Von Papen grijpt naar de macht in Pruisen Een sprong in het duister Severing wijkt Rijksdictatuur in Pruisen VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS Het nieuws van heden DE BAROMETER DONDERDAG 21 JULI 1932 Afzetting van Pruisens zwart-roode regeerders Aanval op de grondwet van Weimar? Slechts voor geweld KRACHTSVERTOON UIT ZWAKTE De lakei van Hitier Het Weer BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL.13866 ABONNEMENTENvoor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling. DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 VIJF EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18129 AdvertentieprijzenPer lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces Omroepers zie de rubriek De Berlijnsche poiitie-overheden door de Rijksweer gearres teerd, doch later weer vrijgelaten Verordening afgekondigd Invoering doodstraf Hoofdcommissaris van politie gearresteerd De Rijkscommissaris voor Pruisen Nieuwe Schupo-commandant Met welk recht? De afgezette Severing Es geht Braun zu braun De souffleur DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN Landen op de hoogte gesteld NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Rijkskanselier Von Papen ontving gister morgen om 10 uur de Pruisische ministers Hirtsiefer en Severing. In den loop van het onderhoud deelde de rijkskanselier mede, dat de rijksregeering besloten heeft rijks kanselier Von Papen te benoemen tot rijks commissaris van Pruisen op grond van art. 48 sub. 2 van de rijksgrondwet. Verder zal de opperburgemeester van Essen, dr. Bracht, worden benoemd tot commissaris-generaal van Buit. Zaken voor Pruisen en tot leider van de Staats- kanselarij. BERLIJN, 20 Juli. (W. B.>. De verordening, waarbij rijkskanselier von Papen tot rijkscom missaris wordt aangesteld, is door Von Hinden burg onderteekend en officieel uitgevaardigd. Zij is getiteld: Verordening tot herstel der openbare orde in Pruisen. Von Papen wordt gemachtigd, de huidige Pruisische ministers uit hun ambt te ontzetten, wier functies hem ten dienste komen te staan. Hij zelf en de door hem met de leiding van de Pruisische Ministeries belaste personen, oefenen de be voegdheden van 't Pruisische Staatsministerie uit. Paragraaf 2: Deze verordening treedt op den dag van haar afkondiging in werking." Militaire uitzonderings toestand voor Berlijn en Brandenburg BERLIJN, 20 Juli (V.D.). In bet onderhoud met den Rijkskanselier heeft de Pruisische mi nister van Binnenlandsche Zaken, Severing, geweigerd de verordening van den Rijkspresi dent te erkennen. Hij heeft verklaard slechts Voor geweld te zullen wijken. De Rijkspresident heeft daarop een tweede verordening uitgevaardigd waarbij over Berlijn en de provincie Brandenburg de militaire uit zonderingstoestand wordt afgekondigd. Het uitvoerend bestuur is dientengevolge voor Berlijn en Brandenburg op den bevelhebber van het derde militaire district, generaal Rundstedt, overgegaan. Onder hem staan ook de Berlijn sche en Brandenbnrgsche politie. ÏReeds geplaatst in 'n deel der vorige oplage). BERLIJN, 20 Juli (V.D.) Krachtens de af kondiging van den uitzonderingstoestand in Groot-Berlijn en de provincie Brandenburg staat hét de rijksregeering vrij, tot nader order de persoonlijke vrijheid, het recht van vrije meeningsuitipg. met inbegrip van de pers vrijheid, het vergaderings- en het vereeni- gingsrecht te beperken. Verder mag zij ingrij pen in het brief-, post-, telegraaf- en telefoon geheim, bevelen uitvaardigen voor huiszoekin gen en in beslagnemingen evenals beperkingen van den eigendom opleggen. Wie handelt in strijd met de in het belang van de openbare veiligheid afgekondigde ver ordeningen van den Rijksminister of van de militaire bevelhebbers of tot dusdanig verzet opwekt of