Amerikaansche Vredeswil Hoe moet men China helpen? VEREENiGDE KATHOLIEKE PERS Stimson prijst Kellogg-pact Oproer in Spanje Het nieuws van heden Japan in het nauw gebracht Derde start van Mrs. Bruce AMERIKANEN HEBBEN ER KIJK OP CHINEESCHE KABINET AFGETREDEN Wang was hardnekkig Bolivia draait bij Reusachtige boschhranden in Griekenland DE BAROMETER WOENSDAG ÏO AUGUSTUS 1932 BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN.. Voor Haarlem en Agentschappen p. week 25 cent; per kwartaal f3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 De nieuwe zakelijkheid van Borah Stimson, de pacifist 14.000 man geven zich over Aan de Japanners in Mandsjoerije Ambassadeur benoemd De ramp op de Azoren Het Weer111 De kijk der nazi's op het Centrum Weinig benul zijner ideëele waarde Vuur ramp in Roemeensche stad Dertien personen omgekomen Voorjaarsstemming rond het bergkerkje. Door de rede van Stimson Dr. Johnson over zijn bevindingen in het door hongersnood geteisterde land Japan op slechten weg Gebrek aan verkeerswegen Staking der vijandelijkheden? 3 Mijnwerkers ellendig omgekomen PANTSERWAGENS TEGEN KAFFERHOOFD DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN Oostenrijk en Beieren Dr. Held Dol op vlaggetjes W. Brakel Jr., Botermarkt 17 NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT VIJF EN VIJFTIGSTE JAARCANC No. 1814 Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek Moesten wij gisteren een hoogst beden kelijke uitlating van den in Italië oppermachtigen Duce signaleeren, die den oorlog prees als een krachtinstalla tie der menschelijke energie, heden mogen wij de aandacht vestigen op een belangrijke stem uit Amerika, die den lof heeft gezon gen van het anti-oorlogspact, dat door Kel logg indertijd werd geprojecteerd en van Aristide Briand „the finishing touch" ont ving. Stimson, de minister van buitenland- sche zaken der Vereenigde Staten, heeft n.l. als gast van de Council of Foreign Rela tions (het genootschap voor buitenlandsche betrekkingen) een lans gebroken voor dit internationale verdrag, dat, gesanctionneerd door de openbare meening, berust op den vredeswil der wereld. Zooals men weet, wordt in dit verdrag de oorlog principieel veroordeeld als een ontoelaatbaar middel om eventueele internationale geschillen te beslechten of gerechtvaardigde of vermeen de rechten te doen gelden, terwijl het de onderteekenaren stilzwijgend verplicht tot overleg in geval van een dreigende schen ding. De eenige oorlog, welken 't oirbaar acht, is de oorlog uit zelfverdediging. Het recht op zelfverdediging noemde Stimson terecht zóó vanzelfsprekend en algemeen erkend en zóó scherp omlijnd, dat dit het verdrag geenszins verzwakt. Theoretisch is dit vol komen juist, maar in de practijk plegen alle oorlogvoerende naties zich op dit evidente recht van zelfverdediging te beroepen. In 1914 ging het zoo en op het oogenblik gaat het evenzoo in het Verre Oosten als in Zuid- Amerika. Wel zeide Stimson, dat een staat, die onder den dekmantel van zelfverdedi ging een imperialistische politiek zou trach ten te voeren, spoedig ontmaskerd zou worden en de openbare meening niet lang zou kunnen misleiden, maar wat baat een dergelijke ontmaskering zoolang de open bare meening zich slechts tot 'n uitspreken van haar machtelooze verontwaardigmg moet bepalen? Inderdaad, indien de volken der wereld, zooals Stimson verklaarde, het Kellogg- pact doeltreffend zouden willen maken, zou het onweerstaanbaar zijn. Voorloopig is het dit echter nog niet, getuige het optreden van het reeds sinds lang als