TENTOONSTELLING „MOEDER EN KIND"
SUCCESVOLLE VOORBEREIDING
IN DEN GREEP DER SOVJETS
Carnaval en Vastenbrief
TWEEDE BLAD
WOENSDAG 17 FEBRUARI 1932
BLADZIJDE 1
AMSTERDAM
Wat Amsterdam dezen zomer wacht
PACHTWET
OVEREENKOMSTEN
InitiatiefvoorstelEbels
V:«'
Dezen zomer wacht Amsterdam op ten.
toonstellingsgebied iets heel bijzonders. De
expositie „Moeder en Kind", welke, naar
men weet, van 24 Juni tot 17 Juli a.s. ter
gelegenheid van de jubileumfeesten der Am-
Bterdamsche Universiteit in het R.A.I.-ge-
bouw wordt gehouden, wekt door het popu.
lair-wetenschappelijk gegeven en de
grootsch.gedachte opzet reeds thans de al-
gemeene belangstelling.
Er zijn in de afgeloopen jaren al eenige
tentoonstellingen op sociaal-hygiënisch ge
bied geweest. De expositie, die vóór twaalf
Jaren in het Paleis voor Volksvlijt werd ge
houden, trok een grootsn toeloop van men-
echen. Vooral voor den stand van den G.G.
D., waar de meest elementaire begrippen
omtrent hygiëne en ziektebestrijding wer-
diën verklaard, bleek toen al groote belang
stelling. later volgde de tentoonstelling „de
Mensch", feitelijk een copy van een kort te
voren in Dresden gehouden expositie. En
tenslotte, korten tijd geleden in het Stedelijk
Museum, waar het vraagstuk der onvol
waardige arbeidskrachten werd behandeld.
Dit geschiedde echter op streng wetenschap
pelijke wijze zonder de minste attractie voor
het groote publiek.
De tentoonstelling „Moeder en Kind" zal
Prof. dr. A. H. M. J. van Rooy, voorzitter
van het tentoonstellingsbestuur.
al deze voorgangsters verre overtreffen. De
wijze, waarop het gegeven wordt behandeld,
materiaal, tekst, uitleg enz. zullen spreken
tot de massa, die er de eigen belangen
vindt, alles wat haar leven, lijden en moei
lijkheden helpt verlichten. Zulk een ten
toonstelling is geen luxe. Ongelooflijk slecht
Is nog het inzicht, dat b.v. in breede kringen
heerscht omtrent de verzorging van zuige
ling en kind, waarbij domheid, kwakzalve
rij en bijgeloof maar weinig van hun invloed
hebben verloren.
En toch is de gezondheid van moeder en
kind een element van beteekenis voor het
levensgeluk, de goede verzorging van den
zuigeling van het grootste belang voor de
volksgezondheid.
Naast het zoo noodzakelijk leerend ka
rakter van deze tentoonstelling is het stre
ven er op gericht, om op waardige, prettige
wijze afleiding te brengen. Een afzonderlijk
comité ontwikkelt hiervoor de plannen: alle
banaliteit wordt natuurlijk geweerd. Goede
muziekuitvoeringen, permanente filmvertoo.
ningen, kleuterdansen e.d. staan op het
vrogram.
Materiaal en uitvoering.
Wat de tentoonstelling zelf betreft is het
(hans reeds een vaststaand feit, dat, on
danks de moeilijke tijdsomstandigheden de
oorspronkelijke plannen geheel zullen wor
den uitgevoerd. Over het materiaal, gedacht
ter vulling der wetenschappelijke stands,
kan ten volle worden beschikt. Een bijzon
der woord van hulde verdient hiervoor dr.
Joh. G. Salomonson, secretaris der weten
schappelijke afdeeling, die bij de voorberei
ding schier ongelooflijk werk heeft ver
richt.
Zooals men weet wordt de tentoonstelling
Uit de volgende groepen opgebouwd:
De Rijpere Jeugd.
De vrouw in het Maatschappelk Leven.
De Moeder.
Moeder en Kind-
De Zuigeling.
De Kleuter.
Het Schoolgaande Kind.
Kind en Ziekte.
