyale Canada, had het Brit
sche Ryk feiteiyk, maar nog niet wetteiyk,
opgehouden te bestaan.
Een commissie werd gevormd uit vertegen
woordigers der verschillende Ryksdeelen. zy
stelde het „statuut" op. dat thans door de
parlementen van alle Dominions aangeno
men is, en waaraan alleen nog het Parle
ment van Westminster het „Imperial Par
liament" zyn goedkeuring moet hechten.
Heeft het dit gedaan, dan zal het niet
langer „Imperial Parliament" zyn.
Het heeft dezen naam gedragen sinds, in
de eerste helft der vorige eeuw, de tegen
woordige Dominions een grootere mate van
zelfbestuur kregen. Er werd niet mede aan
geduid dat in het Parlement van Westmin
ster het heele Ryk, dus, behalve Groot-
Brittannië, alle Dominions en zelfbesturende
koloniën vertegenwoordigd waren, maar dat
het zekere zeggenschap uitoefende over de
andere parlementen, en op zyn minst „pri
mus inter pares" was. Die zeggenschap werd
met het jaar kleiner; na den oorlog bestond
zy nog slechts in theorie. Maar het primaat
schap werd gehandhaafd. Het werd stilzwy-
gend erkend. Het behield zyn moreele be-
tcckcnis
In het begin dezer eeuw heeft de be
roemde liberale imperialist, Lord Rosebery,
in een rede de vraag gesteld wat er gebeurd
zou zyn indien de dertien Amerikaansche
koloniën, waaruit de Vereenigde Staten ge
groeid zyn, zich niet afgescheiden hadden.
De Amerikanen zouden dan de meerderheid
van 'skonings onderdanen gevormd hebben,
en, allen historische overwegingen te.i
spyt, had de zetel des Ryks plechtig over
gebracht moeten worden naar gene zyde van
den Oceaan. Deze phantasie ging uit van
een theoretische gelykstelling der zelfbestu
rende Rijksdeelen, met dien verstande, dat
de centrale zetel des Ryks gevestigd moest
zyn in dat land, dat de grootste bevolking
telde. Dit was toen, evenals heden, Groot
Brittannië zelf. Werd Canada volkrijker, dan
zouden de Rijksorganen daarheen moeten
worden overgebracht. Hierby werd dus strikt
vastgehouden aan het denkbeeld van een
Ryksgeheel. Thans, een kwarteeuw later, is
zeifs dit beginsel geheel versleten. Alle con
stitutioneel banden tusschen de Britscne
Rykslanden worden geslaakt. Het parlement
van Westminster houdt op Ryksparlement te
zyn. Londen neemt geen hoogeren rang meer
in dan Ottawa of Canberra. Er heerscht
volmaakte geiyk- en gelijkwaardigheid.
Het Statuut van Westminster stelt dit
vast door middel van drie hoofdbepalingeu:
le. Het Ryksparlement zal niet langer
eenige contröle uitoefenen over de Dominion-
parlementen;
2e. geen Dominion-wet zal ongeldig ver
klaard kunnen worden, omdat zy niet strookt
met een wet van het Vereenigde Koninkryk;
3e. elk Dominion heeft de volle bevoegd
heid wetten te maken, die van kracht zyn
buiten zyn eigen grenzen.
Dit laatste beteekent, dat de Dominions
hun eigen buitenlandsche politiek kunnen
voeren, eigen gezanten benoemen (hetgeen zy
de laatste jaren toch reeds deden) en zelfs
bondgenootschappen sluiten met andere lan
den.
Aldus houdt Londen ook theoretisch op
Rykshoofdstad te zyn, al kan het op histo
rische en sentimenteele gronden als Ryks-
metropool erkend worden.
Er biyft evenwel één schakel bestaan, n.I.
de Kroon. Toch veranderen ook in dit opzicht
de verhoudingen aanmerkelyk. George V is
niet langer korong van Canada en koning
van Australië, omdat hy koning van Groot-
Brittannië en Noord-Ierland is. Toen hy in
1910 zyn vader opvolgde werd hy automa
tisch koning van elk der Dominions. Een wy-
ziging in de troonsopvolging of, gelijk tydens
den oorlog geschiedde, in den naam of de
titels van het Koninklijk Huis, behoefde de
bekrachtiging der Dominion-parlementen
niet. De souverein was koning van Groot-
Brittannië en Ierland, en bygevolg koning van
elk Dominion. Thans zal ook in dit opzicht
volkomen gelykheid heerschen. De koning zal
zijn hof evengoed in Nieuw-Zeeland als in
Engeland kunnen vestigen.
