FONGERS.
'n FONGERS
„Hebben dieren gevoel voor humor?
DE ENORME
PRIJSDALING
DE VIJANDEN VAN HET BIJENDORP
RADIO-PROGRAM
Gabriël
DINSDAG 10 MEI
Ontwikkeling van den lach
Schalks tintelende
oogen
Mei-verrassing
Door schaken gered
Woensdag 11 Mei
weerbarstige dienstbode van
Kluizenaars als ornament
echtpaar Nikodeem
Een slimme rechter
Imm.mm,
FEUILLETON mnnnfiminro
Garcia Moreno I
Grinnikende schimmels en
bruintjes en veehou-
dende mieren
VERHAAL VAN
DEN DAG
Een rijwiel te leveren voor f 58-
is niets bijzonders. Maar een echte
FONGERS, met alle goede eigen
schappen aan dien naam verbonden:
dat is een gebeurtenis.
THANS
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN. GESCHIEDEN UITERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UREN NA HET ONGEVAL
n
Kan iets ter wereld een paard doen scha
teren? Er bestaan reeksen photo's met
grinnikkende schimmels en grijnzende
bruintjes erop, welke afbeeldingen moeten
dienen om het optimisme aan te toonen
van het edelste aller huisdieren. Effecten,
zooals ze -op die plaatjes zijn weergegeven,
kan men echter bereiken, door een beetje
hard aan de teugels te trekken of door een
paard een ruk aan zijn staart te geven.
Het lijkt ons' niet waarschijnlijk, dat dit
voor den patiënt een aanleiding tot uit
bundige vroolijkheid zou zijn.
Dierpsychologen achten het dan ook on-
gewenscht, dat allerlei handelingen der die
ren zonder meer van 'n menschelijk stand
punt worden bekeken. Wat er omgaat in
onze redelooze medeschepselen, heeft men
feitelijk nog nooit kunnen vaststellen, en
het eenige, wat men op dit gebied kan doen,
is: het verband zoeken tusschen diverse
verschijnselen en zoo noodig dit verband
aantoonen met behulp van deugdelijke,
wetenschappelijke argumenten. Men is hier
ook wel tot bepaalde resultaten gekomen,
en kan bijv. met een zekerheid, die voor
de praktijk groot genoeg is, in verschillen
de gevallen nagaan, of een beest iets aan
genaam vindt of niet en hoe hij op die
„Lust- of Unlustempfindung" reageert.
Een voorbeeld van zoo'n waarneming met
bijbehoorende conclusie is het spinnen van
een poes en de oorzaken, die hiervoor wor
den opgegeven. Toch is ook deze kwestie
minder eenvoudig dan men oppervlakkig
zou denken.
Wat nu den humor betreft, het is nog
steeds een mysterie of honden, katten en
apen eenig gevoel bezitten voor den grap-
pigen kant des levens. Het staat echter vrij
wel vast, dat de meeste viervoeters, vogels,
insecten enz. die ons worden voorgezet als
lachende exemplaren, gewoonlijk heel iets
anders zijn.
Het feit, dat wij in de dieren mensche-
lijke eigenschappen veronderstellen, wijst
dan ook veeleer op óns gevoel voor humor
dan op dat der beesten. Zoo bestaat er bijv.
een soort hondachtig of wolfachtig we
zen, dat wij versierd hebben met den cir-
cusnaam: de lachende hyena. Dit dier
is ephter een zeer sombere en melancholieke
kwant, die nu en dan een lijk verslindt,
zonder ook maar een oogenblik in lachen
uit te barsten. Het eenige schijnbaar vroo-
lijke aan deze aasvreetster is haar roep, die
veel weg heeft van een lachplaat. Iedereen,
die de film Trader Hom heeft gezien, her
innert zich, dat Horn op een avond, als hij
zich met zijn jongen metgezel in de tent
bevindt, plotseling zegt: „Hoor, de jakhals
lacht!" De nieuweling vraagt: „Waarom
lacht hij dan?" Waarop Horn zich zonder
een woord te zeggen omdraait en slapen
gaat. Dat is weliswaar humor maar het ge
huil van het hongerige roofdier heeft daar
niets mee uit te staan.
Een nog zonderlinger gewoonte is het om
een zekeren vogel, die bovendien niet eens
erg groot is, den lachenden jakhals te
noemen. Dit diertje lacht niet en is geen
jakhals; overigens is de benaming niet
kwaad gekozen, want het vogeltje laat den
indruk achter, alsof het zich den geheelen
dag overgeeft aan een maniakkerige
vreugde.
