t Palestina-mandaat
L
De zwijger heeft gesproken
VEREEN IG DE KATHOLIEKE PERS
Tien jaren Engelsche
heerschappij
Het wordt oorlog
Het Heilig land
een speelbal
Japan in ongelijk
gesteld
GORGOELOFF NIET GEK
Verklaring van prof. Perrin
DE WERELD HOORT OP
IN DIT NUMMER:
DE BAROMETER
WOENSDAG 27 JULI 1932
9
Edge weer te Parijs
Het Weer
Autobandieten te Remagen
Alarm in Frankrijk
Washington sympathiek
tegenover Borah
PRACTISCH TOKIO
Nazi-Don Quichoterie
Parachutesprong maakt
vliegongeluk
W. Brakel Jr., Botermarkt 17
Si
BUR€AUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN:
Voor Haarlem en Agentschappen p. week
'25 cent; per kwartaal f3.25; per -post,
per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DACBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
iiliii
WÊSm
Straatbeeld in Jeruzalem
DE ONTZETTENDE SCHEEPSRAMP IN DE OOSTZEE njeUWS yan heden
Door Lytton-commissie
Japan gaat zijn gang
Het Duitsche zeil-schools chip Niobedat in de Oostzee is omge
slagen en met vele leden der bemanning in de diepte verdween.
Aankondiging van reorganisatie
der Rijksweer een sensatie
Generaal Von Schleicher
Weerklank in Engeland
Parijsch commentaar
Doch voorloopig geen behandeling
van zijn voorstel
Gemeentelijk huwelijksbureau
Tusschen Bolivia en Paraguay
De stemmingis er
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Vrijwel alle Landsregeeringen
aangeklaagd
VON GRONAU TE MONTREAL
CS
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
VIJF EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18134
Advertentieprijzenr Per lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers'' zie de rubriek
f
Palestina is voor ons Katholieken het
land der openbaring en der verlossing,
waar zich de fundamenteele feiten
van onzen godsdienst afspeelden. In den
na-oorlogschen tijd staat het Heilige Land
weer sterk in het middelpunt der wereld
belangstelling. Maar deze toegenomen be
langstelling staat niet in verband met de
religieuse behoeften der volkeren. De over
tuigde christenen vormen onder hen helaas
slechts een minderheid. Wereldpolitieke be
langen, vooral die van het Britsche rijk,
stellen Palestina in dat belangstellingsmid
delpunt. Tijdens den wereldoorlog dwong
Engeland einde 1917 de Turksche troepen
en die der centrale mogendheden af te
trekken. Het bleef als bezettingsmogend
heid in het Heilige Land. Bij het vredes
verdrag van Sèvres en op de conferentie der
geallieerden in San Eemo (1921 werd de
staatsrechtelijke vorm van het mandaten-
systeem uitgevonden. De Volkenbond
kreeg het mandaat over Palestina en
deze droeg dit voor onbepaalden tijd over
aan het Britsche Rijk, aan de Engelsche
voogdij. Tien jaren zijn sinds dien verloo-
pen en in dien tijd heeft zich het aanzien
van Palestina grondig veranderd. De
„Kölnisehe Volkszeitung" heeft den huidi-
gen toestand doen onderzoeken èn geeft
een beschouwing over de gevolgen en pro
blemen, die zich hebben ontwikkeld. Hier
volgt een kort overzicht met aanvullende
beschouwingen.
Op de eerste plaats moet worden ge
constateerd, dat, niettegenstaande
Engeland slechts is uitvoerder van
de opdracht van de zijde van den Volken
bond en tot plicht heeft het Palestijnsche
mandaat gebied tot politieke zelfstandigheid
te ontwikkelen. Palestina heden zoo
goed als niets anders dan een Engelsche
kolonie is. Engeland heeft het Heilige Land
opgenomen in zijn belangengebieden in het
Oosten en er een strategische verbindings
schakel naar zijn Indisch koloniaal bezit
van gemaakt. De geopolitieke ligging van
het kleine, maar door en door gewichtige
land voor de cultureele en economische
bruggen van drie werelddeelen, heeft het
gemaakt tot een wezenlijken factor der
Oostersche belangen van Engeland. Ten ge
volge van deze essentieele politieke omwen
teling zijn er op het gebied der binnenland-
sche politiek twee gevaren ontstaan, die
zich ontwikkelen uit den eisch der Jo
den: Palestina voor de Joden en uit het op
vlammende nationalisme der Arabieren.