imperialistische politiek drijvend ontmaskerde Japan, dat bovendien nog de schaamteloosheid durft begaan van zich op het Kellogg-pact te be roepen om een nonagressie-verdrag met Sovjet-Rusland van de hand te wijzen, daar het Kellogg-pact voldoende waarborgen voor den vrede zou bieden. Doch al blijkt dus het Kellog-pact in de internationale levenspractijk nog al lerminst een afdoend voorbehoedmid del tegen den oorlog en de aanvallende ge- weldpolitiek van imperialistisch gezinde staten, de moreele beteekenis ervan mag toch niet worden onderschat. Het biedt een ideëelen grondslag voor een vredelievende internationale samenleving der volkeren, waarop voortbouwend men eenmaal hel door Senator Kellogg beoogde doel: defini tieve uitbanning van den onrechtmatigen aanvalsoorlog, zou kunnen trachten te be reiken. Tegenover het krijgshaftig gebral van den Duce vormt Stimson's pacifistisch woord een verheugend contrast, temeer daar de Amerikaansche minister het ver trouwen uitspreekt, dat de ideën, waaruit het Kellogg-pact is voortgesproten, als richtsnoer zullen dienen voor de polities der Vereenigde Staten in de toekomst. De lessen van den grooten oorlog, die Musso lini zoo totaal blijkt te hebben vergeten, dat hij in Italië met veel militair enthousiasme den dag liet herdenken, waarop Italië zich in den wereldoorlog stortte, hebben bij de Amerikanen den vastberaden wil gekweekt om dergelijke catastrofen voortaan te voor komen. Mogen wij thans vertrouwen, dat Stim son's schoone woorden ten opzichte van Japan tot daden zullen leiden Behalve Stimson heeft ook senator Bo rah, de voorzitter van de senaats- cpmmissie voor buitenlandsche za ken, zich weer eens laten hooren op een wijze, welke in Europa met instemming zai worden vernomen. Zooals men weet, is Bo rah steeds een der felste tegenstanders van schrapping der aan Amerika verschuldigde oorlogsschulden geweest. Sinds eenigen tijd is hij echter geheel omgeslagen en pleit nu voor die schrapping met evenveel ijver als hij haar vroeger bestreed. Waaraan deze opzienbarende bekeering is te danken, vair moeilijk met zekerheid te zeggen. Mis schien zou men er een koersverandering in mogen zien, welke ten nauwste samen hangt met de a.s. presidentsverkiezing. Is dit het geval dan zou men daaruit mogen concludeeren, dat de publieke opinie in Amerika, welke tot nu toe niets van schrap- ping of vermindering der oorlogsschulden wilde weten, begint te kenteren. Dit zou werkelijk verheugend zijn, aangezien rati ficatie van de overeenkomst van Lausanne tengevolge van het daaraan gekoppelde „gentleman's agreement" afhankelijk is ge steld van Amerika's eventueele bereidwil ligheid om Europa de oorlogsschulden ge heel of gedeeltelijk kwijt te schelden. De eerste verklaringen van Borah betreffende de schrapping der oorlogsschulden hadden kennelijk het doel pressie uit te oefenen op Europa, ten gunste van een effectieve bewapeningsvermindering. Amerika voelt niet den minsten lust schulden te schrappen van debiteuren, die enorme bedragen blij ven wegsmijten aan oorlogstuig. Ietwat vreemd daartegenover doet de instemming aan, welke de Amerikaansche gedelegeerde Gibson ter ontwapeningsconferentie betuig de met de slappe resolutie, door Benesj ge formuleerd, welke min of meer een bespot ting mag heeten van de drastische ontwa peningsvoorstellen, welke president Hoover indertijd deed. Het merkwaardige thans is, dat Borah, blijkens zijn jongste uitlating tegenover de conferentie voor buitenland sche politieke vraagstukken te Newport, nu de oorlogsschulden mede wil aanwen