Het Gezinsleven.
Het Abnormale Kind.
Moeder en Kind in de Koloniën.
Het is ondoenlijk, om de vele medewerkers
in de verschillende rubrieken, die elk dezer
groepen behelst, op te nemen. En ook een
uitvoerige beschrijving der tallooze inzen
dingen, die de wetenschappelijke stands zul
len vullen, zou te ver voeren.
Bijzondere architectuur
Voor wij het belangrijkste vermelden wil
len wij eerst iets vertellen over het archi
tectonisch gedeelte: het tentoonstellings
plan, zooals het is ontworpen door de heeren
ir. L. C. Kalff en A. J. Kremer.
Deze hebben de groote puzzle de be
schikbare oppervlakte te verdeelen in het
vereischte aantal wetenschappelijke en com-
mercieele stands op exclusieve wijze op
gelost. Verkregen Is een geheel, waarin de
gedachte circulatie van het publiek alles tot
zijn recht doet komen, terwijl men toch een
rustigen indruk krijgt van het geheel.
Over de geheele lengte van het R. A. I.-
gebouw is daartoe een breede gang ontwor
pen, 160 Meter lang, met aan weerskanten
vijf groote wetenschappelijke stands, om
ringd door kleinere, op het onderwerp be
trekking hebbende commercieele stands.
De wetenschappelijke stands hebben den
Vorm van nissen, afgesloten door zeven Me
ter hooge zuilen, die kwart-ronde hoeken, z.g.
rond-points, vormen, waarin achter ven
sters diorama's zijn opgesteld. Boven die
vensters, telkens In groepen van drie gecom
bineerd, bevinden zich bont-geschilderde
friezen en vernuftig samengestelde statistie
ken, die om. mef licht en geluidseinen wer
ken. De afsluiting der stands wordt gevormd
door een drie Meter hoog coulissenwerk met
de zuilvormige rondpoints als domineerende
opstijgpunten.
Zuilen en coulissen worden opgetrokken
uit los schotwerk, gsen schijnmassief, maar
dunne bouwplaten, welker zijkanten zicht
baar blijven. Alles wordt gehouden in een
licht crème, geaccentueerd dooi- fel coioriet
langs de verticale lijnen der vrijspringende
zijkanten.
De nissen, waarin de verschillende groe
pen worden ondergebracht, moet men zich
niet denken als bekrompen ruimten, waar
in het tentoonstellingsmateriaal aan alle
zijden wordt opgehoopt. De afmetingen van
iedere nis bedragen elf bij dertien Meter,
zoodat de zeer groote inzendingen, die men
verwacht, er ruimschoots plaats zullen vin
den.
De twaalf nissen langs de hoofdingang
zijn niet alleen met het fro'it naar het mid
den gewend. Hierdoor zou het publiek uit
sluitend door de hoofdgang worden gezogen
met verwaarloozing der zijpaden. Vier der
twaalf nissen zijn met het front binnen
waarts gericht, waarmede de circulatie ge
lijktijdig door de geheele tentoonstellings
ruimte wordt geleid. Verder zijn de vier bin
nenste nissen slechts aan de twee buiten
zijden met coulissen afgeschut en verkrijgt
men dus een centrale ruimte, waaromheen
zich de groote stands en kwart rond-points
harmonisch groepeeren.
In den grooten uitbouw, linksachter aan
de tentoonstellingshal, ziin de koloniale af
deeling en verder de attracties gedacht, ter
wijl tenslotte het restaurant zich met het
front via een breede verbindingsgang naar
het centrale punt richt.
De commercieele stands, die om de weten
schappelijke stands en langs de zijpaden
zijn ontworpen, moeten eveneens aan be
paalde eischen voldoen, opdat vóór alles de
eenheid van het tentoonstellingsplan blijft
gehandhaafd.
De verlichting geschiedt indirect door
groote filmstudiolampen, die hun licht om
hoog werpen. Deze lampen van 3000 watt
bezitten een hoog rendement.