Bezoekt de koning Canada, dan is het niet
de koning van Engeland, doch de koning
van Canada, die zyn onderdanen aan gene
zyde van den Oceaan komt opzoeken. Zoo
was immers een keizer van Oostenrijk te Boe
dapest, koning van Hongarye. Treedt een
Dominion uit de „Commonwealth", dan
scheidt het zich niet meer alleen af van de
„Kroon van het Vereenigd Koninkryk", doch
ook van de Kroon van Canada, de Kroon
van Australië eaz.
Zoo in Australië de Republiek uitgeroepen
en de koning afgezet werd, dan zou Engeland
hiermede even weinig hebben uit te staan als
bijvoorbeeld Nederland te maken zou heb
ben met het afzetten van den Emir van
Afghanistan.
Het woord „Empire" wordt in het Statuut
niet meer gebruikt. Er wordt uitsluitend ge
sproken van „Commonwealth". Hierdoor wor
den de nieuwe verhoudingen erkend.
Een Empire is één geheel. Een Common
wealth is hoogstens een federatie van onder
ling onafhankelyke en gelykwaardige een
heden.
In een Empire bestaat één machtscentrum.
In een Commonwealth bestaat in het geheel
geen machtscentrum. Een Empire bestaat
zoolang één Ryksland zyn overwicht op de
DONDERDAG 26 NOVEMBER 1931
HUIZEN, 1875 M. 8.00—9.15 K.R.O.
10.00 N.C.R.V. 11.002.00 K.R.O. Hierna
N.C.R.V. 8.00Q.15 en 10.0010.15 Gra-
mofoonpl. 10.15 Ziekendienst 10.45
Gramofoonpl. 11.30 Godsd. Halfuurtje
12.152.00 Concert K.R.O.-orkest o. 1. v.
J. Gerritsen 2.00 Handwerkcursus 3.00
Gramofoonpl. 3.153-45 Vrouwenhalf
uurtje 4.00 Ziekenhalfuurtje 5.00
Cursus Handenarbeid voor de jeugd 5.45
6.45 A. v. Hilten, fluit en Mevr. G. Roest-
van 't Woud, piano 6.45 Knipcursus
7.00 Vragenhalfuurtje 7.45 Ned. Chr.
Persbureau 8.0010.00 Concert Haar-
lemsche Motet- en Madrigaalvereeniging
o. 1. v. Sem Dresden. O.a. Werken van
Orlando di Lasso, en „Nicolette", van M.
Ravel 8.459.15 Causerie over Eatakkers
10.00 Vaz Dias 10.1011.30 Gramo-
i'oonolaten.
HILVERSUM, 298 M. Uitsl. A.V.R.O.-
Uitz. 8.0010.00 Gramoioonpl. to.oo
Morgenwijding 10.15 Gramofoonpl.
10.45 Voorlezen 11.15 Gramofoonpl.
12.00 Concert door het Winkels Trio te
Amsterdam 2.30 Gramofoonpl. 3.00
Knipcursus 3.45 Gramofoonpl. 4.00
Ziekenuurtje 5.00 Concert Omroeporkest
o. 1. v. N. Treep 6.00 Van Dijk's Origi-
neele Vo'endammers 6.30 Vervolg Om
roeporkest 7.00 Boekenhalfuurtje 7.20
Omroeporkest 7.30 Engelsche les 8.00
Gramofoonpl. 8.158.45 Concertgebouw
orkest o. 1. v. Dr. W. Mengelberg. Jupiter-
Symphonie van Mozart 8.45 Sport-
praatje 9.15 Orgelconcert door Pierre
Palla. Boris Lensky, viool 10.00 Vaz
Dias 10.15 Carlton-Hotel Amsterdam
Juan Llossas en zijn orkest 10.4512.00
Gramofoonplaten.
DAVENTRY, 1554 M. 10.35 Morgen
wijding 11.05 Lezing 12.20 Orgel
concert door Reginald Foort 1.20 Gramo
foonpl. 1.35 Concert. Sted. orkest van
Birmingham o. 1. v. L. Heward. O.a. Toon-
gedicht „Finlandia", Sibelius 2.25
Voor scholen 3.20 Vesper 4.30 Jack
Payne en zijn BBC Dansorkest 4.50
Het Grosvenorhouse Orkest o. 1. v. J. Meeus
5.35 Kinderuur 6.20 Berichten 6.50
Moderne viool- en pianosonates 7.10
Duitsche causerie 7.40 en 7.50 Lezing
8.20 Militair orkestconcert. O.a. Menuet in
G, Paderewski 9.40 Causerie door den
eersten Minister de Rt. Hon. J. Ramsay
MacDonald 10.40 Orgelconcert door
Reginald Goss Custard. O.a. Uit de 5de
sonate van Guilmant 10.50 Kerkdienst
11.0512.20 Dansmuziek. Jack Payne's
Dance-Band.