Oncritisch aangelegde waarnemers ma
ken voorts melding van schaterende fox-
terriers, kalveren, bull-dogs, koeien, olifan
ten en vossen, maar het schijnt, dat slechts
twee soorten apen een kijk op het leven
hebben, die eenigszins verwant is aan den
onzen. De orang-oetan kan zich om bepaal
de kleinigheden ontzettend vroolijk maken
en ook de chimpansé vertoont lichtzinnige
karaktertrekken. Een merkwaardige bijzon
derheid valt hierbij te vermelden. Jonge
apen beginnen te kraaien, wanneer men
hen kittelt en dat is nu juist hetgeen jeug
dige babies ook doen onder die omstandig
heden, Dit behoeft echter nog niet te wij
zen op gevoel voor humor. Omgekeerd hangt
gevoel voor humor niet altijd samen met
lachen.
Ook onder de menschen treft men indi
viduen aan, die wel degelijk in het bezit
zijn van een „humoristische ader" maar
die niettemin zelden glimlachen en zeer
zeker nooit in een luidruchtigen schater los
barsten. Waarom zou het dan uitgesloten
zijn, dat bijv. de kat met een ironisch
trekje om de snor de geneugten onderging
van het aardsch bestaan? Katten gedragen
zich, wanneer zij den volwassen leeftijd
hebben bereikt, als waardige burgers. Zoo
lang er geen biefstuk in de buurt is, too
nen ze ernst en verantwoordelijkheidsge
voel. Maar als ze er nu eens met een lap
vleesch vandoor zijn gegaan en later ge
noeglijk spinnend worden ontdekt, zou het
dan niet mogelijk zijn, dat ze de geheele
misdaad beschouwen als een goed geslaag
de grap?
Een zekere Miss Frances Pitt heeft
kortgeleden de wetenschap verrijkt met
een aantal nieuwe ontdekkingen op dier-
psychologisch gebied, welke wij echter met
de noodige reserve hebben te aanvaarden.
Een kat zou zich inderdaad amuseeren
over de verbolgenheid van de huisvrouw,
die ontdekt, dat de roastbeaf is verdwenen.
Het dier zou deze vroolijkheid volgens Miss
Pitt evenwel niet uiten door te lachen,
maar wel door een paar schalks tintelende
oogen te richten op de beetgenomen huis
moeder. De oogen van otters zouden voorts
lichter van kleur worden, als ze erin
slaagden, één hunner mede-otters aan het
schrikken te maken of een beentje te lich
ten.
Bevers zouden ook echte pretmakers zijn;
zij brengen echter volgens de Engelsche
onderzoekster geen keelgeluiden voort:
evenmin kan men aan hun oogen zien, dat
ze vroolijk gestemd zijn: het zijn de vlak
onder hun huid gelegen spieren, die in ge
val van vreugde hun haren recht overeind
doen staan, zoodat het beest dan golven
van liggende en staande haren op het li
chaam krijgt. De scherpzinnige Miss legt
verband tusschen dezen bever-„lach" en de
wijze, waarop wij meestal reageeren, als we
worden gekitteld.
Vele vogels, aldus Miss Frances Pitt, trek
ken zich de halsveeren uit, wanneer ze lucht
willen geven aan hun jolijt; bijt een kat
echter in haar eigen vel, dan is zij juist
boos of angstig.
De zonderlingste manier van lachen
houden tamme ratten erop na, althans vol
gens dr. Milton J. Greenman van
het Wistar Instituut te Philadelphia. Deze
ratten zijn eerst dan in de rechte stem
ming, als ze met haar tanden klapperen.
Prof. E. A. Andrews van John Hopkins
University heeft behalve deze knaagdieren
ook mieren aan een nauwgezet onder
zoek onderworpen. Nu is het een al
gemeen bekend feit, dat sommige mieren
soorten aan veeteelt doen. Zij kweeken
bladluizen die een zoete vloeiende stof af-
grmrmntininniiDinrt
mnmnniiinimiiinj:
Heeft u ook zoo'n Mei-verrassing
Met een blauwe envelop?
„Dienst" staat met een vette letter
Dus goed zichtbaar, aan den kop.
En het zalig woord „belasting"
Is behoorlijk onderstreept,
V begrijpt het, door den fiscus
Wordt ge thans weer ingezeept!
