HERFSTTIJ DER POLITIEK BI Wat deed Herriot in Genève? VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS In Zweden, Hongarije en Engeland Bang voor Litwinow Het nieuws van heden JAPAN WAARSCHUWT AMERIKA M Amerika docet DE BAROMETER DONDERDAG 22 SEPT. 1932 BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DAGBLAD UITGECEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 Dwarrelende ministers Herbert Samuel Karolyi Het Weern Japans geweten knaagt Kinder im Hotel" DE VERSCHUIVENDE BERG VAN COCHEM llltlN Na de laatste groote bergstorting wordt de berg bij Cochem dag en nacht door brandweerlieden bewaakt Gapantserde smokkel auto in beslag genomen Na hevig vuurgevecht Grieksche schepen met Panama's vlag Door bergstroom meegesleurd Werkloozenonlusten te Liverpool Politie verhindert plundering De geldigheid van hoofdstuk X van Versailles Concessies geraden? De geschiedenis herhaalt zich Nu of nooit Wie kaatst, moet den bal verwachten „Je maintiendrai"ook in het Oosten Hoe men in Genève over Duitschland denkt DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN De balans van den dag De kabinetscrisis in Hongarije Bethlen COURANT VIJF EN VIJFTIGSTE JAARGANG No. 18183 Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek De herfstwind ruischt door verschil lende regeeringsboomen en doet de ministers als bladeren sidderen of neerdwarrelen naar den grond van een ex-ministerieel burgerschap. In Zweden, Waar dezen zomer de minister-president Carl Ekman in verband met de catastro- Phale ineenstorting van het op lucifers stokjes gebouwde Kreuger-concern van zijn Zetel tuimelde van schaamte, omdat hij het ontvangen van een tweede gift van 50.000 kronen uit de handen van Ivar, den zwen delaar, ten bate van de vrijzinnige volks partij niet had willen bekennen, hebben thans de verkiezingen voor de Tweede Kamer van den Rijksdag plaats gehad. Deze verkiezingen hebben een aanzienlijke Winst voor de sociaal-democraten opgele verd, die reeds de sterkste partij in den Rijksdag vormden. Him zetelaantal steeg Van 90 op 104, zoodat zij thans slechts één Plaats minder bezetten dan in 1928. Ook de boerenpartij maakte een geweldigen sprong. Zij heeft 36 afgevaardigden in den nieuwen Rijksdag, terwijl zij slechts 27 in den ouden bezette. De conservatieven kre gen echter een gevoeligen klap en verloren 15 mandaten. De zaak-Ekman wreekte zich op de regeeringspartij, de vrijzinnige volks partij. Haar zetelaantal liep van 28 naar 20 terug. Natuurlijk komt in dezen achteruit gang ook het nadeel tot uitdrukking, dat zij in deze crisistijden de regeeringsverant- Woordelijkheid heeft moeten dragen. De liberalen behielden hun vier zetels, terwiji de sinds 1928 van Moskou afgescheiden communisten onder leiding van Kilbom van hun 8 zetels er 2 moeten afstaan aan de Sovjet-getrouwen, die door Sillèn wor den aangevoerd. Het centrum, een nieuwe partij, welke de zuiverheid in de politiek heet te beoogen, bracht het evenmin als de nationaal-socialisten tot een vertegenwoor diger in den Rijksdag. De regeering-Mamrin, die na het heen gaan van Ekman de zaken waarnam, is afgetreden en de sociaal-democraten heb ben de opdracht gekregen een nieuwe regeering te vormen. Er is echter een stroo- ming onder de Zweedsche socialisten om deze opdracht terug te geven. Zij schijnen Piet zeer belust op de regeeringsverant- woordelijkheid in deze crisistijden, te meer daar zij het toch niet verder kunnen bren gen dan een minderheidsregeering, welke Voor een groot deel van de medewerking der burgerlijke partijen afhankelijk zal zijn. In Zweden zijn minderheidsregeeringer. echter