Mahatma Gandhi onder den Mango-boom Meenïngsverschil te Genève VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS Na Kreuger's dood Het nieuws van heden De Merapi dreigt HINDOE'S EN PARIA'S ONDERHANDELEN fSSr JAPAN WAARSCHUWT AMERIKA TUSSCHEN HENDERSON EN SIMON DE BAROMETER VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1932 BUREAUX: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 ABONNEMENTEN: voor Haarlem en Agentschappen per week 25 cent; per kwartaal f 3.25; per post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866 Wat zal MacDonald thans doen? MacDonald Der Paria's vriend en vijand tevens De kabinetscrisis in Hongarije Het Weern DE VERSCHUIVENDE BERG BIJ COCHEM mmm iSi M - ipi - w® - bh •■wi Na de laatste groote bergstorting wordt de berg bij Cochem dag en nacht door brandweerlieden bewaakt Henderson voor, Simon tegen een onmiddellijke discussie der gelijkgerechtigdheid De Franschen ontstemd Niets zeggen, maar afwachten Japan beter uit den Volkenbond Ontvoerde Engelschen Erkenning door Rusland Pauselijke medaille Gandhi en de Paria's Telegram aan MacDonald DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN Het Lyttón rapport Manoeuvres beëindigd Von Papen voor de radio Hoover of Roosevelt SCHE COURANT VIJF EN TWINTIGSTE JAARGANG No. 298 Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct.; ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers zie de rubriek Sinds Dinsdagmiddag j.l. de klok in Br.- Indië twaalf uur sloeg heeft de Mahat ma Gandhi geen voedsel meer tot Zich genomen. Men heeft hem in de Yeravda-ge- vangenis, die hij niet verlaten wilde, omdat het Britsche gouvernement hem geen vol ledige vrijheid van beweging wenschte toe te staan, overgebracht naar een cel vlak bij den ingang gelegen, zoodat hij gemakkelij ker bezoek kan ontvangen. Daar bidt en Weeft hij, terwijl hij hongert. Het eenige, dat hij zijn uitgemergeld li chaam gunt, is water, waaraan hij 'n groo- te voedende kracht toekent. Het mag ver- Wonderlijk lijken, dat iemand, die vrijwillig den hongerdood zoekt om zich tot martelaar voor een door hem heilig gewaande zaak te maken pogingen aanwendt om dezen dood zoo laat mogelijk te vinden. Maar de ver klaring van deze oogenschijnlijke tegenstrij digheid is heel eenvoudig. Mr. Gandhi wil liever niet dan wel sterven. Hij heeft 't zelf ruiterlijk bekend, dat hij aan het leven hangt als iedere doodgewone sterveling, en deze bekentenis maakt zijn besluit om vrij willig te hongeren tot den dood in ieder ge- Val van een subiectieve heroïciteit. Zoo- als men weet, heeft de Mahatma dit be sluit genomen om pressie op de Engel- sche regeering uit te oefenen en haar te dwingen de voorloopige regeling van het kiesstelsel in Britsch-Indië, waarbij aan de paria's behalve binnen de godsdienstige gemeenschap der Hindoes ook daarbuiten nog een beperkt kiesrecht zou verleend worden, terug te nemen. Ramsay MacDo nald, die noodgedwongen deze regeling voorstelde, omdat de Britsch-Indiërs zelf Diet in staat bleken het over een regeling eens te worden, is hiertoe bereid, mits de Britsch-Indiërs een andere oplossing aan de hand doen. De Engelsche premier heeft deze voor waarde gesteld als een „conditio sine qua non", zoodat het nu van de Hindoes zelve zal afhangen, of Gandhi den hongerdood sterven zal of niet. De Hindoes zijn daardoor in een lastig parket gekomen. Zij willen den ver eerden leider, die in het conflict tus- schen zijn godsdienst en de politiek thans aan de religie den voorrang geeft, niet ver liezen, ook al zou zijn dood de vijandige gezindheid van het