LEEKEPREEKEN X emm f 3000.- f 750.- 1250.- f125.- 150.- f40.- V oornaamste Nieuws f 50.- f CS.- en f 78.- ZATERDAG 20 FEBRUARI 1932 DE BRAND IN „FELIX MERITIS" DE KABINETSCRISIS TE PARIJS POE-NSJI IN EERE HERSTELD Ex-keizer van China wordt Staatshoofd van Mandsjoerije Boticour verlaat Genève DIAMANT-MALAISE Sluiting van de mijnen in Zuid-Afrika „FELIX MERITIS DE BAROMETER Gr. Houtstraat 52 Deml-Saison Colbert-Costuum BUREAUXNA8SAULAAN 49 PIT NUMMER BESTAAT UIT VIER BLADEN EN HET GEÏLLUSTREERD ZONDAGSBLAD VIER EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18005 AANGIFTE N30ET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIEMAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET ONGEVAL UIT HET BLOEMBOLLEN- BEDRIJF HET „KORTINGSWETJE" J. J. WEBER ZOON AUDIËNTIE ERNSTIGE AANRIJDING UIT DE MISSIE IN BELGISCH KONGO WIJZIGING VAN WETTEN GOUVERNEUR IN ZIJN MACHT BEKNOT DE INDISCHE POSTVLUCHTEN Telefoon No. 13866 (drie MJnen) Postrekening No. 5970. ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen: per week 25 ct.; per kwartaal 3.25; per post, per kwartaal 3.58 by vooruitbetaling. ADVERTENTIEN 35 ct. p. regel VRAAG- EN AANBOD-ADVERTEN TIES. 1—4 regels 60 ct. p. plaatsing; elke regel meer 15 cU, by vooruitbeb By contract belangrUke korting. INGEZONDEN MEDEDEELINGEN tusschen den tekst 60 ct. per regel. Alle abonné's op dit blad zijn ingevolge de verzekeringsvoorwaarden tegeu ongevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen Levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door verlies van beide armen, beide beenen ot beide oogen »ij een ongeval met doodel ijken afloop bij verlies van een hand een voet ot een oog bii verlies van een duim ot wiisvinger bii een breuk van been ot arm anderen vinger oii verlies van 'a 427. WAT OPVOEDING VERMAG. Binnenkort wordt de honderdste sterf dag van Goethe herdacht; 1932 is een Goethe-jaar. In Duitschland en in heel de wereld is men bezig den grooten dichter der 18e eeuw te herdenken. Dagbladen en tijdschriften vieren hem met artikelen en foto's: de ontzagwekkende Goethe- literatuur wordt met nieuwe studies ver rijkt. Hoe hoog de geestdrift ook moge op laaien en hoe wijd de Goethe-herdenking ook moge gaan, er zal hier moeilijk van overdrijving gesproken kunnen worden. Goethe toch was een genie zooals er nauwelijks één in een eeuw voorkomt. Hij heeft in de Duitsche taal literaire werken gewrocht, die op eenzelfde hoog te staan als de beroemde oeuvres van de oude Grieken en Romeinen. Hij was zóó diep in de ziel der oudheid doorgedron gen, dat hij als het ware klassieke ge dichten schiep in de Duitsche taal. Er wordt van hem verhaald, dat een zijner tijdgenooten de pretentie had een drama te schrijven naar Griekschen stijl. Direct zette hij zich aan het werk en schiep zijn „Hermann und Dorothea" dat zuiver Grieksch in Duitsche woorden is, als om een les te geven hoe de klassieken nage volgd kunnen worden. Goethe heeft alle gebieden van schoonheid doorvorscht; zijn belangstel ling was alzijdig. Uit alle tijden wist hi. het beste der cultuur tot zich te nemen en daarvan elementen van eigen bescha ving aan zijn tijd mee te geven. Het is onnoodig voor ons, die nog zoo betrekkelijk dicht bij dezen meester van het woord staan, te herinneren aan den ontzaglijken invloed, dien deze man op zijn eeuw heeft gehad. Zijn „Faust" is onsterfelijk en uit zijn machtige ver zenbundels wordt nog dagelijks geci teerd. De reden waarom Goethe zoo al- gemeene bewondering heeft genoten en ook thans nog zulk een groote ver eering geniet, is