aanhitst, wordt, voor zoover de be staande wetten geen hoogere straf stellen, gestraft met gevangenisstraf of geldboeten tot vijftienduizend mark. Wie gevaar veroorzaakt voor menschenle- vens wordt met tuchthuis, bij verzachtende omstandigheden met gevangenisstraf niet on der zes maanden en wie den dood van een menschenleven veroorzaakt, met den dood, bij verzachtende omstandigheden met tuchthuis straf niet onder twee jaren, gestraft. Daar naast kan beslag op het vermogen worden ge legd. Wie tot gevaarlijke daden tegen de gemeen schap oproept of ophitst wordt met tuchthuis straf, bij verzachtende omstandigheden met gevangenisstraf niet beneden drie maanden gestraft. De in de paragrafen 81 (hoogverraad), 302 (brandstichting); 311 (ontploffing). 312 (over strooming) 315 sub 2 (beschadiging van spoor- wegwerken) van het Strafwetboek met levens lange tuchthuisstraf bedreigde misdaden, moeten met den dood worden bestraft, wan neer zij na de afkondiging van de verordening gepleegd zijn. Onder dezelfde bepaling kan in geval van par. 92 (landsverraad) van het Strafwetboek de doodstraf gesteld worden, evenals in de ge vallen van paragraaf 125 sub. 2 (raddraaiers en tegenstand bij oproer), wanneer de plegers van den tegenstand geweld of bedreiging met wapens gebruiken. Op verzoek van den bekleeder van het uit voerend bestuur moeten door den Rijksminis ter van Justitie buitengewone rechtbanken worden gevormd. BERLIJN, 20 Juli. (V.D.). Omtrent de rede nen, die de Rijksregeering aanleiding hebben gegeven tot de benoeming van den Rijkscom missaris voor Pruisen, wordt van welingelichte zijde het volgende medegedeeld: De Rijksregeering is steeds meer tot de over tuiging gekomen, dat gedurende den laatsten tijd de rust en orde op Pruisisch grondgebied herhaalde malen verstoord worden en de po litie niet steeds tijdig en krachtig heeft inge grepen. Ook hebben naar de meening van de Rijksregeering de binnenlandsche bestuurs- instanties in Pruisen herhaaldelijk een inner lijke onzekerheid aan den dag gelegd, wanneer het er om ging doortastende maatregelen tegen de communistische terreur te nemen. De Rijksregeering verwijt de waarnemende Pruisi sche regeering verder, dat de communistische beweging zich heeft kunnen doen gelden op een wijze, die niet meer in overeenstemming te bren gen is met de autoriteit van den staat. Een nauwe samenwerking tusschen de sociaal democraten en de communisten is naai de mee ning van de Rijksregeering onmiskenbaar. ,Je scherpe aanvallen van Severing in zijn verkie zingsredevoeringen tegen de Rijksregeering, in het bijzonder in de de vorige week te Wilmers- dorf gehouden rede, waarin hü de kiezers opriep de regeering-Von Papen „weg te jagen", heb ben mede tot de beslissing van de Rijksregee ring bijgedragen. Woensdagmiddag om vijf uur verscheen de nieuwe politie-president Melcher, begeleid door een officier van de Rijksweer met 12 man voor het hoofdbureau van politie. Zij marcheerden door naar de kamer van Greszinski, waar ook dr. Weïsz en Heimannsberg waren en overhan digden den heeren een schrijven, waarin hun werd medegedeeld, dat zij hun ambt hadden neer te leggen. De Berlijnsche politic-president Greszinski heeft aan luitenant-generaal von Rundstedt een schrijven gericht, waarin hij verklaarde zich niet door het schrijven van dr. Bracht gehouden te achten zijn post te verlaten. In den namiddag tegen half vijf verscheen een afdeeüng Rijksweer in het gebouw van het hoofdcommissariaat van politie om de heeren Greszinsky en dr. Weiss in verzekerde bewaring te nemen. De nieuwe door den Rijkscommissaris voor Pruisen benoemde hoofdcommissaris van politie, dr. Melcher, aanvaardde hierop zijn functie. Greszinsky en Weiss werden per auto naar de militaire gevangenis te Moabit