Engeland is tijdens den oorlog het wereld-
jodendom in het gevlij gekomen met het
yoortooveren van een nationalen Joodschen
staat. Maar tegelijk werd aan de Arabieren
de stichting van een groot-Arabischen staat
Voorgespiegeld.
Deze politiek van d©n dubbelen bodem
stiet zoowel Joden als Arabieren af en
luidde tot uitwassen van het radicalisme.
In 1921 was er oproer in Jaffa, in 1922 in
Jeruzalem en in Augustus 1929 kwam het
tot bloedige onlusten bij den Klaagmuur. De
bezettingstroepen konden slechts met moei
te de massamoorden op de Joden door de
Arabieren onderdrukken.
De Engelsche regeering zag zich gedwon
gen de Joodsche immigratie zoo goed als
stop te zetten, wat tot een crisis van het
Zionisme voerde, die nog versterkt werd
door de algemeene wereldmalaise (ophou
den van financieele hulp). Het beslissende
punt in den strijd tusschen Joden en Ara
bieren is niet de eisch van de Arabieren,
dat zij het heerschende ras moeten blijven,
maar de bodemkwestie. De Joden hebben
veel land opgekocht, om te koloniseeren.
Vele Arabieren hebben geen stuk land
meer. Er is geen gecultiveerde grond meer
voorradig. De Engelschen werken aan plan
nen voor het in cultuur brengen van gron
den. Van het slagen dier plannen hangt
af, of in de toekomst weer meer Joden naar
Palestina mogen komen. Toegegeven moet
worden, dat Palestina onder Engelschen
invloed zeer vooruit is gegaan. Handels- en
industrie-centra zijn ontstaan. Het geheele
land is op Europeesche leest geschoeid.
Voor de Katholieken van alle landen is
het van belang, om deze veranderde
situatie met aandacht te volgen. Want
de religieuze belangen staan op het spel.
Engeland voert alleen een politiek van
naakt egoïsme. Zijn politiek gaat absoluut
niet uit van overwegingen, die in verband
staan met de heilige plaatsen. De Christe
lijke belangen zijn door het Palestina-
mandaat absoluut niet bevorderd, ofschoon
toegegeven moet worden, dat ze ook niet
direct zijn geschaad. Het Engelsche Angli-
canisme heeft voor het Katholicisme weinig
over. Het tracht het Grieksch-orthodoxisme
aan zich te verbinden. Daarbij doen zich
allerlei Indische politieke invloeden gelden.
Daarbij komt het Mohammedaansche fa
natisme, dat al te licht de politieke missie
werken der Engelschen identificeert met
het zuiver-religieuze Katholieke missie
werk. Op het moment is de macht van
Engeland in het Heilige Land nog onge
schokt. Maar het valt niet te ontkennen,
dat de heilige plaatsen en de uitbreiding
des geloofs in het aloude Bijbelsehe land
in gevaar kunnen komen. De idee is in
breede Katholieke kringen ontstaan, om
den eisch te stellen, dat het Heilige Land
genaturaliseerd zal worden. Maar daar is
bij de tegenwoordige samenstelling van den
Volkenbond weinig kans op, temeer daar
de Christelijke staatsidee bij de meeste
volken zoo weinig is doorgedrongen. Maar
dit mag de Katholieken er toch niet van
afhouden een geestelijken kruistocht te
voeren tegen een politiek, die het Heilige
Land ontheiligt door het maken tot een
speelbal en twistappel van politieke
machtsaanspraken. Onze heiligste goederen
in het aardsche Jeruzalem moeten bewaard
blijven. De oude kruistochtskreet moet blij
ven weerklinken: God wil het!
PARIJS, 27 Juli. (Reuter.) De Amerikaansche
gezant te Parijs Edge is na een verblijf in de
Vereenigde Staten weer naar zijn post terug
gekeerd.
Hfj heeft verklaard zijn best te zullen doen
spoedig een Fransch-Amerikaansch handels
verdrag tot stand te brengen.
Verwachting: Meest matige, Westelijke g
H tot Zuidwestelijken wind, zwaar bewolkt |j
B met tijdelijke opklaringen, kans op g
11 enkele regenbuitjes, weinig verandering g
g in temperatuur.
g Hoogste barometerstand 764.7 te La- g
g coruna. g
g Laagste barometerstand 742.7 te Stor- g
H noway.
g Zon op 5.13, onder 8.58. Nieuwe Maan g
g Dinsdag 2 Aug. v.m. 10.12 Licht op 9.28 g
llllllllllllllllllllllll
NEW-YORK, 27 Juli (Reuter) Het rap
por t-Lyt ton inzake Mandspoerije, zal vermoe
delijk bezwarend zijn voor Japan en kan moge
lijk leiden tot een breuk tusschen Japan en
den Volkenbond, zoo verklaart de correspon
dent van de „New-York Times" te Genève.