een veelvuldig voorkomende poli tieke figuur. Mochten de socialisten niet in de vorming van een regeering slagen, dan is het niet onmogelijk, dat de grijze koning een beroep op de succesvolle boerenpartij zal doen. In Hongarije heeft de regeering-Karolyi met het oog op den tegenwoordigen bin- nenlandschen politieken toestand met algemeene stemmen besloten het zware bijltje er bij neer te leggen. Tevergeefs heeft de rijksbestuurder Horthy getracht de hee- ren te bewegen door te blijven hakken. Zij hebben er genoeg van, nu in de Hongaar- sche eenheidspartij, waarop zij steunden, de splijtzwam voortwoekert met een sloo- pende snelheid. Reeds de tusschentijds noodzakelijk geworden verkiezingen toon den aan, dat de regeering van den consciën- tieuzen graaf Karolyi sterk aan sympathie had ingeboet. Vooral de „Onafhankelijke agrariërs", geleid door Gaston Gaal en Tibor Eckhardt, voerden daarbij met succes een ontevredenheidscampagne. De kleine boe ren, die het zwaarst onder de economische crisis lijden door de ruïneuze prijsdaling der landbouwproducten, zagen hun geldeischen- de wenschen slechts ten deele door den dor ren graaf met het onkreukbare geweten in gewilligd. De kleine boeren zouden nu zelf graag het bewind in handen nemen, overtuigd als zij zijn, dat zij het beter zullen doen dan de erfgenamen van Bethlen. De oppositie ver weet de thans afgetreden Hongaarsche Re geering dat zij te weinig krachtige maat regelen heeft genomen ter bestrijding van de crisis. Een verwijt even gemakkelijk als het oppositie voeren zelf. Het is nog niet duidelijk of graaf Karolyi zich na aftreden en een hernieuwde op dracht van eenige zijner ministers wil ont doen, of dat hij de eenheidspartij, welke voor een conferentie bijeen was geroepen, met een voldongen feit vóór heeft willen zijn om haar geen kans te geven haar on tevredenheid over zijn beleid te uiten. De ontevredenen in de eenheidspartij zouden graag den stichter der partij graaf Bethlen weer aan het hoofd der regeering zien, maar Bethlen acht den tijd daartoe nog niet ge komen. Voor een man als Bethlen, die houdt van een royaal gebaar, valt er in de tegen woordige benarde omstandigheden ook wei nig eer te behalen. De beslissing, hoe uit deze ministerieele crisis te geraken, ligt thans bij den rijksbestuurder Horthy, die de voorzitters der beide huizen en de lei ders der politieke partijen zal raadplegen. In Engeland zijn het vooral de liberale ministers, die los aan den nationalen regeeringsboom zitten en trillen in den storm, welke in het liberale kamp na de rijksconferentie van Ottawa is opgestoken. Toen Ramsay MacDonald na de welhaast verbijsterende stembusoverwinning der To ries een nationale regeering vormde, heeft men van liberale zijde onmiddellijk de vrees geuit, dat deze regeering al heel spoedig een zuiver conservatieve en protectionnistische regeering zou blijken, waarop Ramsay Mac Donald noch Sir Herbert Samuel en de zijnen veel invloed zouden kunnen uitoefenen. Deze vrees is allerminst ongegrond gebleken. Engeland is de weg van protectionisme opgegaan met een voortvarendheid, welke moeilijk te rijmen valt met de liberale be ginselen. Sir Herbert Samuel en zijn libe rale geestverwanten meenden echter niet uit de regeering te moeten treden, omdat een regeeringscrisis voor Engeland, gezien den economischen en den internationalen politieken toestand, noodlottige gevolgen zou kunnen hebben. Het „agreement to dif fer", de afspraak, dat de liberale ministers de volle vrijheid zouden behouden de in strijd met de liberale beginselen genomen regeeringsmaatregelen