Amsterdamsche belr/igstelling
Dat Amsterdam zich bij deze belangrijke
Amsterdamsche gebeurtenis niet onbetuigd
zou laten, was te verwachten. De belang
stelling en de medewerking van het gemeen
tebestuur hebben echter de verwachtingen
nog verre overtroffen. De Gemeentelijke Ge
neeskundige en Gezondheidsdienst, de af
deeling Onderwijs. Publieke Werken en
Woningdienst hebben niet slechts de groot
ste hulpvaardigheid betoond bij het oriën-
teerende werk, maar zullen daadwerkelijk
mede helpen bij het tot stand komen van
belangrijke onderdeelen der tentoonstelling.
Zoo zal het Consultatiebureau voor Zuige
lingen de reeds zoo onmisbare toevlucht
voor menige moeder, in optima forma aan
wezig zijn. De opstelling zal zooveel moge
lijk de werkelijkheid nabij komen. De ge
schikte zuigelingenkleeding zal worden ge
toond, evenals de goede en goedkoope wieg.
en iets van het materiaal der Moedercursus
sen, terwijl de gegevens met betrekking tot
het bezoek en de resultaten der bureaux
me tal van algemeene en bijzondere raad
gevingen in den vorm van pakkende voor
stellingen en friezen langs de wanden wor
den aangebracht. Maar ook de crèche wordt
niet vergeten en een speciale hoek zal gere
serveerd zijn voor korte cursussen van 10
minuten waarin aan belangstellenden de
behandeling van den zuigeling, het aan- en
uitkleeden, het wasschen en versehoonen
zal worden getoond.
Klasselokalen voor het voorbereidend on
derwijs, in het bijzonder die van Fröbel en
Montessori, zullen, met het werk van de
kinderen en de gebruikte leermiddelen, te
zien zijn; en de krotwoning zal naast de
moderne arbeiderswoning getuigenis afleg
gen van de wijze waarop de Amsterdamsche
Woningdienst haar taak opvat. In de groep
Kind en Ziekte zal een deel door den Ge
meentelijken Geneeskundigen en Gezond
heidsdienst worden ingenomen. Niet slechts
het schooltoezicht en de preventieve ge
neeskunde zullen hier op voor ieder begrij
pelijke wijze tot het publiek gebracht wor
den, maar het zal zelf kennis kunnen nemen
van de verwekkers van ziekten en onge
rief, van parasieten en oirvdierte en van
de wijze waarop dit euvel kan worden be
streden. Het verloop een een pokken-epide
mie zal in een bewegend electrisch verlicht
tableau te volgen zijn, zoo goed als de ge
schiedenis der inenting en de verkregen re
sultaten. Moulages, verlichte plastieken en
tal van teekeningen en teksten zullen een
duidelijk beeld geven van de meest *.oarko-
mende besmettelijke ziekten bij kinderen,
van eenvoudige' maatregelen welke in ieder
gezin voor de verpleging en de behandeling
van het zieke kind kunnen genomen wor
den en van de algemeene eischen der hy
giëne. De verzorging der tanden, het waken
voor de goede houding van het kind, in het
bijzonder van het schoolkind en de zorg
voor den zieken zuigeling zullen deze groep
tot een uiterst belangwekkende maken.
Medewerking van professoren
Ook onder de professoren der Amsterdam
sche Universiteit telt deze tentoonstelling tal
van medewerkers. Naast professor van Rooy
hebben prof. Kleiweg de Zwaan een werk
zaam aandeel in de rubriek Anthropologic,
in de groep Moeder en Kind, prof. K. H.
Bouman in de groep Het Abnormale Kind,
waar hij een interessante tentoonstelling van
kunstwerken van een geestelijk minderwaar
dig meisje voorbereidt, prof. van Eerde en
prof. Schiiffner in de groep Moeder en Kind
in de Koloniën, die zij geheel verzorgen en
waarvan zij een der hoogtepunten der ten
toonstelling beloven te maken, prof Woerde
man in de rubriek bewegingsleer in de groep
De Rijpere Jeugd, prof. G. Snijder in de
groep Moeder en Kind waar hij de vóór-
Christelijke Moeders en Kinderen in afbeel
dingen en plastieken zal toonen. Prof. Kohn-
stamm in de groep het Schoolgaande Kind
en prof. de Beaufort in de rubriek de Moe
derzorg bij het dier, welke uit een leerzame
en artistieke serie diorama's zal bestaan.
