Revoluties, die heilzaam waren REDDER DER MENSCHHEID" ^achtelooze Nieuwe partij in Duitschland Het nieuws van heden REGEERING sterren van den hemel beloofd V Het Weer in Von Papen voorstander Economische wereld conferentie HET LINDBERGH-DRAMA Droomgezicht van Poolsch radio-luisteraar Matuschka bekent Tot groote werken in staat" De bomaanslag op Mussolini OVERVAL IN MAROKKO 16 Fransche militairen gedood DE BAROMETER D°NDERDAC 16 JUNI 1932 VEERTIGSTE JAARGANG No. 12752 bUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL 13866 ABONNEMENTENvoor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; Per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling. ADVERTENTIEPRIJZEN: Per lossen regel 30 c.; ingez. med. 50 c. per regel; idem op pag. één 65 c. per regel Bij contract sterk verlaagde prijzen.Voorde DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 kleine annoncesOmroepers zie de rubriek hili is de eerste republiek in Zuid Amerika, die de verkeerde richting is ingeslagen Senatorische autocratie Carlos Ibanez del Campo Oproep aan alle kiezèrs, die tus- schen nat.-socialisten en Centrum in* staan Dr. Eckener Worat Nederland uitgenoadigd DE VETERANEN IN WASHINGTON mg In Washington zijn de eersten van de honderdduizenden oudstrijders aangekomen, om op het Witte Huis de inlossing van de veteranen- bons te eischen. De eerste groep gaat de trappen op van het Parle mentsgebouw. 99 Met de aanslagen beoogde hij niet, menschenlevens op het spel te zetten Beklaagde bekent Matuschka's oordeel over Weenen Geestes-verschijning DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN Bovone ter dood veroordeeld PROCES TEGEN GORGULOFF UITGESTELD NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT 11 Juni. (v, *n een terzake deskundigen medewerker) De revolutie in Chili, die president Montero vorige week tot aftreden Doopte, is een ernstige en zeer be- l lelijke gebeurtenis. Deze omwenteling niets gemeen met de reeks revoluties, ih de beide laatste jaren een aantal der jVd-Amerikaansche republieken schokten. revoluties toch waren voor het meeren- el heilzaam. De revolutionnairen keerden tof1 ,tegen de presidenten, die, de grondwet t schuivend, naar persoonlijk inzicht geerden. Deze dictators-presidenten kon- l^11 van hun positie misbruik maken zoo- 's lands zaken reden tot tevreden- gaven in bloeiende landen breekt seen Ie hi onwenteling uit maar zij werden een na den ander weggevaagd, toen in van economische depressie blijken jjf8 op hoe schromelijke wijze het geld van b staat verspild werd. p] e verkiezingen, die na de revoluties Coaats hadden, brachten overal patriottisch- ^Servatieve bewindslieden aan het roer. Het is dui delijk dat men ook van hen niet verwach ten kon een einde te ma ken aan een crisis, die de geheele wereld teistert en waarvan zoo wel de oorza ken als de ge volgen inter nationaal zijn, maar zeker is, dat een einde kwam aan de corruptie, aan een ongrond wettig systeem en aan een willekeur, die Sanchez Cerro. ^°aVeei ellende veroorzaakt hebben. Zuid- J^ika ging, in zijn geheel, zijn be- h ah opnieuw bouwen op den stevigen e,h der werkelijkheid, en de gematigd- -vlc)> de vaderlandsliefde en de afkeer van $v0tltUren der nieuwe regeerders waren s 6hz°ovele waarborgen voor toekomstig cces. Chili, dat steeds doorging voor een fUstigste republieken, had zich een con- v Va-tieve regeering gekozen. En thans Vaeft het een socialistische, in afwachting een communistische. De roode theorie- (j, 2eSevieren in het land, sinds een week. twf *s de eerste republiek, die thans de Wtlög lnslaat^ die alle andere staten Zuid-Amerika de verkeerde achtten. gevolgen van