STADSNIEUWS
JAVAANSCHE MUZIEK EN
JAVAANSCHE KERKMUZIEK
ZATERDAG 5 MAART 1932
DE VISCHOMZET
TE IJMUIDEN
Sterke achteruitgang
m
m
a-u
'ELCK WAT WILS
TWEEDE BLAD
BLADZIJDE 1
HOOGHEEMRAADSCHAP VAN
RIJNLAND
TE NIEUWE C. A. O. IN HET
BLOEMBOLLENBEDRIJF
JUBILEUM GEMEENTE
WERKLIEDEN
DE H. O. V.
PERSONALIA
n.
VIJF EN TWINTIG JAAR GEMEENTE-SECRETARIS
A
*r.
VASTE KLANT
COMMISSIE VAN TOEZICHT
OP HET L. O.
MIDDAGCONCERT H. O. V.
TREKJES NO. 747
Ds omzet van den Rijks afslag te IJmui-
den In de maand Februari bedroes ƒ793.433
tegen 1.161.275 in dezelfde maand van het
vorig jaar, een achteruitgang dus van bijna
370.C00.
De totale omzet in de eerste twee maan
den liep terug van ƒ2.153.969 in 1331 tot
1.527.216, hetgeen een achteruit-gang be-
teekent van niet minder dan ruim ƒ625.030.
Deze achteruitgang is des te ernct'ger om
dat deze maanden in het vorig jaar ook al
ongunstig waren.
Van de treilvisscherij kwamen in Febr.
binnen 230 (362) Hollandsche, 4 (4) Duit-
sche en 3 (0) IJelandsche stoomtreilers met
resp. 5-4247 (ƒ877.239), ƒ14.093 (ƒ16.551)
en ƒ22.433, 211 (185), motorloggers met
ƒ117.048 163 366). 431 (303), motorkust-
visschers met ƒ22.301 (ƒ15.773), 8 (7) open
booten met 32 (ƒ32), 1 (0) Duifcsche, 1
(2) Belgische en 12 (0) Deensche motor-
kotters met totaal ƒ11.417 (ƒ1460).
Van ds drijfnetvischerij kwamen binnen 6
(0) Engelsche stoomloggers met ƒ5.204.
Van de beugvisscherij kwamen binnen 35
(38) stoombeugers met ƒ27.144 (ƒ33.493).
De opbrengst der consignatie-zendingen
bedroeg ƒ23.700 (ƒ45.413).
Uit bovenstaande cijfers blijkt dat de ge
middelde relsopbrengst der stoomtreilers
bedroeg 2335 (f2425), dis der motorloggers
ƒ560 (ƒ905), die der stoombeugers 775
(ƒ960).
(Tusschen haakjes zijn geplaatst de cij
fers van het vorig jaar).
In de Donderdag te Leiden gehouden Ver-
eenigde Vergadering van het Hoogheemraad
schap van Rijnland heeft de Dijkgraaf den
overleden hoofd ngeland vcor het eerste
district, J. Verdegaal te Vogelenzang, her
dacht.
De lijsten van stemgerechtigde ingelanden
voor het le, 6e, 8e en 14e district, waarin
dit jaar verkiezingen moeten v orden gehou
den, werden vastgesteld.
Besloten werd tot het toekennen van een
"-mindering van pacht voor de Oegstgees-
i..landen over de jaren 1931 en 1932.
Het bestuur werd gemachtigd om stukken
van het oud archief, welke daarin niet be-
hooren, te doen overgaan naar andere ar
chiefbewaarplaatsen.
Lagere woninghuur
Men meldt ons uit Bennebrcek: Shreven
we dezer dagen in een verslag van de verga
dering van den R.K. Volksbond, dat besloten
was een adres aan B. en W. dezer gemeen
te te zenden om verlaging van huren der
gemeentewoningen te verzoeken. B. en W.
schijnen hierin reeds eigener beweging het
initiatief genomen te hebben.
Zij stellen althans den raad voor In ver
band met de nieuwe collectieve arbeidsover
eenkomst In het bloembollenbedrijf, welke
overeenkomst een belangrijke verlaging aer
loonen inhoudt, de huren van de woningen
van het woningbedrijf met 10 procent te
verlagen.
Ds huren der huizen, waarvan thans de
huurprijzen bedragen ƒ4.90, ƒ5.40, 5.70 en
7.50, zullen dan respectievelijk gaan bedra
gen ƒ4.40, ƒ4.85, ƒ5.10 en ƒ6.75.
Eet verlies op het woningbedrijf zal hier
mede ongeveer tot 1009.— per jaar stijgen.
