DE GLORIEUZE TOCHT VAN DE „ZEPPELIN" BOVEN NEDERLAND
-
Het grandioze luchtschip, zooals het hoven Waalhaven arriveerde. Onze foto geeft er een prachtig overzicht vati
De moord op Walter Rathenau
Vóór tien jaar
MAANDAG 20 JUNI
9k
F>
mmm.
f)e krachten, die hem ter dood
brachten, staan thans op den
drempel van de macht"
Een man, gloeiend van
vaderlandsliefde
Rathenau
Haatlied
Redder van Duitschland
JUBILEUMWEDSTRIJDEN
„WILLEM III"
De eindstrijden
NATIONALE
zwemkampioenschappeN
Wedstrijden te Assen
w
Z
tó
- - flfc
ys&$ÊM
Tien jaren zijn alweer vervlogen, sedert Wal
ter Rathenau in het Berlijnsche Grünewald
werd vermoord. De atmosfeer in Berlijn is
er niet beter op geworden. Nu het uniformverbod
is opgeheven, nu de ontbinding der Hitleriaan-
sche strüdformaties ongedaan is gemaakt, hangt
het gevaar van burgeroorlog als een dreigende
wolk boven Germanje.
Walter Rathenau is een der groote figuren
geweest van het na-oorlogsche Duitschland. Tij
dens den oorlog had hij zijn vaderland onschat
bare diensten bewezen door de organisatie der
verdeeling der grondstoffen in dwangsysteem.
Hij stelde alle grondstoffen onder militair be
heer. zy werden in beslag genomen in hoofd
zaak voor de legerbehoeften. Het niet-mllitaire
menschdom moest leven van overschotten en
afvallen, die tot allerlei surrogaten werden ver
werkt.
Toen Duitschland in November 1918 ineen
stortte, kwam hem die val zoo monsterachtig
en verschrikkelijk voor, dat hy aan het opper
ste legerbestur een laatste „levée en masse"
t'
(héél het volk onder de wapenen) voorstelde,
met de belofte, dat hij die opstanding der
massa's zou organiseeren. Maar het groote
hoofdkwartier en ook de regeering hadden geen
moed meer en de machtige stem van Rathenau
stierf weg als die eens roepende in de woestyn
der ineenstorting van landen en ryken.
Rathenau gloeide van hevige vaderlands
liefde, was tegen-1 het sluiten van den smaad-
vrede en lanceerde de gedachte, om het Ryk
administratief geheel in handen der tegenstan
ders te geven, overal ïydeiyk verzet te organi
seeren en op deze wpze de Entente te dwin
gen tot het inzicht, dat een volk van vyf en
zeventig millioen wel ïyden kan, maar niet ster
ven. Allengs verzoende hy zich echter met de
politiek van hen, die het sluiten van den vrede
hadden doorgedreven, om de eenheid van het
Ryk te redden. Na vele vergeefsche conferen
ties had de conferentie van Londen, waar de
overmoed der wereldoorlogs-„overwinnaars" nog
eenmaal hoogty vierde. Duitschland de betaling
der fantastische som van honderd twee en
dertig milliarden (een milliard is duizend mil
lioen) mark in goud opgelegd. De toenmalige
regeering-Fehrenbach, vertegenwoordigd door
den Minister van Buitenlandsche Zaken Si
mons, weigerde iets te onderteekenen, wat on-
mogeiy'k was. Het gebruikeiyke ultimatum kwam
af: in drie dagen ja zeggen, anders bezetting
van het Roergebied. De jonge, maar energieke
Centrumman dr. Wirth vormde een nieuwe re
geering. De zoogenaamde aanvullingspolitiek
werd geboren. Deze politiek wilde de eischen
der Entente niet vervullen, maar, zooveel mo-
geiyk vervullende, laten zien, dat de eisch der
Entente onmogeiyk te vervullen waren. Rathenau
werd een warm aanhanger van deze politiek.
Wirth koos aldra Rathenau tot minister van
Buitenlandsche Zaken. De nationalistische ele
menten, die pas Erzberger hadden doen ver
moorden, brachten nu heel hun duivelschen
haat over op de dragers van de vervullingspo-
litiek, wier boven aangegeven zin en doel zyin
hun onrypheid en domheid absoluut niet be
grepen. Vooral Rathenau was het mikpunt van
hun woede, omdat hy een Jood was. Wat wist
al dat verblinde, onrüpe goed af van de enorme
verdiensten van Rathenau jegens zyn vader
land? Het wilde het trouwens niet weten, Ra
thenau was Jood en dus „Reichsverderber" en
daarmede basta 1 Een afzichteiyk, opzweepend
haatlied ontstond.
