ZEm. Willem Kardinaal van Rossum overleden
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Het nieuws van heden
De Propaganda Fide verliest haren Prefect;
Nederland een zijner grootste zonen
Groot Kerkvorst
heengegaan
De laatste uren
IN DIT NUMMER:
DE BAROMETER
DINSDAG 30 AUGUSTUS 1932
BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866
ABONNEMENTEN: voor Haarlem en
Agentschappen per week 25 cent;
per kwartaal f 3.25; per post, per
VIJF EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18163
AdvertentieprijzenPer lossen regel 30 ct.; ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
kwartaal f3.58 bijvooruitbetaling DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
PATER MAXIMUS O. C.
Zilveren jubileum
De Kardinaal als student
STEUN AAN DE KATOEN
Pauselijk Legaat
te Amsterdam
Onderscheidingen
Plechtige Uitvaartdiensten
Het klooster der Paters Redemptoristen te Wittemwaar
Z. Em. veelvuldig vertoefde
Het geboortehuis van Z. Em.
W. Kardinaal van Rossum in
de Hagelsteeg te Zwolle
De tocht naar
Calvarieberg
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Z. EM. W. KARDINAAL VAN ROSSUM. f.
Zware brand te Heerenveen.
Benoemingen in het Aartsbisdom.
Koninklijke onderscheidingen.
De samenkomst te Nendeck. Hindenburg
steunt von Papen.
De opstand in Quito onderdrukt.
Polen krijgt meer vakministers.
Rustige Rijksdagzitting verwacht.
Von Schleicher over ontwapening.
Het rapport Weiter en de Keuringsdiensten.
De diefstal der Mona Lisa.
De vrouw met het masker.
Onder talrijke blijken van belangstelling
vierde de zeereerw. pater Maximus (in de we
reld de heer Leonard van Heugten, te Asten),
lector in de wijsbegeerte, als zoodanig zijn zil
veren jubilé in het studieklooster der Paters
Capucjjnen te Udenhout.
WASHINGTON, 30 Aug. De Financial Recon
struction Corporation heeft bewilligd in een
leening van 50 millioen dollar aan de Coöpera
tieve Katoen Corporation en aan de Stabili
satie Corporatie ten einde hen in staat te stel
len hun katoen tot 1933 aan te houden.
Hoogste stand op Dinsdag 1 uur B«,l 360
Stilstand
Overnacht is na een schielijken doods
strijd Zijne Eminentie Willem Kardi
naal van Rossum overleden. De Neder -
landsche Katholieken kunnen zich nauwe
lijks indenken in de tragische snelheid
van dit verscheiden, waarin de Nederland-
sche Kardinaal, uit Rome naar Nederland
gereisd als het ware in een voorgevoel van
een groote gebeurtenis, zijn vruchtbaar en
luisterrijk leven op vaderlandschen bodem
kwam eindigen.
Nog eergisteren legde hij de wijdende
handen op een nieuwen bisschop, zijn
laatste daad was de zalving van een nieu
wen apostel voor de velden, waar voort
durend zijn geloofspropaganda over ging.
Zoo van het altaar wandelde hij als het
ware naar zijn dood. Al bij de voltooiing
der bisschopswijding, toen hij zijn laatste
Te Deum op aarde aanhief, beefde in dien
zang der dankbaarheid voor de volheid
van het priesterleven zijn stem. Tot den
dood vermoeid, zocht hij den weg naar
Wittem, in het stille dal van Zuid-Limburg,
waar zijn leven naar God was opgegaan.
Daar heeft de Kardinaal, al geteekend door
de stervenden, met zijn laatste kracht nog
het H. Offer opgedragen aan het altaar van
den Heer, Die zijn jeugd had verblijd.
Zoo heeft zijn luisterrijk priesterschap
tot het einde alles wel volbracht eer zijn
liturgisch leven werd afgesloten. Van de
altaartrappen daalde hij af zoo uitgeput,
dat hij in de sacristie zijn dankgebeden
moest uitkrijgen eer een auto hem naar
het ziekenhuis te Maastricht vervoerde,
waar hij na aankomst des avonds in slaap
viel van vermoeienis, om daarna in een
doodsstrijd tot half twee na middernacht
zijn leven te besluiten, terwijl zijn beide
secretarissen, de getrouwen van zijn prach
tig leven en sterven, hem het geleide der
barmhartigheid gaven.
