Licht in de duisternis?
Van de Perstribune
Prikkeldraad
De dempdraak is
overgestoken
EEN MISLUKT
RELLETJE
-
VRIJDAG 9 SEPTEMBER
Zou een priester ten onrechte
niet vervolgd zijn?
Ml
Geenliberale Jaarbeurs
ENKHUIZEN RESPECTEERT ZICHZELF
De karakteristieke Havendijk te Enkhuizen, welke den
Dempdraak voor den neus werd weggesnoept
De vestinggracht van
Willemstad
Een vrijers-bolswerk
„Het Volk" en hei vonnis
van Beuthen
Samenwerking
VRIJSTELLING VAN DIENST,
Voor autoriteiten en personeel der
Vaticaansche Stad
Roode schooltjes
Vreemde arbeiders
Slechts een voor-ontwerp
BENOEMINGEN
Paters Jezuïeten
Congregatie der Redemptoristen
De wereld-ekonomie toont zich telkens
opnieuw één groot raadsel, waarvan
de oplossing niet te berekenen valt.
Enkele maanden geleden waren alle „des
kundigen" het er nog hopeloos-eenstemmig
over eens, dat het einde van de krisis nog
niet te be-droomen was en dat er geen
enkel lichtstraaltje in het krisis-duister
opgemerkt kon worden; in vele kringen
werd er zelfs aan gewanhoopt, of deze
krisis wel ooit voorbij zou gaan, of niet
een nieuwe wereld-oorlog of een wereld
revolutie de menschheid eerst in nog die
pere ellende zou moeten storten, alvorens
een nieuwe ekonomische wereldorde zou
kunnen ontstaan.
Maar zie! terwijl de geleerde ekonomen
ons en zichzelf nog met allen nadruk be-
leeraarden, dat geen enkel verschijnsel
wees op een kentering ten goede in den
toestand, dat integendeel de ekono
mische toestand nog steeds verwarder en
hopeloozer werd, begonnen de beurzen
met die van New-York aan de spits
plotseling en toch geleidelijk te herleven,
zonder dat iemand eigenlijk kon aantoo-
nen, waar de oorzaken van deze opleving
gezocht moesten worden.
Verbaasd heeft men het raadsel opge
merkt; men was er een oogenblikje stil en
beduusd van en durfde er zich nauwelijks
rekenschap van vragen, of dit nou werke
lijk een begin van ekonomisch herstel be-
teekende; slechts heel aarzelend en
schuchter werd hier en daar de vraag ge
steld: voorspelt deze hausse het einde van
de krisis?
Deze aarzeling en deze schuchterheid
zijn volkomen natuurlijk en verklaar
baar.
Allen, die van verre of van dichtebij met
de ekonomie in theorie, zoowel als in prak
tijk, te maken hebben, weten, dat deze
schoone wetenschap met ons, kortzichtige
stervelingen, voortdurend een grillig en
vaak maar al te wreed spelletje pleegt te
spelen.
Drie jaren van krisis hadden ons vrijwel
onontvankelijk gemaakt voor optimistische
verwachtingen; veler hoop was al zoo vaak
ijdel gebleken; om ons heen duurde de de
pressie voort in nog steeds verergerende
mate; er viel dat was het voornaamste
geen redelijk motief aan te wijzen voor
de stijgingen ter beurze.
Er bestond zoo redeneerde men geen
enkele directe aanleiding om het koerspeii
tientallen punten naar boven te schroeven
en zelfs New-Yorksche zakenlieden, die
toch belang hadden bij een algemeene op
leving aldaar, waarschuwden voor over
drijving, die de welvaart niet ten goede zou
kunnen komen.
Wat wij in deze tijden noodig hebben
zoo lazen wij onlangs in een financieelen
brief uit Amerika is rust; rust om te
herstellen van de geslagen wonden; een
nieuwe uitbarsting van speculatie zou de
moreele en ook de financieele verwording
nog slechts vergrooten.
Wel erkende men een zekere reëele oor
zaak voor de hausse in de Vereenigde Sta
ten, doch die oorzaken werkten indirect en
behoefden niet van langen duur te zijn.
