A
A
H
sKs,'6'.
Prikkeldraad
Van de Pers-tribune
£ti
THANS: DE TUINBOUW!
°e hoog de nood
gestegen is
C
s
*»"A
Bouw van den derden kruiser
Frederik van Eeden
overleden
I»»
ff
flf'
VRIJDAG 17 JUNI
[N,
f
,arom
1" 2 1
P1
f.
OP HET BINNENHOF
MOTIE IR. CRAMER
Ook bij de Katholieke fractie
aarzeling in de gunning
te berusten
Tusschen twee belangen
eenzijdige ontwapenaars
„Politieke blunder"
Ondanks talrijke teleurstellingen
van zijn bewogen leven, een der
meest vruchtbare schrijvers
van Nederland
Rustelooze zoeker naar de
waarheid
Fred. v. Eeden
Ter aanmoediging!
BEZUINIGING RECHTSPRAAK
Door de commissie-Welter in
overweging gegeven
Dwaasheid van kleine
partijtjes
Stuurlooze gevoelens
Sportverdwazing
e^lied begint eentonig te worden.
Crisis nood steun
öaar zoolang het einde van de krisis
Jet dagen wil, (de krisis'integendeel
urend in hevigheid toeneemt) en
de allerbelangrijkste takken
y °r's volksbestaan zij het dan ook
'fïet)0f hieer kunstmatig niet zóóveel
VaPPen toegevoerd krijgen, dat zij
nste hiet afsterven, zullen wij het lied
moeten b 1 ij v e n zingen.
s heeft de reg-ering, hoeveel men
verwijten moge, talrijke en niet
•y," er®chatten maatregelen genomen en
V, Qhdigd, welke beoogen, de welvaart
y ns volk niet geheel te doen verdwij-
Vd^e allernoodzakelijkste levensvoor-
•v,en althans in stand te houden.
Aaiberse heeft er in de jongste
W<jerlng van den PartÜraad aan her-
tq* reëeering steunde de suikerbieten-
,V°ri§ jaar met ƒ7 millioen, dit jaar
4 millioen), de vlasteelt (met 1
eh; de aardappelmeelindustrie (met
*jj. hiUlioen a fonds perdu en met 4
15°0o11 crediet), de bollenteelt (met
'ij, 0 crediet) en de tarweteelt (met
jein
Re
0ee*<
Q\»'
rof,
L.^Uioen).
'ddels zijn tal van contingenteerings-
V teSelen getroffen, o.a. ten aanzien van
acturen, schoenen, vleesch, boter.
Pachtboeren kregen hun noodwetje-
Adi
?Ve'eh werd nog de wet tot steun aan
C^hderij door de beide Kamers aan-
eh en zooeven
en
Wetsontwerp
heeft de regeering
tot steun aan de
Pshouderij ingediend.
Tweede Kamer werden intusschen
Verschuur's deviezen-verorde-
ter
Vannen zonder slag of stoot aan-
^Oq V
V Kfijgen wij geleidelijk een complex
y steunwetten, welke de bedoeling heb-
°bs volk voorzoover dit mogelijk zal
y P> Want wie weet, wat de toekomst
P zich bergt! door den ergsten
heen te helpen.
Nt de maatreSelen> welke, naar men
y.tQt dit doel zullen leiden, zich thans
'tye,r°0gen vervolledigen, is het o.i.
'ld, eens definitief de vraag te stel-
!Httttu de tuinbouw aan de
\6bd moet worden, dat de regeering
komen?
'ets voor den tuinbouw gedaan
2'j verstrekte voor den (groven) tuin-
?0j Noord-Holland een crediet van
Vtu 0bovendien verstrekten de ge-
f 300.000.—
t We mogen wel vragen:
Vjt steekenden deze credie t-bedragen
z°ovelen in zoo groot en nood?
®6middeld voorschot van 350.kon
Y 'eP worden aan 2800 aanvragers!!
W1 hunnen ons niet ontworstelen aan
egefA den indruk, dat men algemeen in
1 land geen besef heeft van den
eSI f t'Jhen nood der tuinders en dat ook
>VV*e«ngs- en Kamer-kringen niet ten
r' .„etJL Wordt ingezien en aangevoeld, hoe
he nood in den tuinbouw wel ge-
W* is en hoe urgent derhalve geacht
t'f J Nt worden maatregelen, welke in
/eP- mS hÜIlen zijn, onzen tuinbouw indien
V V0 ^ort zijn laatste uur dreigt te slaan
U f klgeheelen ondergang te behoeden.
fiby he Streek: de vroege aardappelen
CC*»1 en he sluitkool;
l/l W fyïrv.