overgebracht. Ondertusschen werd door de politie-beambten een „Hoch" op de republiek uitgebracht. Behalve de vroegere hoofdcommissaris en de vroegere plaatsvervangende hoofdcommissaris dr. Weiss is ook de vroegere commandant van de Berlijnsche Schutzpolizei, Heimannsberg voorloopig in arrest gesteld. De nieuwe commissaris van politie, Melcher, en de nienwe commandant van de Schutzpolizei, Poten, begaven zich later naar de Prinz Friedrich Karistrasse, waar Poten de leiding over de Schutzpolizei op zich nam. De arrestatie der vroegere politiecommissa rissen geschiedde door 12 man van de Rijksweer onder leiding van kapitein Hausse. Greszinsky, Weiss en Heimannsberg zijn weder op vrije voeten gesteld. Zij begaven zich on middellijk naar hun advocaat prof. dr. Max Alsberg. Vóór Greszinsky, Weiss en Heimannsberg uit de hechtenis ontslagen werden, verscheen bij hen 'n rijksweerofficier. Deze legde den heeren een verklaring ter onderteekening voor van den volgenden inhoud: „Na mijn gewelddadige verwijdering uit mijn ambt verklaar ik mij bereid mü van iederen verderen dienstmaatregel te onthouden." De drie heeren hebben de verklaring onder teekend en zijn daarop vrijgelaten. Zjj zullen bü het Pruisische ministerie van binnenlandsche zaken protesteeren wegens hun gewelddadige verwijdering. Bijzonder Greszinsky is van meening, dat zijn arrestatie des te ongewettigder is, daar hij Land- dag-afgevaardigde en bijgevolg onschendbaar is. De vroegere Pruisische minister-president Braun heeft een schrijven gezonden aan den Rijkspresident, waarin hij vraagt, op welke rechtsgronden de in Pruisen genomen maat regelen steunen. Naar verluidt is de Pruisische ministerial- direktor, Dr. Badt, naar Leipzig vertrokken om namens de afgezette Pruisische regeering bij het Staatsgerechtshof de kwestie der door de Rijksregeering genomen maatregelen aanhangig te maken. In kringeft welke de Rijksregeering na staan, stelt men er prijs op te constateeren, dat de maatregelen van het Rijk in Pruisen worden ten uitvoer gelegd met een zeer nauwgezette in achtneming van hun constitutioneele basis. Mochten individueele functionnarissen, zooals minister Severing of Greszinsky persoonlijk van meening zijn, dat de maatregelen van het Rijk van een constitutioneele basis ontbloot zijn, dan nog is het de zaak van het Staatsgerechtshof hierover te beslissen. De verordeningen van den Rijkspresident worden door een beroep op het Staatsgerechts hof evenwel niet uitgesteld. Ambtenaren die zich tegen de uitvoering van maatregelen verzetten, handelen zelf in strijd met de constitutioneele rechten. Overigens wordt geconstateerd, dat alle maatregelen in volkomen orde zijn ten uitvoer gelegd en dat er geen aan leiding bestaat tot eenige bezorgdheid. BERLIJN, 20 Juli. (W. B.) Woensdagmiddag te vier uur is dr. Bracht, de gevolmachtigde van rijkskanselier von Papen op het Pruisische mi nisterie van binnenlandsche zak.en verschenen en deelde minister Severing mede, dat hij op dracht had de loopende zaken van het Pruisische ministerie van binnenlandsche zaken over te nemen. Dr. Bracht was vergezeld van een politie officier en van den nieuwen politie-president Melcher. c Minister Severing antwoordde, dat hij weiger de zijn ambt neer te leggen en dat hij slechts voor geweld zoij wijken. Toen daarop met gebruikmaking van geweld gedreigd werd, verliet minister Severing zijn ambtslokaal en begaf zich naar zijn woning, die zich in hetzelfde gebouw bevindt. Daarmede is de afzetting van den Pruisischen minister van binnenlandsche zaken voltrokken. Dr. Bracht zal de leiding van het ministerie Donderdagmorgen vroeg overnemen. Nadat de Pruisische staatsministers dr. Hirt siefer, dr. Steiger, Klepper, dr. Schreiber, dr. Schmidt en Grimme den rijkskanselier