f 3000.- f 750.- f250.- f125.- f50.- (40.- DE JEZUIETENVERVOLGING IN SPANJE De Paus protesteert dit nummer bestaat uit drie bladen DINSDAG 26 JANUARI 1932 DE VERBINDING MET DE VAT1CAANSCHE STAD DE SPAANSCHE JEZUÏETEN Op weg naar België? OOK WIJ ROODE TERREUR TE VALENCIA Kerk te Monserrat in brand gestoken DE SPOORWEG AANSLAGEN Geen verrassing Nog een brief Voornaamste Nieuws DE BAROMETER NED. HANDELS- EN LANDBOUWBANK Het beroep tegen surséance van betaling BUREAUX NA8SAULAAN 49 ADVERTENTIEN 35 ct. p. regel VIER EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 179S2 AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET DNGEVAL tet DE INWIJDING VAN HET BISSCHOPPELIJK MUSEUM EEN ANONIEME BRIEF J. J. WEBER ZOON WEERBERICHT ZAL HET HOF FAILLISSEMENT UITSPREKEN? Telefoon No. 13866 (drie lijnen) Postrekening No. 5970. ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen: per week 25 ct.; per kwartaal 3.25; per post, per kwartaal 3.58 bij vooruitbetaling. HAARLEMSCHE COURANT VRAAG- EN AANBOD-ADVERTEN TIES. 1—4 regels 60 ct. p. plaatsing; elke regel meer 15 ct- bij vooruitbet. BU contract belangrijke korting. INGEZONDEN MEDEDEELINGEN tusschen den tekst 60 ct. per regel. Alle a bonne's od dit blad zijn ingevolge de verzekeringsvoorwaarden ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen Levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door verlies van beide armen, beide beenen of beide oogen Jii een ongeval met doodelijken afloop bij verlies van een hand een voet of een oog Mi verlies van een duim of wijsvinger bij een breuk van been rf arm ii verlies van 'n anderen vinger De jonge Spaansche republiek, onder pre- tidentieele leiding van den „katholiek" Za- "lora, heeft de glorierijke Sociëteit van Jezus buiten de wet gesteld. Het land van St. Ig natius van Loyola drijft Diens zonen uit. De Paus van Rome heeft gisteren plechtig Geprotesteerd tegen deze verbanning als col- activiteit. Wij sluiten ons met heel ons hart *an bij dit hoogepriesterlijke protest tegen <tie daad van louter willekeur. De Kerk wordt zwaar beproefd. Een Reu- tertelegram meldt ons de droefheid van den Opperherder. Hij noemde de huidige uren Geer smartelijk. Immers hij ontving steeds droeviger en Somberder berichten uit het verre Rusland, helaas ook steeds ernstiger tijdingen uit het ahne Mexico en een bijzonder pijnlijke mede- heeling uit het ongelukkige Spanje, waar 'hans de Jezuieten-orde is ontbonden en I haar goederen zijn geconfiskeerd. j Het decreet van Zamora, dat een uitvloei- Sel is van de nieuwe Spaansche grondwet, he paalt o.a., dat de Jezuieten binnen tien hagen hun kloosters moeten opheffen. Elke s'ichting van nieuwe nederzettingen, ln wei hen vorm ook, is verboden. De Jezuieten mo- Gen wel als particulieren in Spanje vertoe- ven, maar niet actief optreden als orde nden. Alle eigendommen van de orde worden ln heslag genomen. De provinciale gouverneurs boeten onverwijld nauwkeurige taxaties la ten verrichten, waarna alle onroerende en tierende goederen overgaan op den staat. Alle handelsondernemingen, met inbegrip Van de banken, zoomede alle in aanmerking homende particulieren moeten het ministerie van Financiën nauwkeurige gegevens ver strekken omtrent de onder hun berusting tijnde eigendommen der Jezuieten. Voor de hoorvoering van de onteigening wordi een Speciale commissie gevormd, die bestaan zal hit vertegenwoordigers der departementen. De kerken en kerkelijke voorwerpen der de zullen worden overgedragen aan de al- Gêiïisëne kerkelijke administratie. De regeering heeft met name den gouver- heurs van de Baskische provincies opgedra- Gen eventueele in verband met