Ten eerste was het koersniveau vermoe
delijk té sterk de verkeerde richting uitge
slagen, zoodat een reactie niet kon uitblij
ven, wanneer een groep van kapitaalkrach
tige banken, firma's en personen, gesteund
door de Regeering de handen in elkander
sloeg. Ten tweede was er in de internatio
nale politiek iets veranderd, zoodat er wat
meer vertrouwen was gaan heerschen, zon
der dat men nog kon zeggen, dat dit
glimpje van betere verstandhouding weer
stand kon bieden aan den invloed van de
groote tegenstellingen, die nog altijd be
stonden. Ten derde waren de Amerikaan-
sche verkiezingen op handen. De republi
keinen behartigden over het algemeen het
belang van het groot-kapitaal in al zijn
vormen; het was dus dringend noodig, dat
Hoover herkozen werd, wanneer men de
verhoudingen bezag uit het hoekpunt van
het groote bedrijfsleven. Hoover had een
goede kans, wanneer de massa voorge
spiegeld werd, dat de welvaarts-periode
aan het terugkeeren was, en waar het, in
verband met de technische marktpositie,
niet zoo moeilijk was om een schijn-hausse
te verwekken, omdat de steunende groepen
over fabelachtige kapitalen beschikten, was
het de aangewezen politieke weg om man
en paard voor de effectenmarkt te span-
hen
Aldus werden de stijgingen ter beurze
aanvankelijk hoogst argwanend be
schouwd, en nóg komt de hausse
velen al te verdacht voor.
Men kan werkelijk ook thans nog geen
antwoord geven op de vraag, of de koers-
verbeteringen niet voor het grootste deel
het gevolg zijn van een op geen enkele
reëele basis berustende, al te diepe inzin
king; beteekenen de tot op heden waarge
nomen stijgingen slechts een natuurlijke
reactie op een onnatuurlijke daling?
slechts een vanzelfsprekende rectificatie in
het krisisbeeld?
Beteekenen de stijgingen niet anders
dan een registratie van de verbeterde
financieele verhouding tusschen de wereld
rijken Duitschland en Frankrijk? En is
er dus in het ekonomisch leven niet méér
heil te verhopen dan de problematiek-
verbeterde positie van Duitschland ten op
zichte van Frankrijk en omgekeerd wet
tigt?
En vooral:
zijn deze koersen verbeteringen niet al
te zeer te beschouwen als het gevolg van
Politieke manoeuvres, van kunstmatige
financieele beïnvloeding?
Slechts wanneer deze hausse zoo zeide
(en zegt men nog) terecht een reëele
basis had en heeft, kan zij als een goed
voorteeken, als een preludium tot een meer
harmonisch-ekonomisch leven opgevat
worden.
De gebeurtenissen der laatste weken nu
hebben de hoop daarop zeer sterk verleven
digd.
Er zijn werkelijk verschijnselen, welke er
op kunnen wijzen, dat de huidige hausse
beweging een verbetering in den ekonomi-
schen toestand voorspelt: het schijnt, dat
het diepste inzinkingspunt gepasseerd
is....
Het nog tamelijke nieuwe Kamerlid Pee
reboom heeft zich in anti-papisme zoo
spoedig mogelijk zijn grooten voorganger
waardig willen toonen, weshalve hij per
3 September j.l. den Minister van Justitie
o.a. de volgende vragen gesteld heeft:
„Is het den Minister bekend, dat te Breda
een Roomsch priester zich schuldig zou
hebben gemaakt aan een ergerlijk zeden
misdrijf; dat daarvan toen aangifte is ge
daan en door de marechaussee ook proces
verbaal is opgemaakt; dat de Officier van
Justitie de zaak aanvankelijk ook heeft
vervolgd, maar dat, ten slotte, van die ver
volging is afgezien?
Is de Minister bereid mededeeling te doen
van de ware reden, waarom genoemde
Roomsche priester, in weerwil van zulk een
beschuldiging, ten slotte niet is vervolgd?
Is de Minister bereid om, in geval het
blijken mocht, dat dit afzien van de vervol
ging van dezen Roomschen priester in on
miskenbaar verband staat met de overwe
gend Roomsche samenstelling van de Bre-
dasche Rechtbank, zoodanige maatregelen
te treffen, waardoor gevallen van bevoor
rechting van andere en bijzonderlijk van
dergelijke Roomsche priesters niet meer
kunnen voorkomen en de Bredasche Recht
bank het beslist ontoelaatbare daarvan
onder het oog te brengen?"
Het spijt ons voor den heer Peereboom en
diens nobele bedoelingen bij het stellen van
deze suggestieve vragen, maarhet rel
letje zal tot smadelijke mislukking gedoemd
blijken.