Ji
,it> ao
fl
N e zijn wij op onaerzoeK uitgetogen
^°rt bestek voor allen, wien dit aan-
lv'Qeehs duidelijker zichtbaar en sterker
tQeelbaar te maken, hoe diep-treurig
AtStahd wel is in onze tuinbouw-centra.
i v 2Waarst getroffen is voorzeker de
aQ''egrondsteelt, waaronder te
•Ng^P is he tuinbouw-productie op den
P Brond (dus niet in de kassen): in
grove tuinbouwgebied, Langedijk
in Kenne-
he aardbeien, de sla- en snij-
- in de veenstreken, Langeraar,
e hoperwten en de augurken.
5rPh der laatste jaren bevorderde tot
1 JJ jr ACfO-fOUC J CVi V** MVIV/*UV*«W vww
ült«f t il ^ia6re hoogte den bollenteelt en tevens
Përijke mate de z.g. bloemtrekkerij
(M, Êeken van bollen in kassen met het
C *P h bloemen te snijden in den winter
t-Ht voorjaar) en aanvankelijk
C*1 Velen ook wel eenig voordeel en
bv a er vol goede verwachting kapitaal
y rjitr laatste jaar zijn de uitkomsten
y,^bie behrijf zóó treurig geweest, dat de
toestand er nog beduidend door
ykr.J.h 's! Stroppen bezorgde die bloem-
iri 't Westland, Rijnsbur^ e.o.,
Sjj- r°hhsveen e.o. en o.a. ook in de
tv etl Kennemerland.
J e beeft weinig zin, hier diep in te
taan op de omstandigheden en fei-
toj^^h, welke den nood in den tuinbouw
V ^a, wei^e nood in den tuinbouw
b "bt alcten; volledigheidshalve (vooral
L öih, Hip nnrrrolran BlBlrf hnp
die oorzaken zelf blijkt, hoe
6611 werkelijke remedie tegen de
Vinden zal zijn) memoreeren wij
'I Phj?a*r beel in 't kort: de steeds dalen-
i- r V> WiT' Wegens verlies van afzetgebie-
tlSev°lge van ontstellende tarieven;
lBeAJ y': 0ot,lnbouw is een formeele ekonomi-
if1! t s°S aangedaan, welke vooral in het
y pZoen nog toenam in hevigheid,
P^eland zijn pond liet dalen en
1 U"' ging heffen, en doordat
chwsei;
v%hi! en
■r0t. - bovendien door zijn devie-
jongen zijn betalingen praktisch
hhest-groot deel staakte.
hOn
boy°r dit alles de nood in den tuin-
gfr, ontstond en voortdurend
Q ee jaar geleden was de toestand
het algemeen slechts een ka-
Werd verkregen; het vorig
jaar werkte men in vele gevallen al met
verlies en hadden nog slechts weinigen
maar in het laatste jaar is dit inkomen
kan men gerust zeggen er heelemaal
bij ingeschoten: verreweg de meeste tuin
ders hebben toen op hun bedrijf nog moe
ten toeleggen.
Een voorbeeld:
We kennen een tuinder, die zich met
hart en ziel geeft aan zijn werk; twee jaar
geleden bleef hem uit zijn bedrijf een in
komen van rond 1000, het vorig jaar
speelde hij quitte en dit jaar moest hij er
600 op bijpassen, zoodat hij over drie
lange jaren een inkomen genoot van....
400.
En nu stelle men zich den toestand eens
voor van menschen, die in de ge
noemde jaren in 't geheel geen andere
inkomsten gehad hebben en bovendien,
zooals 't ten plattelande gelukkig nog veel
voorkomt, een groot gezin onderhouden
moesten! Diep zitten dezulken natuurlijk
onder de schulden begraven; slechts een
voorschot van de Boerenleenbank (met
twee borgen!) en erger nog het koo-
pen-op-de-pof bij bakker, kruidenier, enz.,
kon die menschen en hun gezin in 't leven
houden.
Zij, die nog over eenig kapitaal beschik
ten, bezwaarden hun bezittingen, welke
echter door de krisis ontzag'lijk in waarde
daalden.
Weer een voorbeeld:
Een tuinder had drie jaar geleden in
eigendom een bedrijf (land en huis) tot
een waarde van 12.000.
Aanvankelijke hypotheek 6.000.—
bleef 6.000.—
bezit.
Vorig jaar hooger belast met 1.500
bleef 4.500.—
Moest het gedoetje echter verkocht wor
den, dan zou hefc nauwelijks of niet eens
deze som opbrengen.
Deze tuinder kan dus niet hopen, nog
eenig geld op z'n eigendom te krijgen;
praktisch is hij heel z'n bezit kwijt en hij
vraagt zich in wanhoop af, waarvan hij nu
en in de toekomst wel leven moet!
De huurders zijn er natuurlijk niet beter
aan toe: dezen zuchten onder zware
pachtschulden, voorschot- en los
se schulden.