Ook door de andere Universiteiten wordt
in ruime mate medewerking verleend. Prof.
Vogelsang heeft de inrichting op zich geno
men van een kleine tentoonstelling van
kunstwerken met betrekking tot Moeder en
De gezondheid van moeder en
kind is een element van beteekenis
voor het levensgeluk, de goede ver
zorging van den zuigeling van het
grootste belang voor de volksge
zondheid.
Kind uit alle tijden, terwijl hij bovendien de
onderwerpen der verschillende groepen en
rubrieken uit een kunsthistorisch en cultuur
historisch oogpunt met behulp van photogra-
fische reproducties en plastieken zal illus-
treeren. Prof. van der Hoeven te Leiden stel
de zijn verloskundig Museum ter beschikking,
dr. de Lint, privaat-docent in de Geschie
denis der Geneeskunde zijn collectie prenten,
prof. Veldhuizen te Groningen zal met ds.
Boeke de gebruiken in het Protestantsche
gezin bij huwelijk en geboorte veraanschou
welijken.
Verdere inzendingen.
En bij dezen stoet van universitaire mede
werkers sluit zich aan een niet minder lange
reeks van deskundigen op ieder gebied.
Dr. Westerouen van Meeteren zal, in sa
menwerking met den architect Saai een
model plattelandsschool doen verrijzen, wel
ke in ieder opzicht aan de strengste eischen
zal voldoen; naar alle waarschijnlijkheid zal
het Schoolmuseum enkele der modernste
leermiddelen toonen en tevens het klasselo
kaal 1830 als tegenstelling. De Vereeniging
voor Schoolwerktuinen zal een tuin aanleg
gen en gedurende de geheele tentoonstelling
in fleurigen staat houden, de Vereeniging van
Huisvrouwen bouwt een moderne en een
ouderwetsche keuken, het Museum voor
Ouders en Opvoeders een kinderkamer, een
kinderspeelhoek en het verzorgt door bemid
deling of onder leiding van Mevrouw Sand-
berg-Geisweit van der Netten tal van be
langrijke rubrieken der tentoonstelling, zoo
als de ontwikkeling van het kinderlijke tee
kenen, de ontwikkeling van het spel van het
kind, wandelingen met kinderen, enz.
De weeshulzen, vooral uit een historisch
oogpunt zoo belangrijk in het verband der
tentoonstelling zullen grootendeels vertegen
woordigd zijn, de Godsdienst in het gezin en
de gebruiken bij huwelijk en geboorte der
Roomsch Katholieken zullen door Pastoor
H. W. J. Hoosemans getoond worden, die
dér Joodsche Gemeenten door Dr. Mendes
da Costa en dr. Sluys. Kraamkamers wor
den ingericht door de Ne<ï. Vereeniging van
vroedvrouwen, het probleem der ongehuwde
moeder en van de hulp die haar verleend
kan worden zal met behulp van een plas
tische voorstelling dbidelijk worden gemaakt.
Mr. Everts en Mr. Sark, de secretarissen van
de stedelijke en landelijke organisaties die
zich met dit probleem bezighouden zijn de
ontwerpers van deze inzendingen. In de
groep Het Gezinsleven zal een rubriek „Het
beschermingbehoevend'e kind" in het bijzon
der een beeld geven van het voortreffelijke
werk der Amsterdamsche organisaties op
dit gebied. Iets van de Erfelijkheldswetten
wordt, dank zij de medewerking van Dr.
van Waardenburg en Dr. van Herwerden
getoond. Het Jeugdleiders Instituut zal in
de groep de Rijpere Jeugd veel belangrijks
inzenden evenals de Huishoud- en Industrie
scholen.