Uit Breda immers vernemen wij:
In het begin van dit jaar is inderdaad
een katholiek priester te Breda beschuldigd
van het feit, dat hij zich aan zeer onbe
hoorlijke handelingen op zedelijk gebied
zou hebben schuldig gemaakt. De subst.-
officier van justitie te Breda, mr. graaf Van
Limburg Stirum, ging tot een vervolging
over. De Bredasche rechtbank echter stel
de, na in raadkamer geweest te zijn, den
verdachte buiten vervolging, omdat
ieder bewijs van schuld afwezig
was.
Van deze uitspraak ging mr. graaf van
Limburg Stirum in hooger beroep bij het
Gerechtshof te Den Bosch. Het Hof heeft
echter het beroep van den officier van
justitie verworpen, den verdachte dus even
zeer buiten vervolging gesteld.
Tot meerdere geruststelling van den heer
Peereboom zij opgemerkt, dat in het Bos
sche Hof zitting had de protestant
se he raadsheer mr. Van Veen, terwijl de
eisch tot vrijspraak gesteld werd door den
protestantschen advocaat-generaal
mr. Couvée.
We gelooven, dat hier ieder verder com
mentaar overbodig is.
Onder den titel Liberale Jaarbeurs?
lezen wij in de „Residentiebode" van j.l.
Woensdagavond o.m. het volgende:
„Men kan, bij wijze van spreken,
geen liberaal blad openslaan, of men
vindt er een groote advertentie van
de Jaarbeurs in. Lezers of geen lezers,
de advertentie is er.
Na veel zoeken ontdekten we ook
één Katholiek blad, dat die adver-
tie had. Een anti-revolutionnair C.-H.
blad, dat ze opnam, konden we niet
vinden.
De Jaarbeurs is dus blijkbaar zoo
ongeveer alleen voor liberale kooplui
bedoeld."
Wij kunnen het katholieke Haagsche blad
geruststellen: de Jaarbeurs is niet alleen
voor libetale kooplui bedoeld, doch voor al
len, zonder onderscheid van richting.
Het moge o.m. hieruit blijken, dat het
Jaarbeursbestuur ter gelegenheid van iede
re Jaarbeurs adverteert, niet uitsluitend in
de liberale bladen, doch ook en zelfs in niet
geringe mate in de katholieke en christe
lijke pers.
Het Secretariaat van de Jaarbeurs was
zoo welwillend ons de namen te noemen
van de katholieke dagbladen (de vakbladen
laten we nog buiten beschouwing), waarin
het geregeld adverteert.
Welnu, we noteerden in de volgorde
waarin ons de bladen genoemd werden:
Maasbode, Huisgezin, Dagblad van Noord-
Brabant, Eindhovensch Dagblad, Eindho-
vensche en Meierij sche Courant, Tijd,
Nieuwe Haarlemsche Courant, Limburgsch
Dagblad, Volkskrant, Centrum, Limburger
Koerier, Gelderlander, Utrechtsche Cou
rant, Nieuwe Koerier, N. Venlosche Courant
en Nieuwe Tilburgsche Courant.
Het zijn er precies geteld zestien, 't Is
waarde Residentiebode is er niet bij.
Maar in 't vervolg zal ook dit blad er bij be-
hooren, die verzekering kunnen we geven.
Van de chr. pers noemen we Standaard
en Nederlander, doch er stonden op de lijst
van bladen, waarin geadverteerd wordt, nog
enkele andere A.R. bladen.
De schrijver in de Residentiebode heeft
dus al bijzonder slecht gezocht.
Alvorens met zijn ondoordacht geschre
ven stukje de Residentiebode te verrijken,
had hij o.i. beter gedaan zich eerst te ver
staan met het secretariaat van de Jaar
beurs te Utrecht, dat steeds de pers welwil
lend te woord staat.
Zijn artikeltje, dat den indruk maakt in
katholieken kring stemming te willen ma
ken tegen de Jaarbeurs, ware dan wellicht-
in de pen gebleven.
Toevallig viel ons oog op eenige pas
sages, voorkomende in een feuilleton van
het chr. historisch dagblad.
En daarin lazen wij, dat een Jezuïet aan
een beroemd historieschrijver het ver
haal speelt in Zweden, een paar eeuwen
geleden bij wijze van straf en boete het
bevel geeft de geschiedenis van zijn land
verdraaid en vervalscht te boek te stellen!