Eerst neemt gij het vragenlijstje
En u vult het keurig in,
Ook al heeft u in het zeepsop,
Dat ge zelf bereidt, geen zin.
Wat verdient u? en ge bibbert,
Want u leeft niet zoo royaal,
Maar aan 't einde van de waschlijst
Spitst toch altijd een totaal!
En ge teekent.... als uw vonnis
Dan het aangiftebiljet,
Doch het blijkt toch meer het mesje,
Dat door u is aangezet!
Pleegt men strakjes immers aanslag,
Door de wet gesanctionneerd,
Ach, dan merkt ge, dat de fiscus
Met uw eigen mes u scheert!
MARTIN BERDEN. I
I (Nadruk verboden)
scheiden, waarop de mieren verzot zijn.
Deze bladluizen zouden naar de meening
van prof. Andrews door hun „eigenaren"
worden gekitteld en tengevolge van die be
handeling het door de mier begeerde vocht
produceeren. Indien dit zoo is, vinden de
bladluizen het dus aangenaam, te worden
gebruikt als melkkoeien, iets, dat tot nog
toe absoluut niet vast stond.
Andrews, Greenman, Edith S. Bowen en
andere biologen en zielkundigen meenen al
deze verschijnselen met elkaar in verband
te mogen brengen.
De gedragingen van de vogels, het oogen-
geflonker van de kat, het „hareneffect" bij
den bever zouden ons iets leeren over den
oorsprong van het gevoel voor het komische
in het algemeen, en dat voor humor in het
bijzonder. Het feit, dat kriebeling veelal
aanleiding geeft tot iets, dat op lachen lijkt,
zou van belang zijn voor de theorie over de
ontwikkeling van den lach.
Henri Bergson, de beroemde Fran-
sche filosoof, is van meening, dat lachen in
het algemeen een gevolg is van de tegen
stelling tusschen hetgeen men verwacht en
hetgeen in werkelijkheid gebeurt.
Summa summarum zou men de conclusie
kunnen trekken, dat het gevoel voor „hu
mor" oorspronkelijk een zuiver lichame
lijke eigenschap is, die in haar vorm ook
bij vele diersoorten is waar te nemen. Bij
den mensch heeft zich naast die lichame
lijke een geestelijke gevoeligheid ontwik
keld. Het is niet uitgesloten, dat vele op
vattingen hierover, welke ons nu hersen
schimmig voorkomen, later wetenschappe
lijk beter worden gefundeerd.
Mohamed IX, koning der Mooren in
Spanje, ontweldigde zijn ouderen broeder
Jozef den troon. Om zich op dien zetel vaster
te vestigen, deed hij dezen gevangen zetten
en met de grootste zorg bewaken. Dapper
heid en krijgsbeleid hielden hem in het be
wind staande. Zijn levenseind voelende na
deren, wilde hij zijn zoon, tot troonopvol-
Waar bracht men Jaap naar toe? Naar den schandpaal, waar
honnigdleven worden vastgezet. Jaap kreeg een groote berenkop
op, dat was het teeken van honlngdieverlj en de bijen uit het
dorp kwamen hem een voor een voor den gek houden. Jaap
had verschrikkelijk veel verdriet en nam zich voor nooit meer
zooiets te doen.
Toen Jaap weer vrij was gelaten, ging le heel alleen de velden
in. Hij nam kleine zakken mee, die zijn 'vrouw gemaakt had
en zoog al de honing uit de bloemen, die maar te vinden was.
Nu moest hij al die zakken nog naar zijn korl brengen en dat
was geen kleinigheid. Jaap zou zien een wagentje te krijgen
Gramofoonplaten.
