METEN MET TWEE MATEN
Verdrietigheden van Spaansche notarissen
ENGELAND EN DE AMERIKAANSCHE
BEGROOTINGSCRISIS
NAAR DE FASCISTISCHE REPUBLIEK?
TWEEDE BLAD
DONDERDAG 31 MAART 1932
BLADZIJDE 1
BRIEVEN UIT ENGELAND
liet scherpe oploopen van het pond veroorzaakt
ernstige bezorgdheid. Terugkeer tot den goud
standaard niet uitgesloten. Engeland als „bemid
delaar". D© economische Donau-federatie. De
Britten nemen vacantie in hun eigen land.
DOODEN-HERDENKING IN IERLAND
MGR. J. VERRIET O.P.
Audiëntie bij Z. H. den Paus
DE BURGEROORLOG
GEVRAAGD
DE 80e VERJAARDAG VAN
MGR. PRINSEN
EEN NIEUWE DRUIVENSOORT
In het Westland aangeplant
BOEK EN BLAD
Een nieuwe constitutie voor Portugal
(Van onzen bijz. Spaanschen correspondent)
Londen, 28 Maart 1932.
Sinds eenige weken stelt Engeland zich
krachtig te weer tegen die invloeden in het
buitenland, en vooral te Parijs en New-York,
die alles erop gezet schijnen te hebben het
pond sterling omhoog te drijven. Er zijn ver
schillende redenen, waarom een scherp op
loopen van het pond in het belang is van
een deel van het buitenland; één daarvan is
dat depreciatie van de goudwaarde van het
pónd met ongeveer één kwart, terwijl de
levensstandaard in Engeland ongewijzigd
blijft, dezelfde uitwerking op den invoer van
buitenlandsche goederen heeft als een tarief
van 25 procent.
Om diezelfde reden willen de regeering en
de Bank of England een aanmerkelijke rij
zing van het pond sterling voorkomen. Zij
doen dit door het verkoopen van sterling,
door bemiddeling van drie groote banken, en
door het koopen van dollars en franken.
Maar dergelijke operaties kunnen evenmin
als die welke, onder tegenovergestelde om
standigheden, ten doel hebben den wissel
koers te „steunen", op onbeperkte schar"
uitgevoerd worden, en zoo zijn in de week
vóór Paschen de monétaire overheden te
Londen wel in staat geweest het oploopen
van den sterling binnen zekere grenzen te
houden, doch zij hebben het niet kunnen
tegengaan.
Engelands financieele positie is, dank zij
het omzichtige beleid der regeering en de
merkwaardige krachtsinspanning van het
volk, thans gunstiger dan die van één der
andere groote landen. Er bestond, geheel
onafhankelijk van de wereldcrisis, maar bij
dragend tot de verscherping van deze, een
Engelsche crisis. Deze is in ruim een half
jaar tijds grootendeels overwonnen gewor
den. Gedurende het eerste kwartaal van het
loopende jaar zijn alle wekelijksche Rijks-
inkomstenstaten bevredigend geweest; het
evenwicht der begrooting is verzekerd, en
volgens berichten uit New-York staat Enge
land op het punt de resteerende 10.000.003
van het in Augustus verleende Amerikaan-
sche crediet van 40.000.000 terug te beta
len.
Maar juist omdat men hier de specifiek-
Engelsche moeilijkheden zoo glansrijk te
boven komt, zijn de gebeurtenissen in an
dere toonaangevende landen voor Engeland
van meer belang dan ooit. En niet in de
laatste plaats zijn zij van belang voor zoo
ver zij de positie van het pond sterling
kunnen beïnvloeden.
Het is in dit verband, dat men hier vooral
de ontwikkeling der zaken in de Vereenigde
Staten met zekere bezorgdheid volgt. Het
Huis van Volksvertegenwoordigers te Was
hington heeft, gelijk men weet, de wetgeving
op de „Sales Tax", waardoor de regeering
beoogde te voorzien in een geraamd tekort
van 250 millioen verworpen. Dit getuigde
van een merkwaardige onverschilligheid der
Volksvertegenwoordiging voor het evenwicht
der begrooting, d.w.z. voor de solventie van
het land en werd onmiddellijk gevolgd door
een zwaren val van den dollar. Sterling liep
te New York scherp op, maar werd boven
dien op alle toonaangevende geldmarkten
Zaterdag hooger genoteerd. Een financieele
crisis in de Vereenigde Staten kan geen an
der gevolg hebben dan dat de internationale
sterlingwaarde blijft stijgen.