„Ik wil" aldus deze roman-Jezuïet
,dat je roem en nageslacht van je werpt,
om alléén het doel van het oogenblik te die
nen, en dat doel is de overwinning van
Rome in het Noorden. Ik wil, dat je de ge
schiedenis van de koningen Gustaaf den
Eersten en Karei den Negenden zoodanig
schrijft, dat alles, wat zij gedaan hebben
voor de reformatie, beiden him en hun rijk
tot verderf en verdoemenis geweest is. En ik
wil, dat je deze nieuwe geschiedenis zult
baseeren op zulke vertrouwbare documen
ten, dat ze in de oogen des volks alle be
wijzen van het tegendeel trotseeren
documenten, die niet bestaan, dat weet ik
natuurlijk wel, maar die jij moet maken
documenten, waarvan de vaischheid mis
schien na een menschenleeftijd uitkomt,
maar die voor het oogenblik aan het be
oogde doel beantwoorden."
De Jezuïet" doet nog veel meer er is
ook van „vergiftiging" sprake! maar het
bovenstaande is al ruim voldoende, om een
denkbeeld te geven van 's mans persoon en
methoden.
De lezers moeten er wel van rillen en be
ven.
Wij vragen ons echter af, hoe een ernstig
blad er toe komt een dergelijk venijnig
tendenz-verhaal in zijn kolommen op te
nemen?
De redactie van De Nederlander
pleegt zich nogal eens tegen het anti-pa
pisme te keeren, waaraan sommige groepjes
van protestanten in ons land zich regelma
tig te buiten gaan en de dwaze stemming
makerij tegen Rome werd meer dan eens in
hare kolommen gesignaleerd en gecriti-
seerd.
Kunnen griezel-verhalen, als het onder
havige, echter wel een ander effect hebben
dan zulk een stemmingmakerij?
En wordt op deze wijze niet juist datgene
aangekweekt en gevoed, wat de redactie in
hare politieke en andere artikelen bestrijdt?
Er zijn nu eenmaal heel wat lezers,
en vooral lezeressen, die wel getrouw het
feuilleton volgen, maar lang niet altijd hun
licht opsteken bij het hoofdartikel.
En zoo kan de invloed van verhalen, als
bovenbedoeld, hoe ongerijmd en onbenullig
ook, veel en veel grooter blijken dan wordt
vermoed.
P. S.
Enkhuizen voelde niets voor Pur-
merends trieste voorbeeld
wordt thans Bolsward
het slachtoffer?
Aan Heemschut's maandblad over Juli-Aug.
ontleenen wij het volgende overzicht:
Ondanks den vacantietijd was er velerlei
werk aan den winkel.
De dempdraak, die te Enkhuizen met zijn
zanderige uitwerpselen den Havendijk wilde
vullen op de wijze zooals hij dit aan Purmer-
ends Singel deed, werd door Heemschuttors
opgejaagd. Even werd hij nog gesignaleerd aan
de Staaleversgracht te Enkhuizen, doch ver
dween toen uit 't gezicht. Thans blijkt dat dit
monster zich over den Zuiderzee-afsluitdijk
naar Friesland heeft begeven. Dit traject lag
voor de hand. Nu is hij aangekomen te Bols
ward. Daar te Bolsward besloot de ge
meenteraad tegen het advies van Burgemeester
en Wethouders te dempen het aardige oude
grachtje langs de Broerestraat en Snorkstraat.
Slaagt de booze geest in zijn onnaspeurbaar
schoonheidsvernielend streven, dan zijn in dit
lieve Friesche stadje meer onheilen het gevolg.
In 't Mei-nummer schreven we: „Werkloosheid,
dat is 't eenig argument dat blijft. Doch als
men ergens een berg zand van links naar rechts
laat verplaatsen wordt er niets bereikt en gaat
niets verloren, doch als men een gracht dempt
wordt niets bereikt en gaat er wel iets verloren.
En voor dat verloren gaan betaalt men dan
50.000 meer". Dat gold den Havendijk te Enk
huizen. Voor Bolswards grachtje geldt hetzelf
de recept; alleen het geldcijfer is ƒ25.000. De
dempdraak doet reeds een meer coulante aan
bieding, mogelijk onder invloed van de malaise.
Het dagelijksch bestuur zond te dezer zake een
adres aan het Provinciaal Bestuur van Fries
land, verzoekende het raadsbesluit niet te wil
len goedkeuren.