den als een prijs voor het verkrijgen van economische voordeelen voor Amerika van de zijde van Europa. Deze nieuwe zakelijk heid vindt vooral in Frankrijk meer in stemming dan de ontwapeningseisch, welke zoo moeilijk te rijmen schijnt met het Fransche begrip van veiligheid. Indien de oorlogsschulden echter kunnen uitgespeeld worden als een dwangmiddel om tot oplos sing te komen van alle na-oorlogsche pro blemen, zoowel op economisch als op poli tiek gebied, zullen zij het grootst mogelijke nuttig effect hebben. Borah's wenschen gaan in die richting. Maar de groote vraag blijft, of na de présidentsverkiezingen in Amerika de republikeinen Stimson en Borah nog iets te vertellen zullen hebben. MOEKDEN, 9 Aug. CV. D.) De Japansche mi litaire autoriteiten in Mandsjoerije deelen mede, dat naar schatting 14.000 man van de troepen der Chineesche vrijscharen in Noord-Mandsjoe- rije zich aan de Japanners hebben overgegeven. Als oorzaak hiervan wordt door de Japanners genoemd het gebrek aan levensmiddelen en uitrusting, alsmede de overstroomingen in dit gedeelte van Noord-Mandsjoerije. Men verwacht dat de spoorlijn naar Siberië door de overstroo mingen nog minstens tien dagen onbruikbaar zal zijn. Ook in de richting Tientsin is het spoorwegverkeer door een aanslag op een trein onderbroken. Het water heeft te lila ten Noord-Oosten van Moekden groote verwoestingen aangericht en eenige honderden personen zijn hier verdron ken. Het Japansche garnizoen moest in booten vluchten en zijn geschut, paarden en fourage achterlaten. Tezamen met de Mandsjoerijsche troepen heeft men getracht de bevolking tegen het water te beschermen. TOKIO, (9 Aug.). De voormalige chef van de militaire school te Tokio, Moetto, is benoemd tot Japansch ambassadeur in Mandsjoerije. De Japansche gezanten te Brussel, Parijs en Bern, Sato, Nagaska en Yada, zullen Japan vertegenwoordigen in de a.s. Volkenbondsver gadering over het rapport der Mandsjoerije- cornmissie. LISSABON. 9 Aug. (Reuter). De Portugee- sche minister van binnenlandsche zaken heeft van den gouverneur van Ponta Delgada (Azo ren) een rapport ontvangen over den omvang der schade, aangericht door de verschrikkelijke aardbeving. Driehonderd huizen zijn verwoest en 500 drei gen in te storten. Veertien personen werden gewond. m Zwakke tot matigen, Westelijke tot 5 Noordelijken wind, gedeeltelijk bewolkt, g droog warm weer. H Verdere vooruitzichten: Weinig veran- g dering. Zon op 5.36, onder 8.34. Volle H Maan Dinsdag v.m. 9.02. Licht op 9.04. piiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii MUENCHEN, 9 Aug. (V. D.) In het nationaal- socialistische partij correspondentieblad schrijft het Rijksdaglid Florian een artikel, waarin hij tot de conclusie komt, dat de sterke sleutelpo sitie, die het Centrum in den nieuwen Rijksdag innam, door het werken der nationaal-socialis- ten verdwenen is. Voor het Centrum blijven nog slechts twee wegen open. Of het gaat terug in zijn sleutelpositie, blijft op de wip zitten en ver klaart zich openlijk voor het bolsjewisme, óf het geeft zich over aan het lot van het poli tieke drijfhout op den stroom van het ontwaakte Duitschland. Een terugweg naar den gemakke- lijken arbeid op den bodem der politieke dom heid van Duitschland bestaat niet meer. Het nationaal-socialisme is de sterkste en gevaar lijkste vijand van het Centrum. Met de Duitsch Nationalen of met de Duitsche Volkspartij kan het niet vergeleken worden. BOEDAPEST, 9 Aug, (V.D.) De „Donaupost" meldt uit Boekarest, dat de Roemeensche stad Botosani door een geweldigen brand