PARIJS „RADIO-PARIS", 1725 M.
8.05, 12.50, 1.25 Gramofoonpl. 8.20 Vroo-
lijk halfuurtje 9.05 Gramofoonpl. 9.35
Prokokieff-concert door het Sted. Orkest
van Parijs. O.a. Vierde Symphonie.
LANGENBERG, 473 M. 6.25—7.20
en 11.20 Gramofoonpl. 12.251.50 Or
kestconcert 4.205.20 Concert 7.50—
9.30 Concert uit Praag. O.a. Symphonie in
d-mo!l, Dvorak. Hierna tot 11.20 Populair
concert.
KALUNDBORG, 1153 M. ir.201.20
en 2.504.20 Orkestconcert 7.309.35
Symphonieconcert .O.a. 7de Symphonie
e-dur, Bruckner 0.5511.50 Dansmuziek.
BRUSSEL, 508' en 338 M. 508 M.
5.20 Gramofoonpl. Dansmuziek 6.50
Gramofoonpl. 7.50 Zie Langenberg
9.50 Fragmenten uit „Carmen" van Bizet.
338 M. 5.20 Tsjechische muziek op Gra
mofoonpl. 6.50 Gramofoonpl. 7.50
Zie Langenberg. 9.50 Gramofoonplaten.
O.a. Siegfried-Idylle, Wagner.
ROME, 441 M. 8.20 Concert door den
violist Arrigo Serato. M. m. v. orkest. O2.
uit „Tristan und Isolde", Wagner.
ZEESEN, 1635 M. 7.50 Internationaal
Concert uit Praag. O.a. Symphonie d-moll,
Dvorak 9.50 Berichten en hierna tot ir.50
Dansmuziek door de kapel Dajos Bela.
andere Rijkslanden handhaaft. Een Com
monwealth bestaat door den vrijen wil en de
gemeenschap van belangen harer leden.
Het Statuut van Westminster is de laatste
stap op den weg van koloniale ontwikkeling
op den grondslag van zelfbestuur, een weg
die meer dan twee eeuwen geleden ingesla
gen werd, maar waarvan ook thans het einde
misschien nog niet bereikt is.
Zelfs de Kroon bindt de Rijksdeelen nog
slechts aan elkaar, zoolang deze gebonden
willen zyn. Zij is op zichzeif een zwakke
band, maar zij kan onbreekbaar zyn als de
monarchie ster* is. En de monarchie zal, voor
de Commonwealth, sterk zyn, zoolang zy het
symbool is van de stamverwantschap der
Britsche volkeren.
Maar juist deze overweging verklaart de
bezorgdheid, weike in het Lagerhuis tc*
uiting kwam. Niet alle Dominions zijn stam
verwant. De Ie.sche Vrystaat, ofschoon in
den loop der eeuwen sterk verengelscht, is
Iersch; Zuid-Afrika Is grootendeels Hol-
landsch-Afrikaansch. Hier zijn de banden van
de Kroon niet dooreengevlochten roet die van
het bloed.
Welke bevoegdheid, vroegen vele leden van
het Lagerhuis zich af, schenkt het Statuut
dezen landen, zich geheel los te scheuren van
de Commonwealth? Wat zal e- gebeuren als
in Ierland de regeering-Cosgrave eens ten val
gebracht, en opgevolgd wordt door een regee
ring-De Valera? Wat, indien in Zuid-Afrika
generaal Hertzog voor onverzoenlyke Natio
nalisten wijken moet?
Het antwoord luidt: in de constituties dier
landen is het verdrag belichaamd, waarby
Engeland ze autonoom verklaard heeft. Die
verdragen kunnen geschonden worden. Ze
hadden ook geschonden kunnen worden vóór
het Statuut van Westminster bestond. Maar
de kracht der Commonwealth zal niet voort
spruiten uit een gedwongen samengaan, doch
uit een bevordering der gemeenschappelyke
belangen van gelykgerechtigde Staten.
(Naar het Fransch)
door
MARIE MARECHAL
Vertaling van Jac. J. Schoon.
14.