schrifte- Alle ontkenningen ten spijt blijkt de huidige Rijksregeering in Duitschland niets anders te zijn dan de onderda nige dienaresse van de nationaal-socialis- tische partij. Of deze onderdanigheid al of niet van harte wordt betoond, doet niets af van de juistheid van dit niet meer te loo chenen feit. Zelfs het nationalistisch ge schreeuw tegen Von Papen na het schijn succes van Lausanne kan ons daaromtrent niet misleiden. Waar heel Duitschland zoo wel rechts als links stellig had gerekend op een definitieve en algeheele schrapping der herstelschulden zonder eenige restrictie, konden de Nazi's geen instemming betuigen met den man, die niet eens had durven eischen, wat de als een laffe slappeling ge scholden Brüning in zijn plaats zou ge- eischt hebben. Vooral toen achteraf bleek, dat heel het accoord van Lausanne maar een theatrale vertooning op losse planken was, speelden de rechts-radicale partijen een heftige verontwaardiging over het ka- binet-Von Papen, dat zij zelve achter de schermen in den zadel hebben geholpen. Zij wilden zich niet met Von Papen com- promitteeren voor het Duitsche kiezersvolk, dat straks aan de stembus over het lot van Duitschland moet gaan beslissen. De waar heid, die echter tijdens verkiezingscam pagnes moet verzwegen worden, wordt door de tegenpartijen wel onthuld, terwijl ook de feiten verraden, wat de woorden geheim trachten te houden. Zoo heeft het Centrum met bewijzen zwart-op-wit bekend ge maakt, dat de Nazi's als voorwaarde voor samenwerking o.a. den eisch stelden, dat het Centrum de oppositie, tegen de regee ring-Von Papen moest staken. Waarom namen de Nazi's Von Papen in bescher ming? Omdat Von Papen nolens volens de lakei van Adolf Hitler is, en diens bevelen moet uitvoeren om in zijn functie te kun nen blijven. Het eerste bevel van Hitier, dat de regeering Von Papen opvolgde, was de intrekking van het door Brüning uitgevaardigde uniformverbod en van de ontbinding van de stormafdeelingen van de nationaal-socialistische partij. Onmiddellijk begonnen de Hitlerianen van de hun terug gegeven vrijheid misbruik te maken door te paradeeren en te provoceeren. Van den weeromstuit ontplooiden de republikeinsche organisaties en de communisten een ver hoogde activiteit. Bloedige botsingen, welke steeds meer slachtoffers vergden, waren daarvan het natuurlijk gevolg. Centrum en sociaal-democraten drongen aan op een her stel van het uniformverbod, dat onder Brüning zoo'n uitstekende diensten had be wezen, maar de rechts-radicalen vroegen aan de Rijksregeering de afkondiging van den staat van beleg, in de hoop dat dan de stormafdeelingen van Hitier zouden geroe pen worden om met de Rijksweer de orde te handhaven. De rijksminister van Binnen landsche Zaken Von Gayl deed noch het een, noch het ander, maar vaardigde als eerste ordemaatregel een verbod uit voor politieke demonstraties in de open lucht. Dat was half werk, en bovendien gaf hij den communisten te eenzijdig de schuld van de plaats gehad hebbende relletjes, om niet daardoor te verraden, hoezeer hij door de „Roode terreur" brullende Nazi's was ge ïnspireerd. Toch hebben de communisten in de meeste gevallen niets ander gedaan dan geweldadig reageeren op de tartende uitda- g' en der Nazi's, iets, waaraan dezen zich zelf herhaaldelijk evenzeer hebben schuldig gemaakt tegenover de Marxisten. Von Gayl had verstandiger, doelmatiger en eerlijker gehandeld, indien hij het uniformverbod weer had ingesteld. Maardaar wilden de Nazi's niets van hooren, en dus gebeurde dat niet. Het tweede bevel van Hitier, waaraan de regeering-von Papen thans genoor heeft gegeven, is de benoeming van een regeeringscommissaris voor Pruisen. Sinds de verkiezingen voor den Pruisi schen landdag voor de Nazi's een groote overwinning