Men neemt aan, dat de regeering te Was
hington, nu de „Salestax"-voorstellen ver
worpen zijn, zal overgaan tot verhooging der
inkomstenbelasting, en volgens berichten uit
New York verwacht men daarvan een
„vlucht van den dollar" en bijgevolg een
sterk toenemende vraag naar sterling. Voelt
het geld zich te New York niet veilig, dan
zal het naar Londen vloeien, en het pond
sterling zal in snel tempo blijven oploopen.
Niets kan Engeland minder welkom zijn
dan dat. Op zulk een toevloed van geld zou
den de officieele pogingen om het pond op
een redelijk peil te houden, afstuiten. De
voordeelen, welke de industrie dankt aan
het feit dat Engeland van den goud-
standaard is, zouden grootendeels weer ver
loren gaan; verhooging der tarieven zou
,een noodzakelijkheid kunnen worden.
Van de onmiddellijke ontwikkeling der ge
beurtenissen in de Vereenigde Staten hangt
voor heel de wereld, maar in het bijzonder
voor Engeland zeer veel af. Men verwacht,
«Bat het oploopen van het pond niet alleen
in dollars, maar ook in andere geldswaarden
Uitgedrukt, zal voortduren, en dat de mone
taire overheden hiertegenover geheel mach
teloos zullen staan. Gaat Amerika van den
goudstandaard af een mogelijkheid die
zoowel hier als te New York een onderwerp
van gedachtenwisseling op de geldmarkt ge
weest is dan is het niet uitgesloten dat
Engeland, ten einde stabiliteit in de waarde
van het pond te verzekeren, zich gedwongen
zal zien opnieuw tot den goudstandaard te
rug te keeren, hetgeen in strijd zou zijn met
alle tot nu toe gemaakte plannen, en
waarschijnlijk een verscherping van het ta
rief ten gevolge zou hebben.
De a.s. vier-mogendheden-conferentie.
Engeland heeft Frankrijk, Duitschland en
Italië uitgenoodigd in het begin van April
vertegenwoordigers naar Londen te zenden
ten einde de plannen tot stichting van een
economischen Donaubond te bespreken,
waarvan Frankrijk, gelijk men weet, het
toestaan van verdere leenigingen aan die
landen afhankelijk stelt.
Het is mogelijk dat Duitschland erop zal
aandringen dat de conferentie iets later, en
niet te Londen, maar te Genève gehouden
zal worden, aangezien in de eerste week van
April de Rijkskanselier, die persoonlijk deel
neemt aan de verkiezingscampagne ten be
hoeve van president Von Hindenburg,
Duitschland niet zonder bezwaar zal kunnen
verlaten. Mr. MacDonald, die in de drie
jaren van zijn Eerste Ministerschap hard
nekkig gepoogd heeft een soort diplomatie*
primaat voor Londen te vestigen en zich,
behalve 't vorig jaar te Berlijn, nog in geen
der continentale centra heeft laten zien, zal,
wat den datum betreft, wel tot een concessie
bereid zijn, maar niet gaarne de voordeelen
prijsgeven, welke Londen als conferentie-
stad den Britschen gedelegeerden uit den
aard der zaak biedt.
Dezen rekenen erop, dat zij ook ditmaal
weer als „bemiddelaars" zullen optreden,
schijnbaar de bescheidenste, doch in werke
lijkheid de invloedrijkste rol, welke de
staatslieden van een land bij internationale
onderhandelingen vervullen kunnen.
Die „bemiddeling" zou natuurlijk plaats
vinden tusschen Frankrijk eenerzijds en Ita
lië, maar vooral Duitschland anderszijds.
Men zal zich herinneren dat Tardieu's plan
geweest was dat eerst de Donaustaten tot
onderlinge overeenstemming zouden komen
ten aanzien van preferentieele tarieven, en
dat de resultaten van hun overleg vervolgens
door de groote mogendheden onder de oogen
gezien zouden worden.
Sir John Simon had zich eenige weken ge
leden te Parijs blijkbaar vereenigd met de
hoofdlijnen van het Fransche plan, dat even
wel stuitte op verzet van Duitsche zijde. Wij
schreven naar aanleiding hiervan dat het ons
niet in overeenstemming leek met de tradi-
tioneele Engelsche politiek, indien de Britsche
regeering de Fransche politiek in Middel-
Oost-Eru opa steunde, terwijl Duitschland
tegenover die politiek onwelwillend stond.
Dat thans een vier-mogendheden conferen
tie te Londen bijeengeroepen is, bewijst dat,
zoo enkele weken geleden al volmaakte over
eenstemming tusschen de heeren Tardieu en
Sir John Simon bestaan heeft (gelijk in de
communiqués beweerd werd), de Britsche
regeering de Fransche methode tenslotte toch
niet tegen het verzet van Duitschland in
heeft willen aanvaarden. Niet omdat zij de
methode zelf noodzakelijkerwijze als ondeug
delijk beschouwde, maar omdat zij het sinds
den vorigen zomer aanmerkelijk toegenomen
diplomatieke overwicht van Frankrijk op het
vasteland niet nog versterken wilde door
Parijs te steunen in een plan dat te Berlijn
geen genade vond.