Vraagt men nu, of het aantal noodlij
dende tuinders groot is, dan moet
het antwoord maar al te bevestigend
luiden; in 't algemeen waren de tuinders
nooit kapitaalkrachtige menschen; de
meesten van hen hebben in den goeden
tijd hun winst belegd in het koopen van
een stuk land, in het koopen of bouwen
van een huis, en al die dingen hebben
thans geen of weinig waarde meer.
En zij, die kassen bouwden (b.v. voor de
bloemtrekkerij) verloren juist daardoor
nog wat zij bezaten of raakten daardoor
nog dieper in de schuld!
Armoede is er komen heerschen in de
tuinbouwstreken, nijpende armoede vaak;
doordat de tuinders geen geld voor hun
waren kregen, konden zij ook hun arbei
ders niet in dienst houden, in vele gevallen
zelfs hun polderbelasting niet betalen, ren
teniertjes ontvingen niet langer hun inko
men uit pacht of renten, en ten gevolge
van dat alles kreeg natuurlijk ook de mid
denstand een treurig bestaan.
Vele tuinders moesten om een weekbe-
drag aankloppen bij het gemeentebestuur
of bij het Krisis-comité om een werkbroek
of een andere gift in natura
Met de handen aan 't hoofd vragen de
tuinders zich af, waar het wel héén moet,
alvorens zij geholpen worden
DEN HAAG, 16 Juni 1932.
De Tweede Kamer staat weer voor eene be
slissing ten aanzien van eene defensie-aange
legenheid, die als gewoonlijk de voor- en tegen
standers van eenzijdige ontwapening vierkant
tegenover elkander plaatst. Er zijn eenige sup-
pletoire Indische begrootingen aan de oide en
de sociaal-democraten hebben daarbij, evenals
bij de hoofdbegrooting, de gelegenheid te baat
genomen, om de kwestie van den derden krui
ser of juister en beter: den reserve-krui
ser ter sprake te brengen. Hun Indische
deskundige Ir. Cramer diende namelijk een
motie in, waarin de Kamer als haar oordeel
uitspreekt, dat in verband met de huidige
financieele en economische omstandigheden de
bouw van dezen reserve-kruiser dient te wor
den opgeschort.
Voor de
de heeren Cramer, Albarda en Marchant
gaven daarvan heden weer blijk is deze zaak
natuurlijk zoo simpel mogelijk. Zelfs in nor
malen tijd wenschen zij deze uitgaven niet en
a fortiori verzetten zij zich dus ertegen in een
tijd, waarin de kas van Indië en de kas van
Nederland door allerlei crisisuitgaven tot het
uiterste zijn belast.
Maar voor de andere partijen in de Kamer
staat de zaak heel anders. Zij hebben twee
jaar geleden zich in principe accoord verklaard
met het vlootplan van den huidigen Minister
van Defensie, om op iedere twee eenheden van
de vloot in Indië geleidelijk een reserve-eenheid
te bouwen. En die beslissing beteekende dat
zij de in dat vlootplan voorkomende schepen
als noodzakelijk beschouwden voor het behoud
van de verdedigende kracht onzer zeemacht
in de Overzeesche gewesten.
Het is waar, dat sedertdien de omstandig
heden in dier voege gewijzigd zijn, dat de nood
der schatkist steeds grooter wordt. En net is
daarom begrijpelijk, dat ook sommigen m de
Katholieke fractie aarzelen, thans in de gun
ning van den bouw van den reservekruiser te
berusten. Die weifeling tusschen de zorg voor
het defensiebelang en die voor het financieel
belang maakt de positie van eenige afgevaar
digden rechts heel wat moeilijker, dan de stel
ling, door de defensienihilisten links ingeno
men. Dezen komen dan bovendien nog aan
dragen met uitlatingen in het College van
Gedelegeerden van den Indischen Volksraad
die voor uitstel van den bouw pleitten, doch
die gedaan werden in een tijd, toen nog niet
bekend was, hoezeer de Regeering zich op het
gebied van de defensie-uitgaven zou gaan be
perken. Het is voor een onbevooroordeeld
mensch toch wel van groote beteekenis, dat
thans van allen anderen nieuwbouw is afge
zien, zoolang de nieuwe kruiser niet is afge
bouwd.
Dat beteekent een zeer verregaande afwij
king van het oorspronkelijke plan-Deckers,
waartoe de Regeering noode overgaat. Nog
radicaler te werk gaan en ook den bouw van
den reservekruiser uitstellen, acht Minister
Deckers onverantwoordelijk. Want dan komt
er in de ontwikkeling van het voornaamste
element in onze zeemacht een stilstand, die
vooral op dit gebied de schepen verouderen
immers snel achteruitgang beteekent. En de
bewindsman durft de financieele verantwoor
delijkheid voor den bouw van dit reserveschip
aan, omdat de uitgaven voor nieuwbouw sedert
1929 van ƒ19.500.000.— tot ƒ9.600.000.— in 1932
zijn neergedrukt en in 1933 dit bedrag nog
lager zal worden.
