Het Verre Oosten in vuur Hitier laat zijn kans voorbijgaan Hij blijft buiten de regeering Fraai succes der wetenschap Het nieuws van heden VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS NIEUWE STRIJD TUSSCHEN RUSLAND EN JAPAN? Twee richtingen Om de forten van den Chaco VON PAPEN'S AANBOD AFGESLAGEN m. Duitsche politie geïnstrueerd DE BAROMETER MAANDAG 15 AUGUSTUS 1932 Het Weer Hooger dan Picard Fransche kritiek voor Hoover Nazi's in de oppositie STAAT VAN BELEG IN CHILI Dynamietvoorraad langs den weg Het Ouchy verdrag en Polen BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 De tot matiging manende houding van den keizer en de ophit sing der militaire kasten Keizer Hirohito BiiiiiiiiiiniiiiniiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiniiiiiiiiinniiniiiiiiiniiiniinnniiiiiiiiiiniiiiiiiniiiiininiiiiiiM Automatische metingen verricht op 28.000 M. boven de aarde door onbemanden ballon Piccard's uitstel BRETONSCHE TYPEN Ondanks invloeden van buiten heeft Bretagne zijn oude kleeder drachten nog steeds in eere gehouden. Inwoners in feestkleedij. Paraguay's nieuwe president eischt ontruiming Hij roerde ook de vredes verdragen aan! Domme eisch van alles of niets" door Hindenburg afgewezen Officieel communiqué Von Papens aanbod Hindenburg naar Neudeck De mandie te veel vroeg Mededeeling der N. S. D. A. P. Geen verrassing, wel teleurstelling De jonkers regeeren voort Joos en Bolz opnieuw by Von Papen DIT NUMMER BESTAAT UIT ACHT BLADZIJDEN STIMSON DANKT HERRIOT Gelijke opvatting over Kellog-pact E HAARLEMSCHE COURANT VIJF EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18150 AdvertentieprijzenPer lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek Niets staat verder af van het Duitsche nazisme en het Italiaansche fascisme dan de nationalistische beweging in Japan. De Japansche nationalistische beweging heeft niets van dat kunstmatige en uiter lijke, dat het Duitsche nazi-verschijnsel kenmerkt. Trouwens wie maar iets, al is het nog zoo weinig, afweet van de geschiedenis der Japansche natie, weet, hoe levend in haar altijd gebleven is de moreele traditie yan den soldatesken geest. Die geest heeft in den loop der eeuwen dat geheel eigene gevormd, wat de Japan sche soldatenkaste is. Iedereen weet, dat de militaire kaste op de eilanden van de Rijzende Zon altijd de hoogste, de meest geëerbiedigde is geweest. In tegenstelling met China. Als jong diplomaat hoorde ik eens den vermaarden onderkoning en filo soof Tsjang-Tsji-Toen zeggen: „Ach, mijn [tweede zoon heeft niets anders dan hij heeft verdiend na een jeugd van volslagen niets doen. Hij is commandant van een Jeger." De „bushi", de soldaat in Japan was ge durende de eeuwen altijd ten volle bereid, om zijn leven te geven voor zijn feodalen heer. Deze feodale trouw is nu reeds vijf generaties lang overgegaan op de Keizer lijke idee, op den persoon des keizers. Tot in het uiterste. Herinnert u, hoe twintig jaren geleden de oude admiraal Noyi, de overwin naar van Port-Arthur, harakiri pleegde in den nacht, waarin Keizer Meji stierf. Zij, die, evenals ik, toen in dien nacht de on beschrijflijke ontroering van Tokio beleef den, zullen niet al te zeer verwonderd zijn over zekere heftige oplaaiingen van de Ja pansche ziel. Zij, die trouw bleven aan de overleverin gen van het oude Japan, dooden thans an deren in plaats van zich zelf te dooden. De verklaring daarvan ligt in het ontstaan van een nieuw element, van het element van den haat in het maatschappelijk leven van Japan: den haat tegen de „nippons". de menschen, die, aldoor talrijker wordend, hooghartig alle eeuwenoude tradities vap het feodale en militaire Japan