Auch Rathenau, der Walter
Erreicht hein hoher Alter,
Die Rache, die 1st nah'
Hurrah, hurrah, hurrah!
Lasset uns froh und munter sein,
Schlagt dem Wirth den Schadel ein,
Lustig, lustig, Trareralala,
Bald ist Wilhelm wieder da!
Haut immer feste auf den Wirth,
Haut seinen Schadel, dass er klirrt,
Knallt ab den Walter Rathenau,
die Gottverfluchte Judensau!
De edele staatsman schreef in die dagen als
antwoord op aeze onmenscheiykheid:
.Ge weet, dat ik nooit iemand kwaad heb
vergolden, dat ik nooit iemand aangevallen
heb. Ik hang noch aan een functie, noch aan
persooniyke belangen. Myn grootste vreugde
zou zyn, den tyd te mogen beleven, dat Duitsch
land zyn tweedracht vergeet en als een ware
volksgemeenschap te voorschyn treedt...."
Rathenau stoorde zich aan niets en ging rus
tig zijns v/eegs, voor Duitschland te redden wat
te redden viel. In April 1921 reisde hy met den
rykskanselier Wirth naar Genua, om weereen
nieuwe herstelconferentie by te wonen. Voorde
eerste maal verschenen de Russische bolsje
wisten ter conferentie en sloegen hun zetel op
in het nabygelegen Rapallo. Tegen den wil en
zin der Entente sloot Rathenau daar met hen
het verdrag van Rapallo af, waardoor de Duit-
sche en Russische oorlogsschulden over en weer
geannuleerd werden. De conferentie dreigde uit
een te spatten, maar de Entente zag ten slotte
in, dat aan het geval niets meer viel te ver
anderen en aan het slot der conferentie kon
Rathenau een daverend toegejuichte rede hou
den, die hy vol ontroering met den uitroep van
Petrarca sloot: „Pace, pace, paceGeef
der wereld eindeiyk den vrede!
De ongure nationalistische elementen in
Duitschland verbasterden direct de beteekenis
van het verdrag van Rapallo en maakten er
tegen alle waarheid in en met bewuste leugens
van, dat Rathenau, de Jood, met de Joodsche
bolsjewisten een overeenkomst had gesloten, om
ook in Duitschland het bolsjewisme in te voe
ren, wetende, dat zy in onrypen en onwetenden
zeeën van haat zouden ontketenen. Vooral de
vroegere keizeriyke minister Helfferich, die
reeds de „auctor intellectualis" van den moord
op Erzberger was geweest, stookte het vuur
laaiend aan en langs velden en wegen zongen
en tierden de hakenkruis-jonchelingen: „Knallt
ab den Walter Rathenau...." en de echo's van
het fanatisme tegen den stam van Juda kaat
sten terug: „Die gottverfluchte Judensau!"
De politie-autoriteiten stelden alles in het
werk, om Rathenau over te halen, zich een
doelmatige bewaking te laten welgevallen. Hy
weigerde dit beslist. Ondertusschen werd byna
in het openbaar tegen hem samengezworen. Het
ging naar hetzelfde recept als by den moord
op Erzberger. De eigeniyke daders bleven op
den achtergrond en schoven byna onmogeiyke
figuren naar voren. Een gymnasiast van vijf
tien jaren haalde een groepje vriendjes by el
kaar met het plan, den minister te vermoorden.
Handig grepen 'n paar jonge officieren in. Geld
en auto's kregen ze zooveel ze wilden hebben.
Ze zaten in conditore'ien en likeurkroegjes
by'een. Geen mensch dacht aan den edelen man,
die zooveel, zoo onnoembaar veel voor hun va
derland, dus ook voor hen had gedaan. Voor
hun oogen stond alleen het verachteiyke Jo-
denzwyn, dat de keel moest worden afgestoken.
Een katholiek geesteiyke was achter de plan
nen gekomen en snelde naar den rykskanselier
Wirth, om, zonder namen te noemen, te waar
schuwen, dat Rathenau's leven ernstig in ge
vaar verkeerde. De kanselier liet dadeiyk Ra
thenau komen. Op dringenden toon bezwoer hy
hem, eindeiyk zyn verzet tegen een sterken vei
ligheidsdienst op te geven. Hy sprak hem toen
er over, wat de katholieke geesteiyke had ge
zegd en vroeg hem, of hy niet inzag, dat dit
zeer ernstig was. Die mededeeling maakte in
druk. Bleek en bewegingloos stond Rathenau
een paar minuten. Hy staarde als naar een ver
land. Streed een zwaren stryd. Dan blonken
opeens zyn donkere prachtige oogen van goed
heid en mildheid. Hy legde zyn handen op de
schouders van den kanselier en zeide: „Beste
vriend, het is niets! Wie zou my dan iets wil
len doen?"