het decreet te verwachten ongeregeldheden streng te on derdrukken. Zaterdag LI. publiceerden wij reeds een hitgebreide beschouwing over de rol der Je- tiiieten in Spanje en over hun prachtigen Staat van dienst. Met welken geest de Spaansche Jezuïeten hezieid zijn, moge blijken uit hun schrijven Srn de Cortes in October van het vorige kar, waarin zoo duidelijk uitkomt hun eer- hled voor den huidigen staatsvorm, maar tek de eisch naar recht voor iedereen, ook teor den Jezuiet. In dit schrijven staat te kzen: ••Sinds de vestiging van de Republiek heeft h? soc. van Jezus, daarbij den door den Stoel aangewezen weg en het voorbeeld ter Spaansche bisschoppen volgende, het teeuwe regiem erkend en geëerbiedigd. Zij bere d, het godsdienstig, cultureel en so- teial werk, dat aan haar instelling eigen is, V°or het welzijn en den vrede van het Spaan- tehe volk te blijven voortzetten. De regee- heelt daarvan de bewijzen en wij mee- teh omen plicht trouw te hebben vervuld." Congregatie van Jezus vroeg het recht, toch aan niemand geweigerd kan wor- tep, te worden gehoord alvorens veroordeeld te Worden. Het neeft niet mogen baten. beluistert hun verweer, zoo waardig, zoo te' vertrouwen op het goddelijke recht: ••Hoe de Soc. van Jezus alle op zich geno- te®h verplichtingen heeft vervuld, welke tekeningen het gevolg zijn geweest van haai' teflsdienstige, cultureele en sociale werk- teatnheid, welke waardeering ons werk voor zich heeft afgedwongen in onze samenleving, dat behoeft niet op de eerste plaats door ons te worden gezegd. De feiten liggen klaar voor onze oogen en we onderwerpen ze met vol vertrouwen aan het oordeel van de Cortes. Wat voeren de aanstokers van de anti- Jezuïetische campagne tegen ons aan? Wie zijn het? Het is geen eerlijke, open aan klacht, waarin de werkelijke tekortkomingen van onze instellingen duidelijk worden aan gegeven. In deze campagne zien we geen enkele beschuldiging van belang, en nog veel minder diepgaande onderzoekingen, die een objectief overzicht van ons werk geven. Vage beschuldigingen zijn het, die herhaald worden en al zoo dikwijls in vroeger eeuwen zijn weerlegd. Oude smaadschriften worden weer voor den dag gehaald en in navolging daarvan nieuwe gemaakt, waarin leugen, lastertaal en schunnigheid van uitdrukking op den voorgrond komen bij gebrek aan iets nieuws of iets waars. Het is hier niet de plaats, dergelijke aan tijgingen te verzamelen of te weerleggen. Wij willen ons er toe bepalen, dat de regee ring een gemakkelijk middel in handen heeft om tot de juiste kennis van de feiten te komen en zoodoende te kunnen doen, wat de rechtvaardigheid eischt. Ons werk ligt voor iedereen open. Men vrage aan de hon derdduizenden, die onze scholen bezocht hebben, die aan onze oefeningen hebben deelgenomen, die onze predikaties hebben gehoord, die tot onze congregaties behooren of hebben behoord, die onze boeken gelezen hebben, die in onze huizen vertrouwelijk met de onzen zijn omgegaan. En als deze getui gen alle als partijdig worden gewraakt want ze konden allen een samenzwering op touw hebben gezet om de waarheid te ver- valschen, dan vrage men ook aan onze tegenstanders. Alleen wenschen wij, dat ze concrete feiten formuleeren en voor de rechtbank bewijzen. De rechtspersoonlijkheid van de Sociëteit niet erkennen; het recht van beschikking over haar goederen en van bezit beperken; haar vrijheid van beweging ontzeggen, die aan andere Orden en aan particulieren wordt toegestaan; meet nog: haar opheffen, haar goederen ver beurd verklaren, haar verbannen, dal alles zijn straffen, die alleen kunnen wor den opgelegd voor een zeer ernstig en con creet vergrijp