Merkwaardige cufers
Een schat van statistisch materiaal wordt
verder verzameld en uitgewerkt door drs. van
den Brink van het Gemeentelijk Bureau
van Statistiek. Zoo zal men o.m. kennis kun
nen nemen van het feit,
dat 40 der Nederlandsche bevolking uit
jongens en meisjes beneden de 20 jaar be
staat,
Perspectief-teekening
van de tentoonstel lingsruimte voor „Moeder en Kind'. Ontwerp
architecten ir. L. C. Kalff en A. J. Kramer.
dat de Engelsche ziekte bij de eerste groep
in 57 der gevallen bij de borstkinderen
slechts in 39 der gevallen werd waarge
nomen,
dat in 1930 20.000 kinderen naar bulten
werden gezonden, van wie 60 uit de groo
te steden,
dat, per jaar, 700 kinderen beneden de 15
jaar, tengevolge van ongelukken om het
leven komen,
dat van de kosten van het onderwijs, per
jaar, ongeveer 165 millioen gulden tenlaste
van rijk, provincie en gemeente komen,
waarnaast misschien mag vermeld worden,
dat er ieder jaar 450 milloen gulden worden
uitgegeven aan rookmateriaal, drank en
openbare vermakelijkheden,
dat er tien maal meer vrouwen aan onze
universiteiten studeeren dan in 1900,
dat er 20 der aan Hoogescholen in ons
land studeerende jongelieden meisjes zijn.
dat 30 der vrouwen van 1665 jaar in
Nederland een beroep uitoefenen, welk cij
fer belangrijk lager is dan in andere lan
den,
dat het aantal echtscheidingen in 1930
het vijfvoud bedroeg van dat van 1900,
en nog tal van andere bijzonderheden.
Het verleden en het heden
Verder staat reeds vast, dat de te ver
wachten! inzendingen het mogelijk zullen
maken de wieg, den kinderstoel, het kinder
voertuig en het kinderspeelgoed uit alle tij
den te laten zien, dank zij de welwillend
heid van de heeren Schmidt Degener, Baard,
van Erven Dorens, Gratama en van tal van
particulieren. Het werk van prof. Luns en de
friezen van den heer van Thienen zullen
een voorstelling geven van het vrouwen- en
kindercostuum door alle tijden, terwijl in de
rubriek kleeding het costuum der belang
rijkste tijdperken zoo goed als de kleeding
van het kind dezer dagen zal worden onder
gebracht.
Uit het buitenland
wordt eveneens een schat van inzendingen
tegemoet gezien, welke aan de tentoonstel
ling een internationaal karakter zal verlee-
nen. Zoo is door bemiddeling van het En
gelsche Ministery of Health, met name van
Sir George Buchanan en Dame Janet Camp
bell een zeer belangwekkende Inzending toe
gezegd van den National Council for Mater
nity and Child Welfare, terwijl door toedoen
De zeer suggestieve reclameplaat voor de tentoonstelling „Moeder en Kind ontwerp
Van Woerkom, wtüke door het geheele land zal worden verspreid.
dat er iedere 3 minuten in Nederland een
kind geboren wordt en er iedere 7 minuten
iemand sterft,
dat, dank zij de groote verbetering in de
zuigelingenverzorging der laatste tientallen
jaren, de zuigelingensterfte tusschen 1880—
1930 een tijdsverloop dus van 50 jaren
van 20 tot 5 per 100 levendgeborenen is
afgenomen,
dat er niettemin in Nederland nog 25
zuigelingen per dag sterven,
dat 56 der in Amsterdam geboren zui
gelingen aan de consulatiebureaux van den
Gemeentelijken Geneeskundigen en Gezond
heidsdienst worden ingeschreven.
dat, wanneer de zeer geringe zuigelingen
sterfte van Amsterdam voor geheel Neder
land mocht gelden hetgeen .ïelaas niet
het geval is er jaarlijks 3000 kinderen
zouden blijven gespaard,
dat van kinderen, die kunstvoeding genie
ten ruim 3 en van kinderen die aan de
borst worden gevoed slechts ruim een half
sterven,
Leven een unieke opstelling is verkregen
bestaande uit een serie diorama's en friezen,
voorstellende de positie der vrouw In alle
tijden.
Tenslotte een zeer fraaie inzending van
het Deutsche Hygiëne Museum op hygië
nisch, doch vooral ook op ethnograflsch ge
bied en van het London Wellcome Historical
Medical Museum, evenals een aantal kleinere
inzendingen op paedagogisch gebied uit ver
schillende andere landen.