Vermoedelijk behelst het rapport, dat Japan
de nieuwe regeering in Mandsjoerije heeft in
gesteld en het verdrag van de Negen Mogend
heden heeft geschonden, terwijl de onlusten in
Mandsjoerije niet van dien aard waren, dat
hierdoor de maatregelen van de Japansche
regeering gerechtvaardigd waren.
TOKIO, 27 Juli. (Reuter). In overeenstem
ming met een verzoek van de regeering van
den nieuwen Mandsjoerijschen staat om een
Japanschen raadsman te benoemen voor de
diplomatieke, militaire en financ. zaken, heeft
de Japansche regeering besloten Kesaroku
Mizumachu aan te bevelen, die commissaris is
van de Industrieele Bank van Nippon, als finan
cieel, en luitenant-generaal Kuma Shichi als
militair raadsman.
Verwacht wordt, dat de regeering Torikichi
Obata, gezant te Berlijn, als diplomatiek raads
man zal aanbevelen.
PARUS, 26 Juli Onder groote belangstel
ling heeft in het proces tegen Gorgoeloff, den
moordenaar van president Doumer, de psychia
ter Prof. Perrin het woord gevoerd.
Hij verklaarde met alle beslistheid dat Gor
goeloff noch aan geestesstoringen leed, noch
het geringste gebrek aan toerekeningsvatbaar
heid vertoonde. Gorgoeloff is veeleer een dier
Kaukasische Russen, die te snel tot een intel-
lectueele cultuur zijn gekomen en die deze slecht
hebben verwerkt. Wanneer een reeks vrouwen,
die in nauwe relatie tot Gorgoeloff hebben ge
staan, hebben verklaard, dat hij gek was, moet
men dit niet opvatten in medischen zin, maar
in de dagelijksche beteekenis van het woord.
Vervolgens weerlegde spr. onder algemeene
vroolijkheid de verklaringen van den Russi-
schen psychiater Looff, die door de verdediging
is uitgenoodigd en die Gorgoeloff ontoereken
baar genoemd had.
Ook de beide andere deskundigen bevestigden
in hoofdzaak de verklaringen van den eersten
getuige, prof. Perrin, en verklaarden Gorgoeloff
toerekenbaar.
Hiermede was 't verhoor der getuigen a char
ge geëindigd.
Een merkbare spanning ontstond in de zaal,
toen de eerste der drie door de verdediging
uitgenoodigde psychiaters verklaarde, dat Gor
goeloff tot die krankzinnigen behoorde, die zoo
lang mogelijk in een krankzinnigengesticht moe
ten worden opgesloten. Ook de beide andere
deskundigen der verdediging waren van opinie,
dat Gorgoeloff een geestelijk minderwaardig
mensch was. Hij lijdt aan vervolgingswaanzin
en is een van die individuen, die voor hun idee
sterven willen.
Hierna werd de behandeling verdaagd tot
Woensdagmiddag.
REMAGEN, 27 Juli. (W. B.) In den afgeloo-
pen nacht heeft een viertal personen in een
garage ingebroken en een personenwagen ge
stolen. Zij werden echter door een nachtwaker
verrast.
Eén van de bandieten trok zijn revolver en
schoot op den nachtwaker, die zwaar gewond
naar het ziekenhuis moest worden gebracht,
waar hij hedenochtend is overleden.
Drie van de bandieten werden door een veld
wachter gearresteerd.
De Duitsche bladen brengen een uitvoerig
verslag van de radiorede, die Rijksweerminis-
ter Von Schleicher Dinsdagavond heeft ge
houden.
De .Deutsche Allgemeine Zeitung" consta
teert, dat dit debuut van den Rijksweerminis-
ter een uitstekenden indruk heeft gemaakt.
Merkwaardig was de aankondiging dat Duitsch-
land, om zich de noodzakelijke veiligheid te
verschaffen, gedwongen zou zijn zijn weer
macht te reorganiseeren.
De „Börsen Kurier" schrijft, dat van be
slissende beteekenis de verzekering van den
Rjjksweerminister is, dat hij nooit zal toelaten
dat de Rijksweer voor partijzaken gebruikt zal
worden. Dit is temeer geruststellend, omdat
de rede bewijst, dat deze man weet wat hij
wil en bovendien de kracht in zich voelt om
wat hij wil te verwezenlijken.