door de heele Sociëteit van Jezus. Als het ging om vergrijpen van per sonen, die tot haar behooren hoewel wi) gegronde redenen hebben om aan te nemen, dat ook van deze vergrijpen geen sprake kan zijn dan zouden die personen een strenge straf dienen te ondergaan; maar het zou onrechtvaardig zijn, wanneer de Sociëteit als geheel werd gestraft, om de vergrijpen van hen, die tegen haar wetten misdeden, toen ze feiten bedreven, die voor de wet strafbaar zouden zijn." Dan wijzen de Spaansche Jezuieten er op, dat de orde niet. onvereenigbaar is met den republikeinschen staatsvorm en op hun pres taties in den lande: „Te zeggen zooals sommigen openlijk doen dat haar inrichting niet kan samen gaan met den republikeinschen regeerings- vorm en van nature met het monarchistische regiem verwant is, ware een onjuist en wel heel simplistische voorstelling. Voor de Sociëteit zoowel als voor de Ka tholieke Kerk, waarvan ons Gezelschap slechts een gering onderdeel (pequenisima parte) uitmaakt, is de regeeringsvorm iets onverschilligs en accidenteels. Aan alle past zij haar werkzaamheid geleidelijk aan. Zij doet haar werk kalm en bezadigd niet alleen in Engeland, ItaUë, België en Holland, waar een monarchale regeeringsvorm heerscht, maar ook in republieken als Dultschland. Werkzaamheden voor de verbindingen tusschen de baanvakken van de Vaticaansche ItlMVU,.» •-= *4 met die van den Italïaanschen staat zijn in vollen gang. Men onderscheidt de brug. die naar Vaticaanstad loopt. Oostenrijk en in alle Amerikaansche staten. Juist in de machtigste en meest democrati sche van alle republieken, in de U.S.A., ont plooit zich thans het leven der Sociëteit met de meeste kracht en de meest mogelijke po pulariteit. Alleen reeds de voornaamste hoogere en middelbare scholen komen hier op een getal van 59 inrichtingen, een totaal van meer dan zestigduizend leerlingen. De tweede tegenwerping, die wij tegenover de beschuldigingen van onze vijanden stel len, is het openlijke feit van onzen godsdien- stigen cultureelen en socialen arbeid, dien wij in onze bescheiden sfeer naast den we reldlijken clerus en.de overige religieuze or den en Congregaties ten bate van onze maat schappij in het land verrichten. In dit stuk kunnen wij dit niet alles uiteenzetten, maar we voegen hierbij een bijlage met een over zicht van onze voornaamste instellingen in Spanje." De Spaansche republiek is er niet voor teruggedeinsd het elementaire recht te ver trappen. De Jezuieten hebben het voorzien en reeds tevoren geprotesteerd met een waar digheid, waarvoor heel de wereld eerbied zal voelen: „Zóó meenen en betuigen wij, dat ons leven en onze daden zijn. Indien men van meening is, dat wij ons vergissen of kwaad willig de misslagen verbergen, die ons wor den aangewreven, laat men dat dan voor den bevoegden rechter brengen. Maar als wij zoo iets gedaan hadden, zou dat een ver fijnde boosheid van duizenden Spaansche onderdanen zijn, in wie echter nooit iemand van al degenen, die met hen omgaan, iets van dien aard heeft kunnen ontdekken. In de tijden van de absolute monarchie kon Karei III de wet uitvaardigen, die Mer- séndez y Pelayo een „onmogelijk product van wetgeving" heeft genoemd. Om motie ven „die voor altijd verborgen zouden blij ven in zijn koninklijk hart" verbande hij by die wet uit deze landen, zonder eenlg nader onderzoek, tusschen de vier en vijl duizend Jezuïeten en liet hij hun inkomen in beslag nemen. Heden ten dage zal geen enkele democratische egeering zich zelf wil len onteeren door de meest elementaire rechten van den mensch zóó te vertrappen, immers deze rechten vormen den grondslag van de constitutie