te hekelen zonder daaruit de consequentie van aftreden te be hoeven te trekken, maakte het hun moge lijk aan te blijven, zonder officieel de mede verantwoordelijkheid voor die maatregelen te aanvaarden. Thans echter na Ottawa, waar Engeland zich bereid verklaard heeft om zelfs de levensmiddelen ten bate van de dominions en ten laste van het Engelsche volk te belasten, wordt volgens liberale kringen het „agreement to differ" voor Sir Herbert Samuel tot een al te potsierlijken wassen neus, die zelfs den liberalen schijn niet meer kan redden, te meer, daar deze kringen van meening zijn, dat de lichte verbetering, welke in den Engelschen eco nomischen toestand heet ingetreden te zijn, het aanblijven der Samuelisten als een nationaal belang te niet doet. Zal Sir Her- bert Samuel hieraan gehoor geven? Hij heeft zich zijn beslissing voorbehouden, tot dat de door de Nationale Liberale Club ver oordeelde voorstellen van Ottawa den 28en September in het kabinet zullen worden behandeld. De liberale ministers zijn als gele bladeren aan den nog groenen conser vatieven regeeringsboom en de mogelijk heid, dat zij binnen afzienbaren tijd zullen neerdwarrelen op den grond, is nog geens zins uitgesloten. liiii jg Verwachting: Meest matige, waar- schijnlijk tijdelijk toenemende Zuid- Oostelijke tot Zuidelijken of Zuid-Wes- B teltfken wind, zwaar bewolkt tot betrok- g ken, met opklaringen, waarschijnlijk m regenbuien, iets zachter. B Hoogste barometerstand 767.6 te Praag. m Laagste barometerstand 739.4 te Vardö. B Zon op 6.46, onder 6.57. Laatste Kwar- tier Vrijdag v.m. 2.07. Licht op 7.27. Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Het olie-contract met Rusland LONDEN, 22 Sept. (Reuter» De „Times" verneemt uit Tokio, dat de Moskousche cor. respondent van het dagblad „Asahi" bericht, dat de overeenkomst, welke Matsukata met Sovjet-Rusland heeft gesloten, een ruilhandel transactie behelst, waarbij Japan honderd duizend ton olie zal invoeren, terwijl vissche- rij-uitrustingen enz. in ruil worden gegeven. Ten aanzien van het Russisch-Japansche handelsverdrag wordt verder nog gemeld, dat Japan het als een onvriendelijke daad be schouwt, dat de Amerikaansche vloot wordt geconcentreerd. Japan wil derhalve zijn petroleum-toevoer onafhankelijk van Amerika tot stand brengen. Verder schijnt het, dat generaal Moeto. de Japansche bevelhebber in Mandsjoekwo, op dracht heeft ontvangen de onderhandelingen in te leiden, welke moeten voeren tot een Ja- pansch-Mpndsjoekwosch economisch blok. Japan zal Mandsjoekwo de volledige fabri katen verschaffen, terwijl Mandsjoekwo voor de grondstoffen zal zorgen. Ook zal de Japansche industrie in Mands joekwo gaan fabriceeren, terwijl ook overeen komsten zullen worden gesloten tot regeling van den invoer van buitenlandsche waren in beicTe landen. NEW YORK, 22 Sept. (Reuter) De ver tegenwoordiger van den Japanschen gezant te Washington, de Japansche zaakgelastigde Hi- rosi Saito, heeft verklaard, dat Japan geen oogenblik zal aarzelen uit den Volkenbond te treden indien het zich hiertoe door het rap port van de Lytton-commissie genoopt acht. Japan vertrouwt echter, dat zijn actie in Mand'sjoerije niet ongunstig beoordeeld zal worden. Voor 3 mark per dag zijn de ouders ze kwijt In de Berliner Strasse 27 te Berlijn-Charlot- tenburg, in de onmiddellijke nabijheid van den „Tiergarten", het groote stedelijke park, is het eerste „Kinderhotel" van Duitschland geopend. Ouders, die van een kort oponthoud te Berlijn gebruik willen maken om de stad te bezichti gen of die hun kinderen niet mee willen nemen in hun eigen