Het mag nog worden vermeld, dat Neder
landsche kunstenaars aan de inrichting der
stands zullen medewerken, wat aan het ge
heel natuurlijk een bijzondere bekoring zal
schenken.
Voor geheel Nederland
Het behoeft ten slotte geen betoog, dat
t.z.t. de belangstelling voor deze tentoon-
ling niet alleen wordt verwacht uit Amster
dam, maar uit geheel Nederland.
Een zeer suggestieve reclameprent, ont
worpen door den teekenaar van Woerkom,
zaj over het geheele land worden verspreid-
van prof. Schlossmann te Düsseldorf in de
groepen De Vrouw in het Maatschappelijk
Het bezoek van buiten wordt nog vergemak
kelijkt door de uitgifte van collectieve toe
gangsbiljetten aan organisaties en vereeni-
gingen, terwijl een aantal studenten zich
reeds beschikbaar heeft gesteld, om geza
menlijke rondgangen te leiden. Verder zal
een tentoonstellingskrant verschijnen, die
zooveel mogelijk voeling houdt met het
groote publiek.
Men ziet dat geen moeiten worden ge
spaard, om deze tentoonstelling tot een feit
van beteekenis te maken. De uitmuntende
geest, die de organisatoren bezielt, is de
beste waarborg voor het succes, dat terecht
van „Moeder en Kind" mag worden ver
wacht.
Aan de Memorie van Toelichting in den
Tweede Kamer tot het wetsvoorstel van den
heer Ebels es., houdende bijzondere maat
regelen ten aanzien van loopende pacht
overeenkomsten, wordt ontleend, dat de zeer
buitengewone tijdsomstandigheden van bij.
zonderen invloed zijn op de positie van hen,
die landelijke eigendommen hebben gepacht
in de jaren, dat van een landbouwcrisis nog
geen sprake was.
Het onderhavige wetsvoorstel beoogt niets
anders dan het treffen van een noodmaat
regel en laat volkomen open de vraag, wat
na de afwijzing van het ontwerp-Pachtwet
door de Eerste Kamer op het stuk van het
pachtvraagstuk in het algemeen zal moeten
gebeuren.
De bij het wetsvoorstel Ingeslagen weg
leidt ertoe, dat de verpachter, die niet be.
reid is, vrijwillig te doen, wat redelijkerwijze
van hem gevraagd mag worden, daartoe kan
worden verplicht. Van een kapitaalkrachti
gen verpachter, die staat tegenover een
pachter met weinig of geen inkomsten, kan
iets anders worden verlangd dan van een
verpachter, die zelf in moeilijke financiëele
omstandigheden verkeert en die staat tegen
over een pachter, die nog over een vrij groot
weerstandsvermogen beschikt. Ook zal een
belangrijke rol mogen spelen de vraag, of
de pachter wellicht in vroegere jaren be
langrijke reserves heeft kunnen vormen.
Aan het lichaam, dat moet beslissen, welke
pachtvermindering in redelijkheid moet wor.
den toegekend, zal ten deze alle vrijheid
moeten worden gelaten. Daarom moet de
samenstelling zoodanig zijn, dat een juist»
beslissing zooveel mogelijk gewaarborgd is.
Aan dezen eisch zal volgens de voorstellers
het best voldoen een college, waarin naast
een, buiten de groepen van verpachters en
pachters staand, juridisch element, deze
groepen zelve in gelijke verhouding zijn ver
tegenwoordigd.
De noodregeling moet van toepassing zijn
op alle pachtovereenkomsten, gesloten vóór
1 Januari 1932.
Wat de techniek der regeling betreft»
hebben de ''oorstellers de Huurcommissio-
wet tot voorizeld genomen.