niet alleen het aantrek kelijke van zijn kunst, de macht van zijn genie, de rijkdom zijner.,taal en de schoonheid van zijn uitbeeldingsvermo- gen, maar 't is ook dat, wat vele groote kunstenaars missen, namelijk zijn diepe menschelijkheid. Deze laatste factor doet het meestal vergeten, dat in Goethe's dichtwerken zoo zelden een meësleepen- de vaart te ontdekken valt; zijn werk is steeds beheerscht, zelden laait er heftige passie uit op. Van den anderen kant grijpt Goethe steeds diep in het men- sehenhart, waarvan hij alle vezels kent én weet dan wijsheid te spreken, die van alle tijden is. Hij heeft een eenvoud van uitdrukking en uitbeelding, die slechts door volkomen beheersching van de kunstvormen te verkrijgen is. Hij spreekt nimmer in raadselen en heeft altijd iets eigens; vandaar dat hij tot de meest ge lezen dichters behoort. Het is te betreuren, dat een man met zoo veel omvattende gaven, dat zulk een genie zoo geheel buiten het christendom staat, erger nog, aan het christendom zooveel afbreuk heeft gedaan. Niet dat hij een bewuste bestrijder der christelijke leer is geweest; in Goethe was weinig strijdlust. Hij heeft het christendom ge negeerd en hoe ouder hij werd en hoe grooter hij als dichter groeide, hoe ster ker zijn negatie van de christelijke cul tuur uitkam. Men kan hem in zekeren zin den grooten heiden der 18e eeuw noemen, die heel sterk in de 19e heeft nagewerkt. Aan zijn genie hebben zich ontelbaren vastgeklampt, in zijn werken hebben duizenden en duizenden steun gevonden; zijn gedichten en zijn proza waren voor velen wat de Schrift voor den Christen is. Zijn modern klassicis- nie is daardoor een ontzaglijke belem mering geweest voor de doorwerking der christelijke leer in midden- en west- Europa. Wie de jeugd en het karakter van Goethe bestudeert, treft in hem geen eigenschappen, die hem als het ware voorbeschikten om een vijand van het christendom te worden. Wij zouden eer der het tegendeel kunnen beweren. Wie zijn autobiografie, het te weinig gekende ..Aus meinem Leben" doorleest, vindt daarin een leergierigen, onbedorven knaap, zonder groote gebreken, zonder geweldige hartstochten. Er is een neiging merkbaar naar alles wat schoon en edel is; er is een zoeken ook naar het boven zinlijke. Helaas werd wél de zucht naar schoonheid door een reeds vroegtijdige studie der klassieken bevredigd, maar Werd de zin voor godsdienst, naar hij zelf doet uitkomen, verwaarloosd. Laten wij het Goethe in zijn eigen woorden zeg- Scn: „Het was vanzelfsprekend", zoo schrijft hij, „dat wij kinderen naast de °verige leeruren ook een geregeld en Voortgezet godsdienstonderricht geno- ten, maar het kerkelijk protestantisme, dat men ons overleverde, was eigenlijk s'cchts een soort van droge moraal; aan en de les sprak noch tot de ziel, noch tot het hart. Daarom ontstonden veler lei afscheuringen van de wettelijke kerk. Er kwamen separatisten, piëtisten, hern hutters, „stillen in den lande" en hoe men ze overigens pleegde te noemen en aan te duiden, die echter allen slechts ten doel hadden om de Godheid, vooral door het christendom, meer naderbij te komen, dan het hun onder den vorm van openbaren godsdienst mogelijk bleek te zijn. Als jongen hoorde ik van deze meeningen en gezindheden onophoude lijk spreken; want de geestelijkheid zoo wel als de leeken splitsten zich in vóór en tegen. De meer of minder afgezon derden waren altijd in de minderheid; maar hun zienswijzen trokken aan door originaliteit, hartelijkheid, standvastig heid en zelfstandigheidDit alles zal op mij als knaap indruk