Zoo heeft zich tusschen Rome en Lim
burg het priesterschap afgespeeld, dat zich
nog in een laatste bezoek aan zijn geboor
teland kwam vermenigvuldigen in een bis
schopswijding voor de verbreiding van het
geloof, eer het ging dooven aan den drem
pel van ons land, waar de H. Servatius dit
geloof uit Rome had gebracht. Rome en Ne
derland, iets allerschoonst is de wisselwerking
geweest tusschen beide in dit kardinaalsle
ven. Want wonderbaar heeft de Voorzienig
heid dit leven geleid uit onze laag gelegen
landen langs de wegen van zooveel hooge
kerkelijke bedieningen naar de hooge Stad
Gods en het bestuur van de Kerk in haar
middenpunt op den Petrus-heuvel.
Bij de lijkbaar van den Apostel voor de
feeloofsverbreiding en den Prins der Kerk,
bekleed met het Romeinsche purperrood
der Kardinalen, blijft het Katholieke Ne
derland de weldaden van genade indachtig,
welke de Heer bedreven heeft aan dezen
bevoorrechten discipel, in Nederland voor
bereid tot het mede-weiden der kudde
Christi.
Zijne Eminentie Willem Kardinaal Marinus
van Rossum werd geboren den 3en Sept. 1854
te Zwolle. Na op jeugdigen leeftijd zijn ouders
verloren te hebben, werd hij tot zijn 13e jaar
met zijn broeder in het weeshuis te Zwolle op
gevoed. Daarna begon hij zijn priesterstudies in
het aartsbisschoppelijk seminarie te Kuilenburg,
onder leiding der Paters Jezuïeten, om vervol
gens in de Congregatie van den Allerh. Verlosser
te treden. Den 16en Juni 1873 ontving hij te
Roermond het kloosterkleed. Het volgende jaar
legde hij de kloostergeloften en de gelofte der
volharding in de Congregatie van den Allerh.
Verlosser af te 's-Hertogenbosch. Te Wittem
voltooide hij zijn wijsgeerige en daarna de god
geleerde studiën en werd daar op 7 Oct. 1879
priester gewijd. Achtereenvolgens werd hij lec
tor aan 't juvenaat der paters Redemptoristen
te Roermond, doceerde van 7 Sept. 1880 tot 1
Oct. 1883 de leerstellige godgeleerdheid te Wit
tem, werd daar op 22 Juni 1886 prefect der stu
denten en in 1893 rector.
Naar Rome ontboden door den hoogwaardi-
gen Pater Generaal zijner Congregatie, werd
hij aldaar door Paus Leo XIII op 27 Dec. 1896
tot consultor van het H. Officie benoemd en
bij het in 1908 te Rome gehouden kapittel ge
kozen tot consultor-generaal van den nieuwen
algemeenen overste. Paus Pius X had pater
Van Rossum reeds den 15en April 1904 benoemd
tot lid der commissie tot codificatie van het
kerkelijk recht: Kardinaal Respighi stelde hem
aan tot promotor van het „Werk tot behoud
des Geloofs". Tusschen al deze werkzaamheden
vond de volijverige kloosterling nog tijd om het
archief van het H. Officie te ordenen, het
vervallen klooster der Redemptoristinnen in
Scala te herstellen, terwijl Z. H. hem de reorga
nisatie opdroeg van seminaries in Zuid-Italië,
de visitaties van abdijen, enz., enz. Tevens vol
tooide hij zijn con trovers-werk: „de judicio
sacramentali", alsmede een uitgebreid werk
over: „Sint Alfonsus als leeraar en als Vereer
der der Onbevlekte Ontvangenis". In October
1911 werd de kloosterling door Paus Pius X tot
Kardinaal verheven en in het openbaar consis
torie van November daaraanvolgende ontving
hij den rooden hoed als kardinaal-diaken met
de kerk van San Cesareo in Palatio als titel
kerk. Het daaropvolgend jaar vertegenwoordig
de hij den H. Stoel als Pauselijk afgezant voor
het Eucharistisch Congres te Weenen en be
zocht in 1913 ons land, bij welke gelegenheid
Zijne Eminentie door H. M. de Koningin be
giftigd werd met het grootkruis van den Ned.
Leeuw.
In October 1915 volgde zijn benoeming tot
groot-poenitencier en zijn opneming in de orde
der kardinaal-priesters, waarbij hem als titel
kerk werd geschonken de basiliek van het „H.
Kruis van Jerusalem", welke kerk hjj op 3 Jan.
1916 plechtig in bezit nam.