hotel, kunnen hun kleinen daar onderbrengen. Hetzelfde geldt natuurlijk ook voor de Berlijnsche ouders, die een paar dagen zonder kinderen op reis moeten of die bij voor beeld in de drukte van een verhuizing van hun kinderen bevrijd willen zijn. De kinderen worden, indien de ouders zulks wenschen, reeds aan het station afgehaald. Voor volledig pension wordt in het Berlijnsche Kinderhotel" een prijs van 3—5 Mark bere kend. I ||MM Hongermarschen naar Boekarest Ondanks de mislukking van den honger-op- marsch der Amerikaansche werkloozen naar Washington, schijnt dit voorbeeld der Ameri kaansche oud-strijders toch aanstekelijk ge werkt te hebben. Dezer dagen heeft zich te Constanza een groep gepensionneerde onder officieren gevormd, die een hongeropmarsch naar Boekarest op hun program hebben staan om er bij koning Carol op aan te dringen, dat achterstallige pensioenen zullen worden uitbe taald. Deze groep onderofficieren is een uit de ve len, die naar Boekarest willen marcheeren. In Reschitza en Zevenburgen is er een groote groep gepensionneerde mijnwerkers en metaalbewer kers die in langen tijd geen uitkeering meer hebben ontvangen. Thans staan ze gereed om naar Boekarest op te trekken om hunne eischen meer kracht bij te zetten. Het is echter de vraag of zij Boekarest zullen bereiken daar zij over geen middelen beschikken. Bijzondere ver melding verdient wel, dat de staat eigenlijk geen geld schuldig is aan deze arbeiders, maar hun werkgevers, die op hun beurt weer zitten te wachten op gelden, die ze van de reegeering te vorderen hebben voor werken die reeds lang zijn uitgevoerd. Ook de regeeringsambtenaren uit Moldavië en Bessarabië zijn voornemens om zich bij de beweging aan te sluiten. Heel deze onderneming heeft echter weinig kans van slagen, daar de staatskas werkelijk absoluut geen geld bevat. STRAHLEN (Kreis Geldem), 22 Sept. (W.B.) Gistermiddag slaagden de douanen erin een gepantserde smokkelauto in beslag te nemen na een hevig vuurgevecht, waarbij een van de smokkelaars ernstige kwetsuren opliep. In den auto werd een groote hoeveelheid koffie en tabak gevonden. De wagen was met een centimeterdikke staalplaat gepantserd. ATHENE, 22 September (V.D.) De Grieksche vrachtreederijen zijn voornemens ongeveer 40 vrachtschepen, die tot nog toe onder Grieksche vlag varen in de vaartr te brengen onder de vlag van de republiek Panama. De veertig schepen hebben een totle tonnage van onge veer 400.000 ton. De reeders hebben schrifte lijk geprotesteerd tegen de maatregelen, die de Grieksche regeering neemt teneinde de Grieksche bemanningen tegen de gevolgen van dergelijke vlagwisseling te beschermen. Volgens de reeders zouden deze maatregelen scherper zijn dan die van de Joego-Slavische, Italiaansche, Roemeensche en in sommige ge vallen zelfs van de Engelsche regeering. De reeders willen binnen een maand hun schepen onder de vlag van Panama laten overgaan. En kele Grieksche schepen varen reeds onder de vlag van Panama en zijn vn naam veranderd. PARIJS, 22 Sept. (V. D.) In de bergstreek van Medea in Algiers viel gisterennacht een zeer zware regen, waardoor de Taddinard, een gewoonlijk half uitgedroogde bergbeek, ver anderde in een woesten stroom, die buiten de oevers trad en de geheele omgeving over stroomde. Drie inboorlingen, die aan den oever van de beek bivakkeerden en lagen te slapen, werden door den stroom meegesleurd. Hun lijken zijn naderhand gevonden. LIVERPOOL, 21 Sept. (Reuter). De werkloo- zen-onlusten hebben zich gisteravond herhaald. Ettelijke winkelruiten werden ingegooid en er werd zelfs een poging gewaagd om te