Vestingwerken vragen alom de aandacht.
Naarden is sedert de groote verkeersweg er
langs gaat wat tot rust gekomen, doch klaar
is dit vraagstuk niet. Willemstad is merkwaar
dig omdat dit een ontworpen vesting met erin
een stad is van 1583 in tegenstelling met
vestingwerken aangebracht om een bestaande
stad. De vestingwerken van Willemstad zijn
sedert lang verwaarloosd. Sedert in 1926 de
vesting werd opgeheven kwam het geheel in
Heemschut's belangstelling. Nu is de Rijks
werkverschaffing bezig de met riet dichtgegroei-
In het onderhoud, dat de R-redacteur van
het „Alg. Hbl." dezer dagen had met den
aftredenden directeur-generaal van den ar
beid, zei deze sprekend over zijn sociale
en politieke gevoelens o.a.:
„Als ik b.v. eens terugdenk aan wat er
eertijds in en uit de S.D.A.P., in de dagen
van een Tak, van een TroeLstra en hun
medestrijders, tot uiting kwam, en als ik
nu ,Het Volk" met zijn toegeven aan en
speculeeren op sensatielust, ter hand
neem dan zie ik bep. t een betreurens-
waardigen achteruitgang."
Die woorden werden Het Volk" van 25
Aug. j.l. typisch onde eapt. Onder een
foto van de rechtszaal ie Beuthen stond
o.a. het onderschrift:
GELIJK RECHT VOOR ALLEN! De
rechtbank te Beuthen heeft het dood
vonnis geveld over de vijf nationaal-so-
cialisten, die een tweetal Poolsche repu
blikeinen op gruwelijke wijze hebben af
geslacht. Hitler, die altijd den mond vol
heeft van de „Marxistische terreur",
heeft op zijn bekende wijze tegen dit
vonnis geprotesteerd. Ook de beruchte
veemmoordenaar en Nazi-leider Heines
heeft de regeering in brallende bewoor
dingen bedreigd- Von Papen zal waar
schijnlijk wel zwichten, en het doodvon
nis in tuchthuisstr if veranderen."
Naar aanleiding van deze beide citaatjes
maakt T. L. in „De Vrijheid" de volgende
rake opmerkingen:
„Daar behoeft niets aan toegevoegd te
worden, het is vólkernen duidelijk: von Pa
pen, die het den socialisten nooit naar den
zin maakt, zal ook in dit opzicht wel weer
teleurstellen, „hij zal waarschijnlijk wel
zwichten en het doodvonnis in tuchthuis
straf veranderen."
Toen in Italië de doodstraf weer werd in
gevoerd, schreef „Het Volk": „de fascisti
sche staatsidee eischt-e nu eenmaal dit
bloedoffer, precies op dezelfde wijze als ook
in den bolsjewistischen staat zoo gemakke
lijk met het neerschieten van beklaagden
wordt omgesprongen." En toen in de Rijks
dagcommissie tot herziening van het straf
stelsel het voorstel tot afschaffing van de
doodstraf werd ingetrokken, reageerde de
heer Kleerekooper in „Het Volk" op beide
feiten met: „Ziedaar twee verschijnselen
van inzinkende beschaving. Zij ontspruiten
uit een bron van geestelijke ontaarding."
„Het Volk" vertoont dus met de boven
staande opmerking een symptoom van „in
zinkende beschaving" der sociaal-democra
tie. Of is het geen bewijs van „geestelijke
ontaarding, bloedoffers" te eischen nu het
niet gaat om partij genooten?
In Februari van dit jaar heeft „Het Volk"
nog trots geconstateerd: Het socialisme
heeft in zijn jeugd de groote tradities van
de Fransche revolutie overgenomen. Echter
niet de traditie van het revolutionnaire
schrikbewind. De principieele aïschaffing
van de doodstraf dat was het verzet
tegen de terreur van 1793. Daardoor onder
scheidde het democratisch socialisme zich
toen van de Jacobijnen en daardoor onder
scheidt het zich thans van het bolsjewis
me." Hoe moet men die woorden, hoe moet
men de doodstraf-clausule in de Koloniale
paragraaf van de S.D.A.P. echter rijmen
met die spijtige veronderstelling van een
mogelijke verandering van het vonnis van
Beuthen? Gelden de argumenten tegen de
doodstraf wellicht alleen wanneer het een
vonnis van fascisten en communisten en
berechting van arbeiders betreft? Arbeiders
wel te verstaan, die lid zijn van d e partij
want nu het arbeiders betreft, die in een
vijandige groep georganiseerd zijn, wordt
spijtig verondersteld, dat von Papen zich
wel zal laten ompraten of intimideeren
door „het dreigend gebral van den veem
moordenaar Heines". Het lijkt er eigenlijk
een beetje op of op het laatste oogenblik
een woordje is weggelaten, waarvan de be-
teekenis uit het geheel spreekt: „Jammer".