van ieder beschaafd land. Wij vragen geen gunst, geen bevoorrech ting. Wij wenschen alleen, dat men ons zal hooren en recht doen, zooals aan iedere cor poratie, aan iederen anderen burger." Deze bede, deze eisch om recht is niet vervuld. Roerend is het te lezen, wat de Jezuïeten voornemens waren te doen, als de verban ning een feit werd, en wat zij nu ook zullen doen, nu het schandelijke feit is voltrokken: „Maar als men ons door tijdelijke kwaad willigheid of verblindheid uit het Vaderland zou verjagen of het leven daarin onmogelijk zou maken, dan zouden alle zonen van de Sociëteit van Jezus, naar het voorbeeld van hun voorgangers die in een rampzaligen tijd uit het land verbannen werden naar de kusten van Italië, het onrecht vergeven. Zij zouden God voor hun vervolgers bidden, ge laten naar andere landen vertrekken, en altijd, bü al hun doen en laten in hun hart de lief de voor hun bemind Vaderland, voor Span je, blijven bewaren." Het protest der geheele Katholieke wereld, één zijnde onverwrikbaar met den Paus van Rome, moge de machthebbers van dit oogenblik in Spanje te denken geven. Wü voor ons vinden deze ontbinding der Jezuïe ten orde in een „democratisch" land een smaad. Maar ook belachelijk. Als de een dagsvliegen, die nu Spanje regeeren. ver dwenen en vergeten zijn, zal de Sociëteit van Jezus nog bloeien en groeien, want mét de Kerk heeft ook de glorieuze orde de belofte der eeuwen. Ook voor Spanje zal de ge schiedenis zich herhalen eens komen de Jezuïeten weer in het land van Loyola te rug. Dit is zekerder dan de zekerheid der Spaansche republiek. SAINT SEBASTIEN, 26 Jan. (Reuter). Aan de grens wordt medegedeeld, dat de Paters Jezuïeten met hun vertrek uit Spanje op groote schaal een aanvang heb ben gemaakt. De meesten begeven zich, naar men gelooft, naar België, waar zij van plan zouden zijn in een kasteel een Novi ciaat te opgnén. Een groot aantal der Pa ters, die te Saint Sebastien woonden, zijn van plan in de stad te blijven, waar zij het ambt van leeraar uitoefenen. Paus Plus XI heeft in een toespraak op nieuw zijn diepe smart geuit over den toe stand der Katholieke Kerk in Rusland, Mexico en Spanje. De ontbinding der Jezuïetenorde en de onteigening van haar eigendommen was een nieuwe betreurenswaardige gebeurtenis. De Paus prees de verdiensten der Socië teit van Jesus in Spanje en noemde de Spaansche leden der orde martelaren voor de eer van den Verlosser. Gisteren is te Haarlem het nieuwe gedeelte van het Bisschoppelijk Museum door Z. H. Exc. Mgr. Aen genent ingewijd. Hierboven een foto genomen tijdens de rede van Mgr. Hensen. We leven in een vicieuzen cirkel. Ook wü kunnen ons er niet buiten hou den. De nabuurstaten sluiten hun grenzen voor onze producten; ze beletten ons te concur- reeren op hun markt; het wordt ons onmo gelijk gemaakt bij hen een afzet te vinden. Ze houden het terrein voor zich. 't Geeft voor hen eenige verademing. En voor hun overproductie zoeken ze buitenlandsch af zetgebied. Ze concurreeren op ons terrein. Op een wijze die aan onze industrie het leven be neemt. En in het buitenland kan deze geen nieuwe levenssappen vergaren. Ze wordt er niet toegelaten. Zoodat ook wij op afweer bedacht zijn, ook wij onze grenzen moeten sluiten, over- matigen aanvoer gaan beperken, moeten be perken. „Gisteren," zoo wordt ons gemeld, „kwa men te 's-Gravenhage vertegenwoordigers van verschillende industrietakken, die door den abnormaien invoer van buitenlandsche goederen in hun bestaan bedreigd worden, bijeen, ten einde te overwegen wat er zou kunnen gesch'eden ter bespoediging van toepassing der maatregelen, in de contin- genteeringswet voorzien." We