Het zou onredelijk zijn de wet alleen van
toepassing te -^rklaren op de pachttermij-
nen, die nog niet betaald zijn. Er is toch
geen enkele reden om een pachter, die den
met Kerstmis 1931 vervallen pachttermijn
nog niet heeft voldaan, wel de gelegenheid
tot pachtvermindering te openen en den
pachter, die wellicht ten koste van zeer
groote opofferingen dien pachtprijs wel be
taald heeft, van Iedere remissie te verste
ken. Daarom bepaalt het ontwerp, dat do
wet van toepassing zal zijn op alle pacht-
termijnen, die op of na 1 November 1931
zijn vervallen, ook al mochten zij reeds be
taald zijn. Hierbij was het echter noodig,
dat aan den pachter, die reeds betaald heeft,
een termijn wordt gesteld, binnen welken
hij zijn verzoek om vermindering moet in
dienen. Deze termijn is gesteld op één
maand na het in werking treden der wet.
De heer P. J. M. Verschure, een der organi
satoren van „Moeder en Blind".
(Van onzen bijzonderen Spaanschen
correspondent.)
MADRID, 8 Febr. 1932.
Geheel in overeenstemming met de heer-
schende kerkvervolging is het wetsontwerp
betreffende de echtscheiding ingediend door
den heer De los Rios. Het is een der mani
festaties van de loge tegen de Katholieke
Kerk. De verdedigers komen overigens weer
met het oude liedje; „Kijk eens, hoevéél ge
huwde mannen en vrouwen een beter leven
zijn begonnen, na hun vrijheid te hebben
herkregen, of een nieuw huwelijk te hebben
aangegaan!" Men zou dien menschen willen
antwoorden en toeschreeuwen: „Kijkt eens,
hoeveel duizenden families ontwricht zijn
door de echtscheiding, en raadt eens (want
dèt zegt de statistiek niet), hoeveel tiendui
zenden kinderen zuchten onder de gevolgen,
omdat hun vaders en moeders niet te zamen
wilden blijven, al ware het alleen om hen!"
Maar, het huwelijk is niet een overeen
komst, welke alleen de beide partijen betreft,
die het aangaan. Den Staat kan het niet
onverschillig zijn, als de grondslag van het
gezin ondermijnd wordt want het gezin
is op zijn beurt de grondslag van den Staat.
Tot goed begrip zij evenwel opgemerkt, dat
de huwelijken, die tot nu toe in deze streken
ontbonden zijn, allemaal burgerlijke huwe
lijken waren niet gesloten voor de Kerk;
terwijl zeker 99 pCt. van alle huwelijken
kerkelijk ingezegend werden (en worden), en
alle aldus gehuwden, die gebruik zouden
maken van de echtscheiding, zich buiten de
Kerk zouden stellen, wanneer zij zich vrij
zouden meenen, om een tweede „huwelijk"
aan te gaan. Maar zooals gezegd, de plaag
der echtscheiding heeft zich gelukkig nog
niet ver verbreid over dit land en even
min die andere plaag, welke zoo geheel in
dezelfde richting gaat: het Nieuw-Malthu-
sianisme.
Men beoogt met de echtscheiding hetzelf
de, als met de verleeking van het onder
wijs: de menschen verwijderen van Goa en
den godsdienst. Verblind als men is, ziet men
niet in, dat men bezig is, zijn eigen graf te
graven. Overigens schijnt het, dat de Ka
tholieken zich in dit Katholieke land de wet
tige positie moeten veroveren, die zij in
menig land, waar het protestantisme of hel
dendom heerschend is, reeds lang bezitten!
Allerlei Russische en Dultsche elementen
komen hier vrijelijk binnen, om propaganda
te maken voor het communisme, terwijl de
noodige geldzendingen niet achterwege blij
ven. Voor 25 peseta's vijf gulden) zijn
er al menschen bereid, om een klooster in
brand te steken de heeren, die toekijken,
krijgen natuurlijk méér. Maar zouden b.v.
Spaansche monarchisten In Rusland
propaganda mogen maken voor hün ideeën?
In allerhaast wordt een bedrag van een-
en-een-kwart millioen gulden per specialen
koerier uit Rusland naar Spanje gezonden,
om de revolutionnaire beweging alhier een
beetje „op gang te helpen". En een commis
sie van drie leden zal zich uit Rusland in
verbinding stellen met de communistische
centra ln Spanje. Als de heeren in hun op
zet slagen, zal er binnenkort weer een
nieuwe hoeveelheid schitterend materiaal
aan de collectie in het „Museum der Spaan
sche revolutie" te Moskou worden toege
voegd.