6.25
7.05
8.00
8.15
11.50
12.05
12.15
3.00
4.20
4.20
5.50
7.25
11.00
11.00
9.33
10.00
10.40
11.00
11.20
11.20
11.20
12.00
12.20
12.30
12.50
1.00
2.50
2.50
3.00
3.30
4.05
4.20
4.20
5.15
5.35
7.20
7.20
8.00
8.05
9.35
9.40
10.05
10.10
10.15
10.30
Langenberg (473)
Parijs (1725)
Hilversum, VAKA
Huizen, NCRV
Parijs (1725)
Daventry (1554)
Huizen, NCRV
Huizen, NCRV
Kalundborg (1153)
Brussel (508)
Brussel (508)
Rome (441)
Huizen, NCRV
Hilversum, VARA
Concerten
Hilversum, VARA-orkest
Huizen, NCRV-dameskoor
Langenberg (473), Concert
Huizen, NCRV, Concert
Daventry (1554), Orgelconcert
Kalundborg (1153), Concert
Langenberg (473), Concert
Hilversum, VARA-Septet
Langenberg (473), Concert
Huizen, NCRV, Orgelspel
Daventry (1554), Orkest
Huizen, NCRV, Concert door Kwintet
Kalundborg (1153), Concert
Daventry (1554), Orkest
Hilversum, VARA, Zang en piano
Huizen, NCRV, Concert
Daventry (1554), Orgelconcert
Langenberg (473), Concert
Brussel (338), Concert
Hilversum, VARA-Septet
Langenberg (473)Concert
Daventry (1554), Concert
Zeesen (1635), Concert uit Weenen
Huizen, NCRV, Concert door H.O.V.
P a r ij s (1725)Radio-concert
Kalundborg (1153), Concert
Langenberg (473)Avondconcert
Kalundborg (1153), Dansmuziek
Daventry (1554), Dansmuziek
Hilversum, VARA, Orgelspel
Huizen, NCRV, Orgelspel
Tooneel en Opera
7.20 Brussel (338) Winternachtsdroom,
opera van A. Debreck (Solisten, koor en
orkest)
7.30 Hilversum, VARA, „Das Dreimaderl-
haus" van Willner en Reichert. Fritz
Hirsch-Ensemble.
8.05 Rome (441) Opera „De Farelvisschers"
van G. Bizet.
Voordrachten enz.
2.15 Hilversum, VARA, Onze Keuken
6.00 Huizen, NCRV, Voor de Landbouwers
6.30 Hilversum, R.V.U., Schaakcursus
7.00 Huizen, NCRV, Causerie over muziek
9.15 Huizen, NCRV, Boekenpraatje
Persberichten
10.00 Huizen, Vaz Dias
10.45 Hilversum, Vaz Dias
ger bestemd, van het bezit van den troon
verzekeren, en door het ombrengen van zijn
gevangen broeder, alle mededinging van
dien kant afsnijden.
Een zijner voornaamste hovelingen kreeg
het schrikkelijk bevel om Jozef in de gevan
genis te gaan onthoofden. De gevangene
speelde met een wetgeleerde schaak, toen
de hoveling den hatelijken last kwam mel
den. Zonder ontroering, hoorde Jozef zijn
doodvonnis aan, maar hij verzocht om de
gunst zijn partij schaak te mogen uitspelen.
De hoveling meende, die kleine gunst niet
te kunnen weigeren. Onder het voortspelen
trad een andere bode den kerker binnen en
bracht de tijding, dat Mohamed gestorven
en Jozef tot diens troonopvolger uitgeroepen
was.
Gedurende vijftien jaren regeerde hij ge
lukkig op den troon van Granada.
Ruim een eeuw geleden vond men het in
Engeland een groote aanwinst voor een bui
tenverblijf, als er zich een kluizenaar bij
vestigde.
De latere hertog van Hamilton bijv. plaat
ste een advertentie voor een kluizenaar als
ornament voor zijn landgoed en maakte er
de bepaling bij, dat de bedoelde kluizenaar
zich maar eens per jaar mocht scheren en
dan nog maar ten deele.
Eenige jaren vroeger had Mark Powijss,
de squire van Marcham, in Lancashire,
50 pond 's jaars aangeboden aan iemand,
die bereid was zeven jaar lang als kluize
naar op zijn landgoed te wonen. Hij zou
krijgen wat hij verlangde, maar moest daar
entegen beloven de grenzen van zijn hermi
tage niet te overschrijden en zijn haar,
baard en nagels niet te knippen. Er kwam
een liefhebber voor het baantje, die zich
vier jaar aan de voorwaarden hield. Toen
gaf hij er echter den brui van en ging er
van door.
„Ik weet niet meer wat te beginnen," zei
mevrouw Nikodeem.
„Ik ben radeloos," zuchtte d'r man, en om
de wanhoop te verdrijven, ga ik een wandeling
maken."
„Je zult goed doen iets nieuws te verzinnen,
want er moet iets op verzonnen worden en de
verantwoordelijkheid rust op jou," dreigde me
vrouw.