Door de conferentie bijeen te roepen, heeft
Engeland feitelijk reeds het oorspronkelijke
Fransche plan gedwarsboomd. De groote mo
gendheden immers zullen nu onderhandelen
vóór de Donaustaten met elkaar in overleg
zullen treden.
Blijkens telegrammen uit Parijs is daar de
teleurstelling groot, ofschoon het besluit tot
bijeenroeping der conferentie in volmaakte
overeenstemming met M. Tardieu genomen
is. Maar de sinds eenige weken in Frankrijk
gekoesterde hoop dat de Britsche regeering
haar houding tegenover een Fransch plan
ditmaal niet zou laten beïnvloeden door de
vraag of en in hoeverre Duitschland ermede
instemde, is in ieder geval ijdel gebleken, en
wij kunnen niet ontkennen dat van Engelsche
zijde die hoop aanvankelijk aangewakkerd
is geworden.
Voor Engeland is, om economische redenen,
een reorganisatie van Centraal-Europa,
waardoor de Donaustaten op de been gehol
pen worden, van groot belang; het wil dus
vermijden dat die reorganisatie uitgesteld
wordt ten gevolge van politieke rivaliteit
tusschen Frankrijk en Duitschland. Niets kan
Engeland welkomer zijn dan dat Frankrijks
overvloedig geld gaat naar die landen, die
er voor hun economische wederopbeuring het
meest behoefte aan hebben, en ongetwijfeld
heeft Frankrijk het recht de voorwaarden te
stellen die het voor de veiligheid zijner lee
ningen aan de betreffende staten noodzake
lijk acht. Wat Engeland niet wenscht is dat
dientengevolge de politieke invloed van
Frankrijk in die landen al te zeer versterkt
wordt. Aan den anderen kant begrijpt het,
dat Parijs de Donaustaten niet financieel
steunen zal opdat Duitschland daarvan op
den duur de politieke voordeelen zal trekken.
Een economische federatie tusschen die sta
ten is zeker geen zaak, die alleen Frankrijk
aangaat. Zij is zelfs ongewenscht, tenzij zij
Ter nagedachtenis aan de gestorven leiders
Ierland een groote herdenking gehouden.
begraafplaats
tot stand kan komen volgens een methode,
die bij geen der groote mogendheden op be
zwaren stuit. Over die methode is men het
klaarblijkelijk nog niet eens. Maar vóór de
conferentie plaats heeft, zal M. Tardieu een
bezoek brengen aan zijn collega's te Londen,
en in bevoegde kringen beweert men dat de
kansen op gunstige resultaten van dit bezoek
goed staan. Wij gelooven dat dit juist is.
Ook Frankrijk heeft zijn budgétaire en eco
nomische moeilijkheden, en heeft, afgezien
van politieke ambities, soortgelijke redenen
als Engeland om een spoedige oplossing der
Middel-Europeesche crisis te bevorderen.
Tardieu is geen man van veel woorden. Wan
neer hij naar Londen komt, dan moet hij
ook gegronde hoop hebb ener „zaken" te zul
len doen.
Stormachtige Paaschdagen
Tot het laatste oogenblik hebben de kran
ten mooi Paaschweer voorspeld, en toen zij
eindelijk niet langer konden ontkennen dat
het hopeloos mis was, riepen zij hun lezers
toe: „Denkt alleen aan uw vacantie! Denkt
niet aan het weer! Het weer heeft genoeg
aan zichzelf te denken."
Regen en storm, na vele weken van droogte
en windstilte! Het publiek evenwel laat zich
niet ontmoedigen. De ontelbare badplaatsen
aan de zuidkust zijn alle tjokvol. Het dal
van de Theems en de heuvelen van het
Peakdistrict wemelen van de „hikers" of
voetwandelaars, en er wordt drukker gefietst
dan sinds jaren het geval geweest is. Als dè
Engelschman eenmaal besloten heeft vacantie
te houden, dan laat hij zich door weer en
wind niet meer afschrikken.