gedeelte, lijk is vernield. Door tot nog toe onbekende oorzaak ontstond in de arbeiderswijk van Bo tosani op verschillende plaatsen gelijktijdig brand. Het vuur greep met razende snelheid om zich heen, en in een half uur tijd stonden 34 woningcomplexen in brand. Er ontstond een paniek en in de verwarring lieten vele ouders zelfs hun kinderen in den steek. Dertien per sonen, grootendeels kinderen, werden gedood. Tengevolge van een ontploffing in een brandend fabrieksgebouw werden brandweerlieden ernstig gewond, terwijl een vijfde naar beneden viel van de tweede verdieping. NEW YORK, 9 Aug. (Reuter.) Volgens den correspondent te Washington van de „Balti more Sun" is het rapport van de Mandsjoerij sche studiecommissie ongunstig voor Japan. Volgens denzelfden correspondent is de toe speling van Stimson op den oorlog in Mand sjoerije in verband met het Kellogg-pact ge motiveerd door het verlangen van den staats secretaris om fle groep in den Volkenbond, die tegen Japan is in deze kwestie, aan te moedigen tot een krachtige houding, wanneer het rapport wordt aangeboden. Volgens de „New York Times" is Stimson's rede niet alleen belangrijk om de verklaring, dat de Vereenigde Staten aanhangers zijn van het pact, maar omdat zij werd uitgesproken op het oogenblik, dat de Volkenbond zich moet gaan bemoeien met het doornige vraagstuk van den vrede in het Verre Oosten. Het Japansche kabinet heeft aangewezen tot Japansche gedelegeerden ter Septemberbijeen- komst van den Volkenbond Haroeiki Nagaoka Naotake Sato en Sjikitaro Yada. Een bizondere zitting van den Landdag Is vastgesteld. Den 22 September zal de openings vergadering plaats hebben, terwijl de sluitings bijeenkomst den 24 September zal worden ge houden. TOKIO, 9 Aug. (Reuter.) Het Japansche mi nisterie van buitenlandsche zaken heeft de Japansche ambassade te Washington gevraagd een gedetailleerd verslag te sturen van de rede van Stimson, waarin deze toespelingen maakte op de actie van Japan in Mandsjoerije. Dit met het oog op de mogelijkheid om te protesteeren, indien de Japansche regeering dit noodig acht. LONDEN, 9 Aug. (Reuter.) Mrs. Bruce is heden met haar twee gezellen opgestegen om een derde poging te doen het wereldrecord voor duurvluchten op haar naam te brengen. De Deken van Canterbury dr. Hewlett Johnson is teruggekeerd van een reis door China. Hij heeft het geheele haast onmetelijke rijk doorkruist, niet als toerist, of op sensatie belust reis-redacteur, maar in opdracht van het „International Famine Relief Fund" (het inter nationaal fonds tot leniging van den hongers nood) heeft hij een reis gemaakt van 9000 kilometer van Noord naar Zuid en van Oost naar West per auto, motor, ossenwagen of pantsertrein. Het eerste wat Dr. Johnson in China leerde kennen was het bandietenwezen. Op zijn avontuurlijke reizen kwam dr. Johnson, ondanks zijn voornaam ambt, twee maal binnen het bereik der bandieten. Dag en nacht zaten zij hem op de hielen, dorpen die hij juist verlaten had werden leeggeplunderd en gingen in vlammen op. En toch ondanks dit alles haat Dr. Johnson deze roovers niet. Want in werkelijk heid zijn deze bandieten geen misdadigers, maar arme drommels „geraamten met ge weren." Het zou absoluut onjuist zijn, zoo ver klaarde ons Dr. Johnson, om deze menschen als Bolsjewieken te beschouwen, zooals in de buitenlandsche pers maar al te vaak geschiedt. Dr. Johnson maakt onderscheid tusschen het eigenlijke „Russische" Bolsjewisme en het Chi neesche Communisme, dat bij nauwkeurige be schouwing niets anders blijkt te zijn een groote