dit feit kunnen, als zich Ojj spoedig een heilzame reactie voordoet, Afzienbaar zijn. Je* is langen tijd geregeerd door een Dorische aristocratie, die zelfs grooter s6n°ed had dan de president. Tegen de h Atoren -regeering was, reeds vóór kolonel door een staatsgreep de macht ver- de oppositie steeds zeer hevig. Ibanez 6it)5Wel maakte aan de controverse een 6 door de vestiging van een dictatoriaal ^bh*1' Ibanez- een zeer enerSiek man' had *b nSers, die hem blindelings volgden, tj6tl egenstanders, £ie al zijn daden afkeur- W ^aar niemand kan hem de verdienste c0 ®8gen, dat hij tegen het veldwinnend stjjj^disme in zijn land een verbitterden voerde. Zijn fout was wellicht, dat hij lib- hartstochtelijk te velde trok tegen de afen, waarvan senor Alessandri de lei- was, en tegen allen, zelfs conservatie- QlgjLdie de rechten der volksvertegenwoor- V g bepleitten. Ibanez hield het vijf jaar h hij regelde in dien tijd het befaamde a-Arica-conflict, dat zoolang de ver- tot Peru vergiftigd heeft. Ie e bad wellicht nog langer geregeerd, als ^Oot°n°mische crisis het land niet voor de ste financieele moeilijkheden geplaatst h6ga De dictator had de onvoorzichtigheid ari 's lands financiën nauw te betrek- V* de salpeter-industrie, voornaamste van welvaart van het land. Door een Stig^^Amerikaansch consortium geholpen, W te hij de „Cosach" een maatschappij, °°r 'n gedeelte der aandeelen staats- ^.Werd. Ibanez rekende er op, dat met ll1*sten der ..Cosach" de staatsbegroo- V.«luitend zou kunnen gemaakt worden. ^beurtenissen sloegen die verwachting K q °dem in. De koers van den Chili-salpe- a'de scherp, de concurrentie .der syn- cbe nitraten en de sterke verminde- ring van den export ruïneerden Chili's in dustrie, en daarmede het staatsbudget. Het eenige resultaat van Ibanez' politiek was, dat een groot deel der rijkdommen van het land onder Noord-Amerikaansche con trole kwam. De revolutie werd onder die omstandig heden welhaast onvermijdelijk. Ibanez en zijn dictatuur moesten het veld ruimen. Door wien zou hij als president worden op gevolgd? Door den liberaal Alessandri of den conservatief Montero? Met groote meerderheid opteerde het Chileensche volk voor den laatste. Alessandri had niet slechts de liberalen, maar ook de socialisten en communisten achter zich, en dat maakte zijn candidatuur bij de gematigde elemen ten terecht verdacht. Voortdurende agitatie Ondanks Montero's overwinning bleef de agitatie van zijn demagogische tegenstan ders onafgebroken voortduren. Geen middel tot onruststoking versmaadden zij. De com munisten verwekten een oproer op de vloot, troebelen op straat, stakingen in de mijndistricten. Voorloopig mislukten al hun pogingen, maar het steeds ernstiger worden van dë economische crisis was hun tot kostbare hulp. Aan 't einde van 1931 en in 't begin van dit jaar was men tweemaal tot de afkondiging van een moratorium moeten overgaan. Het eerste schorste de af lossing van de staatsleeningen, het tweede de rentebetaling. Het budget vertoonde een tekort van 225 millioen pesos; de goud voorraad slonk van 350 millioen tot 168 mil lioen. Twee maanden geleden werd de goudstandaard losgelaten. De gevolgen van dezen gevaarlijken stap bleken catastro- phaal; de peso daalde met de helft van haar waarde; de speculatie maakte zich van de B Meest matige Noord-Oostelijke of Oos- B telüke wind, helder tot licht bewolkt, H droog weer, iets warmer. B Verdere vooruitzichten: nog droog B warm weer. M Nachtvorstverwachting: geen nacht- m vorst. Zaterdag n.m. 1.58 Licht op 9.52 B Zon op, 4.39, onder 9.22 Voile Maan markt meester, zelfs van die der eerste le vensbehoeften. Tegenover deze