om zelfbestuur schreeu wende Britsch-Indische volk opzweepen tot een voor de Engelsche heerschappij hachelijke felheid. Gandhi, die zichzelf steeds een vriend van de paria's heeft ge noemd, die zelfs af en toe de meedoogen- looze kastewetten durfde trotseeren door leden van de sinds drieduizend jaar ver drukte klassen der z.g.n. „onaanraakbaren" aan zijn sobere tafel te noodigen, die een paria-meisje als dochter adopteerde om te toonen, hoe welgezind hij tegenover deze als lepralijders door de hoogere kasten ge schuwde en verafschuwde afstammelingen van onderworpen volken en beoefenaars van „onreine" beroepen stond, legt thans zijn leven in de waagschaal om te voor komen, dat deze verschoppelingen ook bui ten de organisatie der Hindoes een zeker stemrecht krijgen. Ook hierin schuilt een slechts schijnbare tegenstrijdigheid. Gandhi Wil het ondragelijke lot der paria's wel ver beteren, maar alleen voor zoover dat bin nen de organisatie van de Hindoes moge lijk is. De eenheid van het Hindoeïsme ■weegt voor hem zelfs zwaarder dan heel de kwestie van het zoo hartstochtelijk begeer de en met terroristisch geweld nagestreefde zelfbestuur. Hij vreest niet alleen, dat het stemrecht buiten de gemeenschap der Hin does de kloof tusschen de „depressed classes" en de hoogere kasten nog zal ver- breeden, maar ook dat het in de toekomst zal leiden tot een scheuring in het Hin doeïsme zelf. Of hij ook beducht is voor de politieke gevolgen, welke een afscheiding van meer dan 35 millioen paria's van de gemeenschap der Hindoes voor deze ge meenschap zou hebben, daarover bewaart, hij thans wijselijk het stilzwijgen, want hij solliciteert momenteel naar een reli gieuze en niet naar een politieke marte laarskroon. Gandhi's opzienbarend besluit heeft onmiddellijk dit goede gevolg gehad, dat de Hindoes der hoogere kasten met een tijdelijk opzij schuiven van het uit christelijk oogpunt verfoeilijke kastensy steem, hetwelk met de meest elementaire begrippen van naastenliefde en sociale rechtvaardigheid spot, zich verwaardigd hebben in onderhandeling te treden met de paria's, die tot dan toe zelfs zoo besmet met nietswaardigheid werden geacht, dat de Hindoes der hoogere klassen hen niet naast zich in tempel of school duldden. Om de paria's, die begrijpelijkerwijze heelemaal niet afkeerig zijn van een zekere mate van stemrecht buiten de Hindoe-gemeenschap om, waarin zij vele eeuwen lang slechts de ergerlijkste verdrukking hebben moeten ondervinden, gunstig te stemmen, hebben de Hindoes reeds een paar tempels voor hen opengesteld. Zij trachten nu met dr. Ambedkar, den paria-leider, tot overeen stemming te komen over een kiesrechtre geling, waarbij den paria's een grootere invloed binnen de Hindoegemeenschap wordt gewaarborgd. Slagen deze onderhan delingen, dan zal Gandhi zijn hongersta king opgeven en Ramsay MacDonald de door hem voorgestelde regeling intrekken. Intusschen heeft de Hindoe-conferentie te Bombay, met het oog op den snel verzwak- kenden gezondheidstoestand van Gandhi, een telegram naar den Engelschen premier gezonden, teneinde wettelijke of tijdelijke opheffing van de nieuwe Engelsche bepa lingen betreffende het paria-kiesrecht te verkrijgen, zoolang de onderhandelingen tusschen Hindoes en paria's daarover nog hangende zijn. Gaat MacDonald hierop in, dan wordt Gandhi in de gelegenheid gesteld weer voedsel tot zich te nemen. Mochten de onderhandelingen mislukken, dan bestaat het plan een petitionnement onder de pa ria's te houden. Maar een petitionnement vraagt veel tijd, en misschien meer dan de hongerende Gandhi