massa boeren die in verzet en in opstand komen tegen de militairen. Dr. Johnson stond er verbaasd over dat de Russische ideeën zoo weinig weerklank vonden onder de vreeselijk armoedige proletariërs uit het Chineesche volk. Alleen in de kuststreken kan men vooral onder de studenten den wer- kelijken invloed van het Russische Bolsjewisme bespeuren en wat opmerkelijk is, juist onder de ernstige weetgierige jongelui. Maar dezen wachten zich wel om tegenover vreemdelingen hun gedachten bloot te geven. Want de Com munistische cellen staan aan een geweldige ver volging bloot. De Nankingregeering kan zich slechts ten koste van een buitengewoon strenge censuur handhaven, en in haar angst voor het Bolsjewisme maakt zij geen onderscheid. Dr. Johnson beschouwt het gebrek aan goede verkeerswegen als de hoofdoorzaak van den ongelukkigen toestand waarin China zich be vindt. De overvloed, die in sommige landstreken heerscht kan daardoor niet ten goede komen aan naburige provincies, waar groot gebrek wordt geleden. Tarwe, die in overvloed voorradig is, kan men niet vervoeren, maar wel opium, want al wordt deze bedwelmende stof met dragers in kleine hoeveelheden getransporteerd, dan is dat be drijf nog zeer goed loonend. Het gebrek aan goede wegen komt wel zeer duidelijk naar voren als men bedenkt, dat men om een reis te maken van Nanking naar het centrum van het land, evenveel tijd noodig heeft als voor een tocht van Nanking naar Londen! Bovendien is de hongersnood niet overal van denzelfden aard. Men kan bijvoorbeeld een natten en een drogen hongersnood onderschei den, naar gelang de ramp door overstrooming of door langdurige droogte veroorzaakt wordt. Men kan het kwaad dan ook niet met een algemeen middel bestrijden. De Amerikanen hebben dat het best begrepen: zij zijn de eenigen die tot nu toe in China afdoende hulp ver leend hebben op de plaatsen waar de grootste nood en ellende geleden werden. Daarom trium- feert Amerika in China. De Amerikanen zijn heel veel tactischer op getreden dan de Japaneezen, die denken dat men China met geweld van wapenen kan on derwerpen. Dr. Johnson beschouwt het als den reinsten onzin wanneer Japan tracht om de afzonder lijke provincies te steunen tegen de centrale Nanking-regeering Want als afzonderlijke staten kunnen deze gebieden, die nu eenmaal van nature op elkaar zijn aangewezen, toch niet bestaan. Japan heeft geen greintje kijk op een practi- sche politiek in China. De Chineezen vereeren Amerika als hun grootsten weldoener omdat het door de Nanking-regeering te steunen, medege- holpen heeft om den hongersnood te lenigen. Indien Japan maar een honderdste deel van zijn oorlogs-onkosten tegen China besteed had om het hongerlijdende volk te helpen, dan zou geheel China Japan aanbidden. SJANGHAI, 10 Aug. (Reuter.) Hoewel Tsjang-Kai-Sjek uit Hankau had getelegra feerd, dat hij zou aftreden, indien de premier Wang-Tsjing-Wei niet zijn ontslag introk, heeft Wang geweigerd hieraan te voldoen, met het gevolg, dat alle te Sjanghai vertoevende minis ters hun ambt hebben neergelegd, welk voor beeld door de ministers te Nanking werd ge volgd. MADRID, 10 Aug. (Reuter.) Een militaire tegen de regeering gerichte beweging, is uitge. broken. Er zijn 3 dooden. LA PAZ, 9 Aug. (Reuter.) In politieke krin gen alhier meent men, dat de Boliviaansche regeering het verzoek der neutrale mogend heden, om de vijandelijkheden te staken, heeft ingewilligd. Havas meldt uit Buenos Aires, dat de Argen tijnsche regeering de Argentijnsche militaire missie in Paraguay heeft teruggeroepen. DORTMUND, 