Daarbij komt als ondergeschikt argument
weliswaar, maar toch een argument, dat niet
zonder beteekenis is in dezen tijd, het feit, dat
70% van de bouwkosten uit arbeidsloon be
staat. Een belangrijke uitbreiding dus van de
werkgelegenheid in den scheepsbouw.
Ir. Eeber, die zich eenvoudig afvraagt, of zich
sedert de beslissing, die men in 1930, gedreven
door het belang van de defensie nam, een
novum had voorgedaan, dat noodzakelijk wijzi-
ging van het standpunt ten aanzien van de
defensie zou moeten meebrengen hij beant
woordde die vraag ontkennend was de eer
ste, die ook dit argument van de meerdere
werkgelegenheid in het debat bracht. Tot groote
woede van den vertegenwoordiger der roode
metaalbewerkers Van der Houven, die te kennen
gaf, dat zijn mannen, hoewel voor 48 pCt. werk
loos, deze „werkverschaffing" alleen zouden
aanvaarden als ze den kruiser weer mochten
sloopen óók. Dan zouden ze hem desnoods uit
rusten met 'n gouden pijp en gepolijste nagels
Maar dergelijke uitingen mogen inslaan op een
meeting of in een kop in de roode pers, de
Kamer bekijkt haar anders. Zelfs ir. Albarda
bleek met dit plotseling ingrijpen van zijn par
tijgenoot maar matig ingenomen. En Minister
Deckers was werkelijk nog zoo hoofsch, om uit
te leggen, dat hier heelemaal geen bedoelingen
van werkverschaffing aanwezig zijn, en de vraag
te stellen, of het nu beneden de waardigheid
V' n een sociaal-democratisch arbeider zou zijn
te arbeiden aan een schip, welks bouw in het
belang der defensie en niet uit hoofde van het
scheppen van werkgelegenheid ondernomen
wordt. Waarom marcheerden dan b.v. de soci
aal-democratische arbeiders aan de Staats-
artillerie-inrichting ook niet af? En op die
vraag interrumpeerde ir. Albarda dat ze dat
zeker zouden doen, als ze daarmede de pro
ductie konden stop zetten. Oók al geen handige
zet. Want daarmede was tegelijk tegenover al
don humbug van de roode pers en den heer Van
der Houven aa.i de roode arbeiders het advies
gegeven, den bouw eventueel toch maar te on
dernemen. Want anders bouwen anderen, wel
licht bui' randers; het schip.
W„ geven dit stukje debat weer, om te doen
zien op welk peil soms opeens een spreker de
beraadslagingen brengen kan en in welke mate
men dan afdwaalt. De hoofdzaak, waarom het
hier ging, n.m. het combineeren van de eischen
die het defensiebelang stelt, met de voorzich
tigheid, die de financieele toestand noodzake
lijk maakt, was hier volkomen zoek.
Ook de heeren Albarda en Marchant hielden
zich daaraan niet. De eerste moge dan het be
zit van den reservekruiser een maginair, een
irreëel voordeel voor het land vinden, een groote
meerderheid van de Kamer heeft herhaalde
malen zich in tegenovergestelden zin uitgespro
ken. En wat betreft den indruk, d: dit voteeren
van den eersten termijn voor Nederland en
Indië ieder ƒ1.100.000 op de bevolking ma
ken zal, en de psychologie die volgens den heer
Albarda op het moment zoo'n groote rol speelt,
wij hebben volledig vertrouwen dat onder de
hetze van de eenzijdige ontwapenaars de groote
meerderheid der bevolking ook thans nog niet
haar nuchter oordeel verloren heeft, en we
hebben overigens de sociaal-democraten wel
eens anders over psychologie hooren praten.
Dan ging het om steunmaatregelen, waarin de
S.D.A.P. alleen maar een psychologisch steun
tje voor betrokkenen zag, en dan noemde men
dat psychologisch effect eenvoudig volksmis
leiding.
Mr. Marchant hamerde op hetzelfde aam
beeld. Hij noemde het een politieken blunder,
thans in dezen tijd dit bedrag te voteeren. En
overigens zag hij met zijn bekend dédain in den
burgerminister weer iemand, die aan den lei
band loopt van de mi":tairen. Minister Deckers
reageerde daarop terecht met de opmerking, dat
men wèl wenscht, dat hij hecht aan uitlatingen
van marine-officieren, als er eens zijn, die de
mérites van een of ander schip kleineeren.
Evenzeer terecht heeft dc bewinsman zich kwaad
getoond om het feit, dat de heer Marchant na
diens sarcastische opmerkingen aan zijn adres
vertrok en zijn antwoord de moeite van het
beluisteren niet waardig keurde. Dat was ook
inderdaad geen optreden voor den leider van
een partij, welke zich wij herinneren aan
grof. v. Embden's toorn bij de Defensiebegroo-
xing in de Eerste Kamer altijd zoo opwindt,
als de Minister het een vergeefsche taak acht,
steeds opnieuw in de Memorie van Antwoord op
de begrooting van zijn Departement te gaan
redekavelen over de eenzijdige ontwapening.