verdragen kan. Er heerscht een geweldige spanning in Britsch-Indië en Engeland, hoe dit alles af zal loopen. Ondertusschen heeft Gandhi zijn cel verlaten en ligt op een legerstede in de schaduw van een mango-boom op de binnenplaats van de Yeravda-gevangenis en wacht en vast. BOEDAPEST, 21 Sept. (V. D.) Naar uit goed ingelichte kringen verluidt zou graaf Karolyi het ontslag van het kabinet hebben aangeboden ten einde de regeeringspartij gelegenheid te geven haar houding te bepalen in den binnen- landschen politieken toestand zonder rekening te houden met den persoon van Karolyi. Men krijgt meer en meer den indruk dat de afgetreden minister-president niet met de ka. binetsformatie zal worden belast. Men ver. wacht, dat de nieuwe regeering zeer sterk be- invloed zal worden door Graaf Bethlen waar. van het nog niet bekend is of hij in het nieuwe kabinet minister-president zal worden. H Verwachting: Matige, aanvankelijk tijde- J S lijk afnemende Noord-Westelijke tot Znid- fj g Westelijken wind, meest zwaar bewolkt of s betrokken, waarschijnlijk regenbuien. Aan- g g vankelijk iets koeler. M Hoogste stand 763.7 te Budapest, g Laagste stand 739.3 te Nordóan. I Zon op 6.48, onder 6.55. Laatste p Kwartier v.m. 2.07. Licht op 7.25. p Thans acht millionnairs op de bank der beklaagden NEW-YORK, 22 September. (Eigen bericht). Acht heeren van middelbaren leeftijd, alle acht dollar-millionnairs en zakenlieden, die den roep genieten zeker niet minder knap te zijn als andere heeren uit dezelfde kringen, zijn in rechten aangesproken over 138 millioen dollar schadevergoeding, daar zij naïef genoeg zijn ge weest, zich door een negenden heer van dezelfde standing in de luren te hebben laten leggen. Deze negende heer was geen andere als Ivar Kreuger, die tot zijn dood gold als zakengenie en succesrijk financier, doch na zijn verdwijnen werd uitgekreten als internationale oplichter, avonturier en zwendelaar. De eisch is ingesteld door de Irving Trust Company, die het vermogen beheert van Kreu ger's „International Match Corporation". De acht bovenbedoelde heeren, alle directeuren van de International Match, en wien verweten wordt niet goed genoeg te hebben gelet op Kreuger's doen en laten, zijn: Percy A. Rockefeller, lid van de bekende Amerikaansche gelddynastie en directeur van 51 ondernemingen; Francis L. Higginson, van de bankfirma Lee, Higginson Co., directeur van 12 ondernemin gen; Frederick W. Allen van dezelfde bankzaak, di recteur van 33 ondernemingen; Donald Durant, nogmaals van dezelfde bank, directeur van 6 bedrijven; Henry O. Havemeyer, president van een groote transportmaatschappij en directeur van 13 on dernemingen; Samuel F. Pryor, directeur van 33 onderne mingen; Adrian H. Larkin, dito van 10 ondernemin gen; John McHugh, directeur der Chase National Bank en zes andere zaken. Men is geenszins van oordeel, dat deze heeren iets misdreven hebben in den zin van het wet boek van strafrecht. Zij zijn ondanks hun groote successen en hun ervaring op zakenge- bied te goedgeloovig geweest, en zijn door Kreu ger om den tuin geleid. Doch dit wordt erg ge noeg geacht, om hen aansprakelijk te stellen voor 138 millioen dollar schadevergoeding. (United Press.) s- Het olie-contract met Rusland LONDEN, 22 Sept. (Reuter) De „Times" verneemt uit Tokio, dat de Moskousche cor respondent van het dagblad „Asahi" bericht, dat de overeenkomst, welke Matsukata met Sovjet-Rusland heeft gesloten, een ruilhandel- transactie behelst, waarbij Japan honderd duizend ton olie zal invoeren, terwijl vissche- rij-uitrustingen enz. in ruil worden