„Als het zoo doorgaat," sputterde mijnheer
Nikodeem, „gebeuren er vast ongelukken, of
schoon mijn hart en gemoed als vreedzaam
bekend staan."
Na deze woorden trok hij z'n jas aan, zette
z'n hoed op en verliet in baloorige stemming
het huis.
Op de Groenmarkt ontmoette Nikodeem z'n
vriend Frits en deze wandelde met hem op.
„Heb je thuis onaangenaamheden gehad?"
vroeg Frits, toen hij zag dat Nikodeem er zoo
stuursch uitzag.
Deze wachtte een oogenblikje, keek daarna
z'n vriend ernstig aan alsof hij een lange toe
spraak wilde gaan houden en zei:
„De toestand bij me thuis is onhoudbaar.
Versta me goed, ik spreek niet over Eudoxia,
want ze is een juweel van een vrouw, maar de
toestand is finaal onhoudbaar, zooals ik je zeg
en zal mij tot een pierewaaier en dronkaard
maken en dat alles door die verdraaide dienst
bodengeschiedenis."
,0, kan je geen dienstbode krijgen?"
Mijnheer Nikodeem keek z'n vriend grimmig
aan.
„Terg me niet!" riep hij. „Wie sprak daar
van geen dienstbode krijgen? Eudoxia en ik, we
kunnen haar niet kwijt, dat is de zaak; ze wil
niet weg. De economische crisis waaronder
het geheele- menschdom zucht, brengt alge-
meene bezuiniging mee en met m'n vrouw sprak
ik af te bezuinigen. Koken zou ze dan zelf doen
en eens per week met een schoonmaakster het
huis schoon houden. We hebben toen de dienst
bode de huur opgezegd en deze antwoordde
kalm, maar beslist, dat ze er niet aan dacht
heen te gaan."
„Dan betaal je haar geen huur meer."
„Dat vond ze goed. Ik kwam er geen stap
verder mee."
„Dan zet je haar het huis uit."
„Geeft niemendal. Ik heb het al geprobeerd.
Ik stuurde haar met een boodschap uit, vast
besloten haar niet weer binnen te laten. Ze
belde. We hoorden niets. Doodbedaard ging ze
op de stoep zitten voor ons huis en om schan
daal te vermijden, heb ik haar binnen moeten
laten."
„Probeer het eens zonder eten."
„Ook al geprobeerd. Ik zal je vertellen wat
we gedaan hebben en kom dan met iets nieuws
aan als je kan. Eudoxia heeft twee dagen zelf
gekookt en ik bleef die dagen ook in de keuken
om haar zoo noodig te assisteeren. Twee dagen
lang hebben we haar geen eten gegeven."
„En toen?"
„Toen is ze in de huiskamer op den grond
gaan liggen en wilde daar sterven. Ik protes
teerde tegen dit plan en verzocht haar, dat
dan op z'n minst in haar eigen kamertje te
doen. Ze weigerde. Ten slotte was ik verplicht
haar eten aan te bieden. Ze wendde het hoofd
af met groote halstarrigheid. Ik beval, ik vroeg,
ik smeekte, ik beloofde haar den anderen dag
een diner met kip en patrijzen, maar ze bleef
weigeren en eerst toen ik plechtig beloofde
haar nooit meer met den honger te dwingen,
begon ze te eten. Ik heb een paar kinderen
van m'n zuster te logeeren gehad, bepaald on
handelbare bengels. Ik stookte ze tegen haar
op. Om het geringste maakten we haar stand
jes; niets, niets hielp. Voor twee dagen vroeg
ik haar of ze met haar eischen voor den dag
wilde komen en ik liet doorschemeren, dat ik
er een honderd gulden voor over had. Het
baatte niets. Ze lachte en zei het er op gezet
te hebben haar gouden feest bij ons te vieren.
Sel je voor, ze is pas vijf jaar bij ons en dertig
jaar oud. Ik weet nu niets meer te beginnen,
ik ben radeloos. En ze moet weg.we zijn dat
nu eenmaal overeengekomen en
Homoeopathie, vriendlief, probeer het daar
mee eens."
„Ik begrijp je niet."
„Neem er nog een dienstbode bij."
„Een van ons beiden is gek," riep Nikodeem,
„en ik voel me gezond."
„Je bent overspannen," zei Frits, „maar doe
wat ik je zeg. M'n vrouw had voor een paar
jaren een uitstekende dienstbode, een juweel,
en om haar het werk te verlichten, nam ze er
een tweede meisje bij. Na twee maanden...."