De „Vossische Zeitung" schrijft, dat de pas
sage aan het slot van de rede, waarin wordt
gesproken van het afwijzen van de bescher
ming van welke klasse of belangengroep ook
en van het dekken van verouderde economi
sche vormen of onhoudbare bezitsverhoudin
gen, bijzondere beteekenis heeft.
De „Deutsche Zeitung" acht de rede zoowel
voor de buitenlandsche als voor de binnen-
landsche politiek van belang. Wat de buiten
landsche politiek betreft is nog nooit door den
mond van een minister zóó scherp tegen
Frankrijk en de ontwapeningshuichelarij ge
sproken.
De .Germania" die den tekst van de rede
niet publiceert acht de redevoering teleurstel
lend en meent, dat op eenige plaatsen de bo-
ven de partijen staande voornaamheid en za
kelijkheid, die voorwaarden voor een rede van
een minister zijn, ontbraken.
De „Vorwaerts" schrijft, dat totnogtoe de
„sterke man" in de Rijksregeering den roep
van een grooten zwijger genoot. Nu loopt hij
echter gevaar den tegenovergestelden naam te
krijgen.
De eerste commentaren der Londensche bla
den op. de radiorede van den Rijksweerminis
ter von Schleicher worden weliswaar op op
vallende wijze geplaatst, doch beperken zich
meer tot sensationeele „koppen", dan tot het
innemen van een zakelijk standpunt ten op
zichte van de uiteenzettingen van den minis
ter.
Von Schleicher's aankondiging, datDuitsch-
land zich onder zekere omstandigheden ge
noodzaakt zou zien de Rijksweer te reorga
niseeren, komt in alle opschriften op meer of
minder duidelijke wijze tot uitdrukking.
De „Daily Express" spreekt zelfs, zoo meldt
Reuter, van een Duitsche sensatie op bewape
ningsgebied en een uitdaging van het verdrag
van Versailles.
Uitvoeriger houdt de „Times" zich met de
rede bezig. Dit blad schrijft: von Schleicher s
rede, met zijn aanvallen op Frankrijk, zijn ci
taten van uitingen van Lloyd George, met zijn
onverholen aankondiging, dat Duitschland voor
zijn eigen veiligheid zal zorgen, wanneer het
land gelijkgerechtigdheid in bewapening ge
weigerd wordt, en zijn lof voor de militaire
autoriteiten, zal niet nalaten ver over de gren
zen zijn weerklank te vinden.
Voorloopig uiten zich slechts enkele Parfj-
sche bladen over de rede van generaal von
Schleicher.
De Berlijnsche berichtgever van het „Jour
nal" wijst met nadruk op de passage in de
rede van den Rijksweerminister, waarin een
reorganisatie van de Duitsche weermacht
wordt aangekondigd, voor het geval, dat aan
Duitschland veiligheid en gelijkgerechtigdheid
onthouden blijven.
De Berlijnsche correspondent van de „Echo
de Paris" toont zich zeer verontwaardigd over
het feit, dat het von Schleicher gelukt is op
de tegenstelling te wijzen tusschen hetgeen de
Fransche afgevaardigde Lamoureux geconsta
teerd heeft, die verklaarde, dat Frankrijks
veiligheid aan de Oostgrenzen volop gewaar
borgd wordt door de nieuwe vestingen, en het
standpunt van Herriot in Genève, waar de
Fransche premier waarborgen geëischt heeft
voor deze zelfde veiligheid.
WASHINGTON, 27 Juli (Reuter) De
Amerikaansche regeering heeft besloten het
plan-Borah voorloopig niet te behandelen, in
verband met de politieke eischen en het feit,
dat het vraagstuk toch niet onmiddellijk kan
worden opgelost.
Hoover en Stimson hebben de voorstellen
besproken en zien er voorloopig nog niet veel
heil in, hoewel de rede van Borah in officieele
kringen zeer veel bijval heeft ontvangen.
De gemeente Tokio heeft een huwelijksbureau
geopend ter bevordering van huwelijken tus
schen weduwen en weduwnaar. Het bureau
registreert alle gegevens der candidaten, hun
leeftijd, inkomen, vermogen en bekwaamheden
De ambtenaren onderzoeken de ingekomen
huwelijksaanvragen en verdeelen deze in ver
schillende groepen. Op een vastgestelden dag
worden hier partijen met hun wederzijdsche
families ter nadere kennismaking aan elkaar
voorgesteld.