Maar de reusachtige trek naar het buiten
land, die anders de Paaschdagen in Enge
land kenmerkt, is uitgebleven. Voor het eerst
sinds het normale verkeer na den oorlog her
steld werd, hebben geen extra-booten gevaren
op de Fransche havens. Duizenden welgestel
de Engelschen, die de Paaschweek steeds
doorgebracht hebben aan de Riviera of op de
Canarische eilanden, hebben thans tijdelijk
hun intrek genomen te Torquay of elders aan
de kust van Devonshire. De Fransche vreem
delingen-industrie moet er zwaar onder lij
den, maar die in Engeland heeft, ondanks
storm en regen, sinds jaren niet zulke goede
Paaschdagen beleefd. De welgestelden blijven
in het land en geven aldus het patriotische
voorbeeld. Bovendien hebben hun ponden in
Frankrijk het vierde deel hunner waarde
verloren.
Men seint aan de „Msb." uit Rome d.d.
Woensdag:
Z. H. Exc. Mgr. J. Verriet O. P., die
eenige dagen in de Eeuwige Stad heeft
vertoefd, is door Z. H. den Paus in parti
culiere audiëntie ontvangen.
van de iersche republiek is dezer dagen in
Maurice Twomay tijdens zijn rede op de
te Glasneyin
Er is Zondag in Utrecht een congres van
communisten gehouden, waarop de bekende
geweldenaars-taal is gesproken.
Maar:
zelfs in d 1 t milieu kan er toch nog
wel eens iets gezegd worden, dat door zijn
brute openhartigheid de aandacht trekt. Zoo
lezen we dan thans in het verslag in „De
Tribune" het volgende:
„Nadat neg het woord was gevoerd door
een arbeider van de Philips-fabrieken,
krijgt een Amsterdamsche munitie werker
het woord. Een hoogtepunt bereikt dan
het congres, als zijn rede een oogenblik
wordt onderbroken, om aan een arbeider
in het soldatenpak, de gelegenheid te
geven het congres te begroeten. Onze
leuze is niet: „Nooit meer oorlog". Wij
willen nog één oorlog, n.l. den burgeroorlog
tegen onze bourgeoisie! Daartoe maken
wij de arbeidersjongens in het leger
paraat! Spontaan zingt het congres de
Internationale".
Ziehier zoo schrijft „De Avondpost"
het communistische gevaar in al zijn af
zichtelijke naaktheid. Nog één oorlog willen
deze lieden. Nog één. Maar het is dan ook
een k&njer, namelijk „de burgeroor-
log tegen de bourgeolsi e".
De burger-oorlog: de ergste en de verschrik
kelijkste van alle oorlogen. Maar als die
gevraagd wordt door een jonger communist,
dan zoo vertelt „De Tribune" dan
bereikt het congres „een hoogte-punt" en
wanneer de eisch, de wensch, het vurig
verlangen is uitgesproken, dan zingt men
„spontaan" de Internationale.
Het is toch wel goed, dat zoo iets open
hartig gezegd wordt.
En tot déze lieden voelt de nieuwe
„Onafhankelijke Socialistische Partij", die
is opgericht, zich aangetrokken.
Gezellig!
De Hoogeerw. heer Mgr. C. C. Prinsen
te 's-Hertogenbosch mocht ter gelegenheid
van zijn 80en verjaardag o.m. nog het vol
gende telegram ontvangen namens Z. H.
den Paus:
Citta del Vaticano.
Zijne Heiligheid zend u met Vaderlijken
gelukwensch van ganscher harte Zijn
Apostolischen Zegen en smeekt Gods over
vloedige zegeningen af.
CARDINAAL PACELLI.
Madrid, 22 Maart 1932.
Een katholiek blad in Salamanca bevatte
dezer dagen een tamelijk rake beoordeeling
van de sectarische maatregelen der Regee
ring. Zulke uitingen van de openbare mee
ning zijn hier in den laatsten tijd allerminst
zeldzaam; het schijnt, dat men de juiste be
woordingen weet te vinden, om er nog net
met een boete af te komen. Het merkwaar
dige van dit geval was evenwel, dat het ar
tikel afkomstig was van een diplomaat, van
een buitenlandsch diplomaat. Hetzelfde be
richt heeft ook in bladen van de hoofdstad
gestaan, zonder dat er iets gebeurde. Maar
het blad in Salamanca werd er voor aange
pakt. Een ijveraar in de Kamer heeft aan
gedrongen op strenge sancties tegen het on
behoorlijke orgaan.
Belachelijk!
Daargelaten, dat er rake waarheden in dat
artikel gezegd worden de verantwoorde
lijkheid voor het bericht berust in de aller
eerste plaats bij den schrijver, en waar deze
geen Spaansche onderdaan is, en bovendien
aan den diplomatieken dienst van den be-
vrienden Staat Chili verbonden, zou men in
dit geval den diplomatieken weg moetén be
wandelen; daar heeft men zijn vertegen
woordiger voor, in Chili. Maar men begrijpt
natuurlijk heel goed, dat een dergelijke stap,
in een geval als dit, al gauw belachelijk zou
worden, en wil daarom een provincieblad
treffen, onmachtig als men is, om zich te
wreken op den verantwoordelijken persoon.