9 Aug. (W.B.) Zaterdag wa ren drie mijnwerkers in de mijn „Kaiserstuhl II" bedolven, tengevolge van het Ineenstorten van een stut. De reddingswerkzaamheden gingen met veel moeilijkheden gepaard. Pas in den nacht van Zaterdag op Zondag kon de eerste verongelukte mijnwerker gevon den worden en gistermorgen de tweede. Het derde slachtoffer werd Maandagmiddag gevonden, eveneens dood. ATHENE, 9 Aug. In den Peloponesus bij Patras woeden sedert eenige dagen reusachtige boschbranden. Reeds moesten eenige dorpen ontruimd worden, terwijl andere 'groot gevaar loopen. Het spoorwegverkeer in het betrokken gebied is onderbroken. De branden zouden reeds verscheidene slachtoffers hebben ge maakt. Militaire troepen zijn voor hulpverlèe- ning en ter deelneming aan het blusschings- werk naar het terrein van de branden ge zonden. WINDHOEK, 9 Aug. (Reuter.) De autoritei ten van Z. W. Afrika hebben besloten 2 pant serwagens uit Pretoria te ontbieden, ten einde den toegang te forceeren tot de Kraal van Ipumba, een rijk opperhoofd van de Ukambi- stam en dezen te arresteeren. Ipumba berok kent den autoriteiten al jarenlang grooten last en weigerde onlangs nog een boete van 50 stuks vee te voldoen. De autoriteiten leggen er den nadruk op, dat alleen Ipumba rebelleert, niet zijn stam. Achtjarig knaapje te Helmond bij schiet oefeningen doodgeschoten. Nederlandsche Kamer-Opera onder leiding van Richard Heuckeroth. De spelen te Los Angeles. Mevr. Philipsen Braun wint haar serie in de 100 M. rugslag voor dames. Verordeningen tegen de politieke terreur in Duitschland. Onderhandelingen met Hitier over de regeeringsvorming. Belgische socialisten tegen algemeene staking. De positie der werkloozenkassen. H.H. Wijdingen in het Missiehuis te Ste:r De sociale Studieweek te Rolduc. Japan meldt de overgave van 14.000 man Chi neesche vrijscharen in N.-Mandsjoerije. O O O O O Pan-economisch verbond geprezen door Dollfuss en Held WEENEN, 9 Aug. (Reuter). In tegenwoordig heid van den Oostenrijkschen Bondskanselier dr Dollfuss en den Beierschen minister-president dr. Held vond gisteravond een vergadering plaats van het Oostenrijksch-Beiersch pan-eco nomisch verbond. Dr. Dollfuss wees er in zijn rede op. dat het verbond van de grondgedachte uitging tot een zoover mogelijke samenwerking te komen van menschen, die tot één volk behooren en onder gelijke omstandigheden leven. Wij willen het voornemen maken, zoo voegde dr. Dollfuss er aan toe, alles in het werk te stellen om, behalve onze gemeenschap op cul- tureel en taalgebied, ook op economisch gebied samen te werken. Daarna nam dr. Held het woord, die de ver gadering van symbolische beteekenis achtte. De nabuurschap van Oostenrijk en Beieren moet verbreed en verdiept worden in de samenwer king. Niemand ter wereld kan het ons euvel duiden, zoo verklaarde Held, wanneer Oostenrijk en Beieren, die van hetzelfde bloed en van den zelfden stam zijn, zoo dicht mogelijk tot elkaar naderen. De Beieren en de Oostenrijkers kennen elkaar en hebben dezelfde gevoelens. Daarom wensch ik het pan-economisch Oostenrijksch-Beiersch ver bond een succesvolle toekomst. SCHWERIN, 9 Aug. (WJB.) De Nationaal- socialistische Landdagvoorzitter Krueger, heeft bepaald dat op dagen dat er zittingen van den landdag worden gehouden, de Hakenkreuz-vlag naast de staatsvlag van Mecklenburg zal wor den geheschen. anart Uw STOFZUIGER voor 60 cent per weel DU Telefoon 12897. nuiiiiiiiHi/, Hoogste stand op Woensdag 9 uur vjb.: 767 Stilstand

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1932 | | pagina 1