brachten, welke toch niet groot genoeg was om hun de alleenheerschappij te verzekeren, is er in Pruisen een eigen aardige toestand ontstaan. Vlak voor de bewuste landdagverkiezingen had de oude landdag een wetsvoorstel aangenomen, waarbij bepaald werd, dat de Pruisische minister-president slechts met twee-der- den-meerderheid van stemmen zou kunnen worden gekozen. Toen nu na de verkiezin- gèn de socialistische minister-president Braun zijn functie neerlegde en een sa mengaan van Nazi's en Centrum onmoge lijk bleek, wilden de Hitlerianen de keuze van een nieuwen minister-president in Prui sen uitstellen tot na de rijksdagverkiezin gen, waarvan zij een volstrekte overwin ning hoopten. Von Papen drong er echter bij den nieuwen voorzitter van den land dag, den nationaal-socialist Kerrl, op aan toch de verkiezing van een premier op de agenda te plaatsen. De verkiezing geschied de, maar bracht voor geen der candidaten een meerderheid van twee-derden der stem men, zoodat de waarnemende premier der demissionaire Pruisische regeering Hirtsie fer in functie bleef. Zoodoende bleef de scherpe politieke tegenstelling tusschen landdag en regeering in Pruisen voortbe staan, waardoor elke wetgevende arbeid reeds op voorhand was uitgesloten. Om aan dezen toestand een einde te maken verzocht de voorzitter van den landdag Kerrl de rijksregeering op grond van art. 48 van de Grondwet een Rijkscommissaris voor Prui sen te benoemen, terwijl Hugenberg in een rede hetzelfde bepleitte. Voor dezen aan drang is von Papen thans gezwicht. Hij heeft zichzelf tot rijkscommissaris van Prui sen laten benoemen en dr. Bracht, oud- eerste burgemeester van Essen, tot zijn ge volmachtigde om, naar het heet, de open bare veiligheid en de orde in het gebied van Pruisen te herstellen. Den Pruisischen minister-president Braun en den minister van Binnenlandsche Zaken Severing, beiden sociaal-democraten, heeft hij van hun functie ontheven. Minister Severing tee- kende daartegen verzet aan. Hij acht een dergelijk ingrijpen in de Pruisische lands- regeering in strijd met de grondwet en heeft reeds een aanklacht tegen de rijks regeering ingediend bij het Staatsgerechts hof. Daarop is de staat van beleg over Ber lijn en de provincie Brandenburg afgekon digd, waardoor alweer een der wenschen van Hitier althans gedeeltelijk in vervul ling is gegaan. Dit ingrijpen in de landelijke regeering van Pruisen door de Rijksregeering zal niet alleen van de zijde der vroe gere Pruisische regeering, maar ook van die der Zuid-Duitsche landen hevig verzet wekken, want de Zuid-Duitsche staten heb ben zich reeds bij herhaling solidair met hun Pruisischen collega verklaard terwijl de door de Rijksregeering afgedwongen door voering van de opheffing van het uniform verbod vooral in Beieren veel kwaad bloed heeft gezet. Indien dit verzet scherpere vormen aanneemt dan tot nu toe, zal Von Papen genoodzaakt zijn zijn bedreigingen gestand te doen en nog drastischer maat regelen moeten nemen. Tot welke reacties die dan weer zullen leiden, moet de toe komst leeren. Veel goeds voorspelt die toe komst echter niet. En met alle krachttoe ren, waartoe Von Papen zich op last van Hitier forceert, bewijst hij alleen hoe zwak hij innerlijk is. De moeilijke en zorgwek kende dagen onder Brüning lijken thans reeds heel ver als een voorbije vacantie, vergeleken bij de spanning van 't oogen- blik. Men vraagt zich met beklemd hart af, wat onder deze omstandigheden de Rijksdagverkiezingen op 31 Juli zullen gaan brengen. Of is dit alles slechts een voor spel om aan die verkiezingen door staats grepen te ontkomen, omdat Hitler in ver band met het geweldige succes, dat Brüning overal oogst, niet meer zoo heel zeker van een overwinning zou zijn? De rijksregee ring heeft uitdrukkelijk