In de toelichting merken B. en W. op,
dat de overheid hierin moet voorgaan.
Bij aanneming van het voorstel door den
raad en Ged. Staten, zal deze verlegde huur
vanaf 1 Maart 1932 worden geheven. Het
tot den datum van goedkeuring te veel be
taalde zal worden verrekend
De werklieden' J. Ruigrok, en A. H. Bijl-
schmidt, operman, waren Vr 'dag een kwart
eeuw in dienst der gemeente Haarlem.
De jubiieum-vereeniging van openbare
werdken, welke het vorig jaar is opgericht
en waarvan werklieden zoowel als ambte
naren van dezen dienst deel uitmaken, had
een huldiging van de jub'lar'ssen georgani
seerd en deze had gistermiddag in de
Genau-zaal van» de Stads-Doelen plaats in
het bijzijn van zoo goed als ade collega's.
Het was de eerste huldiging sinds het be
staan der jubileumvereeniging, welke on
geveer 100 ied»n telt, die door contributie
te betalen te 'ee'den büeen te brengen,
no->d'g vcor het bekostigen van cadeaux.
De Dce'enzaal prükte in een sobere, doch
smaakvolle verslering en toen de jubilaris
sen, die per auto van hun woning waren
gehaaid, met familie binnentraden, werden
hun ec'ntgenooten fraaie bouquetten aan
gebeden.
Namens de gemeente sprak de heer J.
Lobel, hoofdinspecteur van O. W.. de fees-
tedngen toe. Z'ch allereerst richtend tot
den heer Bijhohmidt, schetst spr. het
greote nut van diens arbeid voor de ge
meente en diens groots vakkennis, we'ke
daarvoor wordt vereischt en ook een bezit
van den jubilaris genoemd kon worden.
Ben heer Ru'grok noemde hh een door
en door eenvoudigen man, d'e zün niet zoo
aangename taak steeds met bewonderens
waardige ongewekt-held verricht en daar
mede voel narigheid voor stadsbewoners
voorkomen heeft. Ook zün goede vakkennis
werd in het licht gas^e'd, waarna spr.
beiden jubilarissen t-ewenschte, dat zij
nog lang hun nuttig werk voor de ge
meente zouden kunnen verrichten.
Namens het jubileumfonds hu1din,de de
voorzitter, de heer C. Beek, de jubilarissen,
die hü sympathiek en In al'e opzichten
goede kameraden noemde. U hebt noesten
arbeid verricht, altlid tot al'er tevreden
heid, en steeds elkaar en elkanders werk
gewaardeerd. Naast hartelijke woorden en
een sympathieken handdruk, bood Spr. als
cadeau aan voor den heer Ru'grok een
hangklok en v-or den heer B'üschmidt een
pendule en hii snrak daarzij den wensch
dat beiden daarop het uur zullen zien
aanbreken van welverdiende rust en zij
tot dien tijd bun werk in gezondheid en
met vreugde zullen mogen verrichten.
Kort, doch hartelijk dankten de jubila
rissen voor de cadeaux. waarna al'e col
lega's hen persoonlijk geluk wenschten.
\Ho!a Mitchell, vfbliste.
Het concert der H. O. V. van Dinsdag a.s.
belooft zeer belangrijk te worden.
Behalve eenige eerste uitvoeringen Con
certo grosso van Vivaldi, Fordane et Ron
deau van Leo Smit en drie deelen uit de
Suite op Gregoriaansche motieven van Theo
van der Bijl (dit laatste zal door den
componist zelf gedirigeerd worden) zal de
bekende Amerikaansche violiste Viola Mit
chell het vioolconcert van Bach en Foème
voor viool en orkest van Emest Chausson
ten gehoore brengen.
Deze begaafde artiste, die niet alleen in
het buitenland maar ook in Holland een
zeer goede pers heeft (de „N. R. Ct." schreef
o.a.: „een viool-virtuose met een fonkelend
temperament; haar techniek is schier on
feilbaar de Maaebrde: „eindelijk eens
een viool-virtuose die in verschillende op
zichten uitblinkt") is in Juli 1911 te Pitts
burg geboren en begon haar studie onder
leiding van Margaret Horne. Op 10-jarigen
leeftijd trad zij met groot succes voor het
eerst in het publiek op. Zij voltooide hare
studie bij Eugène Ysaye te Brussel en begon
toen haar concertloopbaan, die vooral in
Duitschland enorm veel succes heeft gehad.