plun deren. Deze werd echter dor hét tijdig aanrukken van de bereden politie verhinderd. Vijftien personen werden gearresteerd. Rondom het onrustige deel van de stad, een van de armste wijken, is een politie-cordon op gesteld; stilstaan is verboden. PARIJS, 22 Sept. (Reuter) De correspon denten van de Fransche bladen te Genève trachten het korte verblijf van Herriot te Ge nève te verklaren. De „Petit Parisien" verklaart, dat gisteren de mogelijkheid bestond, dat de vertegenwoordiger van Rusland of van Italië zou voorstellen, met Duitschland on derhandelingen aan te knoopen, teneinde dit land te bewegen weder om aan de Ont wapeningsconfe rentie deel te ne men, en de be sprekingen te ver dagen, totdat Duitschland weer deelneemt. Niemand heeft echter dit voorstel gedaan en Herriot achtte het nu niet langer noodzakelijk te blij- ven. Ook de correspondent van de „Echo de Paris" is van deze meening. Hij schrijft aan zijn blad: van Fransche zijde had men reden om aan te nemen, dat men in het Bureau van de Ontwapenings-Conferentie voor onaangename verrassingen zou worden ge steld. De mogelijkheid bestond, dat van Russische of Italiaansche zijde de Duitsche nota onder steund zou worden en Herriot wenschte in Ge nève aanwezig te zijn, indien onmiddellijk een besluit genomen zou moeten worden. Alles is echter rustig verloopen en Herriot HERRIOT achtte zijn verdere aanwezigheid te Genève niet noodzakelijk. Herriot is hedenmorgen te 7 uur 10 weer te Parijs aangekomen. PARIJS, 21 Sept. (V. D.) „Paris Midi" her innert er in een artikel van zijn hoofdredacteur te Genève aan, dat zich in 1919 een dergelijk geval heeft afgespeeld ter conferentie van Ver sailles als thans door het wegblijven van Duitschland op de Bureauzittingen van de Ont wapeningsconferentie. Toenmaals, aldus het ar tikel, zijn de Italiaansche gedelegeerden Orlan do en Sonniho in verband met de Fiumekwestie plotseling vertrokken. Desondanks heeft de Con ferentie haar taak ook zonder Italië volbracht en juist in dien tijd zijn belangrijke besluiten inzake de verdeeling der koloniale mandaten genomen. Nu beklaagt Italië zich over de toen maals getroffen regeling! In een hoofdartikel over de militaire gelijk gerechtigdheid verklaart de „Times" dat thans een gemeenschappelijke verklaring der mo gendheden, voornamelijk van de voormalige geallieerde en geassocieerde mogendheden, noodig is, waarin zij dienen aan te kondigen, dat de Ontwapeningsovereenkomst juridisch en feitelijk hoofdstuk X van het Verdrag van Versailles betreffende de bewapeningen ongel dig maakt. Voorts acht het blad het wensche- lijk, dat de andere mogendheden zoo spoedig mogelijk een duidelijke verklaring geven van hun voornemen om hun moreele verplichtingen tegenover Duitschland na te komen. De „Excelsior" bevat een artikel waarin ln verband met den Duitschen militaiien gelijkge- rechtigdheidseisch en het onlangs uitgevaardig de decreet tot vorming van een Rijkscurato rium voor de lichamelijke opvoeding van de jeugd wordt verklaard, dat het op 27 Septem ber a.s. afloopende Fransch-Duitsche handels verdrag door de Fransche regeering waarschijn lijk niet verlengd zal worden. Stilzwijgend heeft men van Fransche zijde toegezien aldus de schrijver in de „Excelsior" hoe Duitschland dank zij dit verdrag jaarlijks een groot uitvoer- overschot had, terwijl Frankrijk een even groot tekort had. De Fransche regeering zal zich er waarschijnlijk niet meer toe leenen, een der gelijke benadeeling van de Fransche industrie voort te zetten. De Geneefsche correspondenten van de „Daily Herald" en van de „News Chronicle" hebben