gebeurtenissen stond de regeering uiteraard vrijwel machteloos. De uiterste linkerzijde buitte ze tegen haar uit. Alessandri zelf trachtte tegen den stroom op te roeien, maar hij was zijn bondgenoo- ten te gematigd. In Alessandri's plaats maakte senor Davila, oud-ambassadeur van Chili te Washington, met de revolutionnai ren gemeene zaak, en nadat dezen zich van den steun van ontevredenen in het leger, op de vloot, en bij de luchtmacht verzekerd hadden, kon de verzwakte regeering den stormloop der roode elementen onmogelijk weerstaan. In een paar uren was de om wenteling een voldongen feit. (Davila is als te slap al weer door dicta tor Grove aan den kant gezet. Red.). En nu? De nieuwe„junta" is de gevangene van de uiterst linksche groep, die der com munisten. Haar programma en haar daden bewijzen het. Zonder twijfel is het Chileen sche communisme „onafhankelijk van Mos kou." Maar voor hoelang? De nieuwe regeering belooft voorloopig de sterren van den hemel: nationalisatie der salpeter-industrie, confiscatie van kapita len en bezittingen. Dit beteekent, als er geen reactie komt, de volledige ondergang van 's lands financiën. Het communisme heeft thans, voor het eerst, in Zuid-Amerika vasten voet gekre gen; het is zeker niet voornemens zijn ver woestenden invloed te doen ophouden bij de Chileensche grenzen. Reeds heeft kolo nel Sanchez Cerro in Peru alle moeite den rooden stroom in bedwang te houden; na de „overwinning" in Chili zullen de moei lijkheden in Peru er zeker niet geringer op worden. Ook Peru heeft den goudstandaard opgegeven. Het hek is reeds van den dam. En ook boven Ecuador, Paraguay en ver schillende republieken van midden-Ameri- ka trekken zich donkere wolken samen. Staat Latijnsch-Amerika opnieuw voor een reeks omwentelingen? Het is niet uitge sloten. Maar de revoluties zullen ditmaal geen zuiverend karakter hebben. Zij kunnen de ellende slechts vergrooten. BERLUN, 16 Juni Gisteren heeft de stich ting plaats gehad van de nieuwe burgerlijke partij, welke „Duitsche Nationale Partij" zal heeten. ©ngeveer 200 persoonlijkheden waren aanwezig. Dr. Dingeldey, de voorzitter van de sterk in verval zijnde Duitsche Volkspartij en dr. Fischer, een der voormannen der Staatspartij, zouden aanhangers zijn van de nieuwe partij. Het schijnt, dat zij zich ook kan verheugen in de sympathie van rijkskanselier von Papen en minister Schleicher. Dr. Eckener was niet op de vergade ring aanwezig, hij had zich telegra fisch laten veront schuldigen. Tijdens de be sprekingen werd men het er over eens, dat de nieuwe partij geen belan genvertegenwoor diging mocht zijn, maar een groote gedachte moest vertegenwoor digen en wel de gedachte der verantwoorde lijkheid van den enkeling bij vrijwillige ver binding aan het geheel. Er werd besloten een werkcommissie opdracht te geven aan alle tusschen de nationaal-socia- listen en het Centrum staande partijen en der- zelver kiezers een oproep te zenden, waarin er toe wordt opgewekt om, bij achterstelling van alle tot dusver geldende partij- of persoonlijke belangen, het burgerdom tot een groote poli tieke beweging aaneen te sluiten, teneinde voor de toekomst zeker te stellen, dat het Duitsche burgerdom tegenover de radicale stroomingen van rechts en links, den invloed erkent, die noodzakelijk is om volk er. rijk economisch en cultureel voor ernstige schokken te sparen. De werkcommissie werd samengesteld uit degenen die de uitnoodiging tot deze vergadering had den opgesteld. Ook dr. Eckener neemt er dus zitting in. Naar de bladen melden, zou Gibson te Ge- nève aan MacDonald de wenschelijkheid heb ben betoond, dat tot de economische conferen tie