Wanneer de nadere kennismaking een
huwelijk tot resultaat heeft, zendt het gemeen
telijk bureau een nota in wegens gemaakte
mkosten.
Uitdrukkelijk wordt hierbij vermeld, dat de
gemeente geenerlei aansprakelijkheid aanvaardt
voor ongewenschte eigenschappen van een der
partijen.
Illllllllll
SCHEEPSRAMP OP DE OOSTZEE.
Haagse he familie voor een waarde van ruim
ƒ100.000 bestolen.
Katholieke filmmaatschappij „Intern. Eidophon
N.V." Opgericht.
Weerklank op Schleicher's rede.
Von Gronan te Montreal
Gorgoeloff niet gek volgens prof. Perrin.
Lytton-commissie geeft Japan ongelijk.
Oorlogsverklaring tusschen Bolivia en Paraguay
te wachten.
Watersnood in Argentinië.
Uniformen ook op den stembusdag in Duitsch
land toegestaan.
Massavergiftiging te Tjilatjap. Reeds 21 doo-
den.
BUENOS AIRES, 27 Juli (Reuter) De
„Noticia Fraficias" publiceert een telegram uit
La Paz, volgens hetwelk Bolivia op 6 Augustus
den oorlog zal verklaren aan La Paz. Eenige
detachementen uitgezonderd, is het geheele
Boliviaansche leger op weg naar de grens.
BUENOS AIRES, 27 Juli (VD.) Uit La Paz
wordt gemeld, dat in Bolivia de algemeene
mobilisatie is afgekondigd. Alle strijdkrachten
met uitzondering van twee regimenten en de
reserve zijn naar de grens vertrokken.
Uit Assuncion wordt gemeld, dat zich in
Paraguay tienduizend vrijwilligers als reservis
ten hebben aangemeld. Vele vrouwen hebben
haar sieraden beschikbaar gesteld om de kosten
der verdediging te dekken. De autoriteiten ver
klaren, dat zij slechts in geval van nood mobili-
seeren zullen.
schoolboeken voor alle inrichtingen van middelbaar onderwijs bij
boekhandel H. Coebergh - Ged. Oude Gracht 74 - telefoon 11041
Het Palestina-mandaat.
Finantieel beheer der gemeenten.
Met twee maten.
De missionaris op Alaska.
DARMSTADT, 26 Juli (W.B.). Van Nationaal
Socialistische zijde is bij den Oberreichsanwait
een aanklacht ingediend tegen alle niet-Nat-
Soc. Duitsche regeeringen, inclusief de rijksre
geering, welke in den zomer van 1931 aan het
bewind waren, wegens begunstiging der Com
munistische plannen inzake hoog- en landver
raad, welke toen werden gesmeed.
Deze aanklacht is ingediend op grond van
aam het licht gebrachte geheime documenten
uit dien tijd.
LONDEN, 27 Juli. (Reuter). Nabij Ely in
Cambridgeshire is een vliegtuig omlaagge
stort.
Een der inzittenden werd gedood. De ander
ernstig gewond.
Eerstgenoemde aviateur wilde een poging doen
om het vliegtuig met zijn parachute te verlaten,
doch toen hij den sprong deed, ging de para
chute te snel open en raakte den straat van het
vliegtuig, waardoor dit omlaag stortte.
MONTREAL 26 Juli. (Reuter). De Duitsche
Oceaanvlieger is met zijn Groenlandwal te
19.06 uur Oost-Amerikaansche normaaltijd te
Montreal aangekomen. Van Cartwright in La
brador komende, heeft hij in snelle vaart de
St. Laurens-rivier gevolgd via Quebec.
Von Gronau verklaarde aan een vertegen
woordiger van de Canadian Pacific, dat het
hoofddoel van zijn vlucht was een vliegpost-
dienst in te stellen van Europa naar de kust
van den Stillen Oceaan via IJsland, Groenland
en het Amerikaansche Continent.
Hij was van plan, ter voortzetting van zijn
studie over de luchtvaartcondities, a.s. Don
derdag naar Detroit te vliegen en vandaar
over Chicago, Milwaukee en Winnipeg naar
de kust van den Stillen Oceaan. Over deze
vlucht dacht hij twee weken te doen.
Bnnrt Ow STOFZUIGER root 60 cent pet «rees bij
Hoogste stand op Woensdag 9 nor von. :758
Vooruit