De heele zaak komt natuurlijk hierop neer,
dat men het liefst alle uitingen van onte
vredenheid zou willen onderdrukken, en alles
verzwijgen, wat op eerbied voor het vroegere
regiem wijst. Dit laatste blijkt al heel dui
delijk uit den wrangen toon, waarop de re-
geeringsbladen bericht geven van de her
denking van den dood van generaal Primo
de Rivera. Een feit is, dat de verjaardag van
den dood van den dictator alom in Spanje
op waardige wijze herdacht is, dat een stroom
van sympathiebetuigingen bij de familie
van den overleden markies de Estella is
binnengekomen, en dat een ontelbare schare
van alle rangen en standen voorbij de
tombe in San Isidro gedefileerd heeft, en
aldaar een schat van bloemen neergelegd.
Over het algemeen kan men toch al zeg
gen, dat hier met twee maten gemeten
wordt. We hebben hier een congres van so
cialistische advocaten gehad. Bij gelegen
heid van de slotzitting werd speciaal de aan
dacht gevestigd op wat de heer Fernando
de los Rios, destijds minister van Justitie,
gedaan had voor de totstandkoming van
gratis adviezen, teneinde het volk zijn eigen
rechten te leeren, en het te wijzen, hoe het
moest opkomen voor zijn rechtmatige
eischen. Zeer juist.
De arbeiders moeten behoorlijk op de
hoogte zijn van hun rechten; het is niet
voldoende, dat men op fabrieken en werk
plaatsen de «betreffende wetsartikelen, van
de Ongevallenwet b.v., neerhangt; men moet
ze ook verklaren. Doch de katholieken heb
ben evenééns recht op uitleg van de wet. Zoo
b.v. inzake de nieuwe wet op de kerkhoven.
Millioenen katholieken hebben sinds eeuwen
geloofd, dat het feit, dat ze gedoopt zijn,
aan hun kerkelijke plichten hebben voldaan,
en nooit hun voornemen te kennen hebben
gegeven, de Kerk te verlaten, voldoende was,
om hun een kerkelijke begrafenis te verze
keren. Dat is nu anders geworden. Sinds de
afkondiging van de wet op de secularisatie
van de kerkhoven is het noodzakelijk wil
een katholiek kerkelijk begraven worden
dat hij dat uitdrukkelijk te kennen geeft.
Daar nu bij de Cortes de stellige gedachte
voorzit (zooals de voornaamste republikein-
sche en socialistische woordvoerders herhaal
delijk verklaard hebben), om het godsdien
stig geweten der Spanjaarden te eerbiedigen,
„zonder de minste of geringste vijandigheid
of neiging om te vervolgen", zou het toch
heel natuurlijk zijn, als men den katholieken
alle mogelijke gelegenheid gaf, gebruik te
maken van een recht, dat men hun uitdruk
kelijk toekent.
Dezelfde ijver, dien de heer de los Rios
(volkomen terecht) aan den dag legde ten
gunste van de arbeiders in het bijzonder, zou
het gedrag van de overige ministers moeten
bezielen met betrekking tot de katholieken,
van wie bovendien ook velen arbeiders zijn.
En waar zij in hün geval niet over gratis
adviezen van regeeringswege beschikken,
moest het den katholieken toch volkomen
vrij staan, dat zij elkander in hun rechten
onderwijzen.
Maar dat hebben de ministers anders be
grepen.
Ziehier een decreet ter zake, zooals het
in de officieele Staatscourant is opgenomen:
„Artikel 4 van de v/et van 30 Januari 1.1.
vereischt een uitdrukkelijke beschikking, als
men een begrafenis met godsdienstig karak
ter wenscht. Tot dat doel hebben enkele no
tarissen gedrukte formulieren in omloop ge
bracht, waarop bedoelde wilsbeschikking
staat aangegeven, ten gunste van een be
paalde godsdienstige gezindte. Het is niet
geoorloofd, dat ambtenaren van den staat
dergelijke propaganda-stukken, die in strijd
zijn met de bestaande Grondwet, opstellen.