te Londen alleen worden uitgenoodigd de groote mogendheden met uitzondering van Rus land, en nog een viertal belangrijke kleinere staten, namelijk Nederland, Argentinië, Brazilië en Spanje. Mevrouw Morrow, de moeder van mevrouw Lindbergh, is scheep gegaan naar Engeland. De waarnemende Britsche consul Shepherd, die belast is met het uitbrengen van een rapport over den zelfmoord van Violet Sharpe, wier ouders, naar men weet, in Engeland wonen, heeft een onderhoud met haar gehad en hoopt 28 dienstboden van deze te hooren. Hij zal ook overleg plegen met Lindbergh. Zijn rapport zal een overzicht bevatten van de commentaren der bladen. Het is niet waarschijnlijk, dat Shepherd documenten zal vragen aan gouver neur Moore of kolonel Schwarzkopf. Shepherd vertegenwoordigde Groot Brittan- nië bij de begrafenis van Violet Sharpe, die Woensdag plaats vond. In het Engelsche Lagerhuis heeft staats secretaris Eden verklaard, dat hij de persbe richten over Violet Sharpe had gelezen, doch dat hij geen enkele informatie bezat, die aan leiding gaf tot protesten aan de Ver. Staten wegens de behandeling van Violet door de politie van New-Yersey. Eden zeide den alge- meenen raad van New-York om een rapport te hebben gevraagd. Vermeldenswaardig in verband met het ge val Lindbergh is nog het volgende. De Poolsche Radio-Omroep drukt in het laatste nummer van zijn weekblad een brief af, dien hij twee weken na het verdwijnen van het zoontje van Lindbergh van een luisteraar uit Lublin heeft ontvangen. In dien tijd, toen omtrent de tragische ontknooping van het drama nog niets bekend was, schreef de Pool sche luisteraar, dat hij in een droom had ge zien, dat het kind dood en niet ver van het ouderlijk huis begraven was. De schrijver van den brief had reeds meermalen in zijn leven profetische droomen gehad omtrent ernstige gebeurtenissen die later inderdaad in vervul ling gingen; hij verzocht derhalve aan de om- roep-maatschappij de Amerikaansche autori teiten in kennis te stellen van zijn nachtelijk visioen. De directie van Polski Radjo heeft den inhoud van het schrijven indertijd niet gepu bliceerd, maar thans, nu de voorspelling uit gekomen is, drukt zij den brief af in haar or gaan. De brief is gedateerd 14 Maart 1932. f&fl# ra M (Van onzen specialen correspondent.) De belangstelling van het publiek voor het proces Matuschka was gistermorgen niet zoo groot als men had verwacht. Een sterke politiemacht zorgt voor de hand having van de rust en de orde en wie geen geldig toegangsbewijs heeft, wordt niet tot het gerechtsgebouw toegelaten. Op de tafel van het gerechtshof liggen als corpora delicti stuken rail, moeren, schroef- sleutels, enz. Een voor een komen de getuigen in de zaal o.w. mevrouw Irene Matuschka, een dame van middelmatige lengte, slank, met sympathieke gelaatsuitdrukking. Zij ziet tamelijk bleek. Eén minuut vóór half tien wordt Sylvester Matuschka door een politiebeambte in de zaal geleid. Hij monstert met aandacht het pubhek en neemt op de beklaagdenbank plaats. Op hetzelfde oogenblik komen de leden van gerechtshof met den president dr. Zeidler aan het hoofd, in de zaal. Onder ademlooze spanning van het publiek wendt de president zich tot den beklaagde. Matuschka spreekt luid met een sterk Hon- gaarsch accent. Op de vraag welken godsdienst hij heeft, roept hij luide uit: „Ik ben Roomsch- Katholiek". President: „Wat is t w beroep?" Matuschka: „Pleger van spoorwegaanslagen." Op het antwoord van den president, dat dit toch geen beroep is, zegt Matuschka tenslotte, dat hij koopman geweest is. Hierna volgen de gewone formaliteiten, waarna de getuigen wor den opgeroepen. Toen de naam