gegeven. Ten aanzien van het Russisch-Japansche handelsverdrag wordt verder nog gem-ld, dat Japan het als een onvriendelijke daad be schouwt, dat de Amerikaanscne vloot wordt geconcentreerd. Japan wil derhalve zijn petroleum-toevoer onafhankelijk van Amerika tot stand brengen. Verder schijnt het, dat generaal Moeto. de Japansche bevelhebber in Mandsjoekwo, op dracht heeft ontvangen de onderhandelingen in te leiden, welke moeten voeren tot een Ja- pansch-Mandsjoekwosch economisch blok. Japan zal Mandsjoekwo de volledige fabri katen verschaffen, terwijl Mandsjoekwo voor de grondstoffen zal zorgen. Ook zal de Japansche industrie in Mands joekwo gaan fabriceeren. terwijl ook overeen komsten zuller. worden gesloten tot regeling van den invoer van buitenlandsche waren in beide landen. NEW YORK, 22 Sept. (Reuter) De ver- GENÈVE, 22 Sept. In de zitting van heden middag van het Bureau der Ontwapeningscon ferentie eischte Litwinov, de Russische com missaris van Buitenlandsche Zaken, dat na be handeling van de zuiver zakelijke kwesties nu eindelijk eens een begin wordt gemaakt met de behandeling van het Hoover-voorstel en de Rus sische voorstellen, Simon verklaarde direct hierop, dat het Bur der Ontwapeningsconferentie in geen enkel op zicht bevoegd is politieke vraagstukken te be handelen. Daar dient de plenaire commissie voor. Paul Boncour en Benesj steunden den Brit- schen minister in diens opvatting. Henderson zeide daarentegen dat de behan deling van een groote politieke kwestie, zooals die op grond van zijn briefwisseling met den Duitschen minister von Neurath is opgeworpen, thans zeer noodzakelijk is geworden. Hij verbaasde er zich over, dat een delegatie (hij bedoelde de Fransche) zich tegen deze op vatting verzet, temeer waar deze delegatie steeds de meening toegedaan was, dat vraagstukken van dien aard niet in de hoofdcommissie maar in de politieke commissie besproken dienen te worden. Nadrukkelijk verklaarde Henderson, zich zijn definitieve stellingname voor te be houden en dat hij na overleg met den voorzitter van het Bureau later op de kwestie zou terug komen. De verdere punten der agenda werden afge handeld door het instellen van commissies en benoemen van rapporteurs voor de verdere be studeering der kwesties. De besprekingen wer den daarna verdaagd tot Dinsdag a.s. Op te merken valt nog, dat de kwestie inzake luchtbombardementen eveneens verdaagd is tot Dinsdag en wel met het motief, dat een der bij deze kwestie belanghebbende mogendheden, n.l. Duitschand, momenteel niet ter zitting aan wezig was. Men schijnt dus van meening te zijn dat Duitschland a.s. Dinsdag wel aan de zitting van het Bureau zal deelnemen De controverse tusschen Henderson en Simon werd na afloop der zitting druk besproken. Van Engelsche zijde wordt verklaard, dat bij Simon slechts de bedoeling voorzit, tijd te win nen voor het voeren van particuliere besprekin gen met den Duitschen minister van Buiten landsche Zaken, von Neurath. Deze arriveerde vanmiddag per auto te Genève. Van Fransche zijde wordt verklaard, dat de Fransche delegatie tamelijk ontstemd is over Henderson. De Fransche delegatie schijnt een bespreking van de gelijkgerechtigdheidskwestie in het Bureau der conferentie van de hand te wijzen onder voorwendsel, dat alleen de Volken bondsraad of de Volkenbondsvergadering be voegd is voor de behandeling dezer kwestie. BERLIJN, 22 Sept. (W.B.) Van officieele zijde wordt, naar aanleiding van de in de dag bladen verschenen berichten over een in het uitzicht gesteld schriftelijk antwoord aan Hen derson, medegedeeld, dat de