„Ik begin je te begrijpen," zuchte Nikodeem,
„jouw idee is het eenige goede."
Toen Eudoxia een tweede meisje had geno
men, zat ze een maand later zonder.... Den
eersten dag reeds kregen ze ruzie en wat mijn
heer en mevrouw Nikodeem te zamen niet kon
den, bereikte het tweede meisje in vier weken
In de universiteitsstad Dorpat vervoegde
zich een burger bij den kantonrechter, om
dat de gedaagde hem 20 roebel had afgezet.
Ik kocht een koe van hem, betaalde die
en vroeg hem vervolgens het beest van de
markt naar den stal te drijven. Hij deed dit,
maar toen de koe vlak voor m'n huis stond,
weigerde hij een stap verder te doen vóór ik
hem nog eens twintig roebels betaald had,
want hij beweerde niets te hebben ontvan
gen. Dat was een leugen, want ik had hem
al betaald.
Waar zijn je getuigen, vroeg de rechter.
De eischer had geen getuigen.
Ben je betaald geworden, vroeg de
rechter aan den gedaagde.
Deze verklaarde het tegendeel en de rech
ter zeide, dat de vordering van den eischer,
niet door getuigen of bewijs gestaafd, niet
ontvankelijk was.
De eischer scheen evenwel een eerlijk man
te zijn en dus stelde de rechter voor, een
inschrijving voor hem te openen, waarop de
rechter zelf het voorbeeld gaf door vijf roe
bels te storten en vervolgens den gedaagde
uit te noodigen ook iets te geven.
Deze hield zich goed en gaf een banknoot
van drie roebel.
De rechter nam de banknoot op, bekeek
die nauwlettend en riep uit:
Durf jij in een Keizerlijk gerechtshof
met valsche banknoten voor den dag te
komen. Heb je nog meer van die namaak
bij je? En hoe kom je aan dit valsche geld?
De boer werd rood en wit en geel, gaf tal-
looze uitleggingen, die met elkaar in tegen
spraak waren, en verwarde zich hoe langer
hoe meer in zijn leugens. Eindelijk riep hij
wanhopig uit:
Als ge het dan weten wilt, vadertje, die
valsche banknoten zijn van den eischer. Hij
betaalde er de koe mee, maar betaalde met
valsch geld en dus heb ik gelijk, dat hij nog
niet betaalde en dus is hij het, die naar
Siberië moet als een valsche munter en niet'
ik, die onschuldig ben, als een pasgeboren
Daarop velde de rechter zijn vonnis, want
de banknoten waren niet valsch, maar zoo
goed als eenige andere, die in omloop warer
58
FONGERS-KWALHTEIT
FONGERS-GARANTIE
COMPLEET MET VRIJWIEL BANDREM
BAGAGEDRAGER EN KETTINGTROMMEL
Alle abonné*S 'nge7oIg® de verzekeringsvoorwaarden tegen bij levenslange geheele ongeschiktheid tot werkendoor 7*C/Ï blJ een ongeval met 0£*/ï bij verlies van een hand 1 OC bij verlies van een f C/I b(J een breuk van Af) bij verlies van 7»
ongevallen Verzekerd voor een der volgende ultkeerlngen t/l/l/C/» verlies van belde armen, belde beenen of beide oogen vl/» doodelijken afloop een voet of een oog duim of wijsvinger t/l/« been of arm anderen vinger
12
Intusschen was, ondanks de fortuinlijke wen
ding van het conflict met Nieuw Granada de
toestand voor Garcia Moreno allengs veel slech
ter geworden. Het Congres gebeten op den Auto-
ritairen President had vele van zijn maatregelen
geamendeerd en onmogelijk gemaakt en zijn
rechtstreeksche macht beknot. Vooral ook de
militaire discipline was door al deze parlemen
taire bemoeiingen sterk ondermijnd; waarvan bij
het gevecht bij Cuaspud maar al te duidelijk
bewijzen geleverd waren. Garcia Moreno zag zijn
levenswerk bedreigd en onmogelijk gemaakt en
diende geheel onverwacht den lOen Januari
1864 zijn ontslag in om zich in het privé leven
terug te trekken.
Deze tijding kwam als een donderslag bij hel
deren hemel. Heel Ecuador was in beroering.