hebben ge maakt en tot gelijke meeningen aange spoord hebben. Wat er ook van zij, als jongen kwam ik op de gedachte dat ik den grooten God der natuur, den Schepper en Instandhouder van hemel en aarde, wiens vroegere uitingen van toorn reeds lang wegens de schoonheid der wereld en het vele goede dat ons daarin ten deel valt, vergeten waren, on middellijk moest naderen; de weg daar toe echter was zeer zonderling. „De God, die met de natuur in onmid dellijke verbinding staat, ze als zijn werk erkent en liefheeft, deze scheen mij de eigenlijke God, die ook met den mensch als met al het overige in een nauwe ver binding kan treden én voor hem evenals voor de beweging der sterren, voor de wisseling van dag en nacht en jaargetij den, voor planten en dieren zorg moet dragen. Enkele plaatsen in het Evange lie bevestigden dit uitdrukkelijk. Een uiterlijk kon ik als jongen aan dit Wezen niet geven; ik zocht hem daarom in zijn werken op en wilde hem op goed oud testamentische manier een altaar op richten. Naturaliën moesten de wereld in beeld voorstellen; daarover moest een vlam branden en deze moest het tot zijn Schepper opziende gemoed des men- schen uitbeelden. Nu werden uit de aan wezige en bij elkaar gebrachte produc ten der natuurlijke historie-verzameling de beste stukken en exemplaren uitge zocht; het was alleen de moeilijkheid hoe dit alles te schiften en op te bouwen! Vader had een prachtigen roodgelakten, goudgebloemden muzieklezenaar, in den vorm van een vierzijdige piramide met verschillende verdiepingen, die men voor kwartetten heel gemakkelijk vond, of schoon hij in den laatsten tijd maar weinig gebruikt werd. Deze bemachtig de ik en bouwde nu trapsgewijze de pro ducten, welke de verschillende natuur elementen vertegenwoordigden, boven elkaar; zoodat alles er echt feestelijk en tegelijk gewichtig uitzag. Nu moest bij een vroegen zonsopgang de eerste godsvereering verricht worden; alleen was de jonge priester het niet met zich zelf eens, op welke manier hij een vlam moest doen ontstaan, die ook tegelijker tijd een goeden reuk deed opstijgen. Ein delijk kreeg hij een goeden Inval om beide te verbinden, omdat hij reukkaars jes bezat, die hoewel niet vlammend, toch glimmend den aangenaamsten geur verspreidden. Dat zachte verbranden en verdampen scheen hem nog meer dat, wat in het gemoed omgaat, uit te druk ken dan een open vlam. De zon was al lang opgegaan, maar de huizen der bu ren stonden als belemmering tegen het oosten aan. Eindelijk scheen ze boven de daken; dadelijk werd een brandglas ter hand genomen en de op een mooie porceleinen schaal boven op den top staande reukkaarsen aangestoken. Alles gelukte naar wensch en de oefening was volmaakt. Het altaar bleef als een bij zonder sieraad van de kamer, die men hem in het nieuwe huis had inge ruimd, staan. Ieder zag daarin slechts een keurige verzameling der natuurlijke historie; de jongen echter wist beter, maar hij zweeg. Hij verlangde naar do herhaling van die plechtigheid. Onge lukkigerwijze was echter, wanneer de zon op het juiste punt stond, de porce leinen schaal niet bij de hand; nij plaatste reukkaarsjes direct op het bo venste blad van den muzieklezenaar; zij werden aangestoken en de aandacht was zoo groot, dat de priester niet eer be merkte, welke schade zijn offer aan richtte, dan toen er niets meer te ver helpen was. De kaarsjes waren n.m. in de roode lak en in de mooie gouden bloemen op een smadelijke manier inge brand, alsof er een booze geest verdwe nen was, die zijn zwarte voetstappen onuitwischbaar had achtergelaten. Hier