AI twee uur?! kreet Lebihan ontsteld,
jWïi de oude klok in de keuken sloeg. Ik
H^et nu gauw weg, maar ik kom morgen
-•lig terug. Wat wilt u met dit weer gaan
k^h? Men kan zich niet eens in de nabil-
JJ'd der zee wagen! Zij is vandaag niet best
IjjNiutst en drijft een boos spel daarginds
heden aan het „Hellegat". Hoor maar eens,
de golven beuken, m'sieur Guillaume,
6m, boem.
h *°or Lebihan was de zee, evenals voor het
vorendeel der kustbewoners, een levena
v <-e«, dat zijn eigen karakler, zyn eigen-
^Nige gewoonten, zyn aanvallen van woede
4jn vriendelijke buien had.
U kunt het uit de verte zien, hoe zij
spookt, die oude heks! voegde hy er
zekeren trots bij, want hy had den
üu^Nan hartstochtelyk lief, meer nog in den
IvjNx, dan in diens fiere rust. Vandaag zou
L" niet gemakkelijk gaan, den stryd met
tyNl 0p nemen! Maar ik moet gaan!
^tWel m'sieur Guillaume! Wist ik maar,
waarmee ik u afleiding bezorgen kon! U ziet
er zoo treurig uit!
Ik zou gaarne een paar boeken hebben,
beste vriend! Neem beneden in het kasteel
de eerste de beste, die je maar vindt in
myn kamer als myn kleine bibliotheek
nog bestaat, voegde hij er weemoedig by. Al
wat je maar in handen komtzelfs de
almanak van Mathieu Laënsberg zal my
hoogst welkom zyn.
Lebihan wachtte zich er wel voor, hem te
zeggen, dat er reeds sedert etteiyke jaren
geen kamer en geen bibliotheek meer was,
waarop zyn (Guillaume's) naam stond. Den
geheelen terugweg martelde hy zyn hersens,'
om een middel te vinden, Guillaume de ge-
wenschte boeken te verschaffen. Zyn eigen
boekenschat beperkte zich tot één deel, het
welk tot titel droeg „Handleiding tot hot
schrijven van brieven voor zeevarenden" en
een tweede: „Almanak voor het diocees
Quimper". Alles evenwel, wat het persooniyk
eigendom van zijn commandant was, gold
hem als onaantastbaar, en hy zou het nooit
hebben durven wagen zelfs een potlood of
een pen in het allerheiligste te verleggen,
hetwelk aan zyn byzondere zorgen was toe
vertrouwd.
Ik ben toch ook een oude ezel! zeide
hy eensklaps tot zichzelven, terwyi hy zich
een fermen klap tegen het voorhoofd gaf. Is
dan jongejuffrouw Antoinette er niet? Zij is
geen onbezonnen meisje; men kan op haar
vertrouwen. Ik zie haar dikwyis lezen; zy
zal het beste weten, welke boeken hem pas
sen. zy moet zoo aanstonds hier langs
komen; ik kan haar niet missen, als ik haar
hier afwacht.
Het was inderdaad het uur, waarop he.
jonge meisje zich naar haar oom begaf, om
hem voor te lezen. Zooals gewoonlyk, betrad
zij ietwat vóór vyven de voorkamer; zy liep
echter met gebogen hoofd, zonder om zich
heen te zien; zy werd den matroos eerst ge
waar, toen hy met de muts in de hand haar
naderde.
Excuseer, mejuffrouw, zeide hy met een
verlegen glimlachjeIk zou gaarne u even
willen spreken, als het u gelegen komt.
Antoinette dacht terstond aan haren neef.
Zal het lang duren? vroeg zy, terwyi 4)
naar de pendule keek.
Om u de waarheid te zeggen, geloof ik
dat wel. U weet het trouwens, mejuffrouw,
ik ben wat lang van stof.
Nu goed, dan kun je my over een uur
op het terras verwachten, als ik uit de biblio
theek kom.
Vandaag las Antoinette de courant geheel
verkeerd.
zy sloeg heele regels over, verwisselde
woorden: voor de letters drong zich steeds
brutaal het beeld van den ouden toren.
Indien je van plan bent op deze wyze
tot het einde toe te lezen, knorde monsieur
De Guitry, die met voorgehouden hand zich
tegen het licht der lamp beschutte, dan zie
ik liever van je diensten af. Ik begryp in 't
geheel niet, Antoinette, hoe je zoo zonder de
minste belangstelling een artikel kunt lezen,
he'welk een oude dienaar des konlngs zoo
voortreffeiyk geschreven heeft. Hij was te
vens een goede, oude vriend van je vader.
De „Gazette" heeft maar zelden iets ge
bracht dat dermate uitmunt in logica, juist
heid en welsprekendheid.