Het werd een heele volksbeweging. Er gingen
zooveel protesten op en zooveel smeekbeden
werden tot hem gericht, dat hij van zijn voor
nemen terugkwam. Het Congres, dat hij in bui
tengewone zitting bijeen riep, ten einde het trac-
taat met Nieuw Granada aan zijn goedkeuring
te onderwerpen, had echter het ongeluk het be
sluit te nemen alle verraders, die hadden mede
gewerkt aan de debacle van Cuaspud van rechts
vervolging vrij te spreken, omdat uit de rebellie
geen effect was geressorteerd.
Men moet werkelijk revolutionnaire hersenen
hebben om deze redeneering te kunnen degus-
teeren.
Garcia Moreno bood oogenblikkelijk zijn ont
slag aan. Men schrok geweldig. Maar wat was
dat nu? Neen, zoo had men het niet bedoeld.
Of hij toch maar blijven wilde, althans tot het
einde van zijn mandaat. De afgevaardigden be
treurden hunne houding, trokken hunne beslui
ten in en namen zonder veel strijd alle voor
stellen aan. die Garcia Moreno als conditie voor
zijn aanblijven stelde. Goedschiks of kwaad
schiks kon Ecuador niet meer zonder Garcia
Moreno.
Deze geheel onverwachte wending was ruïneus
voor de verwachtingen van Urvina en consorten.
Men probeerde het nog eens met de beschuldi
ging van verkoop van Ecuador kan Frankrijk, en
trachtten Garcia Moreno te verwikkelen in de
toen hangende geschillen tusschen Spanje en
Peru. Alles te vergeefs. Ecuador bewaarde een
strikte neutraliteit.
Niets restte dan een moordenaarshand. „Om
ons van dit monster te ontdoen", schreef de
vrijmetselaarspers, „moeten de goede burgers
hun toevlucht nemen tot het staal, het lood of
het vergif". Onder deze goede burgers te ver
staan de landverraders van Urvina c.v.
Opnieuw een oproertje in Guayaquil. Nieuwe
arrestaties. Garcia Moreno presideerde zelf de
Rechtbank. Zij werden veroordeeld doch kregen
gratie. Onder de samenzweerders bevond zich
generaal Maldonado, die al vroeger verantwoor
delijk was gesteld voor de nederlaag van Cuas
pud en die niet meer of minder het Vice-Presi-
dentschap ambieerde. Zijn ontrouw werd hem
verweten en toen hij zich wilde verdedigen on
derbrak Garcia Moreno hem en schonk hem
vergiffenis.
Zoo zien we, dat Garcia Moreno ondanks zijn
straffe strengheid zijn hart niet altijd het zwij
gen oplegde! Maar met onbetrouwbare men
schen is niet veel te beginnen. Drie maanden
later, 23 Juni, zien we denzelfden Maldonado,
gehoorzamend aan de orders van de Loge en
Urvina aan het hoofd van een nieuw complot
om Garcia Moreno te vermoorden. Een paar uur
voor den aanslag door een der samenzweerders
gewaarschuwd, gaat hij, geheel volgens eigen
stijl, naar de plaats der samenzweerders en
neemt allen gevangen. Men kan zich de pijnlijke
verrassing van deze menschen voorstellen. De
eenige die ontsnapte was Maldonado, die vanr de
ontdekking blijkbaar lucht gekregen had. Alle
samenzweerders werden veroordeeld tot verban
ning naar Brazilië. Maldonado moest opgespoord
worden, in hem wilde hij de Revolutie straffen.
Uit zou het nu zijn. Kroina en de zijnen deden
alles om Maldonado te redden, zelfs werden
einde Juli om dezelfde reden in twee provincies
door pronunciamientos Urvina tot President
van Ecuador verklaard. Urvina landde verschil-
dende honderden handlangers.
Onbewogen te midden van den storm, die over
zijn land woedde, verzamelde Garcia Moreno de
troepen en organiseerde de verdediging, steeds
meer overtuigd, dat hij de revolutionnairen met
een süden klap op het hoofd buiten gevecht
diende te stellen.
24 Augustus werd Maldonado in de omgeving
van Guayaquil gesnapt. Hij werd op bevel van
Garcia Moreno onmiddellijk naar Quito over
gebracht en ter dood veroordeeld. Het vonnis
den volgenden dag te voltrekken. Hij zelf ging
naar den kerker om Maldonado het vonnis
mede te deelen. „Bereid u voor, om voor God
te verschijnen, want morgen om dezen tijd hebt
gij opgehouden te leven", waren zijne woorden.