over boord werpen. In den wir-war der jonge generaties in de groote Japansche steden komen twee rich tingen hoe langer hoe sterker met elkander In botsing. Daar zijn op de eerste plaats de intellectueelen (waartoe men ook kan rekenen tienduizenden gekwalificeerde ar beiders), die overeenkomen in hun verach ting voor alle oude fabels, welke hun hoog tepunt vinden in het geloof aan den god- delijken oorsprong van de dynastie. Begee- rig naar nieuwe ideeën sluit de radicale Japansche jeugd zich met enthousiasme aan bij al die organisaties, welke naar het kranten jargon vooruitstrevend heeten. De jongelieden sluiten er zich met des te groo- ter geestdrift bij aan, omdat de huidige or ganisatie van het officieele Japan hun wei nig kans biedt, om carrière te maken en pich een vrij leven te scheppen. Tegenover deze radicale jeugd staan zij, die uit reactie tegen de nieuwlichterij de oude overleveringen van Japan des te hoo- ger willen houden. Zij vormen overal ge heime genootschappen, zooals de „Broeders des bloeds", om met alle middelen die ver slapping der zeden te bestrijden, die naar hun meening Japan ten ondergang voert. De politieke misdaden der radicalen jworden door de politie allerstrengst ver- yolgd. De misdaden, gepleegd door de Broeders des bloeds" worden daarentegen met een zekere mildheid behandeld. Een pendant daarvan vindt men in het Duitsch- land van 1919—1920, toen de „patriottische" yeemmoordenaars eveneens met zachtheid iwerden behandeld. Na de revolutie is de mentaliteit en de reactionnaire richting der ambtenaren en rechters in Duitschland in waarheid niet veranderd. Zoo is het ook in Japan. Niettegenstaande constitutie en par lement is de eigenlijke macht, vooral de militaire, altijd in handen gebleven van mannen en clubs met feodale tradities. Sedert de crisis einde Mei van dit jaar zijn deze clubs zeer versterkt. Te goeder trouw hebben zij altijd verward en zullen zij altijd blijven verwarren de grootheid en glorie van Japan naar buiten met het hand haven van de politieke macht in 't binnen land in hun hand. Daaruit kunnen de grootste gevaren voor oorlog voortvloeien. De militaire expedities naar Mandsjoerije en Sjanghai hebben de Japansche schat kist aan den rand van het bankroet ge bracht. De meeste van deze dolle uitgaven zijn niet door het parlement goedgekeurd. Een gunstige oorlog met Rusland zou er toe kunnen bijdragen, om dit te verbergen. Men zou gelegenheid hebben nieuwe, reusachtige leeningen op te nemen. En het patriottisch réveil, dat op een oorlogsverklaring zou volgen, zou wellicht den steeds aanwas- senden golfvloed van het Japansche radica lisme breken. Men is in de militairistische clubs van Japan ook van meening en geheel ongelijk heeft men niet! dat een goed deel der Europeesche regeeringen en financieele centra niet met onbehagen een oorlog tegen de Unie der Sovjetrepublieken zou zien. Tegenover al deze drijverijen en meenin gen staat, in het belang van den vrede, de tot matiging manende autoriteit van den keizer (of de autoriteit van de som der ideeën en richtingen, die door zijn persoon worden vertegenwoordigd). Niets is minder juist dan de voorstelling, die de Europee sche socialistische pers geeft van een kei zerlijk huis, dat geheel accoord zou gaan met oorlogszuchtige en op krijgsroem be luste officieren. M^n kan er zeker van zijn, dat de keizer met sterk wantrouwen ver vuld is tegen officieren, die om „patriotti sche" redenen in staat zouden zijn, de disci pline te breken. Het militairisme heeft al eens de dynastie in gevaar gebracht. De raadgevingen van prins Sayongi, den laat st' .1 overgeblevene van die groote grijsaards, die het öioderne