Bij het laatst gehouden examen der Mode
Vakschool-vereeniging te Den Haag slaag
de voor coupeuse: Mej. B. Moot, woonachtig
te IJmuiden, leerling van Mej. J. v. Doorn,
Mode Vakschool te Heemstede.
Toen de nijaga zijn partijen klaar had,
werd alles in notenschrift overgebracht. Alle
18 instrumenten konden natuurlijk niet op
het harmonium overgebracht worden, we
zouden handen te kort hebben. Daarom be
paalde men zich tot 3 instrumenten: de sa-
ron de gendèr barong de gendèr pa-
noeroes 2 en 3 verschillen een octaaf;
ook de gongslagen werden aangegeven.
Als we onze Javanen praten over de „ga
melan in de kerk", beginnen hun oogen te
schitteren en worden ze geestdriftig. Op een
of andere manier (misschien wel juist door
onze Javaansche jeugd) is ons ideaal ook
bekend geworden aan de redactie van Sedijo
Tama, een niet-Katholiek Javaansch dag
blad. Naar aanleidingdaarvan schreef de
redactie
„Naar men ons mededeelt, worden in de
Kath. Javanenkerk de godsdienstige liederen
'Jl - tuL t
i*. (VtVO-'U/TVW
lil' (macU-s li'*. Imvji m>"v
CL-Lvt Lx-
R^OdU Aaalu^
■laM -•»«.- n.0^, the. 5—
ifc*» Us*. Cjt la [kn a%° >-*
Maar bij dat overbrengen kwamen de
moeilijkheden voor den dag (we verwachtten
't wel, maar 't was te probeeren: wie niet
waagt, wie niet wint). Aanhoudend staan
naast elkaar la en si mol of mi en fa, wat
op de gamelan ook niet bij veelvuldig ge
bruik niet dissoneerend klinkt, wijl de
afstanden daar iets greoter zijn dan een
y, toon. Dan, de gongslagen kwamen niet
tot hun recht, 't Wegstervend geluid van een
„diepe" gong past niet bij 't steeds even-
sterk geluid van een harmonium. En daar
enboven door de ongewone koppeling der
stemmen wordt zoo'n partij vreeselijk inge
wikkeld en moeilijk.
Dèt was 't poover resultaat van de bege
leiding „in gamelan", van neg pas één lied.
Ons ideaal: een gamelan-begeleiding bij Ja
vaansche melodieën, moest dus allerminst
gedacht worden met harmonium. Ons doei
is nu niet, een heele gamelan in de kerk te
b-ercen met sceling (fluit), rebab (viool) en
slag-inctrumenten; het zou te zeer strijden
met 't Motu Proprio. Alleen de 3 gongs, die
het rhythme accentueeren en de drie vroe
ger genoemde gendèrs. Deze instrumenten
op Javaansche melodieën gezongen; deze
wil men in de toekomst met de gamelan
gaan begeleiden. Op zich zelf beschouwd
vinden we dat een zeer mooi idee; we vree
zen echter, dat het een lokmiddel is, om ons
af te trekken van onzen ouden godsdienst.
Daarom Javanen, weest voorzichtig!" Die
laatste waarschuwing wijst er wel op, dat we
in de goede richting werken.
Nu v/il Br. Cl. beginnen met de School.
Maar daarover weer een volgenden keer.
Dus Br. Cl. wilde beginnen met de school.
Soehardjo onze componist is bezig met
een serie oefeningen, opklimmend in moei
lijkheid, om zoo te komen tot een methode
voor den Javaanschen zang. Te meer is dat
noodig, omdat het streven bestaat, in de
laagste klassen van H. I. S. (Hollandsch-
Indische School) het Hollandsch af te schaf
fen; dan moeten er wel Javaansche liederen
geloerd worden.
Nu zouden we bij die methode graag heb
ben: een gamelang kliminga, wat men in
Europa noemt: een orkestje voor kamermu
ziek, bestaande uit de reeds vroeger genoem-
■ia.-tae-Laa iu
lux - U - o.
jLui cL-f-oi-wt-i»*.
t
Cvwv- Ca. - oLcs.
tOvwj CL-Cm - - 41, -
De Hoogeerw. heer H. C. J. Sandaal nam gisterenmiddag zün intrek In de Maria-
stichting, waar hü tot rector benoemd is. Hierboven een foto van de wijze, waarop
de jeugd afscheid nam toen Z. H. E. de pastorie aan de Jmsstraat verliet om zich
naar zün nieuwe standplaats te begeven.
zijn mooi rond van toon en behoeven ook
niet in zoo'n vlug tempo bespeeld te worden.