Hier treedt inderdaad „een betreurens
waardige achteruitgang" aan den dag, die
echter in Mei van dit jaar door A. B. K.
in dit blad reeds veroordeeld werd met de
woorden:
„En nochtans wat baat de Doodstraf? Als
altijd voeren ook hier de onnoozelen en de
zwetsers het hoogste woord."
Om het nu maar zacht uit te drukken:
het is niet practisch van de Arbeiderspers
zoo duidelijk te demonstreeren dat ze, wat
een der hoofdfiguren van de S. D. A. P.
„onnoozelen en zwetsers" noemt, als volks
voorlichters aan haar blad verbonden
heeft."
de vestinggracht leeg te graven. Jammerklach
ten komen er van Willemstadters omdat deze
werkzaamheden zoodanig geschieden, dat die
gracht niet hoekig zoo 't behoort doch
afgerond wordt uitgegraven, doch voornamelijk
omdat de uitkomende grond wordt geworpen
in de buitengracht die daar om den Singelweg
de vesting omsluit, zoodat er van die buiten
gracht slechts een sloot van eenige meters breed
overblijft, 't Is ook wel een zonderling geval.
De moeilijkheid schijnt te zijn dat men geen
raad weet met den uitkomenden grond. Zou
er, wanneer men toch aan het werkverschaffen
is, nergens waardeering zijn voor eenige duizen
den kubieke meters vruchtbaren grond.
Te Geertruidenberg heeft men in de 19e eeuw
de fortificatiën van den „sleutel van Holland"
vrijwel geheel geëgaliseerd om bouwterrein te
verkrijgen. In 1918 was er weer behoefte aan
bouwterrein; op advies van Heemschut werd
toen één gaaf bolwerk gespaard met ingebouwde
borstweringen, opgaand geboomte, vestinggracht,
singelweg en buitengracht. Nu was daar een
streven om óf het heele bolwerk af te graven
voor werkverschaffing óf alleen de inwendige
aardhoopen wat eens kantige borstweringen
waren met taluds, opritten, plongee, barbets en
emplacement en zulks omdat daar bij avond
zoo erg gevrijd werd. Na bezoek ter plaatse
bracht Heemschut een advies uit hierop neer
komende, dat Geertruidenberg elke ontspan
ningsgelegenheid mist en het bolwerk een voor
driekwart voltooid wandelpark is, dat men eerst
in den kantigen vestingtrant terug moet bren
gen en dan voorzien van wandelpaden en ban
ken en tegen 't erge vrijen eenige elec-
trische lichtpunten. Dat kan best, want de groote
electrische centrale voor N.-Brabant en Zeeland
staat er vlak bij; de schakelaars mag men dan
wel zwaar vergrendelen.
Moet alles dan vlak?
Op de Mookerheide waar een Heemschut
ter al niet heen genoodigd wordt is de Heu-
mensche schans. Er kwamen klachten dat dit
historiestuk werd afgegraven, 't Is eigenaardig.
Een gracht droge of natte daargelaten
moet vol, een object dat boven de aarde uit
steekt weggegraven. Alles vlak, daar gaan we
heen. Na onderzoek blijkt dat de Nederlandsche
Spoorwegen zand doet graven van de Mooker
heide en dat deze afgraving geleidelijk de Heu-
mensche schans nadert. Tevens bleek, dat in
de oorlogsjaren de gemobiliseerden loopgraven
hebben gemaakt die zij bij hun afscheid niet
bepaald netjes hebben achtergelaten. Een en
ander is niet geheel in overeenstemming met
het roemrucht verleden der Heumensche schans.