Japan hebben geschapen, zijn zeker van dien aard, dat zij den keizer in zijn bezonnen houding versterken. Ik heb dezen ouden prins zelf té goed gekend om zeker te zijn van wat ik zeg. Alleenalleenover het algemeen dienen en eeren de monarchisten slechts met hechte trouw hun souvereinen, wanneer dezen op hun beurt zich in dienst stellen van het streven en de belangen der kasten, die te koop loopen met hun monarchistisch exclusivisme. GRAAF SFORZA, Oud-minister van Buitenlandsche Zaken van Italië. (Nadruk verboden). B Zwakke tot matigen Westelijke tot p Zuidelijken wind, zwaar bewolkt tot be- g g trokken met opklaringen, waarschijnlijk H m regen- of onweersbuien, warm weer. jj Verdere vooruitzichten: nog weinig j| verandering. J Zon op 5.44, onder 8.24. Volle maan B g Dinsdag v.m. 9.02. Licht op 8.54 jj STUTTGART, 13 Aug. Naar het Wolf-bureau meldt, is het den jongen Duitschen geleerde, prof. Regener, gelukt kosmische hoogtestralin gen te meten op 28 KM afstand van de aarde. Zijn automatisch werkende toestellen waren be vestigd aan een onbemanden ballon, waarmede hij reeds eerder proeven heeft genomen, doch die eerst gisteren met succes tot op 28000 M. hoogte is gestegen. Tevoren waren boven 12 KM nooit behoorlijke resultaten verkregen. Met 14 fotografische platen kon het verloop van de kosmische straling tusschen een hoogte van 12 en 25 KM vastgesteld worden. Prof. Regener heeft documentair bewezen, dat de intensiteit der hoogte-stralingen, in weerwil van alle tot dusver niet gangbare veronderstel lingen, boven 12.000 M. niet zoo sterk toeneemt. Het merkwaardige van Regener's experiment is, dat de prof. door de vernuftige toepassing van zelf-registreerende meet-apparaten, en zon der er veel aan ten koste te leggen, het verloop der stralingen in de hooge lagen, welke met be mande ballons nooit bereikbaar zijn, heeft we ten na te gaan. Men weet dat prof. Piccard met zijn be mande ballon slechts tot 16.000 M. is opgeste gen. ZURICH, 13 Aug. (Reuter). Professor Piccard denkt binnen twee of drie dagen naar de stra tosfeer te kunnen opstijgen. De meteorologen hopen, dat het weer in dien tijd gunstiger ge worden zal zijn. De opstijging zal zoo mogelijk nog vóór 17 Augustus geschieden, daar op dien datum de helper van Piccard in Brussel terug moet zijn. Piccard denkt 8 15 uur in de stratosfeer te zullen blijven, om alle noodige meetingen te kunnen verrichten. bereid de bestaande geschilpunten aan een scheidsgerecht ter oplossing voor te leggen. Bolivia weigert echter de in Paraguay bezette forten te ontruimen. Om wrijvingen na het staken der vijandelijkheden te vermijden, zal Bolivia toestemmen in het vormen van een onpartijdige commissie, die zich met da rege ling der moeilijkheden zal bezighouden. Dr. Ayala, die Maandag de functie moet aan vaarden van president der Republiek Paraguay, heeft beslist het wapenstilstandsvoortel op grond van den status quo verworpen. Uit Assuncion wordt gemeld, dat de Bolivi- aansche troepen het blokhuis Pitiantutu hebben verlaten en dat de Paraguaansche troepen het weer hebben bezet. SANTIAGO DE CHILI, 13 Aug. (Reuter). In de Boliviaansche antwoordnota op den stap der neutrale mogendheden, verklaart Bolivia zich PARIJS, 13 Aug. (V.D.) Verschillende Parij- sche bladen geven commentaar op de gisteren gepubliceerde rede van president Hoover. De „Echo de Paris" verwijt Hoover alleen diegenen hulp te hebben verleend, die van Hitler tot Mussolini den oorsprong van al het kwaad in de wereld in de vredesverdragen zien. Het eenige goede voor Frankrijk in de verklaringen van Hoover is, dat men er de conclusie uit kan trekken, dat Frankrijk zich in de toekomst geen