over geraakte de jonge priester in de grootste verlegenheid. Wel wist hij de ergste schade te bedekken, maar de moed voor een nieuw offer was hem ontgaan, en schier mocht men dit teen al als een aanwijzing en een waarschuwing be is om God op dergelijke wegen te willen naderen." Wie deze episode uit de jeugd van den grooten dichter leest en daarmee in ver band brengt zijn klachten over de dor heid en verdeeldheid van het protestan tisme, en elders hem klagen hoort, dat men hem geen bevredigende antwoorden gaf, wanneer hij piekerde over de vraag of God wel rechtvaardig en goed was, gezien de ellende in deze wereld, gezien de rampen van 'n aardbeving, zooals er in zijn tijd een te Lissabon voorkwam, die vraagt zich af: wat zou er van dit kind geworden zijn, wanneer hij het ge luk had gehad in een vrome katholieke familie geboren te worden; wanneer zijn jong, ontvankelijk gemoed zich had mo gen verwarmen aan den Roomschen eeredienst? 't Is een vraag, waarop niemand ant woord geven kan, maar die bij het her lezen van 's meesters eigen geschreven leven thans weer naar boven komt; .stel, dat de jonge Goethe als misdienaar ge staan had aan den voet van een altaar, zwaaiend het wierookvat voor een gou den monstrans, waar rondom hooge, blanke waskaarsen een zacht licht ver spreidden; wanneer hij de prachtige liturgie der Roomsche Kerk had gekend en van jongs af had ingedronken en was ingewijd in de geheimen van den godsdienst der oude Moederkerk, zou deze schoonheidszoeker dan wel de groote heiden der 18e eeuw geworden zijn? Al weten wij geen antwoord op deze vraag, wel weten wij en toont ons Goethes eigen getuigënis, dat de opvoe ding van het kind meestal over zijn le ven beslist. En wanneer dit leven er een is van een genie, van een baanbre ker, van een beheerscher van het be schavingsleven, dan is deze opvoeding wel van huiveringwekkend belang! Er zijn in Goethes levensgeschiede nis nog wel merkwaardiger bladzijden dan de boven vermelde episode, waar uit een onbewuste hunkering naar den katholieken godsdienst blijkt. Wij willen daarop een volgenden keer nog eens terugkomen, omdat daaruit ook voor eigen leering en voor onze eigen opvoed kunde veel nut is te trekken. HOMO SAPIENS. De Amsterdamsche brandweer stond Vrijdagmorgen voor een zware taak. Vanaf de hooge Magirusladder werd een groote hoeveelheid water op het vuur geworpen. De familie Goethe was nJ. verhuisd. TOKIO, 19 Febr. Het uitvoerend comité van de onafhankelijke republiek Mandsjoerije heeft met eenparigheid van stemmen Poe- Nsji, den jongen ex-keizer, van China, tot hoofd van den Mandsjoeryschen staat ge kozen. Volgens de te Moekden gepubliceerde pro clamatie omvat de nieuwe staat de provin cies Fengtien, Hailoeng Kiang, met Charbin inbegrepen en Liaoning, alsmede het Mon- goolsche Jehol-district. Het ministerie van Buitenlandsche Zaken te Tokio verklaart, dat Japan het onafhan kelijke Mandsjoerije pas dan zal erkennen, wanneer blijkt, dat dit land alle eigenschap pen van een onafhankelijken staat heeft. Tegemoetkomende houding De Christelijke Patroonsvereeniging in de Bloembollenstreek heeft in haar vergadering van Vrijdag te Hillegom gehouden, besloten een tegemoetkomende houding aan te nemen ten aanzien van het advies der besturen van de drie patroonsvereenigingen om het loon cp f 21 per week te brengen. De houding der patroonsvereenigingen is vriiweJ gelijk. Twee arbeidersorganisaties vragen f 22, de moderne bond f 23.40 per week. PARIJS, 19 Febr. (Reuter). Manaut ver klaarde, door Tardieu gemachtigd te zijn, het