Rijksregeering het schrijven van den president der ontwapenings conferentie niet schriftelijk zal beantwoorden. Natuurlijk zal Von Neurath, na zijn aankomst te Genève Henderson een bezoek brengen, om hem nog eens precies de redenen uiteen te zet ten, die Duitschland het besluit hebben doen nemen, aan de verdere onderhandelingen der ontwapeningsconferentie niet deel te nemen In dit verband moeten de geruchten echter dat men naar een compromis zou zoeken in de ontwapeningskwestie als onjuist worden be schouwd. Duitschland heeft zich met zijn eisch inzake gelijkgerechtigheid geenszins in een po litiek pruilhoekje willen terugtrekken, omdat het zich om de een of andere reden beleedigd voelde, maar heeft zich om gewichtige rede nen bij de verdere onderhandelingen terugge trokken. Men heeft in Duitsche regeerings- kringen over het algemeen niet de bedoeling, de verdere ontwikkeling te overhaasten, maar is bereid, rustig af te wachten, wat de andere mogendheden doen om daarnaar zijn houding te bepalen. Wanneer den laatsten tijd weer her haaldelijk in de Fransche pers geschreven wordt over zoogenaamde geheime documenten, dan kan daartegenover niet duidelijk genoeg gezegd worden, dat wij in het geheel niet bevreesd zijn deze geheime dossiers te publiceeren. Het ontbreekt tot nu toe echter aan duidelijke aanwijzingen. LONDEN, 22 Sept. (Reuter). Het Uitvoerend Comité van de Volkenbonds-Unie, welke wordt geleid door Lord Cecil, is na een bespreking van de positie van Japan tot het besluit ge komen, dat hoe betreurenswaardig het ook is, wanneer een lid uit den Volkenbond treedt, dit toch beter is, dan dat de beginselen van den Volkenbond niet worden uitgevoerd. tegenwoordiger van den Japanschen gezant te Washington, de Japansche zaakgelastigde Hi- rosi Saito, heeft verklaard, dat Japan geen oogenblik zal aarzelen uit den Volkenbond te treden indien het zich hiertoe door het rap port van de Lytton-commissie genoopt acht. Japan vertrouwt echter, dat zijn actie in Mandsjoerije niet ongunstig beoordeeld za' worden. Geen spoor te ontdekken MOEKDEN, 22 Sept. (Reuter.) Tot nu toe is nog geen spoor ontdekt van Mrs. Pawley en Mr. Corkran, die 6 September door de bandie ten zijn ontvoerd. De roovers blijven niet lang op eenzelfde plaats, ten einde te beletten, dat zij worden opgespoord. Mandsjoekwo vestigt reeds consulaten TSJANG-TSJOEN, 22 Sept. (Eigen tele gram) Volgens hier binnengekomen berichten, heeft de chef van de afdeeling voor het Verre Oosten van het Volkscommissariaat van Buit. Zaken, Karachan, den Japanschen ambassadeur te Moskou, Hirota, medegedeeld, dat de Sovjet- regeering voornemens is, Mandsjoekwo in de naaste toekomst te erkennen. De vertegenwoordiger van de United Press te Moskou verneemt verder van bevoegde zijde dat de Sovjet-regeering bereid is oprichting van Mandsjoekwo-consulaten in Sovjet-Rusland toe te staan. Mandsjoekwo-consulaten zullen worden gevestigd te Blagowestsjensk. Wladiwo- stock, Chabarowsk en andere plaatsen. Reeds is een visum voor een Mandsjoekwo-consul te Blagowestsjensk reeds verleend. Sokolnikoff MOSKOU, 22 Sept. (Eigen telegram) Naar verluidt, zal de Russische ambassadeur te Lon den, Sokolnikoff, vervangen worden door den Sovjet-gezant in Finland, Iwan Maisky. Sokol nikoff zou een belangrijken regeeringspost gaan bezetten. (United Press) Voor Fransche militairen ROME, 22 Sept. (Reuter) Z. H. de Paus heeft de gouden medaille van zijn pontificaatsjubileum toegekend aan maarschalk Lyautey en admi raal Lacaze uit erkentelijkheid voor de moeite, welke deze zich gegeven heeft ten bate