Verdwijnende buitenplaatsen
De buitenplaatsen zijn sterk aan 't verdwij
nen. Men behoeft slechts om te zwerven in de
omgeving van Den Haag of Haarlem of Zeist
om daarvan een indruk te krijgen. Des te meer
vreugde biedt het te vernemen, dat een buiten
goed behouden blijft en voor het publiek open
gesteld; als het publiek een zoodanig gebaar nu
maar op de juiste wijze weet te begrijpen. Bij de
verschillende gevallen is als een zeer te waar-
deeren feit te vermelden het fraaie landgoed
Hondsberg, dat is „opengesteld". Dit uitge
strekte gebied van meer dan honderd hectaren,
eigendom van den heer H. Kleiweg de Zwaan
te Amsterdam, is gelegen onder de gemeente
Oisterwijk en sluit aan bij de terreinen van de
Vereeniging tot behoud van Natuurmonumen
ten.
Lintbebouwing, een woord van onzen tijd, be
duidt bouwen langs hoofdwegen en daarmede
tegelijk bederven het uitzicht en den weg zelf.
Wanneer een verkeersweg door een dorp voor
autoverkeer onbruikbaar is door stilstaande
bakkers- en groentekarren en de bewoners de
voorbijsnellende auto's vervloeken, maakt de
Gemeenschap een nieuwen weg op het dorp.
Wanneer de menschen nu langs dien nieuwen
weg weer huizen gaan bouwen en 't spel van
voren aan zich herhalen gaat, moet er iets
gebeuren. De Staatscommissie voor de Water
staatswetgeving maakte een concept-wetsont
werp tegen de lintbebouwing dat door de Re
geering vrijwel ongewijzigd als wetsontwerp
werd ingediend.
De mededeelingenserie wordt besloten met
de aandacht te vestigen op wat onze
Vlaamsche broeders doen inzake het behoud van
natuurschoon. De Calmpthoutsche heide, tus
schen Breda en Antwerpen, ligt ten deele op Bel
gisch, ten deele op Nederlandsch gebied. De
Vereeniging voor Natuur- en Stedenschoon, se
cretariaat Antwerpen, Ossenmarkt 22, is bezig
te trachten de Calmpthoutsche heide tot na
tuurreservaat te verkrijgen. Heemschut's be
stuur gaat met de Vlamingen dit district be
zichtigen om te oordeelen wat hier te doen
staat.
Het verdrag van Lateranen tusschen den
H Stoel en Italië bevat een bepaling, volgens
welke niet alleen de kerkelijke hoogwaardig-
heidsbekleeders en het pauselijk hof, doch ook
de voor het Vaticaan onontbeerlijke beambten
en bedienden, zelfs zij, die niet op het gebied
der Vaticaansche stad wonen en derhalve Ita-
liaansche onderdanen blijven, vrijgesteld zijn
van den militairen dienstplicht.
Een gemengde commissie moet een lijst van
deze personen opstellen. Dezer dagen, is dit
geschied. De lijst bevat de namen van bijna
1900 personen, die in de toekomst dit privilege
zullen genieten. Het betreft hier de leden van
de edelgarde, de paleisgarde, bedienden aan
het hof en beambten der Vaticaansche admi
nistratie en congregaties.
De ratificatie der overeenkomst zal binnen
kort plaats vinden, waarmee een reeks bepa
lingen van het Lateraansche verdrag zal wor
den uitgevoerd.
Toen indertijd bekend werd, dat namens
de S. D. A. P. in het Zuiden van Limburg
enkele „neutrale" volksscholen zouden wor
den gesticht, heeft men de S. D. A. P. er
in de niet-socialistische pers op betrapt,
dat zij haar princiep de eenheids-volks
school ontrouw werd en heeft men in
diezelfde leugenachtige pers geïnsinueerd,
ja, brutaal-weg beweerd, dat hier ten
slotte niets anders dan bijzondere roode
schooltjes opgericht gingen worden.
Dat heette natuurlijk infaam gelieg!
Deze schooltjes werden alleen maar ge
sticht, omdat in Zuid-Limburg het open
baar onderwijs te Roomsch-getint was: een
ieder, die voor zijn kinderen nu eens prima
onvervalscht-neutraal onderwijs verlangde,
kon hier terecht
Nu is de vorige week in Hoensbroek zoo'n
wonder-school officieel geopend: er waren
vele sprekers, en die sprekers hebben de
S. D. A. P., het N. V. V. en het roode Ar
beidersontwikkelingsinstituut mitsga
ders indirect natuurlijk ook zichzelf be-
fuifd, als ware hier een ongelooflijke hel
dendaad verricht dank zij een energie en
een opofferingsgezindheid, waarvan de S.
D. A. P. en bevriende mogendheden het
monopolie bezitten.