gevaarlijke illusies meer mag veroorloven. De „l'Ere Nouvelle" ziet in zooverre in Hoo- ver's uitspraak een voordeel voor Frankrijk, dat Hoover zich in zekeren zin verplicht heeft den weg van internationale samenwerking te blijven volgen. BERLIJN, 13 Aug. (W. B.). De ontvangst van Hitier bij rijkspresident Von Hinden burg heeft ongeveer twintig minuten ge duurd. Rijkskanselier Von Papen was bij het onderhoud aanwezig. De rijkspresident heeft den leider der Nationaal-socialisten uitgenoodigd, zitting te nemen in de rijksregeering of eenige van zijn vertegenwoordigers er in zitting te doen nemen. Hitier eischte daarentegen de volle staats macht voor zich op. De rijkspresident heeft dezen eisch afge wezen met de motiveering, dat hij de ver vulling ervan voor zijn geweten en het vaderland niet kon verantwoorden. Daarmede zijn de onderhandelingen van heden met Hitier negatief verloopen. Machine twee Officieel wordt medegedeeld: Rijkspresident von Hindenburg heeft Zater dagmiddag te 16.15 uur in tegenwoordigheid van Rijkskanselier von Papen den leider der N.S.D.A.P., Adolf Hitler, ontvangen voor een bespreking van den politieken toestand en de kwestie van een omvorming der rijksregeering. De Rijkskanselier richtte tot Hitier de vraag, of hij bereid was zelf, eventueel met andere ge schikte persoonlijkheden der N.S.D.A.P. in de door Rijkskanselier von Papen geleide regee ring te treden. De heer Hitier ontkende dit en stelde den Rijkspresident den eisch, dat hem de leiding der rijksregeering en de geheele staatsmacht in den vollen omvang werd overgedragen. Rijkspresident von Hindenburg weigerde de zen eisch zeer beslist, daar hij het voor zijn ge weten en zijn plichten tegenover het vaderland niet kon verantwoorden, de geheele regeerings- macht uitsluitend aan de nat.-socialistische be weging over te dragen, daar deze van plan is de macht eenzijdig toe te passen. Hij betreurde, dat Hitier zich niet in de mogelijkheid zag de door het vertrouwen van hem, den rijkspresident, aan het bewind geroepen regeering von Papen te ondersteunen. Het onderhoud eindigde met een ernstige vermaning van den rijkspresident aan Hitier, de door hem aangekondigde oppositie der N.S. D.A.P. ridderlijk te voeren, om zich te kunnen verantwoorden voor vaderland en volk. Voor de ontvangst bij den Rijkspresident had in den loop van den middag een gesprek tus schen Rijkskanselier Von Papen en Hitier plaats. Bij dat onderhoud heeft de Rijkskan selier verzocht, Hitier als vice-president in de huidige rijksregeering aan den Rjjkspresident te mogen voorstellen en verder eenige geschikte personen uit de nat.-socialistische beweging met gewichtige politieke en technische ministeries te belasten, teneinde deze beweging dien in vloed op de staatsregeering te geven, die in overeenstemming is met haar sterkte. Voor zijn vertrek naar Neudeck heeft de Rijkspresident den Rijkskanselier bij het af scheid op het hart gedrukt, nu klaarheid ge schapen was in den politieken toestand, met den grootsten spoed maatregelen te nemen tot leniging van de werkloosheid, daar dit zijn voornaamste taak zal zijn. De Rijkspiesident verklaarde, dat de Rijks kanselier bij de vervuiling van deze taak zeker kan zijn van zijn steun. Von Hindenburg is te 7.35 uur met den trein naar Neudeck vertrokken. De persdienst van de N.S.D.A.P. deelt mede: De leider der N.S.D.A.P. heeft heden bespre kingen gevoerd met den rijkskanselier en den rijkspresident. Op de hem gestelde vragen, of hij en de partij bereid waren, in een regeering- Von Papen te treden, verklaarde de leider: Wij zijn bereid en vast besloten de volledige verant woordelijkheid voor de Duitsche