volgende te verklaren: Tardieu heeft aan Painlevé, in tegenwoordigheid van president Doumer, medegedeeld dat hij be 'eid is in den geest van verzoening een portefeuille te aan vaarden als minister van Staat, hetgeen hem zou veroorloven aan het horfd der Fransche delegatie te Genève te blijven. Herriot verklaarde, met een bezorgd ge zicht, dat niets beslist was en dat de onder handelingen voortduren. Op een vergadering van de Fransche radi cale parlementsleden, welke onder voorzit terschap van Herrioc werd gehouden hebben dezen een motie van vertrouwen in Painlevé aangenomen. In verband met het aanbod van Painlevé, een ministersportefeuille te ontvangen, zal Paul Boncour morgen uit Genève naar Pa rijs terugkeeren. Een sub-amendement Vruchtbare voordracht werd niet gedacht schouwen, hoe gevaarlijk het eigenlijk Naar wtj vernemen, is door den heer Su- ring (R.K.) op het amendement Van Vuu- ren—Rutgers van Rozenburg een subamen dement ingediend, dat de generale korting op de uitkeeringen uit het Gemeentefonds uniform op 4 pCt. wil brengen. Het amen dement-Van Vuuren—Rutgers van Rozen burg onderscheidt, naar men zich herinnert, en bepaalt de korting in het algemeen op 6 pCt., echter voor gemeenten, die meer dan 40 opcenten heffen, op 3 pCt., terwijl ge meenten, die meer dan 80 opcenten heffen, geheel van de korting vrijblyven. KAAPSTAD, 19 Febr. (Reuter). De Minis ter van het mijnwezen verklaarde heden in de Wetgevende Vergadering, dat het besluit om de diamantmijnen van De Beers tegen 31 Maart te sluiten, een pijnlijke verras sing was voor de regeering, die de geheele kwestie zorgvuldig heeft bestudeerd, in de hoop een zoo drastischen maatregel te kun. nen vorkomen. Er worden 330 Europeanen en 1500 inboorlingen door getroffen. Nieuw geval. WINDHOEK (Z.W.-Afrika), 19 Febr. (Reuter) Naaf gemeld wordt, zullen de Ge combineerde Diamantmijnen van Luderitz eveneens tegen 31 Maart sluiten. Vermoedelgke oorzaak Omtrent den tragischen brand, die Vry- dagmorgen vroeg in „Felix Meritis" heeft gewoed, vernamen wij nog, dat als oorzaak "Wordt -wangenomen Tiet branden van een gasgeyser op de tweede verdieping. Door de uitstraling van de hitte zou brandbaar ma teriaal in de onmiddellijke nabijheid vlam hebben gevat. Het gebouw „Felix Meritis" is op beurs- polis verzekerd voor 275.000. De firma Holdert Co., wat haar materiaal betreft, voor 280.000. KANTOORBEDIENDE VOORTVLUCHTIG Met 6200 verdwenen Van een firma buiten de sad Utrecht ge vestigd, is een bediende, die iederen Vrijdag morgen bij eer. bank het geld voor de weke. lijksche personeelloonen, ten bedrage van ongeveer 6200 gaat halen, Vrijdag niet bij de firma teruggekeerd. Men dacht aanvankelijk, dat er vertraging in het spel kon zijn, doch toen tegen den avond de bediende nog niet teruggekeerd was, heeft men navraag naar hem gedaan. Bij de bank werd vernomen, dat het bewuste geld aan den bediende was uitbetaald. Bij informatie aan zijn kosthuis (de man is on gehuwd en woont op kamers) kwam men te weten, dat hij daar niet geweest was. De fir ma stelde daarop de politie te Utrecht van het geval in kennis, die onmiddellijk door middel van een radiobericht de opsporing, aanhouding en voorgeleiding van den be diende verzocht. De kantoorbediende, de ongeveer 30-jarige B., stond zoowel bij de firma als bij ae politie zeer gunstig bekend. Vrijdagavond laat was echter bij de politie nog geen enkel bericht omtrent aanhouding in eenige plaats binnengekomen. De Japanners openen het gToote offensief te Sjanghai. Een „onvoldoende" antwoord op het Japansche