Prefect der Propaganda
De Kardinaal, die deel uitmaakte van de
Congregaties der Regulieren, van het Concilie,
van het H. Officie en van de seminaries en
universiteiten, alsmede van de pauselijke Bij
belcommissie (waarvan hij voorzitter is), vond
te midden van den overstelpenden arbeid, die
hem op de schouders werd gelegd, nog den tijd,
om op leerstellig theologisch gebied een zeer
belangwekkende uitgebreide en alleszins gezag
hebbende historische verhandeling te schrijven
over „Het wezen van het H. Sacrament des
Priesterschaps" „de essentia sacramenti or-
dinis".
In Maart 1918 na het overlijden van kar
dinaal Serafini werd de Hollandsche kardi
naal benoemd tot prefect van de Congregatie
der Propaganda Fide, waarmede vergezeld ging
het lidmaatschap van de Congregatie voor de
Oostersche Kerken en het voorzitterschap van
het pauselijk seminarie der vreemde missiën.
Tevens ontving de kardinaal uit de handen
van Z. H. den Paus zeiven de bisschoppelijke
wijding, met den titel van aartsbisschop.
Onder de pontificaten van Paus Benedictus
XV en dat van diens opvolger, en onder het
prefectschap van den Hollandschen Kardinaal
Van Rossum heeft de Congregatie der Propa
ganda in het vervullen harer wereldomvattende
taak een geweldige kracht ontwikkeld, en had
den mede ten gevolge van de toestanden,
ontstaan na den oorlog ingrijpende verande
ringen plaats in het bestuur der missielanden
Onder Kardinaal van Rossum's prefectschap
werd in den zomer van het jaar 1922 te Rome
een groot missiecongres gehouden, vierde de
Congregatie, met welker bestuur hij belast was.
het derde eeuwfeest harer stichting, werd
het „Werk der Voortplanting des Ge
loofs" van Parijs en Lyon overgebracht naar
Rome, en zag Nederland een zijner eminentste
zonen, dr. Jan Olav Smit, geplaatst aan het
hoofd van het Apostolisch Vicariaat van Noor
wegen en Spitsbergen.
In den zomer van 1923 ondernam de Kardi
naal een langdurige visitatiereis naar het hooge
Noorden, IJsland, de Scandinavische rijken en
Finland, waar hij den Nederlander, Mgr. dr.
Buckx, wijdde tot Bisschop van Helsingfors.
Zijne Eminentie, die het gouden jubilé zijner
religieuse professie in de Congregatie van den
Allerh. Verlosser vierde, bezocht een jaar later
zijn vaderland als pauselijk legaat op het 27e
Intern. Eucharistisch Congres te Amsterdam.
Aan een onzen lezers uit de onvergetelijke
dagen van het Eucharistisch Congres nog wel
bekenden prelaat diende de kardinaal de H. bis
schopswijding toe, n.l. aan Mgr. Nogara, die in
1928 benoemd werd op den aartsbisschoppelijken
zetel van Udine. In datzelfde jaar verrichtte
Zijne Eminentie de eerste steenleggging voor
het nieuwe gebouw der Propaganda, bezocht
met kardinaal Frühwirth de door hem te Rome
geopende tentoonstelling van mozaïek-Cartons
van den Nederlandschen kunstenaar Molken-
boer en deed, ter gelegenheid van het gouden
feest der H. Familie-Congregatie te Limerick
een reis naar Ierland, waar hem een geestdrif-
tig-feestelijke ontvangst bereid en het eere
burgerschap der stad Limerick verleend werd.
Op dezen tocht, de eerste reis van den Kardi
naal na een ernstige ziekte, die hem bijna aan
den rand van het graf had gebracht, stond Zijne
Eminentie aan een paar persvertegenwoordigers
te Londen een onderhoud toe. Het eerste liep
bijna uitsluitend over Mexico. Daarin verklaarde
de kardinaal de vervolging, door Calles tegen de
katholieken van dat land begonnen, als „een
strijd, waarin de Katholieke Kerk op essentieele
punten onmogelijk toegeven kan. De Kerk, aldus
de kardinaal, wil geen controle of invloed uit
oefenen op de regeering, zij heeft deze zelfs niet
noodig, doch het eenige wat zij verlangt, is
absolute vrijheid van de uitoefening van den
godsdienst, een vrijheid, welke door iederen
beschaafden Staat gegeven wordt. Te dien op
zichte kan het Mexicaansche Episcopaat geen
enkele concessie doen. De Katholieke Kerk is
niet inter-, maar super-nationaal en zoodra zij
nationaal zou worden, zou zij ophouden Katho
liek te zijn."