Maldonado begreep, dat zijn einde nabij was,
vroeg om een priester en stelde orde op zijn
geweten.
Op den dag der terechtstelling was de hoop
der bevolking op gratie nog niet geweken. Men
hoopte op het laatste oogenblik Garcia Moreno
te vermurwen. Een bataljon had het plein af
gezet en het volk stond dicht opeengepakt in
verschrikkelijke spanning, welke nog werd ver
hoogd door het hartverscheurend afscheid van
Maldonado's vrouw. Het woord gratie ging van
mond tot mond, zoodat zelfs de bevelvoerende
kolonel een adjudant stuurde naar den Presi
dent om zijn definitieve orders te vragen. Het
antwoord kwam kort en krachtig; „Zeg hem,
dat, wanneer ik om 5 uur de schoten van het
vuurpeleton niet hoor, hij zelf gefusilleerd zal
worden." Weinige minuten later viel Maldonado
als prijs van zijn verraad. Het geroezemoes der
groote menschenmenigte zweeg plotseling stil
toen men Garcia Moreno alleen het Paleis zag
verlaten en met onverstoorbare kalmte, of er
niets gebeurd was, het plein zag oversteken tus
schen soldaten, boeren en burgers door, om in
een der buitenwijken eenige publieke werken te
inspecteeren. Nog denzelfden nacht richtte hij
een energische proclamatie tot de bevolking.
Deze besloot met de volgende woorden;
„Medeburgers, zjj, die met goud worden om
gekocht, zullen met lood worden beloond. Op de
misdaad zal de straf volgen. Op de gevaren, die
thans de orde bedreigen, de rust, die gij zoozeer
verlangt en indien ik, om deze voor u te ver
krijgen, het offer van mijn leven zou moeten
brengen, dan zal ik niet aarzelen dit te geven
voor uwe rust en uw geluk."
Nu Maldonado van het terrein was verdwenen,
richtte Garcia Moreno de wapenen tegen de
oude bekenden, Uroina Robles en Franco, die
met 50 Oman de kuststreek terroriseerden en de
met 500 man de kuststreek terroriseerden en de
revolutie predikten om de macht te heroveren.
Met een nieuwe proclamatie verklaard ehij dit
edele drietal voor schuimers en moordenaars en
plaatste hen buiten de wet. Een ieder burger
werd gemachtigd hen gevangen te nemen. Sol
daten en burgers vereenigden zich om den ge-
meenschappelijken vijasd te verdrijven, hetgeen
spoedig gelukte. Uroina vluchtte met Robles
naar Peru en Franco werd 17 Sept. verslagen en
volgde den tweeling in ballingschap.
Zoo triumfeerde Garcia Moreno over alle
moeilijkheden. Zelfs zijne vijanden konden, on
danks hun haat hem hunne bewondering niej
onthouden. Door bitter geweld was het hen nie{
gelukt zich van hem te bevrijden. Zij hoopte0
op de komende verkiezingen, welke in 1865 zou
den plaats vinden.
Garcia Moreno zag niet zonder zorg dien da®
nader komen. Zou al zijn werk door zijn opvol
ger vernietigd worden?
15 Mei 1865 werd na harden strijd de can-
didaat der regeering Carrion president gekozen-
De nieuwe bewindvoerder was een eenvoudig'
godsdienstig man, vriend van orde en arbeid
verklaard vijand van revolutie.
Het was een nieuwe triomf voor Garcia M°'
reno. De presidentswisseling zou in Augustus
plaats vinden. De liberalen begrepen aanstond5
dat de politiek van Garcia Moreno door d'
presidentswisseling geen verandering zou onder'
gaan en Urvina vreesde zijn kans om aan
bewind te komen verkeken, zonder een spoedig
gewelddadige greep naar de macht. Bovendi®"
was hij niet bij machte de groote sommeIb
welke hij in Peru had geleend, terug te betale
zonder het presidentschap.
Die greep naar de macht kon men werkeW
de originaliteit en de stoutmoedigheid niet o»i'
zeggen. De Urvinisten van Guayaquil hadden d^
kapitein van de stoomboot „Washington" orr\
gekocht, bemanden en bewapenden deze e
maakte ze gereed voor een entering.
(Wordt vervolgd-/