politiek in ieder opzicht op ons te nemen, wanneer men ons daarvoor de volledige leiding der regeering toevertrouwt. Wanneer dat niet het geval is, kan de nationaal-socialistische beweging noch aan de macht, noch aan de verantwoordelijk heid deelnemen, en in het bijzonder is er geen sprake van deelneming van de partij in de regeering-Von Papen. Toen Rijkspresident Von Hindenburg weiger de de nationaal-socialistische beweging als de sterkste partij de leiding der regeering toe te vertrouwen, werden de onderhandelingen zon der resultaat afgebroken. De verder te treffen maatregelen voor de verdere voortzetting van den strijd der nat.- Tegen de politieke terreur BERLIJN, 13 Aug. (VB.) De Rijkscommissa ris voor Pruisen, Dr. Bracht, heeft aan alle politieautoriteiten en afdeeüngen der gendar merie de volgende aanwijzingen gegeven: De politieautoriteiten en gendarmen moeten met alle krachten die hun ten dienste staan, ieder geval van terreur zoo snel mogelijk aan het licht brengen. De bestaande bepalingen van de crimineele politie bieden een volkomen vol doende basis voor de vervulling van deze taak. Zij zijn een waarborg, dat in het geheele land, vooral ook in de kleinere steden en op het platteland, de met alle technische hulpmiddelen uitgeruste grootestads-politie kan ingrijpen. Ik wijs alle politieposten er met nadruk op, dat zij onverwijld door telefoon, telegraaf of radio of door bijzondere boden van alle daden van terreur melding moeten maken. De cri mineele politie der landen moeten zoo noodig een moordcommissie ter onderzoek uitzenden. Zij hebben daartoe een voldoend aantal moord- commissies steeds gereed te houden. Ter onder steuning van deze moordcommissies moeten voor ieder district verschillende hulp-moord- commissies worden gevormd uit de daarvoor opgeleide en byzonder geschikte gendarmen. Deze hulp-moordcommissies moeten, wanneer een daad van terreur wordt gemeld, zich zoo snel mogeiyk naar de plaats van de daad be geven en alles doen wat kan leiden tot een snelle vervolging en arrestatie der daders. Ver der moeten zü de crimineele politie van het land onverwyid verwittigen per telefoon, per telegram, per radio of door byzondere boden. Ten slotte hebben zy ervoor te zorgen, dat, wanneer zy weggeroepen zyn, een reserve commissie den gewezen dienst verricht. socialistische beweging zullen in een zeer bin nenkort te houden leidersbijeenkomst worden vastgesteld. De leider heeft nog Zaterdag Berlijn verlaten. Er wordt nog op gewezen, dat het officieele communiqué over de samenkomst HitierHin denburg—Von Papen op belangrijke punten niet onbelangrijke onjuistheden bevat. De N.S.D. A.P. zal daar nag op terugkomen. Het negatieve resultaat van de ontvangst van Adolf Hitler is voor de politieke kringen der rijkshoofdstad geen verrassing. In de kringen der ryksregeering wordt ten zeerste betreurd, dat Hitier op dit beslissende uur gemeend heeft zich te moeten terugtrekken, temeer daar de rijkskanselier de deur verbazend ver voor hem had opengezet. In politieke kringen vindt men dit te onbegrijpelyker, daar het juist de regee ring-Von Papen is geweest, die door de ont binding van den Rijksdag, de opheffing van het SA-verbod en het vrygeven yan den radio- omroep voor de Nat.-Socialistische beweging veel heeft gedaan, ten einde een toenadering te bevorderen. Deze lijn had heden tot een zekere afsluiting kunnen komen, doordat de nationale krachten der Nat.