hebben den invoer van vleesch gecon- tingenteerd. We moesten. We gaan industrieproducten contingen teeren. We moeten. We antwoorden, noodgedwongen, op maat regelen waaronder wij te lijden hebben. Wij kunnen, waar iedere natie voor alle andere haar grenzen sluit, niet de onza openhouden om alles maar in ontvangst te nemen. We moeten passen; we moeten weigeren voor de groote portie, althans voor het grootste deel ervan. En omdat we passen, noodgedwongen, zint men op represaille tegen ons. De vicieuze oirkel. Ook wij ontkomen er niet aan. MADRID, 26 Jan. De regeering en dé pers zijn, volgens Reuter, over het algemeen van meening, dat de revolutionnaire bewe. ging mislukt ls. Weinig in overeenstemming met deze op. timistische opvatting zijn de berichten uit Valencia en Barcelona. In Toruel (ten -I.W. van Valencia) is een revolutionnaire staking uitgebroken De rebellen hebben het raadhuis bezet, het ar chief in brand gestoken en „het communis me afgekondigd". De gouverneur heeft in Saragossa troepen aangevraagd. In de haven van Valencia zijn de trans, portarbeiders in staking gegaan. De stakers deden aanvallen op de trams en wierpen eenige wagens omver. Verder deden zij een aanval op een wapenwinkel, die werd af. geslagen. Velen werden gearresteerd. Te Monserrat zou het .-tedelijk archief en de kerk in brand zijn gestoken. Near uit Barcelor gemeld wordt, hebben de communisten aldaar gisteren gepoogd de universiteit te bestormen, met het doel de studenten te intlmideeren De studenten hebben den aanval echter afgeslagen, waar na zij een tram omsingelden, waarin de com munisten gevlucht waren. Te Madrid heeft de politie verschillende extremisten gearresteerd, die een meeting hielden ten gunste van de afkondiging van de algemeene staking. Dat de ln de vorige week nabij Amsterdam gepleegde treinaanslagen voor de politie en justitie in de hoofdstad geen volkomen ver rassing zijn geweest valt, naar wil vernemen, af te leiden uit een anoniemen en met ver draaide hand geschreven brief, welke gerui- men tijd geleden aan den Minister van Wa terstaat is geschreven en door deze autori teit op het Departement is ontvangen. De inhoud van den brief luidt: Den Haag, 26 October 1931. „Schurken, Die het christen-beginsel vertrapt zal ook de gevolgen moeten dragen. Sneltrein Parijs—Amsterdam gaat er uit. Matuschka II". Via den Minister van Justitie is dit schrij ven direct na ontvangst ter kermis gebracht van de justitleele en politioneele autoriteiten in de hoofdstad. De laatsten hadden op hun beurt de Di rectie van de Nederlandsche Spoorwegen op de hoogte gebracht, met het gevolg, dat het wisse voor het onwisse genomen werd en maatregelen werden getroffen om te voor komen, dat de bedreiging in een daad werd omgezet. De politie zal heden het facsimile van den brief publiceeren. In aansluiting op hetgeen wij reeds be richtten aangaande een brief, geruimen tijd geleden aan den Minister van Waterstaat geschreven, waarin een aanslag op den snel trein Amsterdam—Parijs werd aangekon. digd, deelt de „Telegraaf" nog mede, dat door de Nederlandsche Spoorwegen te Am sterdam dezer dagen een brief is ontvangen, die onmiddellijk aan de politie ter hand is gesteld. Hierin werd geschreven dat van wege de Nederl. Spoorwegen nabij den ring- spoordijk (waar de tweede aanslag was ge. pleegd) een bedrag van 5000 in het gras moest worden gedeponeerd. Dit moest ge. schieden in den loop van Zaterdag 23 Januari. Indien het bedrag er niet zou zijn, zouden er meer treinen ontsporen. Ook deze brie» was met een kennelijk verdraaide hand ge schreven. De plek was niet nader aangeduid: er is ter plaatse veel gras