Den dag daarop hield Helfferich, die den
avond tevoren nog met hem had getafeld, plot
seling een van krankzinnigen haat druipende
rede tegen Rathenau in den Ryksdag, waarin
hy hem als „Reichsverderber" aanwees.
Dit was het sein voor de jonge samenzweer
ders. In een auto werd een machinepistool op
gebouwd en men reed naar het Grünewald,
waar Rathenau's villa was. De minister had de
gewoonte eiken morgen in open auto naar zyn
departement te ryden. De moordauto wachtte
hem op. Toen de wagen van den minister
naderde, vuurde de nauwelijks twintigjarige
Techow het pistool af. De minister werd door
zeefd met kogels en stierf nog in zijn wagen,
die door den chauffeur in razende vaart werd
teruggereden.
De Ryksdag verkeerde in waanzinnige opwin
ding. Aan Helfferich werd door 'n paar jon
gens een groote huldekrans gebracht. Elk mo
ment meende men, dat Helfferich zou worden
vermoord in de zittingszaal. Kanselier Wirth
hield in groote bewogenheid zyn beroemde rede,
die eindigde met het donderend-aanklagende:
„De vyand staat rechts!" Rathenau's ïyk, dat
men aan de voeten van zyn negentig-jarige
moeder, de edele Mathilde Rathenau, had moe
ten nederleggen, werd opgebaard in den Ryks
dag. De gryze gebogen moeder werd haast
hangend aan de armen van Rykspresident Ebert
en kanselier Wirth het doodenfeest binnenge
leid. Geen oog bleef droog. Het geheele corps
diplomatique in stralend gouden uniformen was
aanwezig. Heel Beriyn stroomde ter uitvaart.
Het werk werd neergelegd en onafzienbare
drommen van arbeiders, millioenen, demon
streerden van 's middags tot na middernacht
op den Kurfürstendamm. De republiek was in
gevaar. De wet ter bescherming der republiek
werd aangenomen en in den Ryksdag afgekon
digd. Eenigen der samenzweerders werden ge
vat en door het Ryksgerecht te Leipzig veroor
deeld, meestal tot lichte gevangenisstraffen,
omdat zy veelal té jong waren, om zwaar ge
straft te worden. De hoofddaders werden op
hun vlucht ingesloten in den ouden burcht van
Saalfeld. Een werd er vermoedelük door de po
litie doodgeschoten. De ander pleegde zelfmoord.
Het kan ook zyn, dat deze zelfmoordenaar eerst
zqn moordskameraad doodschoot.
Zoo eindigde door gewelddadigen dood ook
het leven van den man, die, evenals Erzberger,
zyn vaderland trouw had gediend.
En zien we nu naar Duitschland....
Niets is veranderd. Integendeel, de toestand
is nog erger geworden.
De krachten, die Rathenau vermoordden,
staan op den drempel van de macht!
Nadat des morgens nog een tweetal heats ver-
roeid waren in het nummer Overnaadsche Vier
tusschen „Willem III,, en „Laga" en „Poseidon"
en „Amstel", welke resp. gewonnen werden door
„Laga" in 7 min. 36 sec. met 2 lengten en „Am-
stel" in 7 min. 30 sec., werd begonnen met de
eindstrüden.
De Jonge Vier B werd met een taflengte ge
wonnen door „De Hoop".
1. „De Hoop", 7 min. 11 sec.; 2. Nereus.
Voor Jonge Sciff B. verschenen in den eind
strijd aan den start „De Laak" (Mulder) en
„Triton" (Vrijburg).
1. „De Laak" (Den Haag), 8 min. 3 sec.; 2.
„Triton" (Utrecht).
Voor de Overnaadsche Sciff verschenen aan
den start „De Amstel" en „Willem III". 1. „Am-
stel", 8 min. 23 2/5 sec.; 2. „Willem III".
Voor de Jonge Acht A. ging de stryd tusschen
„Triton" (Utrecht) en „Njord" (Leiden). Aan-
vankeiyk zou dit nummer niet verroeid worden,
aangezien eenige roeiers van „Njord" Vrydag-
avond een auto-ongeluk gehad hadden waar
door zy geblesseerd waren.