Ons dunkt, dat voor de Javanen zoo'n be
perkte gamelan-bezetting het allerbeste is.
Ook een orgel zal hun op den duur niet be
vallen.
Eerstens kan een duur orgel eenigs-
zins een gamelan-orkest benaderen; twee-
dens moet dan zoo'n orgel apart er voor ge
stemd worden; derdens hoeveel orgels zou
men kunnen aanschaffen, waar men in de
Missie al reuze biy is met een harmonium;
en ten laatste moet zoo'n orgel van bijzon
dere quallteiten zijn wat hout- en pijp-werk
betreft om bestand te zijn tegen de eeuwi
ge hitte, droogte en stof.
Ter illustratie van het bovenstaande 't vol
gende: Onder de vacantie heb ik een boek
gelezen over „Kunst van de Balische mu
ziek". Dat volk Is door en door muzikaal; ze
leven en sterven met de gamelan. Bij alle
feesten, gebeurtenissen, godsdienstige plech
tigheden, speelt de muziek en de gamelan
eën groote rol. Op een bevolking van 150.000
zielen In één der districten van Bali, vond
men 300 groote gamelan-orkesten, behalve
de talloos vele kleinere en onvolledige bezet
tingen. En die instrumenten worden bespeeld
met een uitbundigheid en virtuositeit, die
aan het ongelooflijke grenst. (Ze moet een
schitterende muziek leveren.) Men kan zich
toch indenken, wat een Missionaris zal on
dervinden, zoo hü met zijn meegebracht har
monium (en wie weet met hoeveel offers hij
het instrument heeft gekregen en méé-
gesjouwd) Europeesche, vooral Duitsche lie
deren gaat spelen, misschien nog wel die
melodieën gaat gebruiken voor Balische
woorden.
de instrumenten. Een paar daarvan kunnen
in school gebruikt worden bij het zangonder
wijs. Bij een schoolfeestje kan het heele stel
(6—7 stuks) bespeeld worden.
De Taman-Siswo-Scholen hebben een hee'.e
gamelan dat is nationaal onderwijs, zeg
gen de menschen en nationalisme Is te
genwoordig alles op Java. Als de zangertjes
goed geoefend zijn, brengen we op een Zon
dagmorgen na de H.H. Missen de instru
menten in de kerk en noodigen dan de Pas
toors en Broeders uit, om eens te komen
luisteren. Als die gewonnen zijndan
komt de Bisschop aan de beurt en enthou
siast als hij den vor'gen keer was twijfelen
we niet, of hij geeft althans voorloopig
zijn toestemming om, in afwachting van het
antwoord van Rome, de instrumenten in de
kerk te gebruiken. Ons dunkt, dat dit de
aangewezen weg is èn om onzen Javanen
echt Javaansche muziek te geven, waarvan
ze kunnen genieten, dat ze kunnen beleven,
èn om zoo de Javaansche kunst ook in de
muziek van de „Katholieke Kerk" ingang te
doen vinden, èn om ons ideaal te verwezen
lijken: „Een gamelang-begeleiding bij de Ja
vaansche melodieën, óók bij onze godsdienst-
oegeningen!"
Omtrent het oordeel van de uitgenoodlgde
Pastoors, Broeder en den Bisschop en bovenal
omtrent' het laatste oordeel van Rome, zijn
nog geen officleele berichten binnengekomen.
De lezers zullen na het voorgaande wel
met belangstelling afwachten juist als
ik hoe het oordeel valt. Laten we tot zoo
lang wachten. Mijn belofte is zoo gauw mo
gelijk u allen op de hoogte te brengen als
ik maar kan, door het hier mede te deelen.
Br. A.
Op 15 Maart a.s. hoopt men In de ge
meente Heemskerk een zeldzaam jubileum
te herdenken. Het zal dien dag n.l. 25 jaar
geleden zijn, dat de heer H. van Benthem
als secretaris dier gemeente werd benoemd.
De a.s. jubilaris, die in de gemeente
administratie is opgeleid door den heer
Van Loenen, gemeente-secretaris van Be
verwijk, begon zyn ambtelijken loopbaan
In Castricum, zijn geboorteplaats, waar hij
op 1 November 1905 benoemd werd tot
ambtenaar ter secretarie en ambtenaar van
den Burgerlijken Stand. In dezelfde functie
was hü ook werkzaam te Limmen, totdat
op 15 Maart 1907 zün benoeming als secre
taris der gemeente Heemskerk volgde, ge
lijktijdig met de benoeming van burgemees
ter Seret. Voor dien waren te Heemskerk
de functies van burgemeester en secretaris
gecombineerd en als zoodanig vervuld door
den heer Gevers, wiens opvolger a's secre
taris derhalve de heer var Benthem werd
Wij herinneren ons nog, dat de benoeming
van den heer van Benthem aanvankelijk
op onwettige wijze was gesch'ed.