De overige onderwerpen bij deze suppletoire
begrootingen raakten leeliik In het gedrang.
Het voornaamste was wel Minister de Graaff's
toezegging aan ir. Feber, dat hij ten aanzien
van de intrekking van de subsidies der Indi
sche weeshuizen zoo soepel mogelijk zal zijn.
Deze instellingen zullen vermoedelijk met voor
schotten worden geholpen. Want de baten uit
de geldloterijen, welke de Indische Regeering
hun wil toebedeelen, blijkens de berichten,
komen eerst later los.
Tevens hechtte de Kamer haar goedkeuring
aan het ontwerp, dat voorziet in de behoefte
aan geldmiddelen, die de Indische Regeering
heeft in verband met de aflossing der ponden-
leeningeo
In den ouderdom van 72 jaar is Donderdag
avond om tien minuten over half vijf in huize
„Walden" te Bussum overleden de bekende
schrijver Frederik van Eeden.
Reeds geruimen tijd was bekend, dat de ge
zondheid van den dichter en schrijver sterk
achteruit ging. In April 1931 werd hij van de
laatste H.H. Sacramenten voorzien, in Septem
ber van hetzelfde jaar verliet hij zijn woning te
Bussum voor herstel van krachten te Noordwijk
aan Zee. Na een kort verblijf aldaar, keerde
hij echter, nog altijd ziek, terug naar Walden,
het huis, waar hij zoo veel heeft meegemaakt
en waaraan zijn naam verbonden zal blijven voor
alle eeuwen, zooals de naam van Huygens aan
Hofwijck, zooals de naam van Cats aan Sorg-
vliedt, zooals de naam van Feith aan Bosch-
lust is verbonden. Zelfs met meer recht, want
op Walden heeft Van Eeden zijn idealistische
stichting georganiseerd, die weliswaar misluk
te, maar die een bewijs blijft van zijn edele
bedoelingen.
Frederik van Eeden was Haarlemmer van
geboorte. Hij
zag het eer
ste levens
licht op 3
April 1860,
waar hij zijn
jeugdstudies
maakte.
Aan de Am-
sterdamsche
Universiteit
promo
veerde hij
tot doctor in
de genees
kunde op
een proef
schrift over
de kunstma
tige voeding
bij tubercu
lose. Dit ge
schiedde op
teur van „De Nieuwe Gids", het tijdschrift dat
10 Juli 1886. Van Eeden was toen reeds redac-
de vernieuwing in onze letterkunde heeft te
weeg gebracht door de werken van Willem
Kloos, Lodewijk van Deyssel, Albert Verwey,
Herman Gorter, Alphons Diepenbrock, Frans
Erens te verspreiden. Dit maandblad opende
zijn eersten jaargang met Van Eeden meest
populaire boek: „De Kleine Johannes". Hierin
wordt de ontwikkeling geschetst van een kin
derziel, die het geluk zoekt in het rijk van
natuur en van kennis, maar zich afwendt naar
„waar de menschen zijn en hun leed".
De houding van den dichter tusschen zijn leef-
tijdgenooten is daardoor sterk geteekend. Hij was
de eenige van de „Tachtigers", die het kunste
naarschap van begin af aan beschouwde als een
sociale roeping. Zijn beminnelijke persoonlijk
heid stelde hij dan ook op idealistische wijze in
dienst der menschheid. In al zijn geschriften
komt deze sociale en ethische bekommernis tot
uiting.
Zijn maatschappelijke idealen trachtte hij te
verwezenlijken door in 1898 te Bussum „De
Walden-kolonie" te stichten, waar het leven
gebaseerd was op het principe „gemeenschap
pelijk bezit". Een tijdlang ging de kolonie goed
en kon „Walden" zich zelf onderhouden. Doch
toen in 1903 de groote spoorwegstaking uitbrak,
verliet van Eeden „Walden" om aan de orga
nisatie deel te kunnen nemen. Toen de staking
mislukte en vele spoorwegmannen werden ont
slagen, was van Eeden een der weinigen, die
zich hun lot aantrok. Hij stichtte een coöpe
ratie „De Eendracht", met het doel de stakers
aan levensmiddelen en geld te helpen. Door
het ondeskundige beheer werd deze onderne
ming een groote financieele débacle en sleepte
in zijn val ook „Walden" mee. Uit eigen midde
len zuiverde Frederik van Eeden het tekort
aan. Diep teleurgesteld verliet hij ons land en
maakte een reis door Amerika, waar hij lezin
gen hield om voor zijn denkbeelden propagan-
de te maken. Hij slaagde er in Noord-Carolina
in, een kolonie te stichten.