De kardinaal was belast met het protectoraat
over niet minder dan 32 religieuze Orden, en
Congregaties.
Zijne Heiligheid hem vroeg: „Wat zal uw kar
dinaal-programma zijn?" en hij antwoordde:
„Heilige Vader, werken en mij opofferen in den
dienst der Kerk tot den dood."
Dit levensprogram heeft Z. Em. met ijzerster-
ken wil volbracht.
Mgr. Lemmens
aan het doodsbed
In den loop van den morgen werd aan het
doodsbed een bezoek gebracht door Z. H. Exc.
Mgr. J. H. G. Lemmens, bisschop van Roer
mond en mr. L. D. J. van Oppen, burgemeester
van Maastricht. De Commissaris der Koningin
is uitstedig.
De klokken der stad Maastricht hebben om
twaalf uur ter eere van den doode geluid.
De doode wordt hedenmiddag gekleed in zijn
bisschoppelijk ornaat en Woensdagochtend van
uit het ziekenhuis vervoerd naar het priester
koor der St. Servatiuskerk, waar de groote
doode wordt opgebaard.
Hier zullen de geloovigen der stad gelegen
heid hebben tot Zaterdagmorgen aan den
doode de laatste eer te bewijzen. Om elf uur
Zaterdagochtend heeft de plechtige lijkdienst
plaats, waarschijnlijk door den kardinaal van
Mechelen of Keulen. De assistentie bij deze
plechtigheden wordt verricht door de zeer
eerw. paters Redemptoristen uit het klooster
te Wittem. Om vier uur in den namiddag heeft
aldaar de plechtige beaarding plaats.
De buitengewone verdiensten, die de Neder-
landsche Kardinaal zich op ieder gebied ver
wierf, werden door verscheidene Regeeringen er
kend. Zijne Eminentie was drager van het j
grootkruis in de orde van den H. Stephanus van
Hongarije. Bij zijn bezoek aan ons land in 1913
begiftigde H. M. de Koningin hem met het
grootkruis in de orde van den Nederlandschen
Leeuw. Vervolgens was Zijne Eminentie Com
mandeur met plaque in de Orde van Kin-Kan:
Annam), drager van het grootkruis in de Orde
/an het H. Graf en van het grootkruis in de
Orde van den IJslandschen Valk.
Wij hebben slechts in groote trekken de ar
beidzaamheid van den grooten doode weerge
geven wiens onverwacht einde voor Katholiek
Nederland een onherstelbaar verlies beteekent.
Wat de Kardinaal voor Gods Kerk wenschte
•te zijn verklaarde hü eens aan den Paus, toen
Z. Em. Kardinaal van Rossum voelde zich
reeds bij de bisschopswijding te Vught onwel
tijdens de plechtigheid en kon slechts met veel
moeite de wijdingsplechtigheden tot 't einde toe
vervullen. Desondanks heeft Z.Em. den tocht
naar het klooster te Wittem aanvaard, waar hi)
Maandagochtend een H. Mis opdroeg. Hierna
voelde Z.Em. zich zóó uitgeput, dat hij zich niet
onmiddellijk naar zijn kamer kon begeven, doch
in de sacristie moest uitrusten. De directeur van
het ziekenhuis „Calvarieberg" te Maastricht, dr.
Hintzen, werd ontboden en aan dezen gaf Z.Em.
den wensch te kennen naar het ziekenhuis te
Maastricht te worden overgebracht. Hier had
omstreeks negen uur des avonds de opname
plaats.
De Kardinaal was zóó zwak, dat hij onmiddel
lijk in een vrij rustigen slaap viel, welke slaap
duurde tot ongeveer half twee, toen de doods
strijd begon.
Aan het.doodsbed waren aanwezig de secreta
ris van Z.Em., pater Lijdsman, en pater M.
Drehmanns, oud-secretaris. Z.Em. bad in het la-
tün de gebeden der stervenden mede. Omstreeks
twee uur gaf Z.Em. den geest.
Men schrijft ons uit Wittem:
Z.Em. Kardinaal W. van Rossum is hier
Zondagavond aangekomen doodmoede van de
plechtigheid te Vught, waar de wijdings
ceremoniën hem hadden uitgeput en zijn oude
kwaal opnieuw gaande maakten. De lange auto
rit had hem natuurlijk ook geen goed gedaan.