ln de buurt. De politie heeft dien dag daar extra een oogje in het zeil gehouden, doch geen verdachte personen bespeurd. Ook van dit schrijven zal vermoedelijk bin nenkort een afdruk gepubliceerd worden. De politie heeft, zooals reeds eerder mede. gedeeld, verscheidene brieven ontvangen. Meestal zijn deze vaag of onwaarschijnlijk van inhoud. De Ned. Bond van reizende kooplieden heeft zich in verbinding gesteld met de po. litie-autoriteiten en met de Nederlandsche Spoorwegen en aangeboden een vrijwillige treinpolitie in het leven te roepen. Dit aan bod werd zeer op prijs gesteld. Doch men meende dat het nog zoover niet gekomen is, om van deze hulp gebruik te maken. Een anonieme brief in verbaad met de treinaanslagen bij Amsterdam. Algemeene staking te Sevilla. Hongersnood ten Zuiden van Smyrna. De „Bank of England" zal op 1 Februari de haar Augustus jj. verleende credieten hebben terugbetaald. De oneenigheid ln de S. D. A. P.; „De Socialist" blijft bestaan. Jhr. mr, H. M. Haersma de With zal worden benoemd tot Nederlandsch gezant in Tsjecho-Slowakije. Sir Eric Drummond heeft zijn schriftelijk ontslag ingediend als secretaris-generaal van den Volkenbond. Het Koninklijk Besluit betreffende de toepassing van de Crisis-invoerwet. De Chineesche premier en minister En- gène Tsjen afgetreden. De vijf millioen leening van 's-Graven hage ruim overteekend. Het faillissement van het Spaarfonds voor Bodemcultuur te Leiden afgeloopen. Z. H. Exc. Mgr. J. D. J. Aengenent bij de Haarlemsche Graal. Ernstige mijnontploffing in Zuid.Ws.les. Vele Spaansche Jezuïeten zouden zich naar België begeven. Roode terreur te Valencia. Voor het werk voor de vrouwelijke rijpende jeugd zijn in het Aartsbisdom buizen te Utrecht en Bussum aangekocht. Haarlemmer door drie personen in taxi mee. gevoerd,, daarna beroofd en in een sloot gegooid. Barometerstand 9 uur v.m.: 7.86 vooruit. OPTICIENS FABRIKANTEN T Groote Houtstraat 166 Haarlem Licht op. De lantaarns moeten morgen worden opgestoken om 5.03. LAM Verwachting: Zwakke winden, uit Oos- 3 telijke, later Zuidelijke richtingen, ne- velig tot zwaar bewolkt, weinig of geen neerslag, weinig verandering in tem- 1 peratuur. Hoogste barometerstand 786.1 te Den Helder j Laagste barometerst. 744.3 te Isafjord - Bij de verdere behandeling, heden voor het Gerechtshof te Amsterdam, van het door enkele crediteuren der Ned. Handels- en Landbouwbank te Haarlem ingestelde hooger beroep, deed de bewindvoerder, mr. A. Bruch, allereerst verslag van zijn nadere bevindingen sedert zijn laatste rapport. Daaruit bleek, dat na den executorialen verkoop van het kantoorgebouw te Haar lem aan niet-interigenten nog gisteren een voorstel tot overname der activa der bank is ingekomen van een vennootschap voor wie als vertegenwoordiger optrad de heer Klop penburg, welk voorstel den bewindvoerder onaannemelijk voorkwam, nu dit geen meer dere waarschijnlijkheid geeft voor spoediger liquidatie, dan een afwikkeling bij faillis sement. Hoezeer de bewindvoerder van meening bleef, dat hem de beslissing der Rechtbank te Haarlem om in het licht der toenmalige omstandigheden geen faillissement uit te spreken en de toen nog aanwezige kansen door een surséance te behouden juist voor kwam, nu de ondernemingsmogelijkheden zijn uitgeput, kon hij geen termen vinden, tot continuatie der surséance te adviseeren. Het Hof zal 10 Februari arrest wijzen, waarbij (gelijk voor de hand ligt) het fail lissement der bank alsnog zal worden uitge sproken, tenzij voordien een aannemelijk bod tot overname zou zijn gedaan en geëf fectueerd.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1932 | | pagina 1