Ondanks de talrijke teleurstellingen van zijn
bewogen leven, is Frederik van Eeden een der
meest vruchtbare schrijvers van Nederland. De
lijst van zijn geschriften bedraagt een hon
derdtal titels, waaronder: „Ellen, een lied van
de smart", „Lioba", „Pauls Ontwaken", „Dante
en Beatrice", „Van de Passielooze Lelie", „Van
de koele meren des doods", „Sirius en Siderius",
en de drie deelen van „De Kleine Johannes",
met „Joannes Viator", vrijwel algemeen be
kend zijn. Ook op wetenschappelijk gebied heeft
Van Eeden karakteristieke geschriften in het
licht gegeven.
Van Eeden is altijd een rustelooze zoeker naar
de waarheid geweest. Al zijn boeken bewijzen
dat, doch bijzonder „Het Lied van Schijn en
Wezen", waarin hij de phasen van zijn leven
bezingt en vervolgens „Het Roode Lampje"
„Van Jezus' Verborgen Leven" en „Van Jezus'
Openbaar Leven", die voorafgingen aan zijn
bekeering tot het katholicisme.
Frederik van Eeden werd in Februari 1922
gedoopt te Oosterhout in de Abdij der Bene
dictijnen. Zijn peter was de katholieke letter
kundige Pieter van der Meer de Walcheren.
Een maand later stierf te Amsterdam de ge
leerde en algemeen beminde Pater J. V. De
Groot O.P., die grooten invloed had uitgeoe
fend op den dichter. Deze bezong hem in het
schoone „Uitvaart"-lied:
Geliefde Leeraar, die nu de Engelen ziet,
Gij leerdet mij door leven en door sterven,
Wie kan onmeetelijker schat beërven
dan gij mij liet?
Gij hebt uw laatste taak aan mij verricht.
Uw laatste krachten hebt ge willen geeven,
om mij te redden voor het Eeuwig Leeven
en 't Eeuwig Licht.
Ik zie den leegen hemel weer bevolkt
en kniel met de geloovigen tesamen,
waar in het kleurig licht der hooge ramen
de wierook wolkt.
En statig dreunt de lofzang door 't gewelf:
hier ligt een eedel strijder uitgestreeden
hem dragen onze dankbare gebeeden
tot Jezus zelf.
Op 29 April 1922 hield Van Eeden te Den
Haag een redevoering, waarin hij de beweeg
redenen van zijn bekeering uiteenzette. Men
vindt deze rede afgedrukt in den bundel
„Langs de Wegen". Na zijn bekeering versche
nen nog „Aan mijn Engelbewaarder en andere
gedichten" en een bundel „Jeugdverzen", waar
in ook de verzen uit zijn „tweede jeugd" (n.l.
als kind der katholieke kerk) werden opgeno
men. Zijn „Dagboek" werd gepubliceerd in het
weekblad „Opgang".
De beteekenis van den overleden dichter is
duidelijk samengevat in deze woorden, die Lo
dewijk van Deyssel (K. J. L. Alberdingh Thijm)
aan hem wijdde bij zijn 70stèn verjaardag:
Het is mij niet mogelijk het ingewikkelde en
veelzijdige leven van dr. Frederik van Eeden
in enkele regels weer te geven. Vergeleken bij
een landschap, is het zeer geaccidenteerd, uit
groote verscheidenheid van onderdeelen be
staand landschap.
Het zij mij vergund thans alleen te wijzen
op wat voor mij de plekken zonneschijn in dat
indrukwekkend landschap zijn. Het zijn die
gedeelten in de werken van Van Eeden, die
zulk een hooge dichtkunst-waarde hebben, dat
zij behooren tot het beste door de verschillende
naties der wereld aan dichtkunst in de laatste
vijftig jaar voortgebracht niet alleen, maar tot
dat deel der Nederlandsche Letterkunde, waar
door zij in dichtkunst-waarde die der andere
naties overtreft.
Men zou de gezellige bonhomie van den
Nederlandschen strafrechter snoodelijk mis
kennen, als men durfde beweren, dat hij
niet galant optreedt tegenover uitgevers
van zekere „galante", obscure week
blaadjes.
Sinds jaren is er geklaagd over de ver
spreiding van deze pest, waarmede ook kin
deren maar al te gemakkelijk in aanra
king kunnen komen; politie- en justitie-
autoriteiten grepen nu en dan eens in,
en nu en dan volgde er ook wel eens 'n
veroordeeling, maar het vonnis was tot op
heden nog steeds van dien aard/ dat het
voor den delinquent over 't algemeen meer
een buitenkansje dan een straf betee
kende.
Nu wéér zooiets:
De Haagsche Rechtbank deed uitspraak
in de zaak tegen den uitgever van een
schunnig blaadje als bovenbedoeld, tegen
wien door het O.M. een geldboete van 300
was geëischt wegens overtreding van art.