Dit gebeurde op 13 Maart 1907. Men had.
zonder een oproeping te doen, een aanbe
veling opgemaakt van twee per-onen, waar
van de tweede voorgedragene de heer Jac
Schuyt was. die vroeger hier woonachtig
was, maar thans te Leidschendam is geves
tigd.
In de betreffende vergadering van den
gemeenteraad staakten de stemmen over een
voorstel om toch tot dadelijke benoem'ng
over te gaan. De voorzitter gaf daarop den
doorslag en liet toch benoemen, hetgeen in
strijd was met de wet.
Vanzelfsprekend moest dit raadsbesluit
worden ingetrokken, waarop de benoeming
van den heer van Benthem, maar thans op
wettige wüze, met algemeene stemmen
volgde.
Twee jaar later, op 9 Maart 1909, werd
de heer van Benthem ambtenaar van den
Burgerlijken Stand. Wederom twee jaar
later, op 1 October 1911, werd hii benoemd
tot gemeente-ontvarger, welke funerie hü
van Juni van dat jaar af, als tüdelijk ge
meente-ontvanger had vervu'd.
Nadat de seerctaris zich op 22 Maart 1912
de functie van schatter van het vergun
ning-recht had zien toegewezen, volgde in
1914 de stichting van het Gemeentelijk
Electrisoh Bedrijf. Van 1 Maart 1914 af tot
aan 1 Maart 1918 vervulde de heer van Ben
them de functie van administrateur van dit
bedrijf, waarna hij ais zoodanig werd op
gevolgd door den heer C. Nijman.
In hetzelfde jaar werd de heer van Ben
them benoemd tot secretaris der Huur-
commissie, welke functie tot aan de ophef
fing in 1924 werd vervuld.
Tenslotte werd hij op 1 Januari 1922 be
noemd tot secretaris-penningmeester van
het Burgerlijk Armbestuur.
Intusschen had de a.s. jubilaris ook in het
vereenigingsleven een werkzaam aandeel.
Jarenlang was hü voorzitter van de R.K.
Kiesvereeniving en van de Begrafenisonder
neming „St. Barbara", terwijl hü enkele
jaren lid was van het Parochiaal Kerkbe
stuur. Verder is hij de promotor van de
idee voor de oprichting van een gesticht
voor ouden van dagen, waarvoor nog steeds
geijverd wordt.
Temidden van zijn drukke bezigheden
v'r^t d"* p'--hi dc"' t '3 Hpfc
oude archief te bestudeeren. Voor de his
torie koestert de a.s. jubi'aris een va-me
belangstelling. Van zijn geboortestreek Ken-
nemsrland. dat zoo r''k is aan gesc'ei-d-nis,
heeft hij reeds veel historisci materiaal ver
zameld. Versehlller.de interessante artikelen
verschenen van ziin hand. o.a. over den ge
meente-toren, het Huid-too-"-) en de zaak-
Echuü't, artlke'en, die ook de lezers van de
„Nieuwe Haarlemsche Courant" zich nog
wel zullen herinneren.
Overigens heeft de heer van Benthem
over de historie van Kennemeriand nog
meer in zijn portefeui'le. wat te zijner tijd
wel ter publicatie gegeven zal worden.
Hebben wij in het bovenstaande een'ge
feiten en bijzonderheden uit den staat van
r"ICDCt Vf»TÏ (moo Cl,
het spreekt vanzelf, dat een kwart eeuw ar
beid van dezen verdi-nste'i'ken hoofdamb
tenaar meer bevat dan enkel wat data en
feiten.
Veel heeft de jubilaris in zijn gem-ente
zien veranderen, burgemers'ers; wethouders
en raadsleden zien komen en gaan. Heems
kerk, hoewel nog steeds een arme gemeente,
zag zijn tnworertal sinds 1907 stügen van
2642 tot 4519. En het gemeente-budget k om
van ƒ12 600 in 1907 tot f 13n.0"0 in 1931.
Een jubileum heet een mü'paal te zijn.
Welnu, de verwachting mag zeer zeker wor
den uitgesproken, uat men on 15 Maart in
Heemskerk de gemeente-huisvmud-',ijk° be-
s'ommeringen zal verbeten, om bij dit ju
bileum even stil te staan.