De heeren hebben natuurlijk alleen maar
geprofiteerd van de gelijkstelling en in deze
scholenstichting zit niets, absoluut niets
van den moed en van de offervaardigheid,
waarmede de Katholieken voorheen hun
eigen onderwijs bekostigden.
Maar wat we zeggen wilden:
Bij de officieele opening van het Hoens-
broeker schooltje hebben de heeren nu eens
voor ééns en voor goed willen demonstree
ren, dat hier zuiver-neutraal onderwijs be
doeld wordt
Dat bleek reeds terstond uit de perso
nen van de sprekers, die uitdrukkelijk het
woord voerden in hun officieele partij
functie; geredevoerd werd door
den heer Woudenberg, secretaris van het
partijbestuur der S. D. A. P., voorzitter van
het schoolbestuur,
den heer Noordhoff, bestuurslid van het
N. V. V.,
den heer Voogd, leider van het Arbeiders
ontwikkelingsinstituut der S. D. A. P.,
den heer Van der Bilt, bestuurslid van
den rooden Mijnwerkersbond en van den
Heerlenschen Bestuurdersbond, enz., enz.
En wat zeiden deze heeren?
O.a.:
dat deze school van groote beteekenis
zou zijn voor de sociaal-demokratische op
voeding, daar immers hier de grondslag zou
worden gelegd voor de taak, die het roode
instituut straks verder zal hebben te ver
richten;
dat de socialistische onderwijzers hier een
grootsche taak voor zich zagen wegge
legd,
dat de roode vakbeweging er voor moest
zorgen, dat in deze school geen plaatsje
onbezet bleef, enz., enz.
Wie nu nog durft beweren, dat de S. D. A.
P. met haar schooltjes in Zuid-Limburg van
haar eenheids-scholen-princiep is afgewe
ken en bijzonder-socialistisch onderwijs
heeft gesticht, kan als leugenaar en laste
raar niet smadelijk genoeg aan de kaak
gesteld worden.
Naar aanleiding van een „Maasbode"-bericht,
volgens hetwelk op het departement van bin-
nenlandsche zaken een wetsontwerp gereed ligt
op het in dienst nemen van vreemde arbeids
krachten en het de bedoeling zou zijn dit wets
ontwerp reeds 1 Januari a.s. in werking te
doen treden, vernemen we, dat men hier slechts
te doen heeft met een voor-ontwerp, afkomstig
van een interdepartementale commissie, dat
gevoegd was bij een rapport dier commissie en
waarover thans nog overleg gaande is tusschen
de vijf departementen, welke bij 'n aangelegen
heid als deze betrokken zijn.
Aangezien er hier dus nog geen sprake van
een bepaald wetsontwerp is, wordt het zeer on
waarschijnlijk geacht, dat een eventueele maat
regel, als hier bedoeld, met 1 Januari 1933 reeds
in werking zou kunnen treden.
Tot rector van het Noviciaat en Jumoraat
te Mariëndaal bij Grave werd benoemd de
Zeereerw. pater C. Minderop, Novicenmeester
aldaar.
Tot directeur der heeren-congregatie in de
kerk van het H. Hart te Maastricht de WeJ-
eerw. pater H. v. d. Hulst.
Z.H.Exc. de Bisschop van Haarlem heeft
benoemd tot kapelaans der kerk van O. L.
Vrouw Onb. Ontvangen te 's-Gravenhage de
Weleerw. paters C. van Malten en P. Theu-
nissen; tot kapelaans der kerk van den H.
Ignatius te Amsterdam de weleerw. paters L.
v. d. Meer en B. Vroom; tot kapelaan der
kerk van de H. Theresia te 's-Gravenhage den
weleerw. pater J. v. d. Loo.
Z.HExc. de Bisschop van 's-Hertogenbosch
heeft benoemd tot kapelaan der kerk van den
H. Petrus Canisius te Nijmegen den weleerw. pa
ter J. Rubbens en tot assistent der kerk van
den H. Joseph den weleerw. pater Chr. Franke.
In tegenwoordigheid der geheele Commu-
nauteit van paters en broeders Redemptoristen
werden in de kerk der paters Redemptoristen
te 's-Hertogenbosch op Woensdag 7 Sept. acht
tien fraters in de Congregatie opgenomen.
Heden, feestdag van O. L. Vrouwe Geboorte,
deden achttien novicen de kloosterbeloften.