van m vrouw Matuschka op geroepen werd, keek de beklaagde haar knip- oogend aan. Mevrouw Matuschka werd medege deeld, dat zij Vrijdagochtend zou worden ge hoord. Op een vraag van den griffier of zij haar man toerekenbaar acht, antwoordde me vrouw Matuschka, dat zij haar man in ;een geval toerekenbaar acht. Toen zij bij het verlaten van de zaal haar man voorbij ging, sprong Matuschka in de bank op en wierp haar twee kushanden toe Daarbij vertrok hij het gezicht als een kind dat huilt. Mevrouw Matuschka wenkte hem met de hand toe. De griffier begon daarop met de voorlezing van de dagvaarding, die dertig pagina's lang is. Na voorlezing van de acte van beschuldiging vroeg de verdediger van Mataschka, dr. Ettlin ger, het woord om erop te wijzen, dat Matusch ka geen medeplichtigen had gehad en finan cieel geen voordeelen bij de aanslagen had ge had. Het juiste inzicht in de geestelijke con stellatie van den verdachte zou de rechtbank niet gemakkelijk kunnen verkrijgen en de vraag, wat de drijfveeren voor Matuschka's daden zijn geweest, is dan ook nog niet opge lost. Slechts een wetenschap kan dit hiaat aan vullen, n.l. de individueele psychologie. Der halve verzocht dr. Ettlinger de Rechtbank den psycholoog prof. dr. Alfred Adler als deskun dige te hooren. Na overleg te hebben gepleegd met de andere deskundigen, wees de rechtbank dit verzoek van den verdediger af. Onder doodelijke stilte in de geheele zaal vraagt de president Matuschka dan opnieuw of hij schuld bekent. De beklaagde antwoordt bevestigend en keert zich dan opgewonden tegen zijn verdediger, wien hij verwijt, dat hij de zaak verkeerd heeft aangepakt. Hoewel hij luide schreeuwt, is wat hy verder zegt onverstaanbaar, aangezien hij om de paar woorden Duitsch, weer in het Hon gaarsch verder gaat. Eindelijk verzoekt de pre sident hem rustig zijn relaas te willen doen. waarna hij weer beter verstaanbaar wordt. Hij was voortijdig van het gymnasium ge gaan en diende in 1913 een jaar bij het 6e Honved-Infanterie-regiment. Hij schilderde voorts zijn oorlogsjaren, zijn krijgsverrichtin gen en de daarbij verkregen onderscheiding, zijn opleiding in een recrutenschool en zijn frontdienst, waarbij hij commandant van een mitrailleurafdeeling is geweest. Onder groote opwinding, weenend en schreeuwend, beschrijft hij een groot gevecht, dat hij heeft meege maakt, waarbij om hem heen alleen reeds twin tig officieren gevallen zijn. Alle acht machine geweren die hij commandeerde, heeft hij ach ter elkaar door laten schieten, en de dooden lagen meters hoog om hem heen. Matuschka vertelt dan van zijn huwelijk, zijn handel in petroleum en andere waren te Can- tavir. Te Boedapest hield hij een warenhuis en was eigenaar van drie huizen. Later stichtte hij een naamlooze vennootschap, waarvan hij directeur en president-commissaris was ge weest. In 1927 was hij voor de tweede maal naar Weenen gegaan om te trachten huizen te koopen. Op de vraag van den president, of hij al eens in Parijs was geweest, antwoordde Matuschka, dat hij zich dat niet kon herinneren. Op de verdere vraag, hoe hem Weenen was bevallen, antwoordde hi), dat hij Weenen mooi maar zondig vond. Naar de Stephan-kerk gingen de menschen slechts om elkaar hun mooie toi letten te toonen. De aanslagen had hij ge pleegd en hij had gehoopt, daardoor tot rust te komen. Hij wilde dat alle kranten over hem zouden schrijven. Het was niet zijn bedoeling, menschenlevens op het spel te zetten. Als Matuschka met zijn verklaring zoover is, schorst de President de zitting voor de middag pauze. In de middagzitting vertelt Matuschka dat hü door een geest geïnspireerd is. Deze geest verscheen hem