De notarissen moeten de meest strikte neu
traliteit in godsdienstige aangelegenheden
betrachten, wanneer zij de uitoefening van
hun ambt waarnemen. En daarom heeft de
president van de republiek, op voorstel van
den minister van Justitie, en in overeen
stemming met den Ministerraad, bepaaldt
lo. De notarissen zullen zich ervan ont
houden, om gedrukte of geschreven formu
lieren in omloop te brengen en aan particu
lieren aan te bieden, die de uitdrukkelijke
wilsbeschikking bevatten inzake het kerke
lijk karakter der begrafenis, bedoeld in art. 4
van de wet van 30 Jan. 1932. Eveneens zullen
zij zich bij de uitoefening van htm ambt
er van onthouden, om ook maar op eenige
wijze propaganda te maken vóór of tegen
éénige kerkelijke gezindte.
2o. De overtredingen van het bepaalde in
het vorige lid zullen gestraft worden met een
boete van 1000 peseta's, de eerste maal, en
met gedwongen overplaatsing in geval van
herhaling."
Het wordt bepaald een genoegen, om in
Spanje notaris en katholiek te wezen. In
plaats dat men nu loyaal naar een middel
zoekt, om het voor alle Spanjaarden gemak
kelijk te maken, teneinde te zeggen, wat za
op het punt van hun begrafenis verlangen,
maakt men het met opzet zoo moeilijk mo
gelijk, om op een goeden morgen met satani
sche voldoening te kunnen zeggen, dat er
maar heel weinig katholieken zijn, die van
hun recht gebruik maken, en dat sinds de
afkondiging van de republiek het aantal
„burgerlijke" begrafenissen aanzienlijk toe
neemt!
In het Westland wordt dit jaar vrij veel
aangeplant een nieuwe druivensoort, n.L
de AApley-Tower.
Reeds eenigen tijd heeft men op den
Proeftuin Z.-H. Glasdistrict, gevestigd te
Naaldwijk, deze soort geteeld, en de uit
komsten hiervan bleken gunstig te zijn.
Men heeft deze druiven ook geruimen tijd
in koelhuizen te Hoek van Holland ge
plaatst, waar bleek dat deze soort de con
currentie met de Allicante-druiven ruim
kon doorstaan.
Mogelijk is deze nieuwe ruivensoort daar
door zeer geschikt voor de verzending. De
druif is donkerblauw van kleur. De tros is
niet groote en daardoor zeer geschikt voor
het koelhuis. De korrel is grooter dan van
de Black-Allicante, en de opbrengst zal
vrijwel daaraan gelijk zijn. Als stookdruif
wordt zij zeer geschikt geacht. De smaak
van deze nieuwe druif is uitstekend.
Prof. 3. Cooper. „Als ons godsdienst
onderwijs nog ooit gezond wil wor
den", vertaald door Decoene en
De Horse. N. V. Standaard. Boek
handel, Antwerpen. L. C. G. Malm-
berg, 's-Hertogenbosch.
De brochure van Prof. J. Cooper geeft
eenige hoofdlijnen aan voor een beter gods
dienstonderwijs voor middelbare scholen,
als 'n inleiding van zijn cursus, die binnen
kort, in 't Nederlandsch bewerkt, zal ver
schijnen. We kennen de puberteitsjaren be
ter op 't oogenblik en weten dus juister,
wat er behandeld moet worden voor hen
uit moraal, uit geloofsleer, uit geschiedenis,
apologie en asceze en vooral kennen we
betere methoden van behandeling. In vijf
hoofdstukken heeft Cooper zijn opvattingen
over methodiek uiteengezet en aan 't slot
van zijn hoofdstuk aangegeven, wat voor
dezen leeftijd moet behandeld worden en
telkens moet terugkeeren. Bij de moraal
zou hij o.a. willen, dat wel een vierde van
den cursus werd besteed aan de werken van
barmhartigheid en dat er veel nadruk zou
gelegd worden op den positieven kant der
zedewet. Bij de verklaringen van het dog
ma moesten de zedelijke gevolgtrekkin'gen
en toepassingen dikwijls en zoo natuurlijk
mogelijk besproken worden. Bij de geschie
denis vindt hij 't noodzakelijk om voort
durend te blijven wijzen op de beschavings
macht van t christendom, om bij het he
den te beginnen en dan terug te gaan naar
het verledene om nu en dan korte opstellen
te laten maken over voorname tijdvakken
der geschiedenis. Over de Apologie zullen
we hier in Holland wat anders denken dan
Cooper. Onze toekomstige universiteitsstu
denten hebben een degelijken apologiecur
sus noodig en moeten goed de tegenwerpin
gen der Protestanten en Rationalisten
kunnen weerleggen, 't Is dikwijls treurig,
hoe slecht overigens flinke Roomsche jon
gens hun geloof kunnen verdedigen in den
kring van hun medestudenten. De brochure
van Cooper is studiemateriaal voor den
godsdienstleeraar: ze geeft in algemeene
richting aan om de lessen van den gods
dienst zoo juist mogelijk aan te passen aan
de mentaliteit van de leerlingen der mid
delbare scholen voor onzen tijd. Maar aan
den godsdienstleeraar worden zoo zeer hoo-
ge eischen gesteld. v. L.