Ofschoon de nacht onrustig was, wilde Z.Em.
in elk geval de H. Mis opdragen. Hij deed
het met groote devotie en tot stichting der
geheele communauteit. Maar na afloop was hü
zóó vermoeid, dat ZEm. zich niet naar zijn
kamer kon begeven en in de sacristie biddend
bleef uitrusten. De geroepen huisdokter dorst de
verantwoordelijkheid voor de verzorging der ge
zondheid van den hoogen patent niet
zonder meer te dragen en vroeg assistentie van
dr. Huitzen, den geneesheer-directeur van het
ziekenhuis Calvariënberg te Maastricht. Beiden
constateerden oververmoeienis. Gisterenavond
herhaalde dr. Huitzen zijn bezoek. Hij achtte
het gewenscht dat Zijne Eminentie ter voort
durende controle werd opgenomen in het
hospitaal. Om acht uur werd de Kardinaal per
auto naar Maastricht overgebracht in gezel
schap van zün secretaris, den geneesheer-direc
teur van Calvariën en de broeder-ziekenver
pleger van Wittem.
Vanmorgen vroeg werd hier het overlijden
van den Kerkvorst bekend, juist toen de H. Mis
zou aanvangen, zonder ongewone plechtigheden
werd zij aanstonds opgedragen voor de zielerust
van den overdeden grooten ordegenoot.
Uit Maastricht vernemen wij telephonisch:
Tijdens het overbrengen naar Maastricht
bleef de Kardinaal uiterst kalm en rustig. Pijn
leed hij niet wel overvielen hem eenige be
nauwdheden. Men was er niet in geslaagd al
het gebeurde geheim te houden. In Wittem
zelf en in de dorpen waar de auto passeerde
stonden overal groepjes menschen te wachten
die eerbiedig bogen als zij het purper zagen.
De Kardinaal zelf had niet veel aandacht meer
voor wat er om hem heen gebeurde. Hij was
totaal uitgeput en had geen kracht meer om
nog te reageeren.
Toen de hooge patiënt om c.a. 9 uur in Cal
variënberg aankwam toonde hij zich wel zeer
dankbaar voor de zorgen, die men reeds voor
hem genomen had. De ernst van zijn toestand
werd echter van dien aard, dat ze hem niet
meer mocht worden verzwegen. Pater Hjdsman,
de secretaris van Züne Eminentie nam de taak
op zich den kardinaal voor te bereiden op het
ontvangen der H. H. Sacramenten. Met bewon
derenswaardige kalmte berustte de lijder. De
H. Communie, het H. Oliesel en de Pauselij
ke Zegen werden hem toen omstreeks 11 uur
door Pater Lijdsman toegediend. Z. Em. toonde
nog volkomen te begrijpen wat er gebeurde. Hü
bad de gebeden der Kerk telkens na de zal
vingen mee.
Aanstonds na deze droevige plechtigheden
werd de Kardinaal kortademig. De doktoren
trachtten hem nog telkens op te wekken door
middel van injecties, doch het mocht niet lang
baten. Af en toe trachtte de patiënt nog de ge
beden mee te prevelen, doch ook dat vermin
derde geleidelik. Toen omstreeks half twee de
gebeden der stervenden werden begonnen, was
hü buiten bewustzün en had hü geen begrip
meer van wat er ging gebeuren.
Zacht en kalm overleed de Kardinaal om-
treeks 2 uur.
Nader telefoneert men cms uit Maastricht:
Een der zalen van het Ziekenhuis Calvariën
berg is als chapelle ardente ingericht. Reeds
vroeg in den morgen om 7 uur bezocht
Mgr. Lemmens in zeischap van Dr. Féron, die
beiden op weg naar Tongerioo waren, het stof-
felyk overschot. Mgr. was diep onder den in
druk van het plotseling overlüden.
H Verwachting: Zwakke tot matigen,
1 Zuid-Westelijke tot Zuid-Oostelijken
U wind; gedeeltelijk bewolkt; waarschijn.
H lijk enkele regen- of onweersbuien; wei-
nig verandering in temperatuur,
(j Hoogste barometerstand 765.8 te Santa.
Laagste barometerstand 746.5 te Isa-
1 fjord.
Zon op 6.08, onder 7.52. Nieuwe Maan
Woensdag n.m. 9.15. Licht op 8.22.
^DilllUlliUiHUIiliniUlllflUjUUiJIIlUlUl!ljiUlilillljfljjllUlllllj|jlijlllil!lllllJi!!ljlli!liilllll