-Socialistische be weging gelegenheid hadden kunnen krijgen tot een beslissende deelneming aan de leiding van het rijk. In politieke kringen houdt men zich thans begrypehjkerwüze bezig met de vraag, hoe de toestand zich verder zal ontwikkelen. Het rijks- kabinet zal in zijn huidige samenstelling aan blijven, om aan de wenschen van alle nationale kringen tegemoet te komen. De rijksregeering zal natuuriyk zorg dragen voor rust en orde. Vrees voor een gewelddadige omwenteling is ongewettigd, daar Hitier zelf gisteren en ook heden na de onderhandelingen heeft ver klaard, dat hij geen pogingen tot een staats greep zou dulden. Met begrijpelijke spanning wordt de komende rijksdagzitting tegemoet gezien. De mogelijk heid van een parlementaire meerderheid wordt sceptisch beoordeeld, daar coalitievorming door de nat.-socialisten vooralsnog uitgesloten wordt. Hoe de rijksdag zich zal houden tegenover de moties van wantrouwen, kan intusschen rustig worden afgewacht. Het is goed denkbaar, dat de kanselier opnieuw gekozen wordt. Dit zijn echter mogelijkheden, die eerst na weken te overzien zyn. BERLIJN, 13 Aug. (V. D.) Hedenavond laat heeft de Rijkskanselier de centrumafgevaardig den Joos en Bolz nogmaals bü zich ontvangen. Hy lichtte hen in over de gebeurtenissen van heden en deelde hun het officieele communique van de Rijksregeering mede. De afgevaardig den onthielden zich er van, hun positie ten op zichte van de onderhandelingen te bepalen. Onderhond Hitier—Von PapenHindenburg zonder resultaat verloopen. Nazi's blijven buiten regeering. Staat van beleg in Chili. Stimson dankt Herriot, De eUende in Noord-Mandsjoerije. Mutaties in de Italiaansche diplomatie. Watersnood in Noord-Westelijk Britsch-Indië. Windhoos boven het Westland. Invoerbeperkingen vernieuwd. Felle brand te Rotterdam. Etage en zolder uit gebrand. Bij een poging om zijn zoontje te redden ver dronk de brugwachter van de Hembrug, ook het kind werd levenloos opgehaald. Ernstige auto-botsing op den Haarlemmerweg.. O O O Studentenopstand neergeslagen SANTIAGO, 13 Aug. (Reuter.) Als gevolg van den studentenopstand is de staat van be leg afgekondigd. Er zyn acht dooden gevallen, waaronder verschillende toeschouwers. Er is een dertigtal gewonden. De studenten boden weerstand aan de poli tie tot er twee regimenten op het strydtooneel verschenen. Alle studenten werden gevangen genomen op vijftig na. De studenten hoopten kolonel Grove, den verbannen communistischen leider, weer aan de regeering te kunnen brengen. Geheimzinnige ontdekking LONDEN, 13 Aug. (V.D.) Door een toeval ontdekten eenige grondwerkers op 20 Meter af stand van den nieuwen autoweg te Kingston aan de Thames een opslagplaats van 3000 dy- namietpatronen, die gebruikt worden om weg gedeelten op te blazen. De opgeslagen voorraad dynamiet was voldoende, om een groot onge luk te veroorzaken. Men vermoedt dat nog meer patronen in de omgeving begraven liggen. De politie stelt een onderzoek in, hoe de patronen hier zijn gekomen en met welk doel ze apart zijn gelegd. WARSCHAU, 13 Aug. De Poolsche regeering heeft in antwoord op de uitnoodiging van Bel gië en Nederland, om tot het verdrag van Ouchy toe te treden, medegedeeld, dat zy de mogelijkheid van herziening der Poolsche douanetarieven in onderzoek heeft zy erkent de noodzakelijkheid van gemeenschappelyk overleg met het oog op de invoering van nieu we rechten PARIJS, 13 Aug. (Reuter.) In een nota aan minister-president Herriot spreekt de Ameri- kaansche regeering haar dank uit voor de in stemming, die Herriot heeft betuigd met Stim- son's verklaringen over het Kellogg-pact. Stim son verklaart overtuigd te zyn dat de overeen stemming in opvatting tusschen het Amerikaan- sche en Fransche volk van grooten invloed zal wezen op het behoud van den vrede. Hoogste stand op Maandag 9 uur van.: 765 Vooruit

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1932 | | pagina 1