ultimatum. Genève roept tegen 3 Maart de Volkenbondsvergadering bijeen en doet een nieuw beroep op Japan en China. De kabinetscrisis in Frankrijk. De Ontwapeningsconferentie wordt half Maart vermoedelijk eenige weken verdaagd. De Stalheim verklaart den stryd tegen Hln. denburg „ridderlijk" te zullen voeren. De sluiting van diamantmünen Afrika. in Zuid. Een snb-amendement wetje. op baf kortings- Debatten over den Radiozenderbouw in de Tweede Kamer. Barometerstand 9 uur v.m.: 7.82 stilstand. OPTICIENS FABRIKANTEN Groote Houtstraat 166 Haarlem Licht op. De lantaarns moeten morgen worden opgestoken om 5.52 en overmorg om 5.54. naar maat naar maat Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem zal de volgende week alleen Maandag, Vrijdag en Zaterdag audiëntie verleenen. Met groote plechtighend heeft de eerste- steen-legging plaats gehad voor het paleis van den Apostolischen Delegaat Mgr. Deile Fiane, dat een geschenk is van de katho lieke missiëen in Belgische Congo. By deze gewichtige gebeurtenis waren tegenwoordig de gouverneur-generaal Til- kens, de apostolisch delegaat Mgr. Delle Piane, de bisschop van Leopoldstad Mgr. de Kleene, alsmede tal van burgerlijke als militaire autoriteiten van Belgisch Congo. In den steen werd zooals gebruikeiyk is een looden buis met oerkor.de in emetseld, waarin de namen der vco na mste autori teiten vermeld stonden. Het Da'eis, dat dienst doet als woning vcor den Pauseiy- ken Delegaat en zyn gasten, zal waar- schyniyk in September gereed zyn. Jn dit gebouw zal ook de kerkelijke administratie en het archief van de missie in Belgisch Congo worden ondergebracht. Afgekondigd zyn de staatsbladen, waar in zyn oog nomen de Wet van 11 Februau 1932 tot wyziging van de Auteurswet met het oog op bemiddeling inzake muziek- auteursrecht en de wet van 11 Februari 1932 tot vaststelling van een tijdeiyke korting op de jaarwedden van de leden van den Raad van State, de Algsmsene Rekenkamer, de rechterlyke macht en de militaire rechterlyke macht. Wielrijder gedood Vrydagmiddag omstreeks kwart over twaalf wilde de 31-jarige landbouwer M. Meulenwyk uit Asten, die hardhoorend is, op den Bakel- schenweg te Helmond met zyn fiets plotse ling den weg oversteken, omdat aan de an dere zyde een vrouw hem een boodschap wil de overbrengen. Op dat moment passeerde juist een vrachtauto. De man werd gegrepen en meegesleurd. De auto kwam tenslotte in een droge sloot langs den weg terecht. M. was onmiddellijk dood. De vrouw werd even eens nog door de zijwaartsche beweging, die de auto nam. aangereden, doch zy kwam er vrij goed af. Den chauffeur van den vracht auto treft geen schuld. TYLER (Texas), 19 Febr. (Reuter). Het federale Hof heeft een blijvend verbod uit gevaardigd tegen Gouverneur Sterling en den Opperbevelhebber van de Krygsmacht, om de Krijgswet toe te passen. Deze wet werd in Augustus van het vorig jaar door gouverneur Sterling in werking gesteld. Het was toen zijn bedoeling vele oliebron, nen te sluiten, oir overproductie te voorko men. De „Uil" te Rome De „Uil" (uitreis) is om 8.23 van Mar seille vertrokken en om 13.34 uur te Rome geland. De „Leeuwerik" te Medan Het retourvliegtuig de „Leeuwerik" is Vrijdagmorgen oin 6 15 uit Batavia vertrok ken en na een tusschenlanding te Paiem- bang om 14.35 te Medan aangekomen. De „Reiger" te Allahabad De „Reiger" vertrok Vrydag om 6.35 uit Jodphur en arriveerde om 12.55 te Allaha bad. Wegens de slechte weersomstandig heden wordt Vrydag niet verder gevlogen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1932 | | pagina 1