Generaal Carmona. president der Portu-
geesche republiek, die met hulp en steun van
het leger regeert en die er sinds eenige ja
ren in geslaagd is het land voor ernstige
troebelen te vrijwaren, koestert, naar men
weet, sinds lang het plan de dictatuur te
vervangen door een regelmatiger regiem, een
bewind, waaraan de natie haar goedkeuring
heeft gehecht. Verleden jaar reeds was tot
de bijeenroeping van een Nationale Vergade
ring besloten, maar een onstuimige en voor
barige poging van de tegenstanders der hui
dige regeering om door middel van een
staatsgreep het bewind in handen te krijgen,
noodzaakte dit plan voorloopig te laten va
ren.
De tijden waren nog niet vervuld. Het was
duidelijk, dat esn verkiezingscampagne den
tegenstanders van het tegenwoordige gou
vernement, parlementariërs van het „ancien
régime", een welkome gelegenheid zou bieden
agitatie te verwekken, terwijl ook de com
munisten hoopten bij die gelegenheid in
troebel water te kunnen visschen.
Evenwel, het plan het Portugeesche volk 'n
r'euwe grondwet te geven, mocht door deze
l -;ên ui geste'd z'jn op het pro
gramma der regeering bleef het niettemin
een voornaam punt uitmaken. Slechts de
methode, die tot verwezenlijking van dit
plan leiden moest, onderging een wijziging.
Het denkbeeld een Nationale Vergadering
bijeen te roepen werd opgegeven. Niet deze
vergadering, die wellicht tot geen practisch
resultaat zou komen, zou voortaan geroepen
zijn over het grondwet-ontwerp te discus
sieeren, maar de regeering zelf besloot het
ontwerp in zijn voornaamste bepalingen te
redigeeren, 't accoord aan de Nationale Unie
Portugals regeeringspartij voor te leg
gen om tenslotte door middel van een ple
bisciet de bekrachtiging der natie te vragen.
Een krachtige staat
Bij de uitwerking der constitutie, waar
van de redactie thans voltooid is, heeft de
minister van Financiën, Salazar, de „knappe
kop" van het gouvernement, een doorslag
gevende rol gespeeld. Niet alleen is Sala
zar de „restaurateur" der Portugeesche
Staatsfinanciën, hij is ook de meest-invloed-
rijke politicus van het land. Het is geen
wonder, dat de ernstige ziekte, die zeer on
langs zijn leven in gevaar gebracht heeft, in
regeeringskringen algemeene en groote onge
rustheid heeft gewekt. Thans schijnt het ge
vaar evenwel geweken en de minister zal
eerlang, naar men algemeen hoopt, zijn
ambtsbezigheden weer kunnen hervatten.
Het grondwetsontwerp is, zooals verwacht
mocht worden, op fascistische leest ge
schoeid. Het nieuwe Portugal zal een con-
stitutioneel-nationalistische Staat zijn, een
unitaristische onafhankelijke republiek, die
geen inmenging van internationale elemen
ten in zijn aangelegenheden dulden zal. De
regeering zal den plicht hebben voor de ter
ritoriale integriteit van het Portugeesch ge
bied zoowel in als buiten Europa te waken.
Het alliantie-verdrag met Engeland zal ge
handhaafd blijven. Tevens zal Portugal
evenwel volgaarne samenwerken met alle
andere staten to; behoud van den vrede en
de ontwikkeling van het economisch leven
in de beschaafde wereld.
Gebaseerd op gezin en corporaties
De politieke organisatie van den Staat zal
gebaseerd zijn op het gezin, daarna op de ge
meente, vervolgens op de provincie en ook,
in het algemeen, op de zedelijke en econo
mische corporaties. De president der repu
bliek zal rechtstreeks door het volk gekozen
worden. Hij heeft de oppcrleiding van
's lands aangelegenheden en is slechts te
genover het volk verantwoordelijk. De minis
ters op hun beurt, benoemd en ontslagen
door het hoofd van den Staat, zijn slechts
tegenover den president der republiek ver
antwoording schuldig.
Een Parlement zal slechts gedurende een
korte periode in het jaar zitting houden. Het
zal de door de regeering voorgestelde wetten
hebben te behandelen, het kan een zekere
contróle uitoefenen, maar het kan de regee
ring niet ten val brengen. De wetsontwerpen,
die aan de volksvertegenwoordiging worden
voorgelegd, zullen overigens slechts alge
meene beginselen vastleggen; de uitwerking
dier principes blijft de uitvoerende macht
voorbehouden en deze is het ook, die over de
richtige toepassing der wetsbepalingen be
slist.