240 en 250 bis van het Wetboek van Straf
recht; de Rechtbank verklaarde ver
dachte schuldig aan het overtreden van
eerstgenoemd artikel en veroordeelde hem
terzake tot ƒ50.boete, subs. 50 dagen.
Dat lijkt ons nu toch werkelijk een koopje!
De veroordeelde mag de Rechtbank wel
dankbaar zijn: 50.voor een portie re
clame, welke hij overigens voor geen gèld
in eenig Nederlandsch blad zou kunnen
koopen:
50.'t is gewoonweg 'n bof!
Is de uitgever 'n pienter zakenman, dan
kan hij deze 50.boete als 'n soort pre
mie „ter aanmoediging" opvatten.
De Haagsche Rechtbank heeft 't natuur
lijk perfect bedoeld en heeft recht gespro
ken, zóó als alleen 'n Nederlandsche Recht
bank welke de onkreukbaarste van heel
de wereld heet te zijn rechtspreken kan,
maar intusschen tiert het kwaad
voort, dat het een lieve lustris voorop
geld loerende zedenbedervers, intus
schen verspreidt zich de pest en bedreigt
zij voortdurend en steeds gevaarlijker
onze kinderen.
Niets aan te doen?
Wij zouden er wel raad op weten!
En of!
Maar wij laten dan ook maar doodge
woon ons gezond verstand spreken.
Het rapport-Weiter zou, naar „Het Volk"
verneemt, de regeering in ernstige overweging
geven over te gaan tot opheffing van veer
tig derde klas kantongerechten, drie recht
banken, waaronder drie te Heerenveen, en het
Gerechtshof te Leeuwarden. Thans telt ons :and
ÏOI kantongerechten, 20 arrondissementsrecht
banken en 5 gerechtshoven!
Onlangs waarschuwden wij tegen een af
zonderlijke politieke organisatie „Groen
front."
In verband daarmede vestigen wij ook
gaarne de aandacht op wat K. in „Ons
Noorden" schrijft over „De dwaasheid der
kleine partijtjes":
„Als de tijd van de verkiezingen nadert,
hoort men telkens van plannen tot oprich
ting van nieuwe politieke partijen, die ook
eens een kans willen wagen. Wie ontevre
den is over den gang van zaken, verwacht
heil van het optreden van een nieuwe par
tij, die speciaal de belangen van zijn groep
zal dienen.
Toch is er nauwelijks een dwazer gedach
te bestaanbaar dan deze: dat een nieuwe
partij (dat is altijd: een kleine partij) een
voordeel oplevert voor het bevolkingsdeel
hetwelk die partij vertegenwoordigt.
Want als er iets duidelijk in het oog
springt dan is het wel absoluut gemis aan
reëele waarde van de kleine partijtjes in de
Kamer. Zeker, het kan voor de communis
ten, voor de Kersten-groep en voor de Ling-
beekianen beteekenis hebben, dat zij in de
Kamer kunnen getuigen; maar dat is de
bedoeling niet van degenen die zich van de
groote partijen zouden willen afscheiden
om door middel van een afzonderlijke partij
un leden in de Kamer te krijgen, want de
zen zien daarin het middel om materieele
voordeelen te behalen.
Het is grenzeloos naïef, te veronderstel
len dat die materieele voordeelen zijn te
winnen door het optreden van een kleine
partij. Zelfs als een boerenpartij in plaats
van door 'n Braat, vertegenwoordigd zou
zijn door een serieus en een bekwaam lid
of zelfs door twee of drie leden, dan nóg is
het uitgesloten dat zij iets daadwerkelijks
kan bereiken.
Wij doelen hiermede niet alleen of in de
eerste plaats op het gewicht der stemmen
bij het nemen van besluiten, maar vooral
op den invloed dien een partij in de volks
vertegenwoordiging krijgt door haar veel
zijdige samenstelling, uit personen van er
kende bekwaamheid en deskundigheid, er
varen op velerlei gebied.
Het is een volkomen verkeerde opvatting,
dat de invloed op de wetgeving voorname
lijk uitgaat van het optreden in de open
bare zittingen.
Een partij kan vaak vooral veel bereiken
door haar deelname aan de voorbereiding
van de wetten, door overleg met de minis
ters, door het afdeelingsonderzoek en zoo
meer.
Dwergpartijtjes missen nu eenmaal het
aantal krachten dat noodig is om het ge-
heele terrein te kunnen overzien; een en
kele maal dat een onderwerp dat op hun
gebied ligt, aan de orde is, kunnen de le
den van zoo'n dwergpartij eens hun krach
ten toonen, maar bijna altijd blijkt dan dat
zij door hun eenzijdigheid en hun gemis
aan kijk op het geheel, meeningen uiten die
niet steekhoudend zijn.