Een machinist uit IJmuiden had zich
Vrijdag voor de Am-terdamsche Rechtbank
voor den achtentwintigsten keer te verant
woorden; ditmaal stond hij terecht, ver
dacht van twee diefstallen en een oplich
ting.
Bij een familie te Hilversum, tegenover
wie hi) zich uitgaf als een vriend van den
zoon des huizes, die elders vertoefde, logeer
de hij eenige dagen. H'j beloonde de gast
vrijheid door er van door te gaan met een
overjas en een overhemd. Ook te Amster
dam maakte hü zich meester van eenige
kl eedin ge tukken.
On zekeren das had hii een sre-Drek aan
geknoopt met een werkloos chauffeur. Hier
bij gaf hü zich uit voor chauffeur bü een
groote exneditlefirma te Amsterdam. H'j be
loofde ziin nieuwen vriend een goede be
trekking b'j deze firma mits hij veertig gul
den waarborgsom kon storten. Voorloopig
had verd. genoegen genomen met tien gul
den. Van een betrekking kwam echter niets,
daar verd. met de exnedit'efirma niets te
maken had. Tenslotte had de man van zijn
broer vier gulden gestolen.
De man b-kende volmondig, de gestolen
kleeren had hi.i beleend.
De Officier van Justitie. Mr. Van Dulle-
roen. vorderde acht maanden gevangenis
straf.
De verdediger, Mr. P. van t Hoff Stolk,
bepleitte een deels voorwaardelüke, deels on
voorwaardelijke gevangenisstraf.
Vonnis 18 Maart
tmder ïeiamg van oen heor Th. Larsces
heeft Vrijdagavond ten Stadhuize ds com
missie van toezicht op het lager onderwüs
te Haarlem vergaderd.
In zijn openingswoord bracht de voorzit
ter den secretaris, nr. A. B-cts. hulde, die
enkele maanden ds functies van voorzitter
en secretaris der commissie heeft waarge
nomen en de werkzaamheden op vlotte en
correcte wijze heeft verricht.
Het jaarverslag van den secretaris mr.
Beets werd na enkele opmerkingen vastge.
steld.
Het zittende bestuur werd b;j acclamatie
herkozen. Het bestuur bestaat uit de hesren
Th. Lancee, voorzitter, mr. A. Bests, secre
taris, W. J. Speller, M. J. Blocker en G. Max.
Na rondvraag volgde sluiting.
De Haarlemsche Orkest-Vereen-'g'rg geeft
Zondag 6 Maart een middaoconce t tm half
drie in de Gemeentelijke Cmc.rtzaal.
Het programma is als volgt:
Ouverture „Prometheus" en Symnhooio
no. 8 en F groote terts, beide van Ludwjg
van Beethoven; Indrukken uit Ita'ië. v-n G.
Charpent'.er, en ouverture „Sem-ramis" van
G. Rossini.
De zuinige
„Nog mooie appels, meneer...?"
„Nee, nee... niet noodig!"
„Schitterende bellefleurs, meneer... en
8o:dkoop, hoor!"
„Wat noem je goedkoop?" bleef
't raampje van de deur nog op 'n kiertje.
„Kan u niet 'n pond of tien gebruike, me
neer?"
„Je geeft me geen antwoord op m'n vraag...
Ik praat niet van tien pond... ik kén die
smoesjes wel.. Nou, hoe zit 't?"
„Drie stuiver 't kilo, meneer... en eerste
kwaliteit, hoor!"
„Nee... veel te duur... enne... ik kóóp lie
ver niet aan de deur... jullie gewicht deugt
doorgaans niet... en dan ben ik toch nog
te duur uit!"
„U durft véél te zegge, meneer! Ik ben
'n fatsoendelüke koopman... en ik loop al
zes jaar met me wagen met fruit..."
..Hou je gemak, man... ik zeg toch niet,
dat jouw gewicht niet deugt? Ik praat in
't algemeen... omdat ik 'r ondervinding van
heb... en dan moeten de goeie onder de
kwaje lije, is 't niet zoo?"
„U mag 't late na-wege, meneer... gerust!
Ik kom hier zoowat driemaal in de week
langs, dus as 'k u bedrieg.."
„Zoo? Ik zie je anders voor 't eerst van
«ne leven afijn... ik wil vijf pond hebben
voor dertig cent".
„Nee meneer, dat gaat niet... ze koste me
zelf meer. zoowaar 'k leef..."
„Nou, éven goeie vrienden dan, hè!"
„Zeve stuivers, meneer!"