verklaard, dat dit niet de bedoeling is en dat de verkiezingen op tijd zullen worden gehouden. Maar zij heeft indertijd óók verklaard, dat zij er niet aan dacht een Rijkscommissaris voor Pruisen te benoemen. In ieder geval heeft zij den Marxistischen groepen met haar dictatoriaal optreden het prachtigst denk bare verkiezingsmateriaal in handen ge speeld, STAATSGREEP IN PRUISEN. PRUISI SCHE MINISTERS AFGEZET. BERLIJN SCHE POLITIE-OVER HEDEN GEARRES TEERD EN WEER VRIJGELATEN. AR BEIDERS DREIGEN MET ALGEMEENE STAKING. Loit. Jhr. Sandberg maakt een noodlanding bij Dyon. Nogmaals de kruiserbouw in de Eerste Kamer. Nieuw^ rijwielplaatjes met ingang van 1 Augustus. Frisch bloed in de Italiaansche regeering. O O O Verwachting: Zwakke tot matigen, Zuid-Westelijke wind, zwaar bewolkt ot betrokken met tijdelijke opklaring, waarschijnlijk regenbuien. Weinig ver. andering in temperatuur. Verdere vooruitzichtooWeinig ver andering. Zon op 5.05, onder 9.06 L. K. 25 Juli, nam. 302 Licht op 9.36, llllil lijk verklaard hadden, dat zij weigerden gevolg te geven aan de door den rijkskanselier gedane uitnoodiging tot een vergadering der staats- regeering, heeft de rijkskanselier de genoemde ministers, krachtens de hem door de noodver ordening van 20 Juli 1932 verleende volmacht, ontheven van de leiding der loopende zaken als Pruisische ministers. De stappen der Rijksregeering zijn, naar de „Vossische Zeitung" meldt, tegelijkertijd met de bekendmaking aan de betreffende Pruisische in stanties in de Zuid-Duitsche landen mede gedeeld. Met deze opdracht was naar München gezon den freiherr von Lerchner; naar Stuttgart, de Rijksminister der Posterijen, freiherr von Rue- benach; naar Karlsruhe ministerialrat Wiede mann. In de middaguren heeft de Rijkskanselier de vertegenwoordigers te Berlijn van de landen Beieren. Württemberg, Baden, Saksen, Thürin- gen, Hessen en Hamburg ontvangen ten einde hen op de hoogte te stellen van de in tusschen van kracht geworden maatregelen. Von Papen voor de radio Rijkspresident von Papen heeft Woensdag avond een radio-rede gehouden, waarin hij uit eenzette, om welke redenen de Rijksregeering er bij den Rijkspresident op heeft aangedrongen machtiging te verleenen voor de maatregelen, welke in Pruisen werden genomen. Hij ver klaarde, dat bij het doorvoeren dezer maat regelen niet verder zal worden gegaan dan tot herstel van geordende rechtstoestanden nood zakelijk zal blijken. De genomen maatregelen werden op de eerste plaats noodig geacht om te verhinderen, dat de communisten, die toch slechts een zeer geringe minderheid vormen, hun destructieven arbeid verder zouden kunnen voortzetten, vooral waar het hun van ambtelijke zijde mogelijk werd ge maakt daarmede voort te gaan. De Rijksregeering wil het door haar maat regelen mogelijk maken, dat een ordelijke ver kiezingsstrijd wordt gevoerd. Daar echter de Pruisische minister van binnenlandsche zaken heeft verklaard, dat hij, ondanks de wettige bevelen van den Rijkspresident, slechts voor ge weld zou bukken, werden militaire maatregelen noodzakelijk, die echter niet langer zullen ge handhaafd blijven dan volstrekt noodzakelijk is. De zelfstandigheid van Pruisen binnen het kader der Rijksgrondwet zal niet worden aan getast. Rust te Berlijn Ondanks de afkondiging van den militairen uitzonderingstoestand heerscht te Berlijn vol komen rust. De straten, ook in de regeerings- wijk, vertoonen het gewone beeld. De groote menschenmenigte die zich des mid dags voor het gebouw van het ministerie van binnenlandsche zaken had verzameld, ver spreidde zich langzamerhand, daar sensationeele gebeurtenissen uitbleven. iNo i W'.Wl lil I stvZ. Hoogste stand op Donderdag 9 uur vjn. 762

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1932 | | pagina 1