reeds in 1930 en was een voor komend man, met kaal hoofd, die hem duide lijk gemaakt zou hebben, dat hij met zijn energie en groote gaven een redder der K.enschheid is en in staat groote werken tot stand te brengen. Wanneer hij de aanslagen zou kunnen volbrengen, dan zouden hierdoor de menschen immer volop werk hebben en werkloosheid eenvoudig niet meer bestaan en verder konden dan geen spoorwegongelukken van welken aard ook, meer gebeuren. Om dit te bereiken, moesten echter eerst aanslagen gepleegd worden door middel van electrisclie kracht, gevoed door het water van den Donau Matuschka spreekt dan lang over een cata- Het Matuschka-proces te Weenen. Oprichtingsvergadering der „Duitsche nationale partij" te Berlijn. 16 Fransche militairen in Marokko gedood. Rede van den gouverneur-generaal in den Volksraad. De Tweede Kamer verwierp het wetsontwerp tot regeling betreffende de bevoegdheid der tand heelkundigen. Voor uitvoering crisiszuivelwet is de medewer king der gemeentebesturen ingeroepen. O O O O O strophe, tranen wellen in zijn oogen en zijn stem is geheel verstikt wanneer hij vertelt, dat even voor den aanslag in Bia-Torbagy een mensch in wanhoop op hem was komen ioe- loopen en hem smeekend verzocht zijn kinde ren toch vooral geen kwaad te doen. Lang heeft hij met zich zelf geworsteld, niet wetend wat te doen, doch de geest zou hem toen met geweld tot het plegen van den aan slag hebben aangezet. Niettegenstaande de vele tragische passages in het proces, werden deze nu en dan afge wisseld door enkele humoristische opmerkin gen. Zoo vertelt Matuschka, dat wanneer hij lief desbrieven schreef, daarin altijd stukken uit brieven van Bismarck waren opgenomen. Ach teraf betreurde hij dit zeer, daar bij hem on- omstootelijk vast staat, dat zijn geest verre boven dien van Bismarck uitblinkt. Matuschka betoogt verder de groote waarde van het groente eten om de kracht der vita minen Hij wijst voorts op het prachtige ras der Eskimo's en tracht aan te toonen, dat dit ras zich alleen door het sterk gebruik van vita minen zoo krachtig heeft ontwikkeld. Matuschka beweert absoluut geen slecht mensch te zijn en is ook overtuigd dat de men schen hem niet als zoodanig beschouwen. Hij veronderstelt, dat de procureur-generaal deze meening ten volle deelt. Algemeen kreeg men den indruk een volsla gen krankzinnige te hooren. Heden zal het getuigenverhoor een aanvang nemen. ROME, 15 Juni. (V. D.) In het proces tegen de plegers van den bomaanslag op Mussolini en hunne medeplichtigen is heden door het bijzondere gerechtshof ter bescherming van den staat tegen half twaalf dés avonds vonnis gewezen. De voornaamste beklaagde, de 29-jarige koop man Bovone, is volgens den eisch ter dood ver oordeeld. Zes beklaagden, waaronder de Oos- tenrijksche danseres Margarete Blaha, werden tot 30 jaar elk en twee beklaagden tot 10 jaar gevangenisstraf elk veroordeeld. Het doodvonnis zal Donderdag bij het aan breken van den dag ten uitvoer worden ge legd. PARIJS, 15 Juni. (Reuter) Uit Rabat (Fransch Marokko) wordt gemeld, dat aldaar gisteren inlanders een Franschen proviandwagen hebben overvallen, die levensmiddelen en munitie zou brengen naar de kort geleden ten Oosten van Tilliguit opgerichte nieuwe post. De inlanders werden met aanzienlijke verliezen op de vlucht geslagen. De Franschen verloren twee onder-officieren en 14 manschappen. PARIJS, 15 Juni. (Reuter.) Het proces tegen Gorguloff wordt waarschijnlijk eerst in Augus tus en mogelijkerwijze zelfs eerst in October in behandeling genomen. Hoogste stand op Donderdag 9 uur vjn. 769

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1932 | | pagina 1