Op 500 M. waren de Utrechtenaren 1 lengte
achter, na 1000 M. reeds 2 lengten en by de
finish ruim vier lengten.
1. „Njord" (Leiden), 6 min. 34 sec.; 2. „Tri
ton" (Utrecht).
Van de verdere wedstryden volgen hieronder
de uitslagen.
Oude Twee: 1. Njord (Legden) 7 min. 53 sec.;
2. Laak (Den Haag).
Jonge Acht B: 1. Laga (Delft) 6 min. 27 seC"
'2. Aegir (Groningen).
Overnaadsche Vier: 1. Amstel in 7 1111
29 3/5 sec.; 2. Laga (Delft). ne
Jonge Sciff A: 1. Nautilus (Amsterdam) vf
Vries in 7 min. 47 sec.; 2. Amstel (Gosselaa
Beerta)
Jonge Vier A: 1. De Hunze (GroningeP
7 min. 17 sec.; 2. Laak (Den Haag).
Jonge Twee B: 1. De Laak (Den Haag) Sto11'
10 sec.; 2. Laga (Delft). ,n
Oude Sciff: 1. Laga (Van Dongen) 7 nü^'
37 sec.; 2. A.R.S.A. (Boerma).
Oude Acht: 1. Laga (Delft) 6 min. 19 s
2. Nereus (Amsterdam). j
Double scull: 1. Het Spaame (Haarlem
7 min. 441/5 sec.; 2. De Hoop (Amsterdam'-
By onaangenaam regenachtig weer zyn
terdagmiddag in het open zwembad te ASS^
de wedstrüden om de nationale zwemK- ti
pioenschappen, die heden worden voortgeZC
aangevangen. g
De beste prestatie werd geleverd in f
maal 50 M. estafette voor dames, die
R. D. Z. in 2 min. 48 4/5 sec. gezwommen We
wat 1/5 sec. beneden het Nederlandsch reC.aIi
is. Een verrassing was de overwinning pg
Scheffer van D. J. K., die den kampioen
Haas op de 200 M. vrye slag royaal klopte- e.
De overige nummers brachten voor het m p
rendeel een prolongatie van het kampioenS0
van de winnaars van het vorige jaar.
De uitslagen luiden: _js-
1500 M. vrye slag heeren: 1 J. van "hui
bergen (Haarlem) 21 min. 50K sec.; 2 F-
per (Dolfqn) 24 min. 36 sec. 1
Estafette dames 5 maal 50 M. vrye SJ g A-
R. D. Z. (Rotterdam) 2 min. 48 4/5 sec.; p,
D. Z. (Amsterdam) 2 min. 55 3/5 sec.; 3 0.
Z. (Amsterdam) 2 min. 571/5 sec.; 4 R- Tau1'
JlI (Rotterdam) 3 min. 1/5 sec.; 5 Het U
sterdam) 3 min. 3/5 sec. ei>
5 maal 50 M. vrye slag heeren: 1 H. jj
P. C. (Den Haag) 2 min. 29 sec.; 2 p,
(Amsterdam) 2 min. 29 4/5 sec.; 3 S-j8f0
(Heemstede) 2 min. 34 3/5 sec.; 4 A.
(Amsterdam) 2 min. 34 4/5 sec.; 5 Z.
(Groningen) 2 min. 44 sec. uw®18
200 M. schoolslag dames: 1 G. BT°. ,jjgt
(R. D. Z.) 3 min. 18 3/5 sec.; 2 F. Hessel
IJ) 3 min. 18 4/5 sec.; 3 D. Wolff (Z-
3 min. 32 3/5 sec.
C.
ers»
o*
200 M. schoolslag heeren: 1 L. Korpe^^er-
(R. Z. C.) 3 min. 51/5 sec.; 2 J. J. van gpt
kom 3 min. 8 4/5 sec.3 en 4 C. H. de
(D. W. R.) en C. Verkaik (Z. C. G.)
16 sec. j(.)
200 M. vrye slag heeren: 1 Scheffer <P- f.'
2 min. 36 4/5 sec.; 2 J. N. de Haas (Z. I- q) t
2 min. 40 2/5 sec.; 3 W. Delwei (R. Z'
min. 412/5 sec.; 4 J. C. Laddé (D. J-
min. 1/5 sec. (Jt-
Schoonspringen dames: 1 C. Klapv'U tjj'
D. Z.) 7114 punten; 2 C. E. Hesterman (J? pil"'
5256 punten: 3 N. Zeeman (H. D. Z.) 518"
ten; 4 den Ouden (R. D. Z.) 5162 punte'