„Dénk 'r niet over... dertig cent en geen
half ie méér!"
„Nou, vooruit dan maar... 'k heb tóch 'n
beroerde dag!"
Ds fruitventer ging naar z'n wagen... en
meneer kwam ds stoep op, om te kqken, of
ie er geen rotte, of groene tusschen smok
kelde... 'n stuk of vier kleintjes smeet ie
terug in de kar, daar moest ie groote voor
hebben.
„Heb u 'n schaaltje, of 'n mandje, meneer,
om ze d'r in te doen?"
„Och... komt u d'r maar eventjes mee in
de vestibule als u wil..."
En de fruitverkooper volgde hem.
In de hoek van de vestibule stond 'n klein
tafeltje met 'n groote weegschaal d'r op...
En met 'n heel vriendelük gezichtje zei de
oude heer: „Kijkt u es.dat is de schaal,
waar u ze wel zoo lang kunt deponeeren...
ik breng ze dan straks zelf wel naar m'n
keuken".
De koopman stond even raar te küken...
doch kon moeilijk anders deen... en de ap
pels rolden In de wüde, zinken bak, die er
speciaal vcor gemaakt scheen te zijn... d'r
gmg wel tien kilo aardappelen in als't moest.
De heer des huizes boog zich naar de wü-
zerplaat...
„Ah!" kraakte z'n stemmetje... en z'n
gezicht kwam opeens vlak voor dat van de
koopman terecht. z'n büna tandeloos
mondje beefde van kwaadheid... en op z'n
gerimpelde wangen golfde 'n purperen
gloed...
„Is dat vijf pond? Is dat vijf pond, koop
man?"
En voor de derde maal vroeg ie t aan
de onthutste venter... en z'n vuisten knook
ten tot nüdige knotsjes.
„Ja., ik begrüp niet., ik dacht toch, dat
'k goed had gewogen..." stamelde de
fruitkoopman.
„Goed gewogen? Goed gewogen? "n Be
drieger ben je! 't Wüzertje komt nauwelüks
tot vier pond! Ik bel de politie op... ik bel de
politie op... en direct... ik zal nou es voor
eens en voor altüd 'n voorbeeld stellen..."
Meteen liep ie al naar de gang om te tele-
foneeren...
„Nou, meneer... maak geen drukte ...*n
mensch kan z'n eigen toch wel es vergissen...
toe, meneer... ik zal 't goed met u maken.,
ik doe d'r twee pond bü, dan heb u niks te
zeggen... nou, goed?"
„Hm... je verdient 't eigenhjk niet...
want straks bedrieg je 'n ander weer...
Maar ik zal je in 't oog houwe, mannetje...
reken dóór op... Kom hier met je mand... en
gooi 'r appels bü tot ie zes pond aanwüst".
De man gehoorzaamde gedwee, blü dat ie
'r zoo af kwam.
Meneer betaalde dertig cent en smeet de
deur hard achter 'm dicht.
De koopman knorde 'n vloek toen ie "n
paar huizen verder was met z'n wagen... en
mompelde tegen z'n eigen: „k Heb me schaal
'n te harde tik gegeven... mot je ook maar
weten, dat zoo'n ouwe duitendief 'n weger in
z'n vestibule heb staan!"
Hü woonde heelemaal alleen.
De buren zouden u al konden ze er de
hemel mee verdienen niet kunnen zeg
gen, of ie nog ergens familie had.
Ze wisten, dat ie Pieterse heette, want dat
stond op z'n deur...
Ze wisten ook, dat ie zelf z'n boeltje
schoon hield en zelf z'n potje kookte... Met
't korte woordje, dat ie dan nog wel es met
hen wisselde, had ie dat verteld.
Men vermoedde, dat ie 't met 'n heel klein
pensioentje of 'n lijfrente moest doen..
Anderen meenden 't beter te weten... want
\an 'n klein inkomentje kon je niet in zoo'n
net huis wonen., wat dan toch altüd nog 'n
huurwaarde had van zeshonderd gulden...
hij was 'n stiekeme potter, beweerden die
anderen... mogelijk zat ie elke avond bü z'n
ge'dkist, om z'n schatten te tellen.
Maar niemand kon iets bewüzen...
En zelf liet ie zich nooit over z'n inkomen
of bezit uit.
Ze kenden hem al negen jaar met dezelfde
jas... met dezelfde hoed... dezelfde parapluie.