Wel beschamend moet het voor de man
nen der regeering zijn, dat iemand als pater
Luis Rodés, de directeur van het „Observa-
torio del Ebro", op dienselfden dag, dat de
uitvoerders van het ontbindingsdecreet aan
deze instelling de hand sloegen en den di
recteur afzetten, door de Internationale
Vereeniging van Sterrekundigen benoemd
werd tot lid van een door haar gevormde
wetenschappelijke commissie, welke uit
twaalf leden bestaat, van de meest uiteen-
loopende nationaliteit. Pater Rodés heeft de
schitterendste aanbiedingen gekregen, van
de belangrijkste Observatoria van de wereld,
maar hij heeft ze alle afgeslagen, daar hij
het liefst in Spanje blijft, als de Regeering
er zich niet tegen verzet....
Beschamend ook voor de Regeering en
voor wie over haar heen in Spanje regee-
ren, is, dat de overgroote meerderheid van
de arbeiders, van de jonge arbeiders vooral,
niets moet hebben van al de opruiende en
gemeene lectuur, die hun menigmaal gratis
in de hand geduwd wordt. Tot de boeken,
die in de volksbibliotheek het meest ge
vraagd worden, behooren: Don Quichotte,
de werken van pater Coloma, Jules Verne,
en.... Santa Teresia!
Intusschen worden overal in de kerken
biddagen en triduüms gehouden de bid
dagen vooral in deze week van O. L. V.
Lichtmis, welke feestdag met bijzonderen
luister in Spanje gevierd wordt; en de tri
duüms met het oog op Carnaval. Voor een
groote stad als Madrid, in een Katholiek
land, kan men niet zeggen, dat men veel
van Carnavalspret merkt. De tijden zijn er
niet naar.
Maar dan de Spanjaard geeft zich heel
weinig, en wat men in het openbaar niet
ziet, speelt zich stellig achter de schermen
van bars en cabarets af. Het is niet te ont
kennen, dat ook Madrid zijn nachtleven
heeft, en evenals in alle andere wereld
steden zijn ook hier menschen, die den
vreemdeling in dat opzicht gaarne den weg
wijzen. Op wat er in het geheim gebeurt,
slaat dan ook stellig de vastenbrief van
Z.Hoogw. Exc. Mgr. Dr. Eijo y Garay, bis
schop van Madrid-Alcala. Z.Hoogw. Exc.
wijst er op, dat het een Christenmensch niet
betaamt, zich op die manier te vermaken,
zijn geld aan onnutte dingen te verknoeien,
onderwijl in dezen kouden winter over vele
woningen de angstaanjagende schaduw van
honger en ellende valt. „De lach van Car
naval zal dit jaar, méér dan andere maien,
als een beleediging en bespotting klinken, in
de ooren der armen en behoeftigen".
Het Bisschoppelijk schrijven bevat ook
een toespeling op de sombere gebeurtenissen
der laatste dagen een bedekte toe
speling, in overeenstemming met de alom
geknotte vrijheid van meening: „Maar bo
vendien hebben wij, Christenen, bij deze
gelegenheid veel reden tot droefheid en
bitterheid. De beleedigingen en heiligschen
nissen, die het liefderijke Hart van den
Zaligmaker in ons vaderland zijn aangedaan,
zijn vele, en het is onze plicht, voor Zijn
H. Sacrament neer te knielen, om Hem te
troosten, en onze droefheid uit te spreken
over onze ontrouwheden, en die van onze
broeders. Zijn de Katholieke diensten in het
Carnaval altijd gewijd aan uitboeting en
eerherstel, dit jaar hebben wij véél te her
stellen, en voor véél dingen vergiffenis te
vragen... Benutten wij den heiligen vasten
tijd, nemen wij de voorschriften der H. Kerk
in acht, laten wij trachten, betere menschen
te worden, en heilig te leven, opdat ons voor
beeld de gerechte kastijding Gods van ons
allen moge afwenden, en wij ons de zege
ningen van Zijn barmhartigheid verwerven,"