van het Missie-paviljoen op de Koloniale Tentoon stelling te Parijs. BOMBAY, 23 Sept. (Eigen telegram). In een conferentie tusschen Gandhi en den paria- leider Ambedkar werd besloten, een telegram te sturen aan MacDonald en de Engelsche regeering daarin te verzoeken, de door haar ge troffen regeling inzake het kiesstelsel terug te nemen. Gandhi verklaarde zich bereid zijn honger staking af te breken, wanneer MacDonald dezen eisch vervult. Talrijke Indische kringen verzoeken de In dische regeering, om een spoedige afsluiting de: onderhandelingen inzake de regeling van het meeningsverschil tusschen Gandhi en de paria's mogelijk te maken en Gandhi's leven te redden. (United Press) Rede van mr. van Schaik in de Tweede Kamer bij de aanvaarding van zijn ambt. De procureur-generaal eischt bekrachtiging van het rechtbankvonnis tegen verdachte van de vergiftigingszaak' te Bergen. Auto bij Hoek van Holland op een onbewaakten overweg door trein gegrepen. Het voorloopig Nederlandsch elftal tegen Bristol Rovers samengesteld. Twee gamalenvisschers uit Zandvoort vermist Kanunnik Th. F. Ebbinkhuysen t De Merapi dreigt weer De Bank of England. Overeenkomst met Gandhi in zicht. Rusland zal Mandsjoekwo erkennen. Meeningsverschil tusschen Henderson en Simon te Genève. Japan waarschuwt Amerika. O O Lava in den krater stijgende Dr. Stehn van den Vulkanologischen Dienst, die ter plaatse een onderzoek heeft ingesteld, rapporteert, naar Aneta bericht, dat de lava, welke zich in den krater van den Merapi be vindt, stijgende is. Vorige week werd door dezen Dienst een stelsel van spleten gerapporteerd, waarlangs de lava vloeide, doch thans wordt geconsta teerd, dat deze spleten tot een groote spleet geworden zijn, in het midden waarvan zich een eilandje bevindt. De temperatuur van de lava is thans 842 graden C. De gloeiende massa bevindt zich nog slechts op den geringen afstand van 30 cJI. onder den bovenrand van de cirkelvormige spleet. Dr. Stehn acht het noodig, dat de bewakings dienst een flinke uitbreiding zal ondergaan. GENEVE, 22 Sept. (Reuter). Het rapport van de naar het Verre Oosten gezonden vol kenbondscommissie, die onder leiding stond van den vroegeren onderkoning Lord Lytton, is heden te Genève ontvangen. Het rapport is in het Engelsch opgesteld en omvat 40 blad zijden schrijfmachineschrift. Onmiddellijk is het rapport in het Fransch vertaald. WÏLHELMSHAFEN, 22 Sept. Gisteren arri veerde de Duitsche vloot, nadat de herfstma- noeuvres beëindigd waren, te Wilhelmshafen. De manoeuvres, die twee weken in beslag heb ben genomen, vonden in de Oostzee plaats. Daarna passeerde men Skagen waar men de gra ven der in den zeeslag gevallenen heeft bezocht. De manoeuvres werden tenslotte in de Noordzee beëindigd. Ook de manoeuvres der Rijksweer zijn weer achter den rug. BERLIJN, 22 Sept. (W. B.) Hedenavond heeft Rijkskanselier von Papen een rede gehouden, welke door de radio-stations werd uitgezonden, waarin hij o.a. het Duitsche volk opwekte zijn volle belangstelling te wijden aan de winter hulp. Hij doet een beroep op de offervaardig heid van het Duitsche volk om de minder goed bedeelden te helpen den winter door te komen. NEW-YORK, 22 Sept. (Eigen telegram). Het bekende Amerikaansche tijdschrift „Literary Digest" organiseerde een on-officieele vóór presidentsverkiezing. Volgens de eerste resul taten heeft Hoover met 28.193 stemmen de lei ding op Roosevelt met 27.654 stemmen. (United Press) 1'■■["■IIM m Y* Hoogste stand op Vrijdag 9 uur v.m.: 752 Achteruit

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1932 | | pagina 1