Ze wis'.en, dat ie 's morgens naar de slager
ging, om z'n lappie vleesch uit te zoeken...
en naar de groentewinkel, waar ie heel lang
in de manden scharrelde, om 't mooiste kool
tje, kropje sla of pondje stoofperen te vinden
voor zoo weinig mogelijk centenZe lie
ten 'm maar begaan in de winkels... hadden
met 'm te doen... omdat ie zoo brood-mager
was, en zoo stakkerig kon klagen over de
duurte.
Ze wisten ook, dat ie büna dagelijks aan
de deur kocht... aardappelen, fruit of visch...
van allerlei vreemde kcoplui... en dat ie al
tüd afdong en vaak ruzie maakte over 't ge
wicht... en dat ie daar in de vestibule 'n
weegschaal had staan, die oo 'n half ons
aanwees of ie de goeie hoeveelheid kreeg.
„Hoor „de zuinige" weer es bezig zün!"
zeiden ze dan tegen elkaar als de krüsch-
stem van meneer Pieterse weer tegen 'n
vischboertje of zoo iemand aan 't uitvaren
was...
Meestal begreep men er zóóveel van, dat
het met de weegschalen van de meeste koop
lui niet al te secuur gesteld was...
En sommige buren namen óók "n weeg
schaal.
„Prachtige zand-aardappelen, meneer?"
„Nee, niet nocdig!"
„Ze benne fijn, meneer., en niet duur!"
„Kosten ze'"
„Dubbeltje 't Kilo!"
„Ik koop ze voor acht cent".
„Bestaat niet, meneer... voor dat soort...
een en al brood, meneer... u mag ze probee-
ren...".
„Hm., ik betaal niet meer dan acht
cent...".
„Nou... vooruit... 't is al laat... ik moet
naar huis... en ik zal maar denke, dat u 'n
nieuwe klant kan worden. Hoeveel, me
neer?"
„Geef maar vyf kilo..."
Hü was er weer als de kippen bü om te
zorgen, dat ie ze niet te klein of te groot
kreeg... en om te speuren, of 'r geen ziek
tusschen zat.
„Heb u 'n mandje of zooiets, meneer?"
„Och. komt u d'r maar even mee binnen
als u wil.
De aardappelenboer volgde hem.
„Kük u es, daar staat 'n zeer goed weeg
toestelletje... als u ze daar maar even in
wil gooien..."
„O, zeker, meneer... Ja, u heb gelijk,
hoar... ik zeg maar zoo., je moet geen
mensch verder vertrouwen dan je 'm ziet...
d'r komt zoo van alles fin de deur, hè!"
De piepers waren overgestort... en meneer
Pieterse boog zich naar de wü—ïrplaat... en
weer kraakte er 'n venünig „ah!"... en weer
keek z'n rood geworden snuitje de koopman
aan... en weer trilde z'n mondje...
„Noem Jü dat vijf kilo? Hè? Noam jij dat
vijf... Wacht, ik bel meteer. de politie op...
ik...".
En z'n pootjes drlftigden naar de eang en
z'n vuisten waren geknepen tot bevende
knolletjes.
„Ja, doet u dat!" zei doodkalm de aard
appelenboer „dan wacht ik zoo lang... ik
heb toevallig de tüd vandaag..".
Hij gooide z'n aardappelen weer in z'n
mand nam uit z'n zak 'n kilo-gewicht en
zette dat op de schaal van meneer Pieterse...
en dat kilo-gewicht bracht 't maar net tct
acht ons.
Meneer Pieterse werd doodsbleek... wou
iets zeggen, doch kwam niet aan 't woord.
„Dief!" donderde ds aardappelenboer
hem vlak in 't gelaat „Dief! We hadden
jou al lang in de gaten, mannetje, met je
weegschaal... en nu heb ik de proef op de
som! Je most je schamen, 'n man van 'n
dag! Zeg op! Hoe lang heb jij dat vuile
weegschaaltje al! Gauw, of ik roep de poli
tie!"
„Zes jaar" huilde meneer Pieterse...
„Nou... 't is mooi, hoor! Als je 'n jonge
kerel was had je al 'n paar blauwe oogen ee-
had. Maar je verdiende loon zal je toch heb-
ben!"
En de aardappelenboer ging huis aan huis
vertellen, wat ie had ondervonden... de heele
buurt kwam de schande van meneer Pieterse
te hooren.
En deze verhuisde op "n laat avonduur
naar 'n onbekend adre3.
'n Half jaar later las men een rdver-
tentie... van m notaris... die bloedverwanten
opriep, die meenden aanspraak te kunnen
doen gelden on de nalatenschap ven willen
de heer Pieterse... gewoond hebbende...
enz....*
G. II.