beiden vernomen, dat de Fransche regeering mede in verband met den Duitschen gelijkge- rechtigdheidseisch zou hebben besloten tot een koerswijziging in haar politiek tegenover China en Japan. De min of meer stilzwijgende goed keuring van Japans optreden in Mandsjoerije zou zij voornemens zijn op te geven om zich krachtiger dan tot nu toe te baseeren op het Volkenbondstatuut. Teneinde meer kracht te kunnen bijzetten aan het ingenomen standpunt tegenover Duitschland, dat de door de verdra gen opgelegde verplichtingen onschendbaar zijn, zou Frankrijk het noodig achten ook in het Verre Oosten op strikte naleving van deze verplichtingen aan te dringen. De verslaggever van de „Intransigeant" sein de naar zijn blad de volgende punten, die vol gens hem de stemming weergeven, welke thans heerscht in de wandelgangen van 't Conferen tiegebouw: Ten eerste blijkt uit de gesprekken, dat men Duitschland niet eeuwig in een toestand van moreele minderwaardigheid kan houden. Voorts kan als tweede punt worden vastgesteld, dat Duitschland zich kan bewapenen als net land dat wil, omdat niemand er naar toe kan gaan om de bewapeningen te controleeren. Ten der de is het onmogelijk de Duitsche eischen een voudig te negeeren, daar dit de ontbinding van de Ontwapeningsconferentie zou beteekenen en tevens de herbewapening der naties. Ten vier de constateerde de correspondent, dat de Bel gen, Polen, Tsjechen, Roemenen, Joegoslaven en zelfs de Zwitsers en de Nederlanders ongerust zijn geworden over de vele militaire demonstraties in Duitschland Deze gedelegeer den vragen zich af of het oogenblik thans goed is te noemen om het Duitsche Rijk concessies te doen. Wat deed Herriot in Genève? Japan waarschuwt Amerika. Gandhi heeft het paria-voorstel in beginsel aanvaard. Studentenbataljon in de Gran Chaco totaal vernietigd. Het Hongaarsche kabinet afgetreden. De opvolger van Jimmy Walker blijft burge meester van New York tot November "33. Pruisische Landdag bijeen. Petroleumvelden in Amerika in staat van beleg. Twee jeugdige deserteurs uit het vreemdelingen legioen ontsnapt. De richtprijs voor tarwe verlaagd. Het nieuwe Raadhuis te Katwijk door Prinses Juliana geopend. Aan het Effectenkantoor F. Th. Everard is sur seance van betaling verleend. Het vergiftigingsgeval te Bergen voor het Am. sterdamsche Hof. De ..Ijsvogel" naar Indië vertrokken. Eindverslag wetsontwerp instelling Bedrijfs- raden. Gepantserde sokkelauto bij Strahlen in beslag genomen. Te middernacht was het kalm, doch eenige spanning was merkbaar. LIVERPOOL, 22 Sept. (Reuter.) Volgens de laatste berichten zijn bij de onlusten gisteren 18 burgers en 7 politiemannen gewond naar het ziekenhuis vervoerd. 16 personen werden gearresteerd en ver schillende levensmiddelen-winkels zijn geplun derd. Graaf Bethlen minister-president? BOEDAPEST, 21 Sept. (V. D.) Naar uit goed ingelichte kringen verluidt zou graaf Karoliy het ontslag van het kabinet hebben aangeboden ten einde de regeeringspartij gelegenheid te geven haar houding te bepalen in den binnen- landschen politieken oesand zonder rekening te houden met den persoon van Karolyi. Men krijgt meer en meer deij indruk, dat de afgetreden minister-president niet met de ka binetsformatie zal worden belast. Men ver wacht, dat de nieuwe regeering zeer sterk be ïnvloed zal worden door Graaf Bethlen waar van het nog niet bekend is of hij in het nieuwe kabinet minister-president zal worden. I V V v iminimiiiriT) r i r t r 7 r i/S? Hoogste stand op Donderdag 1 uur u: 763 Achteruit

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1932 | | pagina 1