De arbeidende klasse, die veel belang heeft
bij het noodzakelijke evenwicht in de Staats
huishouding en bij den bloei des lands,
vormt een bevolkingsgroep, waarvoor de re
geering bij voortduring groote zorg zal heb
ben. Als de omstandigheden het veroorlo
ven zullen sociale hervormingen worden in
gevoerd, zonder dat de belangen van andere
klassen noch die van het algemeen zullen
geschaad worden.
In historisch-nationaal kader.
Dit is, in groote trekken, de inhoud van
het regeeringsontwerp, dat thans aan den
Nationalen Raad is voorgelegd. Deze consti
tutie, waarvoor de regeering de medewer
king van alle gezonde elementen der vroe
gere politieke partijen inroept, de monar
chisten niet uitgesloten, wil het land nieuwe
veerkracht geven in zijn historisch en na
tionaal kader, niet in dat van partijstrijd en
partijtwist.
Hoe zal het volk de nieuwe grondwet, die
de democratische gevoelens niet bepaald
vleit, ontvangen? Het zou voorbarig zijn
daaromtrent bepaalde veronderstellingen te
doen. Op voorhand kan men evenwel zeg
gen, dat de regeering rekenen kan op twee
elementen: in de eerste plaats op de velen,
die door de ervaring tot de overtuiging zijn
gekomen, dat de tegenwoordige regeering in
zeer veel opzichten te verkiezen is boven
haar voorgangsters; in de tweede plaats op
talrijke lieden, die, ofschoon van democrati-
schen huize, vreezen dat de val van de dic
tatuur, evenals dat in Spanje het geval was,
gevolgd zal worden door troebelen, door
comrmm'sten en anarchisten aangestookt.
Het gevaar van links.
Denkbeeldig is die vrees zeker niet. In het
einde der vorige maand hebben oproerige
elementen, aangezet door buitenlandsche re-
volutionnairen, getracht een algemeene sta
king te ontketenen. De poging daartoe is op
een mislukking uitgeloopen. In Lissabon
werd, behalve in enkele metaalfabrieken,
overal gewerkt. In Alverca, waar het vlieg
veld voor de groote luchtlijnen ligt, werden
door onbekenden de telefoondraden doorge
sneden, maar de verbindingen werden in
weinige uren hersteld. In Porto, waar de
werkloosheid groot is, is esn aantal arbei
ders in opstand gekomen. Zij vormden een
optocht, aan het hoofd waarvan een anar
chistische agitator lisp, die een zwarte vlag
droeg. Het plan der opstandelingen was de
publieke gebouwen te bestormen en in brand
te steken. De troepen slaagden er evenwel
zonder moeite in dien opzet te verijdelen.
Enkele arrestatieshadden onmiddellijk het
gevolg de rust allerwegen te herstellen.
De kalme en energieke wijze, waarop dc
regeering de orde gehandhaafd heeft, heeft
«ip de bevolking diepen indruk gemaakt.. Ver
gelijkingen met Spanje, waar revolutionnaire
stakingen, die bijna steeds slachtoffers
eischen, aan de orde van den dag zijn, val
len alle ten voordeele van Portugal en zijn
regeering uit. Deze laatste laat niet na
daarop den nadruk te leggen en slaagt flf
zoo in steeds een grooter deel van het orde
lievende volk op haar hand te krijgen.
Het prestige der regeering.
De rustige elementen waardeeren niet
minder het feit, dat de regeering er tot dus
ver in geslaagd is de crisis en haar moeilijk
heden zegevierend het hoofd te bieden. Ten
einde de nationale welvaart te beschermen
is een decreet uitgevaardigd, waarin de re
geering machtiging verleend wordt den Im
port te contingenteeren. Voorts staat het de
regeering vrij met vreemde landen voor-
loopige handelsverdragen te sluiten en, als
dat noodig en mogelijk is, bestaande ver
dragen op te zeggen. De douane-rechten
kunnen verhoogd worden volgens een schaal,
die van 5 pet. tot 109 pet. voor sommige ar
tikelen stijgt. Zoo hoopt Portugal zich door
de economische moeilijkheden, die zich ook
hier doen voe'en, heen te worstelen. De toe
stand, waarin de Staatsfinanciën verkeeren,
geeft tot dusver geen reden tot ongerustheid.
Deze omstandigheid werkt er zeer toe
mede de positie der dictatuur te versterken.
Haar betrekkelijke populariteit zal
niet zonder invloed blijken als het nieuwe
grondwetsontwerp aan de goedkeuring des
volks zal worden onderworpen.