Met de uiterste inspanning van haren wil
slaagde het jonge meisje er eindelijk in, hare
gewone tegenwoordigheid van geest te her
winnen en hare afdwalende gedachten tot
ds lectuur te bepalen. Doch dit leesuur kon
niet zonder een noodlottig voorval eindigen.
Nadat Antoinette gelukkig het lange arti
kel over de zitting van den senaat ten einde
had gebracht, ging zy over tot de nieuwtjes
van den dag, in een weekblad, dat dienzelf-
den morgen was aangekomen. Argeloos be
gon zy:
In de elegante salons van Parijs spreekt
men tegenwoordig van niets anders dan var.
het plotseling verdwynen van den vicomtc
De G.
Hier hield zij op, en liet, als bij toeval, het
op schandalen beluste blad op den grond
vallen, zy hoopte op die wyze hare bedaard
heid te herkrygen en het netelige artikel te
kunnen overslaan, zonder dat de baron er
erg in had. Wel is waar wekte dat bericht
in hooge mate haar nieuwsgierigheid op. De
haar maar al te goed bekende hoofdletters
brandden voor haar als in vlammend schrift
op het witte papier. Wat stond daar wel ge
drukt? Kon men trouwens Guillaume nog
duidelyker aanwyzen, dan men hier gedaan
had?
Toen zy zich bukte, om de courant op te
rapen, maakte haar oom dezelfde beweging
en werd, tot haren onuitsprekeiyken schrik,
het eerst het blad meester. Zij stak hare
hand uit, om het naar zich toe te trekken,
maar hy stond het haar niet af, met de
oogen zocht hij het afgebroken ariikel op
Eerst las hy de regels in vliegende haast,
waarby het rood des tooms op zijn voor
hoofd steeg, daarna las hy het bericht ten 2e
maal en nu langzaam een derden keer en op
zulk een zachten toon, dat hy in de veron
derstelling verkeerde, niet te worden ver
staan. Er ontging Antoinette evenwel geen
lettergreep, elk woord prentte zich met on-
bedrieglyke nauwkeurigheid in haar geheu
gen.
In die elegante salons van Parys spreek'
men tegenwoordig van niets anders dan van 't
plotseling verdwijnen van den jongen vicom-
te De G. Men is het niet eens over de be
weegredenen van deze totaal onverwachte
vlucht. Sommigen spreken van een speel
schuld, welke zyn min of meer ouderwetsche
vader, die van zulke dingen geen begrip
heeft, slechts zou willen betalen onder de
voo-"'aarde, dat de zoon voor altijd aan het
zondige Babyion vaarwel zegt; weder ande
ren willen alle büzonderheden betreffende
een mislukt huwelijk, een radelooze wanhoop
weten, dat hy in la Trappe of la grande
Chartreuse is getreden, wy echter, die hem
beter kennen, hopen bepaald, den charman-
(en bonvivant binnenkort weer in ons mid
den te zien. Hy is een dergenen, die sterven
zooals zij geleefd hebben, in eeuwige onboet
vaardigheid!
Ü8 ellendeling! riep monsieur De Gui
try uit. Tot in mijn huis vervolgt my zijne
schande! voegde hij er, trillend van woede
by. Ik heb geen kind meer, geen zoon. geen
erfgenaam van mijnen naam! Wie het ooit
mocht wagen, hem mU in herinnering te
brengen, dien wil ik niet in mijn nabyheid
dulden! Daarbij gaf hy Antoinette een tee-
ken, hem alleen te laten.
Verschrikt en ontsteld wachtte Antoi
nette het uur der byeenkomst af, die zy den
ouden bediende had toeges aan. Hoe eind
loos schenen haar deze vyftien minuten
wachtens toe, welke namelooze droefheid
vervulde hare ziel na hetgeen zy zooeven
vernomen had. Guillaume onwaardig bemind
te worden!
Een tweede maal, wellicht voor altoos, van
den ouderlyken haard verstooten, haast ver
vloekt door den toorn zyns vaders! Het hart
van Antoinette was ten zeerste verontrust.
Toen zij eindelijk den langzaroen, wijdbeer.-
schen zeemans tred van den ouden matroos
hoorde, snelde zy hem tegemoet, zonder er
by te denken, dat hare gvoo e b'Lngste'ling
eigeniyk een zonderlingen indruk maken
moest.
Zeg mij alles, Lebihan, fluisterde zy.
Verberg my niets! Jij, jy houdt immers
zooveel van hem! Spreek, wat kan ik voer
hem doen? Hoe kunnen wy hem uit den
toren verlossen?