Een partij als de Katholieke Staatspartij
ontleent, behalve aan haar beginselen, ook
haar beteekenis en kracht aan de samen
stelling harer Kamerfractie, en de aanwe
zigheid daarin van bekwame staatslieden,
die in staat zijn de voorstellen naar hun
waarde te schatten; die ook door hun ken
nis en ervaring bij de voorbereiding en
bij de indiening van wetsvoorstellen een
invloed ten goede kunnen uitoefenen, en
ook telkens uitoefenen.
Practische resultaten en daar is 't den
volgelingen van boeren- en arbeiders- en
middenstandspartijtjes om te doen zal
daarentegen een kleine partij van één, twee
of drie leden nimmer met haar optreden
in de Kamer bereiken. Dat is nu wel met
alle duidelijkheid bewezen; en het zal tel
kens opnieuw blijken als andere groepjes
zouden slagen, een paar leden in de Kamer
te brengen.
Negatief resultaat is er wel: de verzwak
king van de partijen, die juist ongesplitst
het meest kunnen tot stand brengen, voor
de verschillende bevolkingsgroepen die zij
vertegenwoordigen.
Kleine partijtjes zijn er dan ook alleen
ten pleziere van den éénen of de paar can-
diaten, die 'n zetel weten te bemachtigen;
voor de kiezers is de bate: nul komma nul."
„Kan een katholiek socialist zijn" on
der dezen titel kondigde de Vara Zaterdag
een radio-lezing aan van mevr. Buising van
Besouw. Een sensationeele aankondiging,
die bij de socialistische luisteraars, wier
verwachtingen daardoor waren opgewekt,
wel ontgoocheling zal hebben veroorzaakt,
schrijft de „Leidsche Courant";
„Genoemde spreekster, die sinds enkele
jaren voor zichzelf tracht katholiek- en so
cialist-zijn te vereenigen, constateerde dat
het socialisme strevingen heeft, welke met
de christelijke leer harmonieeren; dat er
vele Christenen zijn, die in het maatschap
pelijke sociale leven niet overeenkomstig
de christelijke beginselen leven, en trok uit
deze juiste gegevens de frappant-on-
logische conclusie, dat christen-, katholiek
en socialist-zijn kunnen samengaan!
Zoo „redeneerend" zou men ook nog wel
kunnen „concludeeren", dat een katholiek
communist kan zijn, en nóg vreemdere
„conclusies" trekken.
Als iemand op zijn gevoelen rondzeilt,
terwijl het oordeelend verstand het roer
loslaat, dan weet hij niet, waar hij belandt.
Genoemde dame geeft daarvan een tref
fend tragisch voorbeeld!"
De sportverdwazing neemt ook in ons
land hand over hand toe.
En het is vreeselijk te zien, hoe inzonder
heid de Zondag de dag is om die verdwa
zing bot te vieren. De „Stand." heeft de
sportrubriek der linksche pers na den Zon
dag eens vluchtig doorloopen en geconsta
teerd, dat de z.g. athletiek meer en meer
veld wint.
„Uit Berlijn werd gemeld, dat het pubhek
daar zoozeer verwend is, dat het de gewone
voetbalwedstrijden niet recht meer kan ge
nieten. Ja zelfs de athletiek vindt daar geen
voldoende spanning meer, als er niet extra
gevaren dreigen in de wilde sportactie.
De liefhebbers der wilde sport konden
zich dan ook verleden Zondag verheugen in
de acrobatie van een vlieger, die ten slotte
doodviel. Iets wat blijkbaar op de voortzet
ting van het spel geen invloed had.
In ons land gaat men ook steeds verder.
Van een athletiekwedstrijd in Amsterdam
lezen wij, dat een der loopers uitgeput neer
viel en naar het ziekenhuis moest worden
vervoerd.
Bij een anderen wedstrijd in het loopen
werd een der mededingers door een zonne
steek getroffen. Vervoerd naar het zieken
huis.
In Den Haag, bij motorrennen op Hout-
rust, tuimelde een der renners van zijn rij
wiel. Hersenschudding. Een andere renner
reed op het publiek in: Twee personen ge
wond. Het eene geval zelfs niet zonder ge
vaar.
In Veendam bij de motorraces was de
waaghalzerij zóó griezelig, dat een deel van
het publiek het toch te erg vond en naar
huis ging. Een der renners viel, brak het
sleutelbeen en' kreeg een hoofdwond, die
hem allicht een der oogen zal kosten.
Zoo gaat het door.
De sportverdwazing, die lichaamsoefening
heet, uit zich ook in turn-vertooningen op
het strand, waarin „vooruitstrevende"
geesten allicht wel een motief vinden, om
zich te verheugen in de losheid, die meer
en meer ook in ons land doordringt.
Ook op dit gebied komt er een brutaal
ingaan tegen de Christelijke zede, die het
Christenvolk oproept tot waakzaamheid",
concludeert de „Stand."
